Olympia, η ναζιστική προπαγάνδα με πολύ Ελλάδα και Ελληνίδα σύμβουλο

Το βράδυ της 20ής Απριλίου –σαν σήμερα- 1938, ο Αδόλφος Χίτλερ γιόρταζε τα 49α γενέθλια του. Δεχόταν ευχές στην κινηματογραφική αίθουσα Ufa-Palast του Βερολίνου. Βρισκόταν εκεί για την πρεμιέρα της προπαγανδιστικής ταινίας Olympia (Ολυμπία), ουσιαστικά ένα ντοκιμαντέρ, με θέμα τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 που έγιναν στο Βερολίνο την εποχή της ναζιστικής Γερμανίας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Έλληνας πρωταθλητής… Αγγλίας, Γερμανίας, πράκτορας, νεκρός από… ταξί

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τον Νονό έγραψε τενίστας, ο Δον Βίτο Κορλεόνε ήταν… γυναίκα, η Mafia απαγόρεψε δύο λέξεις

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η Μπιάνκα Κάπλερ αρνήθηκε το χρυσό – «Δεν μπορώ να πηδήξω τόσο»

Δημιουργός ήταν η Έλενα Μπέρτα Αμάλιε “Λένι” Ρίφενσταλ (δεξιά στη φωτογραφία), η Γερμανίδα ηθοποιός, σκηνοθέτης και φωτογράφος, η οποία έγινε διάσημη χάρη στις ταινίες προπαγάνδας που δημιούργησε για λογαριασμό της Ναζιστικής Γερμανίας. Στην ταινία εργάστηκαν περισσότεροι από 300 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων 34 οπερατέρ. Τα χρήματα (1,5 εκατομμύριο μάρκα) παρείχε ο Γκέμπελς, ως υπουργός Προπαγάνδας του Ράιχ, μέσω μιας εταιρείας, της Olympia-Film GmbH. Παρόλα αυτά, η Ρίφενσταλ ισχυριζόταν πάντα ότι έκανε την ταινία για λογαριασμό της ΔΟΕ και όχι του ναζιστικού καθεστώτος.

Η Ελλάδα και η Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη

Το φιλμ Olympia είχε έντονο άρωμα Ελλάδας και μια Ελληνίδα που έπαιξε καθοριστικό ρόλο ως σύμβουλος.

Το ντοκιμαντέρ αποτελείται από δύο μέρη, τα οποία βασίζονται κατά βάση στους αγώνες, είναι όμως ανεξάρτητα, και έχουν διαφορετικό σκοπό το καθένα. Το πρώτο μέρος ξεκινά με σκηνές της αρχαίας Ελλάδας. Η Ακρόπολη, τα αγάλματα, οι αθλητές, η θάλασσα…

Η ολυμπιακή φλόγα ξεκινάει από την Ολυμπία και φτάνει στο 1936 και στο στάδιο του Βερολίνου. Ακολουθούν σκηνές των διαφόρων αγωνισμάτων: δισκοβολία, σφυροβολία, ακόντιο, ρυθμική γυμναστική.

Μια «ζωντανή εικόνα» ενός γυμνού αθλητή που ετοιμάζεται για τον δίσκο και τον ακοντισμό και μια βολή σε αργή κίνηση δίπλα στη θάλασσα. Γυμνές αθλήτριες, των οποίων οι κινήσεις υπερκαλύπτονται από την Ολυμπιακή φλόγα, και τη λαμπαδηδρομία από την Ελλάδα στο Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου. Η αρχαιότητα μεταφέρεται στη σύγχρονη εποχή, στο Βερολίνο του 1936. Σύμβουλος της Ρίφενσταλ η «Νέλλυ», δική μας Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (δίπλα στον Χίτλερ στη φωτογραφία), η οποία είχε ήδη τραβήξει τέτοιες φωτογραφίες στο παρελθόν.

Φωτογράφος με διεθνή αναγνώριση, γεννήθηκε στο Αϊδίνι. Έλαβε την πρώτη της μόρφωση στη Σμύρνη, όπου εγκαταστάθηκε η οικογένειά της μετά την καταστροφή του Αϊδινίου. Παρόλο που μετέβη στη Δρέσδη μαζί με τον αδελφό της για να σπουδάσει ζωγραφική, εντέλει την κέρδισε η φωτογραφία, στην οποία στράφηκε με δασκάλους τον Ούγκο Έρφουρτ διάσημο πορτρετίστα της Δρέσδης και τον Φραντς Φίλντερ.

Πρόσφυγας ουσιαστικά, η Ελληνίδα φωτογράφος απαθανάτισε με ζωντάνια πορτρέτα προσφύγων αλλά και σημαντικών προσώπων της εποχής της, όπως ο Κωστής Παλαμάς και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ιδιαίτερη θέση στο έργο της κατέχουν οι γυμνές ή ημίγυμνες φωτογραφίσεις στην Ακρόπολη της Μόνα Πάεβα (Mona Paeva), πρώτης μπαλαρίνας της Opera Comique οι οποίες προκάλεσαν σκάνδαλο στην κοινωνία του μεσοπολέμου, όταν δημοσιεύθηκαν το 1929, στο γαλλικό περιοδικό Illustration.

Στη σειρά «Παραλληλισμοί» επιχειρεί να συγκρίνει προσωπογραφικά βοσκούς και χωριατοπούλες με κούρους και κόρες για να αποδείξει τη φυλετική συνέχεια των Ελλήνων. Όταν το Υπουργείο Τύπου και Τουρισμού της δικτατορίας Μεταξά της αναθέτει το 1939 να διακοσμήσει με τις φωτογραφίες της το ελληνικό περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση της Νέας Υόρκης, η Σεραϊδάρη επιλέγει και χρησιμοποιεί αυτές ακριβώς τις φωτογραφίες κάνοντας ένα γιγαντιαίο κολάζ. Παρόλο που αρκετοί κριτικοί θεώρησαν τους παραλληλισμούς της αφελείς και αρκετοί τους συνέδεσαν με τη ναζιστική ιδεολογία της εποχής (το Τρίτο Ράιχ και ο “Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός” του Μεταξά), η ίδια η Nelly ήταν εξαιρετικά περήφανη γι’ αυτούς, και μάλιστα επιθυμούσε να τους εκδώσει σε αυτόνομο λεύκωμα.

Το δεύτερο μέρος

Το δεύτερο μέρος της προπαγανδιστικής ταινίας ξεκινά με σκηνές μέσα στο Ολυμπιακό χωριό που δείχνουν τους αθλητές να ξεκουράζονται και να γυμνάζονται. Μετά συνεχίζει με τα υπόλοιπα αγωνίσματα. Δέκαθλο, ενόργανη γυμναστική, ιστιοπλοΐα, ξιφασκία, πένταθλο, πόλο, ποδηλασία, μποξ, χόκεϊ, ποδόσφαιρο, ιππασία, κωπηλασία, κολύμβηση και κατάδυση. Το δεύτερο μέρος τελειώνει με έναν δραματικό μαραθώνιο που καταλήγει σε επιβλητικές σκηνές με προβολείς που φωτίζουν τον νυχτερινό ουρανό πάνω από το στάδιο.

Τα δύο μέρη καλύπτουν μεν τους αγώνες, πέρα απ’ αυτό όμως θέτουν το θέαμα των αγώνων σε ένα πλαίσιο σκηνοθεσίας. Τόσο η μέθοδος όσο και το όλο αποτέλεσμα ήταν πρωτοποριακό και πρωτοφανές για την εποχή του. Ιδίως η αρχή του πρώτου μέρους και το τέλος του δευτέρου μέρους, αλλά και η όλη σκηνοθεσία των αγωνισμάτων έκαναν μεγάλη εντύπωση στους θεατές εκείνης της εποχής. Το έργο όμως είχε καθαρά προπαγανδιστικό ύφος με σκοπό να βελτιώσει την εικόνα της Γερμανίας στο εξωτερικό και αυτήν των Ναζί στο εσωτερικό. Η εικόνα του Χίτλερ, που κατά την άφιξη του ολυμπιακού φωτός ανακοινώνει εορταστικά την έναρξη των αγώνων, του δίνει ένα κάπως λιγότερο τρομακτικό πρόσωπο.

Ο Όουενς και η απόκρυψη

Βέβαια κάποια πράγματα δεν αλλάζουν. Στην ταινία οι μαύροι και γενικά οι μη λευκοί συμμετέχοντες στους αγώνες, εμφανίζονται μόνο όταν αυτό είναι αναπόφευκτο, όπως στην περίπτωση του Αφροαμερικανού, Τζέσε Όουενς, ο οποίος κέρδισε τέσσερα χρυσά μετάλλια σε Ολυμπιακούς Αγώνες . Αποκρύπτονταν ακόμα και αποτελέσματα που δεν άρεσαν στο καθεστώς. Για παράδειγμα, ο τελικός του χόκεϊ ανάμεσα στη Γερμανία και την Ινδία ουσιαστικά υπάρχει στην ταινία μόνο λόγω του στιγμιότυπου στο οποίο η ομάδα της Γερμανίας πετυχαίνει ένα γκολ. Αυτό που δεν αναφέρεται είναι ότι η Γερμανία ηττήθηκε σε αυτό το παιχνίδι με 8-1.

Οι σκηνές των αθλητικών σωμάτων, τα χαρούμενα πρόσωπα, η ευγενής άμιλλα και απονομή των μεταλλίων στους νικητές ήταν ένα ευπρόσκλητο μέσο για την ανάρρωση του ηθικού της μεσοπολεμικής Γερμανίας. Αλλά και η σκηνοθεσία μιας εκδήλωσης τέτοιου μεγέθους ήταν απλώς μια εξάσκηση για της προπαγανδιστικές μαζικές εκδηλώσεις που θα ακολουθήσουν στα επόμενα χρόνια και θα οδηγήσουν στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Αν και το ντοκιμαντέρ είναι ένα από τα καλύτερα έργα της Ρίφενσταλ και θεωρείται μέχρι σήμερα ως μία από τις αξιολογότερες κινηματογραφικές εργασίες, επισκιάζεται από την ένταξή του στο προπαγανδιστικό έργο της ναζιστικής Γερμανίας. Τα βραβεία που πήρε από το 1938 μέχρι το 1941 είναι σήμερα ανάξια λόγου. Το ναζιστικό Υπουργείο Δημόσιας Διαφώτισης και Προπαγάνδας το χαρακτήρισε «πολύτιμο». Πήρε το Γερμανικό Βραβείο Κινηματογράφου (γερμ. Deutscher Filmpreis) του 1937/38, το Σουηδικό βραβείο Polar του 1938, το χρυσό μετάλλιο Coppa Mussolini του έτους 1938 ως καλύτερο αλλοδαπό έργο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας, πήρε ένα Ολυμπιακό Χρυσό μετάλλιο από το Comitée International Olympique το 1938. Η Ελλάδα το τίμησε με το Ελληνικό Βραβείο των Σπορ. Το 1941 έλαβε το Βραβείο Kinema Junpo στην κατηγορία καλύτερη ξενόγλωσση ταινία και στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Λωζάνης το 1948 ένα ολυμπιακό δίπλωμα εκ των υστέρων. Το περιοδικό Time το συμπεριέλαβε στις «100 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών».

Φεύγει ο Φρέντυ Σερπιέρης

2016: Πεθαίνει 8 μέρες πριν από τα 78α γενέθλιά του ο Φρέντυ Σερπιέρης. Ως αθλητής αναδείχθηκε πρωταθλητής Ελλάδος και βαλκανιονίκης, ως παράγων του αθλητισμού διετέλεσε πρόεδρος της επιτροπής ιππασίας που υπαγόταν στο ΣΕΓΑΣ καθώς και πρώτος πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ιππασίας. Ήταν δισέγγονος του Ιταλού επιχειρηματία Τζιανμπατίστα Σερπιέρι, ιδιοκτήτη των Μεταλλείων Λαυρίου.

2014: Πεθαίνει σε ηλικία 76 ετών στο Τορόντο του Καναδά ο Αμερικανός πρώην πυγμάχος Ρούμπιν Κάρτερ, γνωστός με το προσωνύμιο «The Hurricane» (τυφώνας). Ο Κάρτερ έγινε γνωστός παγκοσμίως για το γεγονός ότι πέρασε 19 χρόνια στη φυλακή για ένα τριπλό έγκλημα το οποίο ποτέ δεν διέπραξε, το 1966 στο Νιου Τζέρσι.

2011: Η ΑΕΚ κερδίζει τον Πανιώνιο με 76-68 αλλά η ταυτόχρονη νίκη του Ηλυσιακού επί του Κολοσσού στην Ρόδο με 58-49 στιγμιαία την υποβιβάζει στην Α2 κατηγορία του μπάσκετ κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ στην ιστορία της. Λίγες ημέρες μετά, ο αθλητικός δικαστής του ΕΣΑΚΕ θα αποβάλει την ΚΑΕ Ηλυσιακός από την Α1 μπάσκετ κάνοντας δεκτή την ένσταση της ΚΑΕ ΑΕΚ για παράνομη συμμετοχή του συλλόγου των Ιλισίων στο πρωτάθλημα.

2011: Ο γκαρντ του Παναθηναϊκού, Δημήτρης Διαμαντίδης κερδίζει το βραβείο του Καλύτερου Αμυντικού Παίκτη της Euroleague για 6η φορά σε 7 σεζόν.

Ο Καρπόβ με… Μίλτο Πασχαλίδη

2001: Ο Ανατόλυ Καρπόβ αντιμετωπίζει στο Ρέθυμνο σε αγώνα σιμουλτανέ 20 αντιπάλους, ανάμεσα στους οποίους και οι Μανώλης Κεφαλογιάννης (βουλευτής ΝΔ), Λάμπης Ταγματάρχης (NETMED), Κώστας Γαλάνης (Galanis Sports Data), ο δημοσιογράφος Κωστής Παρράς, ο τραγουδιστής Μίλτος Πασχαλίδης , ενώ την επομένη θα αντιμετωπίσει την Παγκόσμια Πρωταθλήτρια Νεανίδων Μαρία Κουβάτσου.

2000: Ο ΠΑΟ νικά στον τελικό του final four της Ευρωλίγκα την Μακάμπι με 73-67 στην Θεσσαλονίκη και στέφεται για δεύτερη φορά πρωταθλητής Ευρώπης.

2000: O Charles Barkley κλείνει την 16χρονη καριέρα του με τον αγώνα Huston Rockets-Philadelphia 76ers.

1999: Η Ζαλγκίρις Κάουνας κερδίζει τον Ολυμπιακό στον ημιτελικό του Φάιναλ Φορ του Μονάχου με 87-71 και σταματάει το αήττητο του Ολυμπιακού σε αγώνες εκτός Ελλάδος.

1999: Η Μπαρτσελόνα κατακτά το πέμπτο (και τέταρτο συνεχόμενο) Champions League στο χάντμπολ νικώντας στον τελικό την Μπάντελ Ζάγκρεμπ με 29-18.

1996: Ο 17χρονος Λάμπρος Χούτος γίνεται ο τρίτος Έλληνας που παίζει στο campionato όταν εμφανίζεται με τη Ρόμα στον αγώνα εναντίον της Νάπολι με σκορ 4-1. Οι δυο που προηγήθηκαν ήταν ο Κερκυραίος Αλφρέντο Αραγκόνα με 41 αγώνες (1946-52: Μπάρι, Κοσέντσα, Νάπολι, Πρίντιζι) και ο Νίκος Αναστόπουλος με 16 αγώνες (1987-88: Αβελίνο).

1981: Ο Steve Davis κατακτά τον πρώτο από τους έξι παγκόσμιους τίτλους στο snooker όταν κερδίζει τον Ουαλό Doug Mountjoy με 18-12 στο Crucible Theater του Sheffield.

1949: Ο τζόκεϊ Willie Shoemaker κερδίζει την πρώτη του κούρσα ιππεύοντας τον “Shafter” στο Golden Gate Fields στο Albany της Καλιφόρνια.

1946: Ο 36χρονος Κύπριος δρομέας, αθλητής του ΓΣ Ολύμπια Λεμεσού, Στέλιος Κυριακίδης, φορώντας φανέλα με το νούμερο 77, κερδίζει τον 50ο Μαραθώνιο της Βοστόνης με χρόνο ρεκόρ 2:29.27 που θα παραμείνει μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ‘60.

1944: Το NFL νομιμοποιεί το κοουτσάρισμα από τον πάγκο.

1926: Ιδρύεται ο ΠΑΟΚ (Πανθεσσαλονίκειος Αθλητικός Όμιλος Κωνσταντινουπολιτών) στη Θεσσαλονίκη ύστερα από πρωτοβουλία προσφύγων από την Κωνσταντινούπολη με πρώτο πρόεδρο τον Τριαντάφυλλο Τριανταφυλλίδη.

1925: Εγκαινιάζεται ο νέος ιππόδρομος του Φαληρικού Δέλτα με την πρώτη ιπποδρομία με στοίχημα.

1920: Έναρξη των 7ων Ολυμπιακών Αγώνων της Αμβέρσας (οι 6οι δεν έγιναν ποτέ λόγω πολέμου).

1887: Ο πρώτος αγώνας αυτοκινήτων γίνεται στο Παρίσι. Νικητής είναι ο κόμης Jules Philippe Albert de Dion με ταχύτητα 37 μίλια/ώρα.