ΑΝΤΟΝΙΝ ΠΑΝΕΝΚΑ: Μια πρωτοφανής έμπνευση τον έβαλε στην ποδοσφαιρική Βίβλο (vids, pics)

Αποτελεί μια αναμφίβολα ξεχωριστή, ή μάλλον δεν είναι υπερβολή να την χαρακτηρίσουμε μοναδική, μορφή  στα χρονικά των τριών αιώνων του δημοφιλέστερου των σπορ. Μπορεί  σ’ όλη του την καριέρα ο Αντονίν Πανένκα να αγωνίστηκε σε ομάδες δίχως ιδιαίτερη διεθνή απήχηση και τρανές επιτυχίες, να φόρεσε τη φανέλα μιάς εθνικής που δεν υπάρχει πιά αλλά στο κορυφαίο ματς της ζωής του έκανε κάτι πρωτοφανές, εμπνευσμένο και με απίστευτη τόλμη ή θράσος αν προτιμάτε που τον κάνει έκτοτε σημείο αναφοράς για το παγκόσμιο ποδόσφαιρο.

Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά. Ο γεννημένος  σαν σήμερα (2 Δεκεμβρίου) του 1948  στην τότε πρωτεύουσα της Τσεχοσλοβακίας Πράγα,  Τσέχος στην καταγωγή  ποδοσφαιριστής, στο μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του (από τα εφηβικά του χρόνια το 1959 ως το 1981),  φόρεσε τη φανέλα της Μποέμιανς 1905 με την οποία  δεν έμελλε να γευτεί κάποια μεγάλη επιτυχία. Και μόνον στο τέλος της όταν μετανάστευσε στη γειτονική της πατρίδας του Αυστρία κατάφερε κάτι παραπάνω. Κύρια με την Ραπίντ Βιέννης (1981 -1985 ) με την οποία κατέκτησε δύο πρωταθλήματα -1982, 1983 – και τρία  Κύπελλα Αυστρίας – 1983, 84, 85- και στο αποκορύφωμα  αγωνίστηκε στον τελικό του  Κυπέλλου Κυπελλούχων (1985), όπου όμως η αυστριακή ομάδα ηττήθηκε 3-1 από την πανίσχυρη τότε Έβερτον. Συνολικά σε 127 ματς αυτός ο  εξαιρετικά τεχνίτης επιθετικός μέσος  που ξεχώριζε για την ακρίβεια της πάσας του και την  εξαιρετική εκτέλεση φάουλ, πέναλτι και κόρνερ  πέτυχε 63 γκολ ενώ στη συνέχεια ως τα 45 του και ανά διετία πριν αποχωρήσει το 1993 από την ενεργό δράση έκανε λιγότερο αξιοσημείωτη καριέρα στην  Σεν Πόλτεν και τις  μικρούλες – ερασιτεχνικές Σλόβαν Βιέννης, Χόχεναου και Κλαϊνβίζεντορφ. Θα αναρωτιέται λοιπόν κανείς , ποδοσφαιρικά αδιάβαστος, πως και γιατί αξίζει να ασχοληθεί κανείς με το τι και το γιατί του 59 φορές διεθνή με την εθνική Τσεχοσλοβακίας (ντεμπούτο το 1973  αντίο το 1982 και 17 γκολ απολογισμό) πρώην προέδρου της ομάδας που τον ανέδειξε Μποέμιανς.

Η αλησμόνητη έμπνευση της 20ης Ιούνη 1976

Κάπου εκεί ενδιάμεσα όμως και πιο συγκεκριμένα στις 20 Ιουνίου 1976 ο Πανένκα ήταν όχι απλά το πρόσωπο της βραδιάς και της χρονιάς στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο για το απίστευτο πεπραγμένο του στον τελικό της κορυφαίας διοργάνωσης της Γηραιάς Ηπείρου  σε επίπεδο εθνικών ομάδων.Εκείνη της Τσεχοσλοβακίας που έμελλε 15 χρόνια μετά να πάψει να υπάρχει και να χωριστεί στα δύο κομμάτια τα οποία την συνέθεσαν ως χώρα (Τσεχία και Σλοβακία) κατάφερε κόντρα στα προγνωστικά – αποκλείοντας στα ημιτελικά την πανίσχυρη Ολλανδία του Γιόχαν Κρόιφ- να φθάσει στον τελικό της διοργάνωσης που αρχικά ονομαζόταν – ως το 1968 – Κύπελλο Εθνών και μετάπειτα λιγότερο επίσημα ήταν γνωστό ως Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα. Αντίπαλος η πανίσχυρη πρωταθλήτρια κόσμου και Ευρώπης Δυτική Γερμανία και τόπος μια γείτονική της Τσεχοσλοβακίας χώρα. Η  τότε Γιουγκοσλαβία και πιο συγκεκριμένα  η πρωτεύουσα του μεγαλύτερου κράτους των Βαλκανίων, το Βελιγράδι . Προηγήθηκε 2-0 αλλά τα «πάντσερ» του θρυλικού Χέλμουτ Σεν του  «Κάιζερ» Φραντς Μπεκενμπάουερ και τόσων άλλων μεγάλων άσων της μπάλας  όπως το συνήθιζαν (και εν πολλοίς εξακολουθούν να το πράττουν) ισοφάρισαν και το ματς πήγε στην παράταση. Ούτε εκεί  μπόρεσαν οι δύο φιναλίστ να λύσουν τις διαφορές τους  και έτσι το τρόπαιο έμελλε να κριθεί στη ρουλέτα των πέναλτι. Διαδικασία στην οποία ο Πανένκα έκανε αυτό που ουδείς περίμενε και για το οποίο τον γνώρισε και τον μαθαίνει έκτοτε όλος ο πλανήτης μπάλα.

Πως έστειλε για… βρούβες τον κέρβερο Μάγιερ

Τα πρώτα επτά πέναλτι από αμφότερους τους μονομάχους ήταν εύστοχα ενώ στο 4^ο γερμανικό ο Ούλι Χένες σημάδεψε ψηλά και απέτυχε παταγωδώς. Με το σκορ 4-3 υπέρ της Τσεχοσλοβακίας ο τεχνικός της Βάτσλαβ Γιέζεκ είχε αποφασίσει να στείλει τελευταίο στη άσπρη βούλα τον Πανένκα. Ούτε εκείνος , όμως ούτε κανείς, του ίδιου του …δράστη ίσως συμπεριλαμβανωμένου, δεν μπορούσε να  φανταστεί το τι θα ακολουθούσε.  Γιατί ο Πανένκα σε  μια στιγμή που έμελλε να κριθεί το σημαντικότερο παιχνίδι , της κορυφαίας ευρωπαϊκής διοργάνωσης έκανε κάτι άνευ προηγουμένου. Κάτι αδιανόητο. Με εκπληκτική ψυχραιμία και μαστοριά ξεγέλασε τον  κέρβερο της δυτικογερμανικής εστίας Σεπ Μάγιερ αναγκάζοντάς τον να πέσει λίγο πριν σουτάρει κι έπειτα σκάβοντας την μπάλα την πέρασε πάνω από το σώμα του εμβρόντητου μη δυνάμενου να αντιδράσει αντιπάλου του.

 

Η  πρωτοφανής εκεί εκτέλεση, που συνδυάζει ψυχραιμία και τεχνική, έγινε διάσημη κι έμεινε στην ποδοσφαιρική ιστορία ως χτύπημα «Πανένκα». Είναι ίσως η μοναδική περίπτωση που σκοράρισμα από το σημείο του πέναλτι αναφέρεται μεταξύ των καλύτερων γκολ στην ιστορία του δημοφιλέστερου των σπορ.  Το όνομα του αυτόματα  εκτοξεύτηκε στην ποδοσφαιρική αιωνιότητα ως εφευρέτη της πιο διάσημης και αναμφίβολα πλέον ευφάνταστης εκτέλεσης της εσχάτης των ποινών της μπάλας (τουλάχιστον σε τόσο υψηλής αξίας αγώνα).

 «Αν υπήρχε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για κάτι τέτοιο, θα μου άρεσε να κατοχυρώσω αυτή την εκτέλεση», δήλωσε αργότερα. Ένας Γάλλος δημοσιογράφος τον ονόμασε «ποιητή ποδοσφαίρου» και, στις 20 Ιουνίου 2011, με την 35η επέτειο του ιστορικού του γκολ, «γεννήθηκε» στη Βαρκελώνη το περιοδικό Panenka, μια μηνιαία έκδοση που ασχολείται με τον πολιτισμό του ποδοσφαίρου. 

Σε συνέντευξη στο περιοδικό ο  ίδιος αποκάλυψε: «Συνήθιζα να μένω με τον τερματοφύλακα Ζντένεκ Χρούτσκα μετά την προπόνηση της Μποέμιανς. Στοιχηματίζαμε στα πέναλτι (μπύρες, σοκολάτες) και ήταν τόσο καλός που σχεδόν πάντα με νικούσε πάντα. Το βράδυ σκεφτόμουν αυτό το κεντρικό και χαλαρό σουτ, το οποίο θα εκπλήξει τον τερματοφύλακα που πήγαινε όλο στο πλάι. Αν είχα αποτύχει στον τελικό, δεν θα μπορούσα να συνεχίσω να παίζω ποδόσφαιρο».

 

Ο ύμνος από τον «βασιλιά» Πελέ

 Ο Πέλε είπε ότι μόνο ένας τρελός ή μια ιδιοφυΐα θα μπορούσε να εκτελέσει ένα πέναλτι κατ’ αυτό τον τρόπο. «Πολλοί άνθρωποι μου λένε ότι είμαι γνωστός σε όλο τον κόσμο για την επινόηση μίας εκτέλεσης πέναλτι, αλλά επίσης, ο Τόμας Εντισον είναι γνωστός για την επινόησή του» είναι η επισήμανση από τον Πανένκα που πριν από δύο χρόνια μιλώντας στην ισπανική «As» παραδέχθηκε:«Μου αρέσει να με συνδέουν με το πέναλτι. Με έκανε διάσημο και αισθάνομαι πολύ ευγνώμων, οπότε δεν έχω κανένα πρόβλημα να μιλάω για αυτό δέκα εκατομμύρια φορές. Ωστόσο με κάποιο τρόπο, όντως, έμεινα δέσμιος του πέναλτι και μερικές φορές με στεναχωρεί λίγο να μιλάνε μόνο για το πέναλτι. Έπαιξα ποδόσφαιρο, δεν εκτέλεσα μόνο ένα πέναλτι στην καριέρα μου».

Για τις συνέπειες που μπορεί να του είχε επιφέρει αν είχε αποτύχει  η απίστευτη εκείνη έμπνευση του δήλωσε: «Αστειεύομαι πάντα με αυτό: θα εργαζόμουν 30 ή 40 χρόνια σε ένα εργοστάσιο ως μαθητευόμενος. Εκείνο το πέναλτι ήταν ένα πολιτικό ζήτημα. Αν δεν το είχα βάλει, αυτό θα έβλαπτε τον κομμουνισμό. Ακόμα και αν είχα χάσει αυτό και είχα βάλει αργότερα κάποια άλλα». Αναφερόμενος  στο πόσε φορές το έχει απαντά:«Δεν είμαι μαθηματικός για να ξέρω πόσες φορές το έχω δει, ούτε οικονομολόγος. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι το πέναλτί μου έχει ταξιδέψει στο χρόνο και στους ποδοσφαιρικούς αγώνες».

Χάρη σ’ εκείνον η Τσεχοσλοβακία είχε κάνει το αδιανόητο. Ήταν πρωταθλήτρια Ευρώπης. Ενα «θαύμα» που δεν μνημονεύεται ίσως όσο συχνά θα του άξιζε. «Οταν έκανα τα βήματα μέχρι να πάω στην μπάλα, είχα στο μυαλό μου μόνο ένα πράγμα. Ημουν 1000% σίγουρος ότι θα το εκτελέσω έτσι και ότι θα το βάλω» είπε αργότερα ο άνθρωπος που εκείνο το βράδυ έβαλε το όνομά του στο ποδοσφαιρικό λεξικό. Βοήθησε την Τσεχοσλοβακία να κατακτήσει την τρίτη θέση στην επόμενη διοργάνωση στα γήπεδα της Ιταλίας το 1980 και να προκριθεί στην τελική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Ισπανίας δύο χρόνια αργότερα (  και σκόραρε δύο φορές αλλά η ομάδα δεν πέρασε τον πρώτο γύρο).

Οι διάσημοι και μη μιμητές

Μπορεί να μην κέρδισε χρήματα, να μην  έτυχε μεγάλης προβολής (στις τιμές  των οποίων έχει γίνει αποδέκτης πέραν της συμμετοχής στην κορυφαία 11αδα της διοργάνωσης εκείνης, η ανακήρυξη του ως κορυφαίου παίκτη της Τσεχοσλοβακίας τέσσερα χρόνια μετά, το βραβείο Gloden Foot Legends το 2014, το Μετάλλιο Αξίας της Δημοκρατίας της Τσεχίας τον Οκτώβριο του 2008 και ο τίτλος του Επίτιμου Πολίτη της Πράγας 10 χρόνια μετά) αλλά θα μείνει στην ιστορία για εκείνο το πέναλτι. Τη μεγαλοφυή έμπνευση που  αντέγραψαν μέχρι τις μέρες μας δεκάδες σούπερ σταρ του ποδοσφαίρου (όπως ο Ζινεντίν Ζιντάν στον τελικό του Παγκόσμιου Κυπέλλου 2006, ή ο Αντρέα Πίρλο στη ρουλέτα των προημιτελικών του Euro 2012, o Αλέξις Σάντσεζ στον τελικό του Copa America το 2015 και αρκετοί ακόμα) , συνεχίζουν και θα συνεχίζουν να το κάνουν.

Εκείνος είναι όμως ο πρώτος διδάξας. Πριν από ένα χρόνο, τον Οκτώβριο του 2020 πάλεψε στην κρίσιμη ηλικία των 71 ετών με τον κορωνοϊό. Βρέθηκε διασωληνωμένος στη μονάδα εντατικής θεραπείας του νοσοκομείου της Πράγας, όπου τον μετέφεραν μετά τη διάγνωση στην κλινική του Μπενέσοφ, στη γενέτειρά του. Πήρε τεράστια δύναμη από τη θετική ενέργεια σύσσωμου του κόσμου του ποδοσφαίρου και από τα μηνύματα αγάπης που του μετέφερε η σύζυγός του, Βλάστα, όταν συνήλθε.  Ήταν σαν ένα είδος δικαίωσης, μια επιβεβαίωση ότι όσα χρόνια κι αν πέρασαν, δεν τον ξέχασε κανείς. Και πως θα μπορούσε άλλωστε.

Η παρακαταθήκη του τόσο ισχυρή, ανεξίτηλη στο θυμικό που το δικό του πέναλτι, εκείνος ο απίθανος αυτοσχεδιασμός είναι «ειδική κίνηση» ακόμα και στα… βιντεοπαιχνίδια.

 

Ανήκει στην αιωνιότητα. Πέντε δεκαετίες αργότερα, εξακολουθεί να προκαλεί θαυμασμό, να «γεννά» πρωτοσέλιδα, να σηκώνει τον κόσμο από τις καρέκλες και τις εξέδρες όταν κάποιος εκτελεί πιστά τη… συνταγή που κληροδότησε ο ίδιος, από εκείνον τον αλησμόνητο κύρια εξ αιτίας της ενέργειας του,  τελικό του Βελιγραδίου.

 

 

 

 

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News