Τίτο: Οταν ο θάνατός του ηγέτη της Γιουγκοσλαβίας προκάλεσε τη διακοπή του ποδοσφαιρικού ντέρμπι

Είναι 4 Μαΐου 1980 και η πρωταθλήτρια Γιουγκοσλαβίας Χάιντουκ υποδέχεται στο Σπλιτ τον πρωτοπόρο Ερυθρό Αστέρα, με στόχο τη νίκη που θα μειώσει τη μεταξύ τους διαφορά.

Το σκορ είναι 1-1 στο 43ο λεπτό, όταν το ματς διακόπτεται για άγνωστη αιτία. Ο διαιτητής, Χουσρέφ Μουχαραμέγκιτς, έχει μόλις ενημερωθεί από κάποιον επίσημο ότι το ματς δεν μπορεί να συνεχιστεί.

Έκπληκτοι οι 50.000 θεατές που έχουν κατακλύσει τις κερκίδες του σταδίου «Πολιούντ», βλέπουν τους ποδοσφαιριστές και των δύο ομάδων, μαζί με τους αναπληρωματικούς και τους προπονητές τους, να παρατάσσονται στη σέντρα σαν να περιμένουν να ακούσουν κάτι που τους αφορά όλους.

Οι απορίες λύνονται λίγα δευτερόλεπτα αργότερα. Ο εκφωνητής του σταδίου, Άντε Σκαταρέτικο, προβαίνει στην ανακοίνωση που πολλοί Γιουγκοσλάβοι φοβούνταν επί μέρες ότι θα ακούσουν. Ο Στρατάρχης Τίτο, ο δημιουργός της γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας και ηγέτης της από το 1945, είχε αφήσει την τελευταία του πνοή.

Από τις αρχές του 1980, όταν μια θρόμβωση είχε ως αποτέλεσμα τον ακρωτηριασμό του αριστερού του ποδιού, πολλοί φοβήθηκαν ότι είχε αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για τον 87χρονο ηγέτη. Πράγματι, λίγες ημέρες αργότερα η καρδιά του άρχισε να δυσλειτουργεί και όσο περνούσε ο καιρός η υγεία του παρουσίαζε σταδιακή επιδείνωση.

Ο Γιόζιπ Μπροζ, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, αδυνατούσε πια να εκτελέσει τα προεδρικά του καθήκοντα και όλοι είχαν συνειδητοποιήσει ότι το μοιραίο πλησίαζε. Στις 15:05 της 4ης Μαΐου, λίγες ώρες πριν την έναρξη του μεγάλου ποδοσφαιρικού ντέρμπι στο Σπλιτ, η ταλαιπωρημένη καρδιά του Τίτο σταμάτησε να χτυπά στο νοσοκομείο της Λιουμπλιάνα. Μια ολόκληρη εποχή είχε τελειώσει.

Οι σκηνές που ακολούθησαν στο στάδιο «Πολιούντ» ήταν πρωτόγνωρες. Οι ποδοσφαιριστές της Χάιντουκ και του Ερυθρού Αστέρα «πάγωσαν» στο άγγελμα του θανάτου του Τίτο. Ξέχασαν μεμιάς τη χρόνια αντιπαλότητά τους μέσα και έξω από τα γήπεδα και άρχισαν να αγκαλιάζονται, ενώ αρκετοί ξεσπούσαν σε λυγμούς.

Ο Ζόραν Βούγιοβιτς, ο διεθνής επιθετικός της Χάιντουκ, δεν άντεξε κι έπεσε γονατιστός στο έδαφος. Ανάλογο σκηνικό εκτυλίχθηκε και στην εξέδρα, με φιλάθλους να κλαίνε γοερά για την απώλεια του ηγέτη, τον οποίο είχαν μάθει να τον βλέπουν σαν θεό.

Σήμερα ωστόσο, 44 χρόνια μετά, συνειδητοποιούμε ότι εκείνο το απόγευμα οι πολίτες της Γιουγκοσλαβίας ένιωσαν ότι άρχιζε η αντίστροφη μέτρηση για τη διάλυση του ομοσπονδιακού κράτους τους. Όλοι, απ’ όποια Δημοκρατία κι αν κατάγονταν, ένιωθαν τα ίδια συναισθήματα.

«Δεν ήμασταν προετοιμασμένοι γι’ αυτό το νέο και η στιγμή της ανακοίνωσης θα μείνει για πάντα χαραγμένη στη μνήμη μου», δήλωσε πριν από λίγα χρόνια ο μέσος της Χάιντουκ, Ντράζεν Μούζινιτς. «Νομίζω ότι εκείνη την ώρα κυριάρχησε ο φόβος για το τι θα συνέβαινε στη χώρα την επόμενη ημέρα», συμπλήρωσε ο άσος του Ερυθρού Αστέρα, Ντούσαν Σάβιτς.

Αποδείχθηκε πως είχε δίκιο.

Αυτοί που πέρασαν απ’ την Ελλάδα

Στον ιστορικό εκείνο αγώνα μετείχαν και ορισμένοι άνθρωποι που μερικά χρόνια αργότερα θα περνούσαν από τη χώρα μας. Προπονητής της Χάιντουκ ήταν ο Τόμισλαβ Ίβιτς, ο οποίος έκανε ένα σύντομο πέρασμα από τον πάγκο του Παναθηναϊκού το 1986. Την εποχή εκείνη αγωνιζόταν ήδη με επιτυχία στον Ολυμπιακό ο επιθετικός, Μίλος Σέστιτς, ο οποίος καθόταν στον πάγκο του Ερυθρού Αστέρα στο ματς της 4ης Μαΐου 1980.

Στην εντεκάδα των «ερυθρολεύκων» του Βελιγραδίου, τέλος, βρίσκονταν και δύο παίκτες που εργάστηκαν στην Ελλάδα ως προπονητές, αλλά λίγοι τους θυμούνται. Ο ένας είναι ο Ζλάτκο Κρμπότιτς, ο οποίος πέρασε για λίγο απ’ τον πάγκο του Πανηλειακού το 2001. Και ο δεύτερος ο Βλάντιμιρ Πέτροβιτς, ο οποίος δούλεψε στον Ατρόμητο τη σεζόν 1999-2000, όταν η ομάδα του Περιστερίου αγωνιζόταν στη Γ’ Εθνική.

Όσο για τον αγώνα; Όπως προαναφέραμε, το σκορ ήταν 1-1 τη στιγμή της διακοπής. Ο Πέτροβιτς είχε δώσει προβάδισμα στον Ερυθρό Αστέρα με πέναλτι στο 13’ και ο Βούγιοβιτς είχε ισοφαρίσει για τη Χάιντουκ στο 28’. Τα γκολ τους, όμως, δεν καταγράφηκαν ποτέ στα στατιστικά βιβλία.

Το ντέρμπι επαναλήφθηκε απ’ το πρώτο λεπτό στις 21 Μαΐου 1980, με τους ποδοσφαιριστές και τους θεατές να τηρούν ευλαβικά σιγή ενός λεπτού εις μνήμην του Τίτο. Ο Ερυθρός Αστέρας νίκησε με 3-1 χάρη σε δύο γκολ του Σάβιτς και ένα του Πέτροβιτς κι εξασφάλισε τον τίτλο. Τίποτα, όμως, δεν θα ήταν ξανά το ίδιο για τη Γιουγκοσλαβία.

Ποιος ήταν ο Τίτο

Ο Τίτο γεννήθηκε στις 7 Μαΐου 1892 στο Κούμρεβιτς της Κροατίας κι από νεαρή ηλικία οργανώθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα του νεοσύστατου βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας. Ηγήθηκε, μάλιστα, των Παρτιζάνων της χώρας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το 1944 αναρριχήθηκε στη θέση του πρωθυπουργού κι ένα χρόνο αργότερα ίδρυσε την Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, της οποίας ανακηρύχθηκε ισόβιος πρόεδρος το 1953. Παρά τις επικρίσεις που δέχθηκε για αυταρχισμό στην εκτέλεση της εξουσίας και την αντιμετώπιση των πολιτικών του αντιπάλων (όπως όλοι οι κομουνιστές ηγέτες), ο Τίτο ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στον λαό του.

Αυτό που του αναγνώριζε ο κόσμος, ήταν η ικανότητά του να κρατά τις εύθραυστες ισορροπίες για την ειρηνική συνύπαρξη των διαφορετικών εθνοτήτων που συγκροτούσαν τη Γιουγκοσλαβία. Κάτι που επιβεβαιώθηκε από τα γεγονότα που έλαβαν σταδιακά χώρα ύστερα απ’ τον θάνατό του και οδήγησαν στην απόσχιση της Σλοβενίας και της Κροατίας το 1991, στον εμφύλιο πόλεμο που ξέσπασε λίγο αργότερα και στην οριστική διάλυση της ομοσπονδίας, στις 28 Απριλίου 1992.

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 4 Μαΐου

2019: Η Μαρία Σάκκαρη κατακτά τον πρώτο τίτλο της καριέρας της στο WTA Tour, το Morocco Open, νικώντας στον τελικό τη Βρετανίδα Τζοάνα Κόντα με 2-1 σετ (2-6, 6-4, 6-1).

2012: Πεθαίνει σε ηλικία 48 ετών ο παλαίμαχος Νιγηριανός επιθετικός Ρασίντ Γεκινί. Είχε ψηφιστεί κορυφαίος ποδοσφαιριστής της Αφρικής το 1993 και είχε οδηγήσει την εθνική ομάδα της πατρίδας του στην κατάκτηση του Κυπέλλου Εθνών το 1994, ενώ είχε σημειώσει και το παρθενικό της γκολ στα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου της ίδιας χρονιάς (στο 3-0 επί της Βουλγαρίας). Το ίδιο καλοκαίρι μεταγράφηκε στον Ολυμπιακό, όπου όμως δεν κατάφερε να προσαρμοστεί και αποχώρησε τον Δεκέμβριο του 1994.

1999: Πεθαίνει σε ηλικία 90 ετών ο πρώην πρόεδρος της Βαλένθια (1936, 1940-59), Λουίς Καζανόβα.

1994: Η Άρσεναλ κατακτά το Κύπελλο Κυπελλούχων νικώντας στον τελικό της Κοπεγχάγης την κάτοχο του τίτλου, Πάρμα, με 1-0. Το γκολ πετυχαίνει ο Άλαν Σμιθ στο 20′.

1975: Ολοκληρώνεται στο Σίεν της Νορβηγίας το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ενόργανης Γυμναστικής, στη διάρκεια του οποίου λάμπει για πρώτη φορά το αστέρι της Νάντια Κομανέτσι. Η 13χρονη Ρουμάνα κατακτά χρυσά μετάλλια στο σύνθετο ατομικό, τη δοκό ισορροπίας, το άλμα και τους ασύμμετρους ζυγούς και μένει δεύτερη μόνο στις ασκήσεις εδάφους, όπου τη νικά η Σοβιετική, Νέλι Κιμ.

1971: Ο Γιώργος Κολοκυθάς πετυχαίνει 35 πόντους στη νίκη της Ελλάδας επί της Σκωτίας με 111-72, στον αγώνα που αποδεικνύεται ο τελευταίος του με το εθνόσημο.

1969: Η Εθνική Ελλάδας προηγείται με 2-0 της Πορτογαλίας στη Λισαβώνα (70′ Μποτίνος, 74′ Ελευθεράκης), δέχεται όμως την ισοφάριση με 2-2 στα τελευταία λεπτά (81′ Εουσέμπιο, 86′ Πέρες) και χάνει την ευκαιρία να αποκτήσει προβάδισμα για την πρόκριση στα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1970.

1966: Ο μετέπειτα ρέκορντμαν συμμετοχών της Εθνικής Αγγλίας, Πίτερ Σίλτον, κάνει το επαγγελματικό του ντεμπούτο κάτω απ’ τα δοκάρια της Λεστερ σε ηλικία μόλις 16 ετών, στην εντός έδρας νίκη επί της Έβερτον με 3-0.

1958: Ο Γερμανός Βόλφγκανγκ Φον Τριπς κερδίζει τον αγώνα Ανάβασης 10 χιλιομέτρων της Πάρνηθας, που έχει συμπεριληφθεί στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα.

1949: Συντρίβεται στον λόφο της Σουπέργκα το αεροπλάνο που μεταφέρει την αποστολή της πρωταθλήτριας Ιταλίας, Τορίνο, η οποία επέστρεφε από τη Λισαβώνα όπου είχε δώσει φιλικό αγώνα με την Μπενφίκα. Και οι 31 επιβεβαίνοντες σκοτώνονται, ανάμεσα στους οποίους είναι και οι 18 ποδοσφαιριστές της θρυλικής «Γκρανάτα» με επικεφαλής τον Βαλεντίνο Ματσόλα, πατέρα του μετέπειτα διεθνή άσου, Σάντρο Ματσόλα.

1935: Ολοκληρώνεται το πρώτο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα μπάσκετ στη Γενεύη, με πρωταθλήτρια τη Λετονία η οποία επικρατεί στον τελικό της Ισπανίας με 24-18.

1908: Διεξάγονται οι πρώτοι Φοιτητικοί Αγώνες με τη συμμετοχή των σχολών της Νομικής, της Ιατρικής, της Φιλοσοφικής, της Θεολογικής και των Φυσικών Επιστημών.

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News