Eurobasket: Γιαν Σβόμποντα, ο «δήμιος» της Εθνικής μας που το γύρισε στα χάμπουργκερ

Για τους Ολυμπιακούς, είναι ο Κορνέλιους Τόμπσον. Για τους ΠΑΟΚτσήδες, ο Μαουρίτσιο Ραγκάτσι. Παίκτες που έχουν καταγραφεί στο συλλογικό μνημονικό ως κάποιοι που ήρθαν σχεδόν από το πουθενά και καταδίκασαν ελληνικές ομάδες σε οδυνηρές ήττες με τα καλάθια τους στο τέλος.

Για την Eθνική Ελλάδας, παραμένει, τόσες δεκαετίες μετά, ο Γιαν Σβόμποντα – που πέτυχε πολλά καλάθια και όχι μόνο στο τέλος. Το όνομά του ισοδυναμεί με τον εθνικό μας εφιάλτη στο Ευρωμπάσκετ του 1991.

Πώς όχι, όταν ένας παίκτης που δεν θα ταξίδευε καν στην Ιταλία αν δεν είχε τραυματιστεί ο Οτο Ματίτσκι, μπήκε ως λύση απελπισίας κι έριξε 32άρα με 12/12 δίποντα; Πώς όχι, όταν ένας παίκτης των συνολικά 22 πόντων στις άλλες τέσσερις εμφανίσεις του (η τελευταία με 5 π. πάλι κόντρα στην Ελλάδα, σε αγώνα για την πέμπτη θέση), την είδε… Σαμπόνις για μια βραδιά;

Στο μισοάδειο «Παλαέουρ» (PalaEUR) η Ελλάδα έχασε 123-113 στην παράταση από την Τσεχοσλοβακία και μαζί τις βάσιμες ελπίδες της για μία ακόμα πρόκριση στα ημιτελικά. Είχε ξεκινήσει με μια εν πολλοίς άδικη ήττα από την Ιταλία, μα αρκούσε να πάρει τα δύο άλλα βατά ματς για να μπει πάλι στη διεκδίκηση των μεταλλίων.

Τη Γαλλία, άλλωστε, την νίκησε 93-81 στην τρίτη αγωνιστική. Ετσι όμως όπως τα είχε καταφέρει την προηγουμένη, στις 25 Ιουνίου 1991, έπρεπε να κερδίσει με 18 πόντους διαφορά, ώστε να βγει στον αφρό στην τριπλή ισοβαθμία της δεύτερης θέσης του γκρουπ…

Το ρεκόρ του Γκάλη που αποσυντόνισε, η απεργία και τα σκόρδα

Αφότου είχε ήδη αδειάσει σχεδόν όλο τον πάγκο του και με την ομάδα του να βρίσκεται πίσω 35-19 στο 9’, ο Γιαν Μπομπρόφσκι έκανε νόημα και στον Σβόμποντα να περάσει στο παιχνίδι. Σε έναν 22χρονο φόργουορντ-σέντερ 205 εκατοστών, που είχε μόλις αποφοιτήσει με ισχνά νούμερα από το καλιφορνέζικο κολέγιο Σαν Χοσέ Στέιτ.

Στιγμές μετά η Εθνική έφτασε σε νταμπλ-σκορ (38-19) κι εκεί ακριβώς ο φίλος μας… τρελάθηκε. Κυριάρχησε και στις δύο ρακέτες, έβαλε 32 πόντους με το απόλυτο σε 12 προσπάθειες συν 8/10 βολές, συνέβαλε για την παρέα του και στην αποβολή με πέντε φάουλ στο δεύτερο ημίχρονο των Παναγιώτη Φασούλα, Βασίλη Λυπηρίδη και Τζορτζ Παπαδάκου!

Τι κι αν η ελληνική ομάδα παρατασσόταν με «δίδυμους πύργους» («αράχνη» και Παπαδάκο); Πάνω του ίσως χρειαζόταν να πάει ένας πιο ογκώδης, πιο δυνατός παίκτης. Να, σαν τον Φάνη Χριστοδούλου, που όμως περνούσε εκείνες τις ημέρες σε νοσοκομείο στην Αθήνα.

Εχοντας αποσυντονιστεί και από την πρώτη στα χρονικά διακοπή ενός αγώνα από τη ΦΙΜΠΑ ώστε να τιμηθεί ένας παίκτης, ο Νίκος Γκάλης εν προκειμένω που ξεπέρασε τον Ισραηλινό Μίκι Μπέρκοβιτς κι έγινε ο πρώτος σκόρερ όλων των εποχών στα Ευρωμπάσκετ, η Εθνική κατέρρευσε δις στο τέλος.

Ακόμα και στο 34’ προηγούνταν 94-79, αλλά αν δεν υπήρχε ο Παναγιώτης Γιαννάκης να σημειώσει έξι παλικαρίσιους πόντους στο τελευταίο δίλεπτο, θα είχε χάσει από την κανονική διάρκεια. Στα 9’’ είχε βάλει μπροστά τους αντιπάλους μας (ποιος άλλος;) ο Σβόμποντα, στα 4’’ ισοφάρισε από τη γραμμή ο «δράκος».

Ακόμα και στο έξτρα πεντάλεπτο, η Εθνική προηγήθηκε 111-105 (42’), μα κατάφερε να δεχτεί 12 πόντους στο τελευταίο δίλεπτο και με επιμέρους 18-2 των Τσεχοσλοβάκων σε βάθος τριλέπτου ήρθε το 123-113.

Χάρη κυρίως στον συμπληρωματικό ψηλό τους, οι θριαμβευτές ανανέωσαν και 12 επιθέσεις τους. Προφανώς δεν βοήθησαν τα σκόρδα που είχαν κρεμαστεί στα ελληνικά αποδυτήρια ώστε να ξορκιστεί το κακό (…). Πολύ περισσότερο δεν βοήθησε (το αντίθετο) η κόντρα των παικτών με την Υπουργό Πολιτισμού Φάνη Πάλλη-Πετραλιά.

Σα να μην έφτανε η απουσία του… άλλου Φάνη, ο ΠΣΑΚ χρησιμοποίησε και την Εθνική ως μοχλό πίεσης στην κόντρα για την ψήφιση του αθλητικού νόμου και οι διεθνείς απείχαν επί μακρόν από τις προπονήσεις. Δεν πήγαν καν στην Πολωνία για φιλικά, εκφράζοντας την αντίθεσή τους στο νομοσχέδιο που είχε κατατεθεί στη Βουλή, τελευταία στιγμή πήγαν στη Ρώμη.

Η δυσκολία μετάβασης στην κανονική ζωή του… Λευτέρη

Ασχημο κλίμα λέγεται ότι υπήρχε και μέσα στην ομάδα του Ευθύμη Κιουμουρτζόγλου και δεν αποκλείεται και αυτό, σε ένα βαθμό, να οδήγησε τον Γκάλη στην απόφασή του να αποσυρθεί από την Εθνική μετά το τουρνουά. Τον Γκάλη, που παρά τους 32 πόντους του στην Τσεχοσλοβακία, ήταν ασυνήθιστα άστοχος στην τελική ευθεία.

Ο δε Σβόμποντα, που στην πραγματικότητα τονίζεται στην παραλήγουσα και είναι Σβομπόντα (ας όψεται πώς καθιερώθηκε τότε…), σαν την ελευθερία στη γλώσσα του, δεν πέρασε τα σύνορα της πατρίδας του σε συλλογικό επίπεδο. Της νέας πατρίδας του, διότι τον επόμενο χρόνο η Τσεχοσλοβακία θα διαλυόταν και δηλώνει στο εξής Τσέχος.

Παίκτης σχεδόν σε όλη την καριέρα του της Μπρνο της ιδιαίτερης πατρίδας του, μια και η γενέτειρά του το Οσλάβανι βρίσκεται στα περίχωρά της, φόρεσε στα γεράματα και τη φανέλα της Προστέγιοφ. Αγωνίστηκε μέχρι τα 38 του κι είναι αλήθεια πως εξελίχθηκε στον καλύτερο ψηλό της τσεχικής λίγκας.

Εστω και δίχως ιδιαίτερο ανταγωνισμό σε χαμηλού επιπέδου πρωτάθλημα, ψηφίστηκε τέσσερις φορές κορυφαίος Τσέχος μπασκετμπολίστας – προτού τον ισοφαρίσει ο Γιαν Βέσελι και τον ξεπεράσει (με επτά τέτοια) βραβεία ο έτερος ηγέτης της σημερινής εθνικής τους, Τόμας Σατοράνσκι.

Ο Σβόμποντα τα είδε όλα όταν κάποια στιγμή αποχώρησε από την ενεργό δράση και μάλιστα σε έρευνα του τοπικού (στο Μπρνο) Πανεπιστημίου Μασάρικ για τη δυσκολία μετάβασης επαγγελματικών αθλητών στην… κανονική ζωή, ήταν ο μοναδικός που δέχτηκε να δημοσιοποιηθεί η ταυτότητά του.

«Ξαφνικά ξυπνάς και δεν έχεις κανένα πρόγραμμα ούτε κάποιον προπονητή να σου πει τι να κάνεις», είχε παραδεχτεί στη μελέτη που κατά σύμπτωση δημοσιεύτηκε τρεις ημέρες μετά την αυτοκτονία του 31χρονου ποδοσφαιριστή Φράντισεκ Ράιτοραλ.

Ο Τσέχος δεξιός μπακ-χαφ είχε κρεμαστεί στο σπίτι του στην Τουρκία, μια και έπαιζε στην Γκαζιαντεπσπόρ. Ένα μήνα μετά πέθανε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ο 35χρονος παλιός του συμπαίκτης στη Βικτόρια Πλζεν, Νταβίντ Μπιστρόν.

«Κανένας δεν νοιαζόταν για το ότι ήμουν ο καλύτερος στον χώρο μου, ότι έτρεχα καλά και έπαιζα μπάσκετ. Δεν είχα εμπειρία σε τίποτα άλλο, δεν ήμουν χρήσιμος για να προσφέρω», θυμήθηκε επίσης ο Σβόμποντα.

Αν και έχει τελειώσει την παιδαγωγική σχόλη στο ίδιο Πανεπιστήμιο (το Μασάρικ) κι έχει πάρει δίπλωμα προπονητή, πριν από μερικά χρόνια ανιχνεύτηκε να απασχολείται και να πουλάει χάμπουργκερ στην εταιρεία του γιου του από τον πρώτο του γάμο…

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News