Θύρα 7 - 42 χρόνια μετά: Γιατί πρέπει να μας ενώνουν μόνο ο πόνος και η ανθρώπινη τραγωδία;

Ακριβώς ποιο είναι το σημείο της λησμονιάς: αυτό πρέπει να ψάξεις να βρεις. Όταν οι παίκτες της ΑΕΚ έφυγα από το στάδιο Καραϊσκάκη, στις 8 Φεβρουαρίου 1981, τα ρουθούνια τους κατέκλυζε η μυρωδιά του θανάτου. Οι ποδοσφαιριστές του Ολυμπιακού, που είχαν φτάσει σε μια θριαμβευτική νίκη με σκορ 6-0 για το πρωτάθλημα με το χατ τρικ του Μάικ Γαλάκου, δεν πρόλαβαν να σκεφτούν κάτι: επισκέφτηκαν τους τραυματίες οπαδούς της ομάδας στο νοσοκομείο.

Για το συμβάν και τους 21 νεκρούς έχουν γραφτεί όλα. Τα πάντα. Αφηγήσεις, εναλλακτικές ιστορίες, μαρτυρίες από επιζώντες, γιατρούς, από γιους και εγγονούς, συνεντεύξεις παικτών, ακόμα και χρονογραφήματα. Έχει ξοδευτεί μελάνη για το τρικούπειο «τις πταίει;», ποιος έκλεισε τις πόρτες, πώς έγινε ό,τι οδήγησε σε μια τραγωδία που όμοιά της δεν έχει συμβεί στο ελληνικό ποδόσφαιρο.

Ο οργανισμός Ολυμπιακός πενθεί αυτήν την ημέρα. Οι παίκτες, από την ποδοσφαιρική ομάδα ως το χάντμπολ, αφιερώνουν τις νίκες τους στα 21 θύματα. Αυτή η 42η επέτειος έχει μία ιδιαιτερότητα, διότι βρίσκεται ανάμεσα στις ανακοινώσεις Ολυμπιακού για το παιχνίδι της «Ένωσης» στο Περιστέρι με τον Ατρόμητο, που δεν έγινε, και ΑΕΚ για τη σύσταση οι φίλοι της να είναι πολύ προσεκτικοί στον πρώτο ημιτελικό Κύπελλου με τους «ερυθρόλευκους» στην «Αγια-Σοφιά», την Πέμπτη, 9 Φεβρουαρίου, στις 20:30.

Προκύπτει ημερολογιακά, όμως, και με μια καταστροφή η οποία είναι άνω ποταμών. Ο σεισμός με επίκεντρο του Νουρνταγί της Τουρκίας τα ξημερώματα της Δευτέρας, μια πρώτη δόνηση από το ενεργοποιημένο Ρήγμα της Ανατολικής Ανατολίας, με τις Πλάκες της Αραβίας και της Τουρκίας να συγκρούονται, που άφησε τις πρώτες 48 ώρες σχεδόν 4.000 νεκρούς σε Τουρκία και Συρία, πάνω από 20.000 τραυματίες και πάνω από 6.000 κτίρια κατεστραμμένα.

Κι ενώ οι έρευνες συνεχίζονται μέσα στα συντρίμμια, πτώματα ανασύρονται και αντοχές τελειώνουν, οι εκλογές της 14ης Μαΐου μοιάζουν με ένα πραγματικό αστείο. Και οι απειλές του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Ελλάδα, ότι «θα έρθουμε νύχτα» και ότι «έχουμε πύραυλο με εμβέλεια 1.000 χιλιομέτρων, η Αθήνα φοβάται ότι θα τον χρησιμοποιήσουμε, αλλά οι γείτονες δεν έχουν να φοβούνται τίποτα αν κάτσουν ήσυχοι», με τραγική ειρωνεία.

Ακόμα κι αν δεν εθνικοποιηθεί το ζήτημα -και πραγματικά δεν υπάρχει λόγος μπροστά σε τόσες απώλειες και πόνο- το μόνο που δεν πρέπει να γίνει σε μια τέτοια περίπτωση, είναι να βρεθεί ο φταίχτης. Εξάλλου, οι περισσότεροι αναγνωρίζουν, είτε πρόκειται για Ελλάδα και Τουρκία είτε για Ελ Σαλβαδόρ και Ονδούρα είτε για Ολυμπιακό και ΑΕΚ, την ιστορία μόνο της μίας πλευράς.

Στο κομμάτι της ενσυναίσθησης, έγινε αυτό που έπρεπε να συμβεί: στάλθηκε βοήθεια στην Τουρκία, ανθρωπιστική, σε έμψυχο δυναμικό, κι όταν πια έχει ολοκληρωθεί ο μαύρος απολογισμός και οι άνθρωποι, κάποιοι εκ των οποίων ήθελαν όντως να ζήσουν τη ζωή τους χωρίς να έχουν εχθρούς, συνειδητοποιήσουν ότι δεν έχουν πια που την κεφαλή κλίνει κατά τη διάρκεια ενός χειμώνα που μόνο επί τα χείρω, υπό την έννοια του τσουχτερού κρύου και των ακραίων φαινομένων, γίνεται να υπολογίζεται, θα χρειαστεί υλική βοήθεια.

Η Ελλάδα θα προσφέρει και τότε -και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε μια αντίστοιχη περίπτωση η Τουρκία θα έκανε το ίδιο. Ο πόνος και ο θάνατος ενώνουν. Και η ασθενής μνήμη επαναφέρει μια κατάσταση εκεί που ήταν.

Τραγωδίες όπως αυτήν στην Τουρκία ή εκείνη, φυσικά υποπολλαπλάσια αλλά σε ένα χώρο εκατομμύρια φορές μικρότερο, της Θύρας 7 έχει αποδειχθεί ότι δεν προσφέρονται για ηθικά διδάγματα, παρά μόνο για ένα μαγαρισμένο γιατί;

Γιατί το αποτρόπαιο ενώνει και γιατί, όταν δεν φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα, όταν δεν αποτυπώνεται σε κλειστές πόρτες που προκαλούν ασφυξία και σχεδόν 150 μετασεισμούς, σταματάει να υπάρχει το συγκεκριμένο είδος ενσυναίσθησης και όλα μετριούνται μέσα από παιδιάστικο ανδρισμό, ο οποίος προκύπτει ως το προπύργιο υπεράσπισης συμφερόντων;

Εύκολη απάντηση σε αυτό δεν υπάρχει, αλλά σίγουρα ενδείξεις γίνεται να παραβληθούν. Το ζωογόνο μοιάζει να απομακρύνει την αίσθηση της θνητότητας και να δημιουργεί την ένταση που βρίσκεται στο πολεμικό πεδίο, ακριβώς εκεί που στρατιώτες αφήνουν την τελευταία πνοή τους. Υπάρχει μια μεταφορική έννοια στο «εγώ ή αυτός;», που ακόμα κι αν δεν συμβολίζει το τετέλεσθαι αναδεικνύει την αλληγορική σημασία του.

Η αίσθηση της υποχώρησης, επίσης, συνιστά, μέσα από τις ορμόνες που εκκρίνει ο εγωτισμός, μια μικρή απώλεια και προκαλεί συναισθήματα που ακόμα και η ανάμνησή τους μπορεί να καταστήσει απαγορευτική την επανάληψη. Επιπλέον, οι ρόλοι μπορεί να μην αλλάζουν σε αυτό το παιχνίδι των σκιών, αλλά αλλάζουν οι άνθρωποι: οι παλιοί ξεχνούν και οι νέοι δεν ακούνε, επειδή χειραφετείσαι από οτιδήποτε μόνο όταν το έχεις ζήσει.

Πολύ λιγότερα από 42 χρόνια από την επέτειο της Θύρας 7, οι ρόλοι του θύτη και του θύματος, συνεχώς ανοιχτοί στην κάλυψή τους, γίνονται εκείνοι που με κάποιον τρόπο ήταν αναγκαίο να καλυφθούν και ουδείς θέλει να γίνεται ο κομπάρσος σε όλη την ιστορία.

Κι όταν περάσει λίγος καιρός και η Τουρκία συνέλθει από την καταστροφή, όταν η υγεία αποκτήσει ξανά τη δυναμική της, η πρώτη σκέψη δεν θα είναι η πιο λογική, δηλαδή η υπεροχή της σε σχέση με την ασθένεια και το θάνατο, αλλά η επίδειξή της μέσα από τη δυναμική και την εξουσία.

Σε όλο αυτό, η λογική παίζει ένα ρόλο παράταιρο: χρησιμεύει ως συμπλήρωμα της τεστοστερόνης και της αδρεναλίνης και όχι ως βάση, ως εδραίωση της πραγματικότητας, η οποία θα βοηθούσε ώστε να διευθετούνται οι σχέσεις όχι με βάση εκείνου που διεκδικείται, αλλά της κατάστασης μέσα από την οποία είναι αδύνατον να διεκδικηθεί οτιδήποτε.

Η Θύρα 7, ο σεισμός στην Τουρκία, οι νεκροί από πολέμους και φυσικές καταστροφές δεν γίνεται να χρησιμεύσουν ως ηθικό δίδαγμα ώστε να προταχθεί η ειρηνική διάθεση. Αυτή σκοντάφτει στο ύφος που πια έχουν πάρει λέξεις όπως αλληλεγγύη και συνεργασία, οι οποίες έχουν χρησιμοποιηθεί τόσες φορές για τα πιο μικρά πράγματα, που έχει χαθεί το νόημά τους.

Οι νουνεχείς θα μπορούσαν, σε τέτοιες περιπτώσεις, να δείχνουν το δρόμο. Αλλά δεν υπάρχουν νουνεχείς να επιμένουν, διότι η κριτική σκέψη δεν θα μπορούσε ποτέ να συγχωρήσει, στην ίδια τη σύστασή της, να στέκει πεισματική απέναντι στον απόλυτο παραλογισμό.

Κάποιες φορές απλώς αποστασιοποιείσαι του παραλόγου, και ελπίζεις είτε να μεταλαμπαδευτεί η σωφροσύνη σε όλους όσοι βρίσκουν ικανοποίηση στη διαπόμπευση του άλλου είτε η καταστροφή να μην είναι μεγάλη.

Η ιστορία έχει δείξει ότι πιο πιθανό είναι το δεύτερο. Αλλά όταν δεν ισχύει, μόνο λίγος καιρός περνά και είναι σαν να μην έχει γίνει ποτέ μακελειό. Σαν να μην έχει αποδειχθεί ξανά και ξανά, μέσα από αδόκητες απώλειες, ότι είναι απλώς καλύτερο να μην έχεις τάση σύγκρουσης ανά πάσα στιγμή.

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News