Montserrat Caballé: Το doodle της Google για την Ισπανίδα σοπράνο

Στην Ισπανίδα υψίφωνο της όπερας Μονσεράτ Καμπαγιέ (Montserrat Caballé), αφιερώνει η η Google το σημερινό της doodle. Αφορμή, η συμπλήρωση 89 ετών από τη γέννηση της «La Superba» όπως την αποκαλούσαν οι θαυμαστές της.

Η Μονσεράτ Καμπαγιέ (María de Montserrat Viviana Concepción Caballé i Folch ερμήνευσε μια ευρεία γκάμα ρόλων αλλά είναι περισσότερο γνωστή για τα έργα του Βέρντι που ερμήνευσε αλλά και για το ρεπερτόριο του μπελ κάντο με το οποίο ασχολήθηκε, με πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα τα έργα των Ροσίνι, Μπελίνι και Ντονιτσέττι.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Σαν σήμερα: Ελλάδα – Δανία 0-9 στο ημίχρονο και… λήξη

Η Καμπαγιέ απέκτησε φήμη το 1987 όταν μετά από επιθυμία της ΔΟΕ ηχογράφησε το τραγούδι “Barcelona”, ντουέτο με τον Φρέντυ Μέρκιουρι, τραγουδιστή του βρετανικού ροκ συγκροτήματος Queen. Η πόλη καταγωγής της Καμπαγιέ αποτέλεσε έμπνευση για αυτό το τραγούδι και αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως ένα από τα δυο επίσημα τραγούδια των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1992.

Η Montserrat Caballé ως Μιμή στην όπερα Μποέμ

Η Καμπαγιέ γεννήθηκε στην Βαρκελώνη στις 12 Απριλίου 1933. Προερχόταν από φτωχή οικονομικά οικογένεια. Σπούδασε μουσική στο κονσερβατόριο του Λισέου και τεχνική του τραγουδιού μαζί με τους Napoleone Annovazzi, Eugenia Kemény και Conchita Badía. Αποφοίτησε με χρυσό μετάλλιο το 1954. Μετέπειτα μετακόμισε στη Βασιλεία, όπου έκανε το επαγγελματικό ντεμπούτο της το 1956 ως Μιμή στην παράσταση της όπερας Μποέμ του Τζιάκομο Πουτσίνι. Έγινε μέλος της Όπερας Μπάσελ από το 1957 έως το 1959, τραγουδώντας ένα ρεπερτόριο που περιλάμβανε τον Μότσαρτ (Erste Dame στην όπερα Ο Μαγικός Αυλός) και τον Στράους (Σαλώμη) στη γερμανική γλώσσα, πράγμα ασυνήθιστο για Ισπανούς τραγουδιστές, αλλά το οποίο αποδείχθηκε χρήσιμο για τις επόμενες συμμετοχές της με την Όπερα της Βρέμης (1959-1962). Το 1961 πρωταγωνίστησε ως Ιφιγένεια στη παράσταση Ιφιγένεια εν Ταύροις στο Εθνικό Θέατρο S. Carlos στη Λισαβόνα, μαζί με τους Ρέιμοντ Γουόλανσκι, Ζαν Κοξ, Πολ Σέφλερ και άλλους.

Το 1962, η Καμπαγιέ επέστρεψε στη Βαρκελώνη και έκανε το ντεμπούτο της στο Λισέου με τον ομώνυμο ρόλο στο έργο του Στράους Αραμπλελλα. Από το φθινόπωρο του 1962 μέχρι την άνοιξη του 1963 έκανε περιοδεία στο Μεξικό, ερμηνεύοντας τον ομώνυμο ρόλο στο έργο του Μασενέ Μανόν στο Palacio de Bellas Artes. Ακολούθησαν αρκετές επιτυχημένες εμφανίσεις στο Λισέου το 1963.

Στην Ελλάδα η τελευταία της εμφάνιση ήταν στις 17 Σεπτεμβρίου 2012 στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού με την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του Χοσέ Κογιάντο.

Η Montserrat Caballé στη θέση της Marilyn Horne

Η διεθνής αναγνώριση της Καμπαγιέ ήρθε το 1965 όταν αντικατέστησε την άρρωστη Marilyn Horne σε μια παράσταση στο έργο του Ντονιτσέττι Λουκρητία Βοργία στο Κάρνεγκι Χωλ της Νέας Υόρκης, παράσταση που της χάρισε μια 25λεπτη πανηγυρική υποδοχή από το κοινό. Καθώς αυτή ήταν η πρώτη ενασχόλησή της με την όπερα μπελ κάντο και έπρεπε να μάθει τον ρόλο της σε λιγότερο από ένα μήνα, η ερμηνεία της την έκανε διάσημη σε όλο τον κόσμο της όπερας. Αργότερα τον ίδιο χρόνο, η Καμπαγιέ έκανε την πρώτη της εμφάνιση στο φεστιβάλ Glyndebourne όπου τραγούδησε την πρώτη της Μαρσαλλίνη στο έργο Der Rosenkavalier του Στράους και όπου ενσάρκωσε τον ρόλο της κόμισσας Αλμαβίβα στο έργο Οι Γάμοι του Φίγκαρο του Μότσαρτ.

Τον Δεκέμβριο του 1965, επέστρεψε στο Κάρνεγκι Χωλ για την δεύτερη συμμετοχή της στην όπερα μπελ κάντο, όπου ενσάρκωσε τον ρόλο της Βασίλισσας Ελισάβετ Ι στο έργο Roberto Devereux του Ντονιτσέττι. Η Καμπαγιέ ολοκλήρωσε την χρονιά 1965 με την πρώτη της εμφάνιση στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης στις 22 Δεκεμβρίου 1965, όπου εμφανίστηκε ως Marguerite στο έργο του Σαρλ Γκουνώ Φάουστ μαζί με τον Τζον Αλέξαντερ στον ομώνυμο ρόλο, τον Χουστίνο Ντίαθ ως Μεφιστοφελή και τον Σέριλ Μιλνς ως Βαλεντίν στη πρώτη του εμφάνιση στην Μητροπολιτική Όπερα.

Η Μονεράτ Καμπαγιέ στη Λυρική Όπερα της Φιλαδέλφεια

Το 1966, η Καμπαγιέ έκανε την πρώτη της εμφάνιση στην Λυρική Όπερα της Φιλαδέλφεια ως Maddalena di Coigny στο Andrea Chénier του Giordano και την πρώτη της εμφάνιση μπροστά στο ιταλικό κοινό στο Maggio Musicale Fiorentino ως Leonora στο έργο του Βέρντι Il trovatore ενώ ακολούθησε το έργο του Μπελίνι Il pirata το 1967. Επέστρεψε στην Φιλαδέλφεια το 1967 όπου ερμήνευσε τους ομώνυμους ρόλους στα έργα του Πουτσίνι Τόσκα και Μαντάμα Μπαντερφλάϊ. Επέστρεψε επίσης στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης όπου ερμήνευσε τρεις ηρωίδες του Βέρντι : την Leonora μαζί με τον Richard Tucker ως Manrico, την Δεισδαιμόνα στον Οθέλλο μαζί με τον Τζέιμς Μακράκεν στον ομώνυμο ρόλο και την Βιολέτα στην Λα Τραβιάτα μαζί με τους Tucker και George Shirley οι οποίοι εναλλάσσονταν στον ρόλο του Αλφρέντο. Ο τελευταίος ρόλος τής χάρισε ακόμα μεγαλύτερη αναγνώριση στους κριτικούς και στο κοινό των ΗΠΑ. Το 1968 συνέχισε στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης με τον ομώνυμο ρόλο από το έργο Luisa Miller του Βέρντι και το 1969 με τον ρόλο της Liù στο έργο του Πουτσίνι Τουραντό, με την Μπίργκιτ Νίλσον στον ομώνυμο ρόλο και τον Τζέιμς Κινγκ στον ρόλο του Calàf. Επέστρεψε στην Φιλαδέλφεια όπου ερμήνευσε τον ρόλο της Imogene στο έργο του Μπελίνι Il pirata (1968) και τον ομώνυμο ρόλο στο έργο Lucrezia Borgia (1969).

Το 1969, η Καμπαγιέ εμφανίστηκε στην Arena di Verona σε μια παραγωγή από τον Jean Vilar του έργου του Βέρντι Don Carlo. Ενσάρκωσε την Elisabetta of Valois μαζί με μια ομάδα μεγάλων ηθοποιών μεταξύ των οποίων ο Plácido Domingo και ο Piero Cappuccilli. Σε εκείνες τις παραστάσεις εμφανίστηκε στην σκηνή με πατερίτσες εξαιτίας ενός ατυχήματος που είχε νωρίτερα την ίδια χρονιά στην Νέα Υόρκη. Την ίδια περίοδο εμφανίστηκε επίσης σε ένα ρεσιτάλ στο Teatro Corallo στην Βερόνα. Το 1970, η Καμπαγιέ έκανε τη πρώτη επίσημη εμφάνιση στην Σκάλα του Μιλάνου με τον ομώνυμο ρόλο στην Lucrezia Borgia. Στην Φιλαδέλφεια εμφανίστηκε ως Λεονόρα και επέστρεψε στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης στην δημοφιλή από τους κριτικούς παραγωγή του έργου του Βέρντι Un ballo in maschera μαζί με τον Domingo ως Riccardo και τον Ρέρι Γκρις ως Oscar.

Οι πρώτες εμφανίσεις στο Σικάγο

Το 1972, έκανε τις πρώτες εμφανίσεις της στο Κόβεντ Γκάρντεν και στην Λυρική Όπερα του Σικάγο, όπου και στις δυο περιπτώσεις ενσάρκωσε τον ρόλο της Βιολέτας. Την ίδια χρονιά επέστρεψε στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης ως Elisabetta στο έργο Don Carlo μαζί με τον Franco Corelli στον ομώνυμο ρόλο και ερμήνευσε τον ομώνυμο ρόλο στο έργο Norma του Μπελίνι στην Φιλαδέλφεια. Το 1973 επέστρεψε στο Σικάγο για να ερμηνεύσει τον ομώνυμο ρόλο στο έργο Μαρία Στούαρτ του Ντονιτσέττι μαζί με την Viorica Cortez και εμφανίστηκε ως Βιολέτα στην Φιλαδέλφεια. Ερμήνευσε την Νόρμα του Μπελίνι στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, μαζί με τον Carlo Cossutta στην πρώτη του εμφάνιση στην Μητροπολιτική Όπερα ως Pollione και την Fiorenza Cossotto ως Adalgisa.

Τον Ιανουάριο του 1974, η Καμπαγιέ εμφανίστηκε στον ομώνυμο ρόλο στο έργο του Βέρντι Αΐντα στο Λισέου και τον Μάρτιο του ίδιου έτους εμφανίστηκε στο έργο του Βέρντι Σικελικοί Εσπερινοί στην Μητροπολιτική Όπερα και στο έργο Parisina d’Este στο Carnegie Hall. Τον Απρίλιο του 1974 εμφανίστηκε ως Νόρμα στο Bolshoi Theatre στην Μόσχα και στον ομώνυμο ρόλο στο έργο Adriana Lecouvreur στην Σκάλα του Μιλάνου. Τον Ιούλιο του 1974 μαγνητοσκοπήθηκε η Νόρμα με τον Pierre Jourdain και η Aida με τον Riccardo Muti ενώ τον Αύγουστο ηχογράφησε κάποια ντουέτα με τον Giuseppe Di Stefano. Τον Σεπτέμβριο του 1974, υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για να βγάλει μια καλοήθη μάζα από την κοιλιά. Ανάρρωσε και στις αρχές του 1975 επέστρεψε στο θέατρο. Το 1976 η Καμπαγιέ εμφανίστηκε για μια ακόμα φορά ως Νόρμα στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης και ερμήνευσε τον ρόλο της Αΐντα μαζί με τους Robert Nagy ως Radamès και Marilyn Horne ως Amneris. Εμφανίστηκε στον ομώνυμο ρόλο στο έργο Ariadne auf Naxos του Στράους και ως Mimì στο έργο του Πουτσίνι La bohème μαζί με τον Λουτσιάνο Παβαρότι ως Rodolfo.

Το 1977 η Καμπαγιέ έκανε την πρώτη της εμφάνιση με την Όπερα του Σαν Φρανσίσκο στον ομώνυμο ρόλο στο έργο του Πουτσίνι Turandot. Επέστρεψε σε αυτήν την όπερα δέκα φορές μέσα στην επόμενη δεκαετία και ερμήνευσε παρόμοιους ρόλους όπως της Ελβίρας στο έργο του Βέρντι Ερνάνης και των ομώνυμων ρόλων στα έργα του Ponchielli Τζοκόντα, του Ροσίνι Σεμίραμις και του Πουτσίνι Τ¨οσκα, μεταξύ άλλων.

Χάνοντας την πρώιμη λάμψη

Έχοντας χάσει κάποια από την πρώιμη λάμψη της και την καθαρότητα της φωνής της, η Καμπαγιέ ανέλαβε πιο δραματικούς ρόλους. Το 1978, ήταν η Τόσκα στο Σαν Φρανσίσκο με τον Παβαρότι, η Νόρμα στην Μαδρίτη και η Adriana Lecouvreur στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης με τον Καρέρας. Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1980 συνέχισε να εμφανίζεται συχνά στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, σε ρόλους όπως της Τόσκα (1980, 1985) και της Elisabetta (1985) αλλά και σε συναυλίες το 1981 και το 1983. Η τελευταία εμφάνισή της στην Μητροπολιτική Όπερα ήταν στις 10 Οκτωβρίου 1985 στο έργο Τόσκα μαζί με τον Παβαρότι ως Καβαραντόσσι και τον Cornell MacNeil ως Σκάρπια.

Η φωνή της ήταν χαρακτηριστική για την καθαρότητά της, τον έλεγχό της και την δυναμική της. Την θαύμαζαν λιγότερο για το δραματικό ύφος και τις δραματικές υποκριτικές της ικανότητες αλλά την θαύμαζαν περισσότερο για την εξαιρετική τεχνική της, τις φωνητικές σκιάσεις της και την απαλή ερμηνεία της, στοιχεία που είχε εμπνευστεί από τον Miguel Fleta.

Ντουέτο με τον Φρέντι Μέρκιουρι

Η Καμπαγιέ ηχογράφησε τον ομώνυμο ρόλο στην όπερα του Μπελίνι Norma (για την εταιρεία παραγωγής RCA Red Seal, το 1972, μαζί με τον Plácido Domingo ως Pollione) και έπειτα τον ρόλο της Adalgisa (στην όπερα Norma της Joan Sutherland) στην ηχογράφηση του 1984 για την εταιρεία παραγωγής Decca, σε διεύθυνση του Richard Bonynge. Παρόλο που ο ρόλος της Adalgisa απευθυνόταν αρχικά σε σοπράνο, σήμερα τραγουδιέται συχνά από μια τραγουδίστρια mezzo-soprano. Η Καμπαγιέ ήταν μια από τις ελάχιστες σοπράνο που έχουν ηχογραφήσει τον ρόλο και θεωρείται ως μια από τις πιο νεανικές Adalgisas, παρόλο που την εποχή που ηχογράφησε τον ρόλο αυτό ήταν πάνω από 50 ετών.

Το 1987, η Καμπαγιέ έκανε ένα σπάνιο πέρασμα από την ποπ μουσική όταν κυκλοφόρησε ένα ντουέτο με τον Φρέντι Μέρκιουρι, τραγουδιστή του ροκ συγκροτήματος Queen, που είχε τον τίτλο “Barcelona”. Ο Μέρκιουρι ήταν μεγάλος θαυμαστής της Καμπαγιέ και θεωρούσε ότι η φωνή της ήταν “η καλύτερη στον κόσμο”. Το single αυτό ακολούθησε ένας ομώνυμος δίσκος, που κυκλοφόρησε τον επόμενο χρόνο και περιλάμβανε επιπλέον συνεργασίες μεταξύ των δυο ερμηνευτών. Το ίδιο κομμάτι αργότερα έγινε ο ύμνος στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992, οι οποίοι έλαβαν χώρα στην Βαρκελώνη, τόπο καταγωγής της Καμπαγιέ, και εμφανίστηκε στα charts της ποπ μουσικής σε όλη την Ευρώπη. Η Καμπαγιέ ερμήνευσε το τραγούδι live, συνοδευόμενη από την ηχογράφηση του Μέρκιουρι, ο οποίος είχε πεθάνει το 1991, πριν τον τελικό του UEFA Champions League το 1999 στο στάδιο Camp Nou.

Ο δίσκος El Greco

Το 1995, συνεργάστηκε με τον Βαγγέλη Παπαθανασίου στον δίσκο El Greco, ο οποίος αφιερώθηκε στον ομώνυμο Έλληνα ζωγράφο. Το 1997, ο Mike Moran έκανε την παραγωγή στον δίσκο Friends For Life, ο οποίος περιλαμβάνει ντουέτα με την Καμπαγιέ και άλλους τραγουδιστές όπως οι Bruce Dickinson, Johnny Hallyday, Johnny Logan, Gino Vannelli και Helmut Lotti.

Η Καμπαγιέ αφιερώθηκε σε φιλανθρωπικές οργανώσεις. Ήταν πρέσβειρα της Goodwill της ΟΥΝΕΣΚΟ και ίδρυσε μια οργάνωση στην Βαρκελώνη για παιδιά με αναπηρία. Το 2003, πρωταγωνίστησε στο δικό της ντοκιμαντέρ με τίτλο Caballé Beyond Music, στο οποίο συμμετείχαν πολλοί δημοφιλείς τραγουδιστές της όπερας, μεταξύ των οποίων οι Plácido Domingo, Luciano Pavarotti, José Carreras και Renée Fleming.

Το 2002, ενσάκρωσε την Catherine of Aragon στην παράσταση της Camille Saint-Saëns Henri VIII ; το 2004, ενσάρκωσε τον ομώνυμο ρόλο στην παράσταση του Massenet Cléopâtre ; κι οι δυο παραστάσεις ανέβηκαν στο Λισέου. Εμφανίστηκε ως Duchess of Crakenthorp στην παράσταση La fille du régiment στην Κρατική Όπερα της Βιέννης τον Απρίλιο του 2007.

Το 2003, η Καμπαγιέ βραβεύτηκε με το Große Bundesverdienstkreuz (Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας). Ήταν υποψήφια για το βραβείο του Ιππότη του Τάγματος της Ισαβέλλας της Καθολικής το 1966.

Στις 2 Ιουλίου 2008, η Καμπαγιέ έλαβε το διδακτορικό Honoris Causa από το Διεθνές Πανεπιστήμιο Menéndez Pelayo στο Santander. Η Καμπαγιέ ηχογράφησε εκτενώς κατά την διάρκεια της μεγάλης καριέρας της και πραγματοποίησε αρκετές σημαντικές ηχογραφήσεις πλήρους όπερας και ρεσιτάλ. Μετά από έναν αριθμό ηχογραφήσεων στην αρχή της καριέρας της για την RCA Victor Red Seal, η Καμπαγιέ ηχογράφησε επίσης για τις εταιρείες παραγωγής EMI, Decca και Philips.

Στις 6 Ιουνίου 2013, η Καμπαγιέ έλαβε τον τίτλο persona non grata στο Αζερμπαϊτζάν μετά από επίσκεψή της στην χώρα, παρόλο που πραγματοποιήθηκαν επίσημες προειδοποιήσεις από την πρεσβεία του Αζερμπαϊτζάν στην Ισπανία, το de facto ανεξάρτητο κρατίδιο Nagorno-Karabakh και τις συναντήσεις με τοπικούς ηγέτες.

Φοροδιαφυγή

Το 2015 ασκήθηκε δίωξη στην Καμπαγιέ μετά από ισχυρισμούς περί φοροδιαφυγής ή απάτης. Η ίδια παραδέχτηκε ότι παρόλο που το 2010 διέμενε στην Ισπανία, είχε δηλώσει ως τόπο μόνιμης κατοικίας την Ανδόρα προκειμένου να αποφύγει να πληρώσει τον φόρο στην Ισπανία. Τον Δεκέμβριο του 2015, το δικαστήριο της Ισπανίας την βρήκε ένοχη για απάτη και της επέβαλε ποινή φυλάκισης έξι μηνών και πρόστιμο €254,231 ($280,000). Της απαγορεύτηκε επίσης η δυνατότητα να λάβει οποιοδήποτε δημόσιο επίδομα επί μια περίοδο 18 μηνών.

Η Καμπαγιέ παντρεύτηκε τον Ισπανό τενόρο Μπερναμπέ Μαρτί το 1964. Απέκτησαν δυο παιδιά. Η κόρη τους Μονσεράτ Μαρτί είναι επίσης σοπράνο της όπερας.

Η Καμπαγιέ απεβίωσε στις 6 Οκτωβρίου 2018 σε ηλικία 85 ετών, αφού νοσηλεύθηκε ένα μήνα στο νοσοκομείο Sant Pau της Βαρκελώνης.