Ο Λεφτέρ είχε δύο πατρίδες

Η Παναγία στην Πρίγκηπο συνεχίζει κανονικά τη λειτουργία της. Παρά τις εντάσεις που από καιρού εις καιρόν με τις αποφάσεις του προκαλεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με κορονίδα τη λειτουργία ως τζαμιού της Αγια-Σοφιάς, στη γενέτειρα του Λευτέρη Αντωνιάδη, του Λεφτέρ, το νησί βαστά. Στην Κωνσταντινούπολη, όπου όλες οι μεγάλες ελληνικές ομάδες έχουν ταξιδέψει, ο μύθος του Κιουτσουκαντωνιάδη παραμένει ανάγλυφος. Τα αγάλματα, η μεγαλύτερη τιμή που μπορεί να γίνει σε έναν άνθρωπο, επιμηκύνουν το ταξίδι του στο διηνεκές και εκείνο του Λεφτέρ, έξω από το «Σουκρού Σαράτσογλου», στο πάρκο Κουντισλί του Καντικόι, στις 3 Μαΐου 2009, δημιουργεί ακριβώς τη συνέχεια στο όνομά του και την ιστορία του, που έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα 423 γκολ που έβαλε σε 615 ματς που έπαιξε από το 1947 έως το 1965 και τα 20 που είχε βάλει ως παίκτης και αρχηγός της εθνικής Τουρκίας, πριν τον ξεπεράσει ο Χακάν Σουκούρ.

Ούτε εκείνος, όμως, γλίτωσε την ισλαμική μισαλλοδοξία. Στα Σεπτεμβριανά του 1955, το σπίτι του, 6 ή 7 του μήνα, καταστράφηκε από τις επιθέσεις στους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης. Από το περιβάλλον του συνηθίζουν να λένε ότι πέθανε με αυτόν τον καημό λίγες μέρες αφού έκλεισε τα 86 του. Επικρατέστερη ημερομηνία γέννησής του είναι η 22η Δεκεμβρίου του 1925, ενώ στις 13 Ιανουαρίου του 2012 έκλεισε τα μάτια του για πάντα, βυθίζοντας τον κόσμο της Φενέρ και το σύλλογο στο πένθος.

Το «θαύμα» με την Ουγγαρία

Ο πρώτος Έλληνας που σκόραρε σε Παγκόσμιο Κύπελλο

Για τον Λεφτέρ, που σε μια μνημειώδη γκάφα το 2006 τα ελληνικά ΜΜΕ έγραψαν για το θάνατό του, παραμεταφράζοντας ένα δημοσίευμα τουρκικό, το οποίο τον ήθελε να στενοχωριέται για την απώλεια του πρωταθλήματος από τη Φενέρμπαχτσε, δεν υπήρξε κάποια διεκδίκηση. Δίχως, επιπλέον, να το επιδιώκει, ήταν ένας ποδοσφαιριστής της ειρήνης. Η Ρούλα Κατμέρ, κόρη του, το ένα από τα τρία παιδιά του από το γάμο του με τη Σταυριανή Μπεκιάρη, σε ένα πρόσφατο ελληνικοτουρκικό αφιέρωμα της Deutsche Welle ισχυρίστηκε ότι ο πατέρας της έκανε την προσευχή του, αν και δεν πήγαινε στην εκκλησία τακτικά, παρά μόνο αν προ Στη Φενέρ πίνουν νερό στο όνομά του. Στο συγκεκριμένο βίντεο υπάρχει μια συγκλονιστική σκηνή, με τον Βραζιλιάνο Άλεξ, διεθνή με τη «σελεσάο» και επίσης θρύλο των «κίτρινων καναρινιών», στα οποία έπαιξε από το 2004 έως το 2012, με 136 γκολ σε 245 εμφανίσεις, να του φιλάει το χέρι. Ο Λεφτέρ υπήρξε μια ξεχωριστή γνωριμία για όσους είχαν την τύχη να του κάνουν χειραψία, αλλά και τιμή για όλους τους παίκτες της Φενέρμπαχτσε, ειδικά τους Τούρκους.

Άλλωστε, έπαιξε στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1954 και γεύτηκε την πικρή γεύση των βαριών σκορ με τα οποία συνοδεύτηκε στην έξοδο η Τουρκία: το 4-1 από τη Δυτική Γερμανία στην πρεμιέρα, στις 7 Ιουνίου αλλά και το 7-2 από την Ουγγαρία στις 23 Ιουνίου. Ωστόσο, έγινε ο δεύτερος παίκτης στην ιστορία της Τουρκίας που σκόραρε σε Παγκόσμιο Κύπελλο και ο πρώτος Έλληνας (ένα πολύ κατανοητό οξύμωρο σχήμα): στο 7-0 επί της Νοτίου Κορέας στη Γενεύη πέτυχε το δεύτερο γκολ, ενώ το ίδιο έκανε και με τους Μαγυάρους, όταν όλα είχαν κριθεί, πάντως. Ωστόσο, η ρεβάνς ήταν γλυκιά.

Στις 19 Φεβρουαρίου του 1956, η Τουρκία υπέταξε σε φιλικό στην Κωνσταντινούπολη την εθνική ομάδα του Μάρτον Μπούκοβι, προπονητή του Ολυμπιακού από το 1965 έως το 1967, νικώντας την 3-1 και ο Λεφτέρ πέτυχε τα δύο πρώτα γκολ της νίκης. Αν εξαιρεθούν ο Γκιούλα Λόραντ, που έχασε τη ζωή του στον πάγκο του ΠΑΟΚ, κατά τη διάρκεια ντέρμπι με τον Ολυμπιακό στις 31 Μαΐου του 1981, και ο Σάντορ Κότσιτς, όλοι οι αρτίστες της «χρυσής ομάδας» (αραντσιπάτ) του 1954 βρίσκονταν στο βασικό σχήμα: ο Φέρεντς Πούσκας, που σημείωσε και το γκολ της τιμής για τους Μαγυάρους, ο Μιχάλι Λάντος, ο Γιόζεφ Μπόζικ, ο Ζόλταν Τσίμπορ, ο Γένο Μπουζάνσκι, ακόμα και ο Νάντορ Χιντεγκούτι, που μπήκε αλλαγή στο παιχνίδι στο 31’. Ήταν η σχεδόν ίδια ομάδα που θα ανάγκαζε τη Σοβιετική Ένωση στην πρώτη ήττα της στο «Λένιν», τον Σεπτέμβριο του 1956, πριν μπουν τα τανκς της ΕΣΣΔ στη Βουδαπέστη στις αρχές Οκτωβρίου και οι περισσότεροι Μαγυάροι ζητήσουν άσυλο στη δυτική Ευρώπη, καταστρέφοντας άπαξ και διά παντός εκείνη την ομάδα και γυρίσουν πολύ πίσω το ουγγρικό ποδόσφαιρο.

Οι ελληνικές ρίζες

Καρδιά γαλάζια με σταυρό

Ακόμα ένα γκολ που ο ίδιος θυμόταν έντονα ως τις τελευταίες στιγμές του ήταν εκείνο απέναντι στην εθνική ομάδα της Ελλάδας, στις 23 Απριλίου 1948, στη Λεωφόρο. Ο ίδιος είχε πει, απαντώντας στις αποδοκιμασίες μετά το τελικό 3-1, ότι «ξέρω ότι θα με θάψουν, όταν πεθάνω, με ερυθρά ημισέληνο, αλλά η καρδιά μου είναι γαλάζια με σταυρό». Μάλιστα, το παιχνίδι είχαν παρακολουθήσει οι Νικόλαος Πλαστήρας και Σοφοκλής Βενιζέλος, πρωθυπουργοί της Ελλάδας τότε, αλλά και ο δήμαρχος Αθηναίων, Νίκος Κοτζιάς.

Στην Μπουγιουκάδα (Πρίγκηπο), όπου οι γονείς του πήγαν κοντά στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ο Χριστοφής Αντωνιάδης ήταν ο Έλληνας και ο Λευτέρης, ο γιος του, ένα από τα 11 παιδιά που ο ίδιος προσπαθούσε να θρέψει από τα ψάρια του και η μητέρα τους, Αργυρώ, να φροντίσει.

Ο Αντωνιάδης υπήρξε, όπως φανερώνουν και οι αριθμοί, σκόρερ ολκής. Στη Φενέρ λάτρεψαν την έφεση που είχε στα γκολ και έτσι τον αποκάλεσαν «Καθηγητή των καθηγητών». Το σύνθημα «δώσε στον Λευτέρη να γράψει στο τεφτέρι» είναι ακόμη γνωστό στους κύκλους του οπαδικού κινήματος μίας από τις πιο γνωστές τουρκικές ομάδες, με την οποία ο Λεφτέρ κατέκτησε τρεις εθνικούς τίτλους το 1959, το 1961 και το 1964, και δύο πρωταθλήματα Κωνσταντινούπολης, ενώ τη σεζόν 1953-54 είχε βγει πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος. Μάλιστα, αυτή ήταν η χρονιά που επέστρεψε στη Φενέρ, μετά τη μία σεζόν του στην Ιταλία με τη Φιορεντίνα και τη μία με τη Νις στη Γαλλία, όπου φέρεται να έβαλε 6 γκολ σε 41 παιχνίδια. Πριν τη Φενέρ, είχε παίξει δύο χρόνια στην Τακσίμ, την ομάδα συνοικίας στην Κωνσταντινούπολης. Ο αδελφός του, Παναγής, έπαιξε στην Πέρα Κλουμπ και ήταν εκείνος που τον φώναζε «μικρό», δηλαδή κιουτσούκ, με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να το κολλήσουν στο επώνυμό του.

Η ωραία του Πέρατος

Τα πέντε παιχνίδια με την ΑΕΚ και οι συναντήσεις

Από το Πέραν, άλλωστε, υποστήριξε την ΑΕΚ, στην οποία έπαιξε το 1964 και έβαλε δύο γκολ σε πέντε ματς μέχρι να τραυματιστεί. Προσπάθησε να μείνει στην Ελλάδα ως προπονητής του Αιγάλεω. Βρέθηκε στη Νότια Αφρική, για λογαριασμό της Σούπερσπορτ Γιουνάιτεντ, ενώ κάθισε στον πάγκο και των Σαμσουνσπόρ, Ορντουσπόρ, Μερσίν Ιντμάν Γιουρντού και Μπόλουσπορ.

Όταν η ΑΕΚ βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη για να παίξει φιλικό με τη Γαλατάσαραϊ, το 2004, ο Ντέμης Νικολαΐδης διεκδίκησε και κέρδισε λίγες στιγμές μαζί του. Ο Λεφτέρ πήγαινε στο «Σουκρού Σαράτσογλου», μάλιστα ήταν μέσα όταν ο Άγγελος Μπασινάς έβαλε την γκολάρα για το 1-1 στις 31 Οκτωβρίου 2002, πριν ο Παναθηναϊκός νικήσει 4-1 στη Λεωφόρο τους Τούρκους και τους αποκλείσει.

Ο Λεφτέρ υπήρξε πρεσβευτής του ποδοσφαίρου και εξ ορισμού, γονιδιακά, της φιλίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Στη δεύτερη, που έζησε σχεδόν σε όλη τη ζωή του, τον λάτρεψαν πολύ. Το πρωτάθλημα της σεζόν 2018-19 πήρε το όνομά του, ενώ με ένα tweet του στις 13 Ιανουαρίου του 2020, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τίμησε την έβδομη επέτειο του θανάτου του.