LONGFORM: Ο Μπερτομέου φεύγει πλήρης ημερών και νικητής

Όταν ο πρόεδρος της Ευρωλίγκας από την έναρξή της, το 2000, αναγκάστηκε να ενημερώνει τους μέτοχους των ομάδων για τις λεπτομέρειες που αφορούν τη διοργάνωση και την εταιρεία, κατάλαβε ότι το μεγάλο λάθος του ήταν ότι δεν το έκανε νωρίτερα. Στη σύσκεψη των «7» στην Αθήνα, τον Απρίλιο, ήχησε το πρώτο καμπανάκι για την απομάκρυνσή του, η οποία θα είναι γεγονός στο τέλος της τρέχουσας περιόδου. Ο Ζόρντι Μπερτομέου μπορούσε να έχει απέναντί του τη Ρεάλ και τον Παναθηναϊκό, τον Ολυμπιακό και τη Μακάμπι, τον Παναθηναϊκό και τον Ολυμπιακό, τη Μακάμπι και τη Ρεάλ, τον Παναθηναϊκό και τον Ολυμπιακό. Το ζητούμενο πάντα ήταν η ζυγαριά, που χώριζε τον ένα δίσκο από τον άλλον, να μην έγερνε αισθητά από την πλευρά των απέναντι.

Όταν αυτό έγινε, ήταν η αρχή του τέλους.

Βεβαίως, όλα (ωραία και μη) υπάγονται στη νομοτέλεια. Τα 22 χρόνια -τόσα θα είναι τον Μάιο- της θητείας του ως ισχυρού άντρα της Ευρωλίγκας δεν είναι λίγα, ειδικά όταν πρόκειται για τη «συναναστροφή» με κροίσους και συλλόγους που λογίζονται ως βαρείς. Είναι ένα διάστημα που επιβάλλει διαλείμματα. Δεν θα μπορούσες ποτέ να ακούς ένα σύνολο ανθρώπων να σου παραπονιέται για 22 χρόνια, χωρίς να έχεις κάποιους εκ αυτών ευχαριστημένους.

Ένα φαινόμενο

Στο… κουρμπέτι από πιτσιρικάς

Ο πολιτικός επιστήμονας Μαρκ Μπερτομέου είδε τον γεννημένο στις 15 Ιανουαρίου του 1959 γιο του να ανεβαίνει πολύ γρήγορα την ιεραρχία. Ο Ζόρντι Μπερτομέου από τα 23 του ήταν ο γενικός σύμβουλος και ο γενικός γραμματέας της ACB, ένα πόστο που κράτησε ως το 1994, όταν και προβιβάστηκε σε αντιπρόεδρό της, δεξί χέρι του Εδουάρδο Πορτέλα, ο οποίος 15 χρόνια αργότερα θα έβλεπε το τέρας που έφτιαξε να τον εξαφανίζει.

Αν είναι συγκεχυμένο το πότε ήρθε η ιδέα της Ευρωλίγκας, τα νάματά της λογίζονται μετά την κατάκτηση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών από τη Ζαλγκίρις και τους 11 στασιαστές, μεταξύ αυτών ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός, ο οποίος, παραδόξως πώς, έμεινε στη Σουπρολίγκα, ένα «ευφυολόγημα» της FIBA, μαζί με τη Μακάμπι Τελ Αβίβ, την Εφές Πίλσεν και την ΤΣΣΚΑ Μόσχας, ομάδες, δηλαδή, οι οποίες ήταν ήδη απογοητευμένες από τον τρόπο που χειριζόταν τις καταστάσεις η παγκόσμια ομοσπονδία -η οποία δεν αντιλαμβανόταν την ένταση της απήχησης που είχε το ευρωπαϊκό μπάσκετ παγκοσμίως και τις οικονομικές προοπτικές- και που έπαιξαν στο τελευταίο Final 4 του πάλαι ποτέ Κυπέλλου Πρωταθλητριών στο Παρίσι, το 2001. Για την ιστορία, ήταν οι Ισραηλινοί που κατέκτησαν το κύπελλο, με τον Πίνι Γκέρσον στον πάγκο και τον αείμνηστο Νέιτ Χάφμαν στο παρκέ. Ακόμα και τώρα να ρωτήσει κάποιος τον Ζέλιμιρ Ομπράντοβιτς, θα πάρει την απάντηση ότι εκείνη η παρτίδα παίχτηκε με τράπουλα σημαδεμένη.

Οι υπόλοιπες ομάδες ήταν η Μπαρτσελόνα, η Ρεάλ Μαδρίτης, η Φενέρμπαχτσε, η Ζάλγκιρις και η Τρέισερ Μιλάνο. Όταν έγινε η πρώτη σύσκεψη, το 2000, ο Μπερτομέου ορίστηκε πρόεδρος. Ο Παναθηναϊκός δεν είχε προσυπογράψει τη συμμετοχή του, αφού παρά τις εγγυήσεις των Καταλανών για το χορηγό που υπήρχε πίσω από την Ευρωλίγκα, δηλαδή την Telefonica, με ένα εγγυημένο ποσό της τάξης των 35.000.000 δολαρίων, οι αδελφοί Γιαννακόπουλοι θεωρούσαν ότι δεν υπήρχε οποιαδήποτε εγγύηση. Οι «πράσινοι» έμειναν στη FIBA, αλλά στο Μιλάνο, τον Ιούνιο του 2000, έγινε η πρώτη σύσκεψη, κατά την οποία ο Πορτέλα ανακοινώθηκε πρόεδρος και ο Μπερτομέου CEO. Η Ελλάδα, κλασικά, έβαλε τα χεράκια της και έβγαλε τα ματάκια της, καθώς, με βάση αυτό που είπε στο δημοσιογράφο Γιάννη Φιλέρη ο Κώστας Ρήγας, υπεύθυνος διαιτησίας της Euroleague, είχε εξασφαλίσει 10 εκατομμύρια δολάρια στις ελληνικές ομάδες, αλλά δεν βρέθηκε κανάλι να δείξει τα παιχνίδια!

Θα θυμάται ο αναγνώστης τα ματς του Ολυμπιακού από το TV Magic, όπως άλλωστε και το Final 4 του Παναθηναϊκού, που εν τέλει πείστηκε από τη διοργάνωση αλλά λίγο έλειψε να την τινάξει στον αέρα (με τον Μπερτομέου να έχει εξασφαλίσει ότι η Μακάμπι Τελ Αβίβ δεν θα έφευγε πριν ξεκινήσει ο τελικός από την Μπολόνια, σε περίπτωση «πράσινης» ανταρσίας), όταν απείλησε ότι δεν θα κατέβαινε στον τελικό.

Η αβεβαιότητα με την οικονομική διαχείριση

Η ULEB και ο συγκεντρωτισμός

Η ομοσπονδία πίσω από αυτήν την προσπάθεια ήταν η ULEB. Η πρώτη Ευρωλίγκα, μάλιστα, έγινε με τα πρότυπα των play off του ΝΒΑ, με τέσσερις ελληνικές ομάδες στις 24. Στο πρώτο τζάμπολ, ο Ντίνο Ράτζα πήδηξε με τον Έρικ Μικ, αλλά ο Ολυμπιακός ηττήθηκε 75-73 από τη Ρεάλ στη Μαδρίτη. Στο τέλος, ο Μάνου Τζινόμπιλι και η Κίντερ Μπολόνια στέφθηκαν πρωταθλητές Ευρώπης, επικρατώντας της Ταουγκρές του Ντούσκο Ιβάνοβιτς 3-2 νίκες.

Ενώ η FIBA έπνεε τα λοίσθια και όσοι επέμεναν ότι η Ευρωλίγκα δεν είχε μέλλον μπήκαν υπό την αιγίδα της, ο Μπερτομέου εξύφαινε το μέλλον. Μαζί με το μάστερ στο sports management, ο Καταλανός είχε στα χέρια του ένα πολύ σημαντικό έγγραφο: το power of attorney. Αυτό σήμαινε ότι μπορούσε να λειτουργεί για τους μετόχους των ομάδων και να παίρνει αποφάσεις αντί αυτών. Αυτή η εξουσιοδότηση τον έκανε παντοδύναμο, το ίδιο όμως συνέβαινε και με τις ομάδες. Το 2009 έγινε πρόεδρος και δύο χρόνια αργότερα, CEO και εκτελεστικό διευθυντή. Ο Μπερτομέου συνέχισε να έχει τον πρώτο και τελευταίο λόγο για τα οικονομικά των ομάδων. Με κάποιον τρόπο, εκείνες έμεναν κατά κανόνα ευχαριστημένες, ενώ το 2015, που ήταν οι περισσότερες αποφασισμένες να αφήσουν τα κλειστά συμβόλαια στην άκρη και να φύγουν, ο Καταλανός τούς παρουσίασε μία συμφωνία με την IMG, μία από τις πιο αναγνωρίσιμες εταιρείες σε ό,τι αφορά τη μόδα, τη διασκέδαση και τα αθλητικά, και τους κράτησε.

Επιπλέον, πρέπει να κατασταθεί σαφές ότι η θητεία του Καταλανού δεν είχε ημερομηνία λήξης. Πάει να πει ότι σε όλη αυτήν τη διαδρομή τα κλαμπ θα μπορούσαν, αν δεν ήταν ευχαριστημένα, να εκδιώξουν τον Μπερτομέου.

Η σύσκεψη της αλλαγής

Τα ερωτήματα που δεν απαντήθηκαν

Οι εφτά που συναντήθηκαν τον Απρίλιο στην Αθήνα, σε μια «μυστική» σύσκεψη που δεν ανακοινώθηκε αλλά αποκαλύφθηκε δημοσιογραφικά εκ Λιθουανίας (από τον Ντονάτας Ουρμπόνας στο twitter), δεν ήθελαν να έχουν άλλο τον Μπερτομέου αγά στα οικονομικά τους. Το πληρεξούσιο του επέτρεπε να μη δίνει λογαριασμό κατά βάση, παρ’ όλα αυτά τα κλαμπ επέμεναν να τον εμπιστεύονται, είτε λόγω των κερδών που σημείωναν είτε διότι δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς. Άλλωστε ήταν ο ένας από τους δύο που στο λυκαυγές του 21ου αιώνα βγήκαν νικητές στον ψυχρό πόλεμο με τον Μπόρισλαβ Στάνκοβιτς και τη FIBA.

Ένα επιπρόσθετο ζήτημα ήταν ότι δεν είχαν ιδέα για τα… δικά του οικονομικά. Ως τώρα, ουδείς επισήμως γνωρίζει ποιος είναι ο ετήσιος μισθός του 62χρονου δικηγόρου και ποιο είναι το όφελος από τις συμφωνίες που κάνει. Αυτό, αν και δεν αποτέλεσε παρά την αφορμή, παρουσιάστηκε ως λόγος ώστε την προηγούμενη άνοιξη να γίνει η αρχή, πράξη που ολοκληρώθηκε την Τρίτη, 19 Οκτωβρίου, για την αποπομπή του.

Τον νίκησε ο χρόνος

Θα φύγει σαν σκιά

Ο Τζορτζ Ουάσινγκτον δεν σκέφτηκε τυχαία -και επέβαλλε πρωτίστως στον εαυτό του, ώστε να ηγηθεί από παράδειγμα- πως ό,τι είναι να έχει πραγματοποιήσει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν χρειάζεται πάνω από οκτώ χρόνια. Το αυτό, πάνω κάτω, ισχύει για όλους τους οργανισμούς, αφού δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές σε ό,τι είναι το κράτος. Οι παράγοντες στις πιο γνωστές αθλητικές ομοσπονδίες κάνουν πολιτική: τα ψέματα (εν γνώσει τους ή συν τω χρόνω αποδεδειγμένα) είναι αναγκαία, το ίδιο συμβαίνει και με τη διπλωματία, τις συμμαχίες και το γενικότερο στάτους κβο μιας κατάστασης η οποία απαιτεί κέρδος σε χρόνου, απάτες προς μεταγενέστερο όφελος, ακόμα και αψιμαχίες που εδράζονται στα συμφέροντα. Το ίδιο συμβαίνει και στις εταιρείες, άλλωστε η Ευρωλίγκα, με την επωνυμία Euroleague Commercial Assets S.A., ήταν τέτοια και μάλιστα, με βάση τη νομοθεσία του Λουξεμβούργου, περιορισμένης ευθύνης.

Οπότε, δεν ήταν οι ομάδες που έβγαλαν από τη μέση τον Μπερτομέου, η απειλή του Παναθηναϊκού το 2002, στο Final 4 της Μπολόνια, τα χαρτονομίσματα του μπριόζου Θανάση Γιαννακόπουλου το 2009 στο Βερολίνο ή τα κλειστά συμβόλαια, αλλά ο ίδιος ο χρόνος. Πρόκειται για μια απόσταση άνω του ενός πέμπτου του αιώνα. Κι αν χρειάζονται τέσσερα χρόνια για να αναπτυχθεί και να οριστικοποιηθεί ο χαρακτήρας ενός παιδιού κι άλλα εφτά για να περάσει στην εφηβεία, αντιλαμβάνεται κάποιος ότι η χρονική παρομοίωση καθιστά σχεδόν αδύνατη τη διαρκή στοχοπροσήλωση και το συνεχές κίνητρο. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Καταλανός το είχε καταλάβει από καιρό πως ήταν η ώρα να φύγει -και δεν τον πολυνοιάζει. Η πορεία του υπήρξε λαμπρή και θα φύγει χωρίς οποιοσδήποτε να μάθει τι απόσβεσε από αυτήν τη μακρόχρονη θητεία του.