Κύπελλο Αγγλίας: 150 χρόνια από τον πρώτο τελικό της αρχαιότερης ποδοσφαιρικής διοργάνωσης στον κόσμο

Πολύ πριν το Παγκόσμιο Κύπελλο, τις ευρωπαϊκές, και διηπειρωτικές διοργανώσεις αν ένα παιχνίδι (και θεσμός εν γένει) ξεχώριζε διεθνώς ήταν ο τελικός του Κυπέλλου Αγγλίας. Για δε τους λάτρεις της μπάλας στο Νησί αυτή η μεγάλη… ιδέα που ξεκίνησε πριν από 1,5 αιώνα, και πιο συγκεκριμένα στο 2^ο μισό του 19ου παρακαλώ, είχε  πρωταρχική ισχύ και αξία για τουλάχιστον 100 χρόνια.

Μετά φυσικά ακόμα και οι πιστοί στην παράταση (σε επίπεδο πουριτανισμού θα τολμούσαν να ισχυριστούν οι… αρνητές τους) Άγγλοι αναγκάστηκαν να αλλάξουν θέση. Αλλά και μόνο το γεγονός ότι είχαν την πρωτιά αιτιολογούσε την ετυμηγορία τους για ένα θεσμό που αναμφίβολα όμως έχει προσφέρει πάμπολλες συγκινήσεις στους φίλους του δημοφιλέστερου σπορ. Τόσο στην πατρίδα του όσο και μακριά από τα Στενά της Μάγχης.

Ας γυρίσουμε όμως το ποδοσφαιρικό χρονολόγιο πολύ πίσω. Στο σωτήριο έτος 1871 και μάλιστα προς τα τέλη της τόσο μακρινής εκείνης χρονιάς. Δεκαπέντε ομάδες αποδέχθηκαν την πρόσκληση της διοργανώτριας αρχής για να πάρουν μέρος στον πρώτο ποδοσφαιρικό θεσμό.Το Football Association Challenge Cup (γνωστό στη σύγχρονη εποχή ως FA Cup), το οποίο έγινε η πρώτη κύρια διοργάνωση στην πατρίδα του νέου τότε σπορ και η παλαιότερη ποδοσφαιρική στον κόσμο.

Στον τελικό με μία μόνο νίκη

Παρά το γεγονός ότι η εποχή εκείνη χαρακτηριζόταν από απόλυτο ερασιτεχνισμό κι όμως το… χρήμα έπαιξε και τότε καταλυτικό ρόλο. Πως; Τις περισσότερες φορές οι ομάδες δεν είχαν λεφτά για να κάνουν το ταξίδι στην έδρα της αντιπάλου με την οποία κληρώνονταν και έτσι η συγκεκριμένη έβγαινε κερδισμένη και… προκριμένη. Στον τελικό έμελλε να φθάσουν Γουόντερερς και Ρούαγιαλ Εντζινίαρς με την πρώτη εξ αυτών να χρειάζεται μόλις μία νίκη για να τα καταφέρει.

Αμφότερες οι φιναλίστ στο πρώτο γύρο κληρώθηκαν αρχικά να δώσουν εντός έδρας παιχνίδια. Η πρώτη με τους Χάροου Τσέκς, μια ομάδα που αποτελούνταν από πρώην μαθητές του Harrow School, και οι «μηχανικοί» επρόκειτο να αντιμετωπίσουν την Ρέιγκεϊτ Πράιορι.

Κανένας αγώνας δεν πραγματοποιήθηκε στην πραγματικότητα, καθώς και στις δύο περιπτώσεις η φιλοξενούμενη ομάδα αποχώρησε από τη διοργάνωση, στέλνοντας τη γηπεδούχο στον επόμενο γύρο. Δίχως κόπο κι έξοδα. Στον δεύτερο γύρο και οι δύο έπαιξαν εκτός  αλλά βγήκαν νικήτριες. Η Γουόντερερς νίκησε την Κλάφαμ Ρόβερς με 1–0 τον Δεκέμβριο και οι  «βασιλικοί» σάρωσαν 5-0 την Χίτσιντον επόμενο μήνα.

 Στα προημιτελικά, η Γουόντερερς «κόλλησε» στο 0–0 με την Κρίσταλ Πάλας (όχι την σύγχρονη επαγγελματική ομάδα με το ίδιο όνομα). Αντί να αναγκαστούν να επαναλάβουν τον αγώνα, ωστόσο, επετράπη και στις δύο ομάδες να περάσουν στα ημιτελικά σύμφωνα με έναν από τους αρχικούς κανόνες της διοργάνωσης, ο οποίος όριζε ότι σε περίπτωση ισοπαλίας οι ομάδες είτε θα αναγκάζονταν να παίξουν ξανά ή να προχωρήσουν αμφότερες στην επόμενη φάση σύμφωνα με την κρίση της οργανωτικής επιτροπής.

Οι  «Μηχανικοί» από την πλευρά τους κέρδισαν την Χάμπστιν Χίθενς με 2–0. Στους ημιτελικούς, η πρώτη αντιμετώπισε τον κορυφαίο σκωτσέζικο σύλλογο Κουϊνς Παρκ που, δίχως να χρειαστεί να δώσει το παραμικρό παιχνίδι ως τότε, είχε φθάσει ένα βήμα πριν από την πηγή.

Οι κανόνες της διοργάνωσης  προέβλεπαν όλοι οι αγώνες από τον ημιτελικό και μετά να πραγματοποιηθούν στο Κένινγκτον Οβάλ του Λονδίνου όμως έπειτα από την ισοπαλία 0–0, ο σκωτσέζος σύλλογος δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να κάνει δεύτερη φορά το μακρύ ταξίδι από τη Γλασκώβη για τον επαναληπτικό, αποσύρθηκε η περιπέτεια του στο Νότο έλαβε άδοδο τέλος στέλνοντας την αντίπαλο της στον τελικό. Στον άλλο ημιτελικό Εντζινίαρς και Κρίσταλ Πάλας έμειναν αρχικά στο 0-0 πριν η πρώτη επιβληθεί 3-0 στον επαναληπτικό.

Το τσουχτερό… εισιτήριο και οι διαφορετικοί κανόνες του νέου σπορ  

Τον τελικό στο γήπεδο της πρωτεύουσας που είναι παραδοσιακή έδρα του κρίκετ παρακολούθησαν περίπου 2000 άτομα. Άπαντες άνδρες φυσικά. Κύρια από τη μεσαία τάξη. Έκαστο των οποίων (πάλι ο νόμος του χρήματος ή της οικονομίας αν θέλετε να το θέσουμε πιο ουδέτερα ή λιγότερο… μαρξιστικά) πλήρωσε το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των ενός σελινίου για να τον παρακολουθήσει.

Να σημειωθεί ότι τω ασπρόμαυρω καιρώ εκείνω οι αγώνες του νέου σπορ διεξάγονταν χωρίς οριζόντια δοκό ή δίκτυα στις εστίες. Δεν υπήρχαν ελεύθερα κτυπήματα ή πέναλτι και σ’ ότι αφορά στον αγωνιστικό χώρο δεν διέθετε τόσο τον κύκλο όσο και τη μεσαία γραμμή  εν γένει.

Όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή,  οι φιναλίστ επικεντρώθηκαν κυρίως στην επίθεση παρά στην άμυνα, που απλά αποτελούσε μία ακόμα έννοια στο λεξικό του νέου σπορ. Οι «Μηχανικοί» παρατάχθηκαν με επτά επιθετικούς και οι «ταξιδευτές» με οκτώ. Ο επιθετικός των τελευταίων Μόρτον Μπετς έπαιξε με το ψευδώνυμο «Α. Ε. Τσέκερ», το οποίο προερχόταν από τη συμμετοχή του στη λέσχη Χάροου Τσέκερς.

Ορισμένες πηγές αναφέρουν ότι αγωνίστηκε με ψεύτικο όνομα για να συγκαλύψει το γεγονός ότι δεν είχε δικαίωμα συμμετοχής, καθώς ήταν εγγεγραμμένος παίκτης του συλλόγου Τσέκερς στην αρχή της διοργάνωσης και ως εκ τούτου δεν  μπορούσε ν’ αγωνιστεί με τη φανέλα άλλης ομάδα στο κύπελλο εκείνης της σεζόν.

Αυτό, ωστόσο, είναι απίθανο να είναι αλήθεια, καθώς στην πρώιμη ερασιτεχνική εποχή οι ποδοσφαιριστές δεν απαιτούνταν να είναι επίσημα εγγεγραμμένοι σε συλλόγους. Ο Κάθμπερτ Όταγουεϊ, μελλοντικός αρχηγός της εθνικής ομάδας της Αγγλίας, έπαιξε για δύο διαφορετικούς συλλόγους σε διαδοχικούς γύρους του Κυπέλλου Αγγλίας 1871–72 χωρίς  το παραμικρό πρόβλημα. Ο Μπετς μάλιστα έμελλε να πετύχει το μοναδικό γκολ του ιστορικού εκείνου αγώνα.

Ο αρχηγός των Γουόντερερς  Τσαρλς  Γουίλιαμ Άλκοκ, κέρδισε  στο στρίψιμο του νομίσματος και επέλεξε να υπερασπιστεί η ομάδα του την εστία προς την πλευρά της Χάρλεϊφορντ Ρόουντ. Κάτι που  υποχρέωνε τους «Μηχανικούς», ομάδα του στρατού, η οποία ήταν το φαβορί  πριν από την  έναρξη του  τελικού, να είναι αρχικά αναγκασμένοι να έχουν τον ήλιο και τον άνεμο στα πρόσωπά τους.

Ο κάπτεν της Γουόντερερς (στις τάξεις της οποίας υπήρχαν έξι μελλοντικοί διεθνείς ανάμεσα στους οποίους τόσο ο Τόμας Χούμαν από το Τσάρτερχάους όσο και ο «πρίγκιπας των ντριμπλέρ» Ρόμπερτ Βιντάλ από το Γουεστμίνστερ και βασιζόταν σε παίκτες από δημόσια σχολεία και πανεπιστήμια ) ήταν παράλληλα και Γραμματέας της Ομοσπονδίας και εμπνευστής της διοργάνωσης η οποία εκτιμούσε ότι θα εκτοξεύσει το ενδιαφέρον του κοινού για το νεόκοπο παιχνίδι του football. 

Εξουδετερώθηκε νωρίς το βαρύ όπλο των «μηχανικών» 

Στις αρχές του παιχνιδιού, και πιό συγκεκριμένα στο 10ο λεπτό ο ηγέτης τους υπολοχαγός Έντμουντ Κρέσγουελ υπέστη κάταγμα στο κολάρο σε μια σύγκρουση σώμα με σώμα. Αρνήθηκε να …εγκαταλείψει  τη θέση γήπεδο αλλά λόγω του τραυματισμού του αναγκάστηκε να περάσει το υπόλοιπο του αγώνα ως «φρουρά» στα άκρα του γηπέδου. Η τακτική των Γουόντερερς επικεντρωνόταν στις δεξιότητες των παικτών της στην ντρίμπλα, ενώ οι Μηχανικοί προτιμούσαν τη πάσα, ένα στυλ που τότε ήταν γνωστό ως «συνδυαστικό παιχνίδι» και θεωρούνταν καινοτόμο.

Η αντίπαλος τους δεν άργησε όμως να πάρει το προβάδισμα καθώς στο 15^ο λεπτό, ο Μπετς έστειλε με ωραίο σουτ από πλάγιο θέση την μπάλα στα δίκτυα μετά από τη μεγάλη ντρίμπλα του  Γουόλπολ Βιντάλ. Σύμφωνα με τους κανόνες που ίσχυαν εκείνη την εποχή, οι ομάδες άλλαζαν  εστία μετά από κάθε γκολ, αλλά οι Μηχανικοί δεν μπόρεσαν να εκμεταλλευτούν το γεγονός ότι ο ήλιος και ο άνεμος ήταν πλέον πίσω τους, και οι παίκτες των αντιπάλων παρέμειναν κυρίαρχοι.

Μετά από είκοσι λεπτά, ο Άλκοκ  έστειλε την μπάλα  στα δίκτυα του τερματοφύλακα των «Μηχανικών», Γουίλιαμ Μέριμαν, αλλά το γκολ ακυρώθηκε επειδή ο Τσαρλς Γουόλαστον την είχε βρει προηγούμενα με το χέρι. Η Γουόντερερς συνέχισε να ασκεί περαιτέρω πίεση στην εστία των  Μηχανικών και μόνο η ικανότητα του  Μέριμαν μπόρεσε να εμποδίσει την αύξηση στο προβάδισμά της. Μια εφημερίδα περιέγραψε αργότερα την απόδοσή του ως «τέλεια».

Παρά την αντεπίθεση των Ρουάγιαλ Εντζινίαρς το σκορ δεν άλλαξε και η Ιστορία του ποδοσφαίρου έγραψε ως πρώτη τροπαιούχο παγκόσμια την Γουόντερερς. Η εφημερίδα «The Field» χαρακτήρισε τον τελικό «τον πιο γρήγορο και σκληρό αγώνα που έχει  γίνει ποτέ στο The Oval» και έγραωε ότι οι  νικητές παρουσίασαν «μερικά από τα καλύτερα παιξίματα, ατομικά και συλλογικά, που έχουν παρουσιαστεί ποτέ σε έναν αγώνα της Ομοσπονδίας».

Από την άλλη στην αναφορά για τους ηττημένους μια άλλη έντυπη πηγή ανέφερε « δεν ήταν με κανένα τρόπο τόσο δυνατή όσο αναμενόταν και οι αμυντικοί τους διόλου αντάξιοι των αντιπάλων τους, ούτε γενικά έπαιξαν καλά και στην πραγματικότητα τους υπερκέρασαν απόλυτα». 

Συνθέσεις

Γουόντερερς: Ρέτζιναλντ Κόρτνεϊ Γουέλς, έντγκαρ Λάμποκ, Άλμπερτ Τόμπσον, Τσαρλς Γουίλιαμ Άλκοκ, Άιρλαντ Έντουαρντ Μπόουεν, Αλεξάντερ Μπόνσορ, Μόρτον  Μπετς, Γουίλιαμ Κλαρκ, Τόμας Χούμαν, Γουλπολ Βιντάλ, Τσάρλς Γουόλαστον.

Ρόαγιαλ Εντζινιαρς: Γουίλιαμ Μέριμαν (λογαχός0, Φράνσις Μάριντιν (λοχαγός), Τζορτζ Άντισον (υπολογοχαγός), Άλφερντ Γούντουϊν (υπ/γος), Χιού Μίτσελ (υπ/γος), Έντμουντ Τσέσγουελ (υπ/γος), Χένρι Ρένι Τέλιουρ (Σκωτσέζος υπ/γος), Χένρι Ριτς (υπ/γος), Χέρμπερτ Μούιρχεντ (υπ/γος), Έντμοντ Κότερ (υπ/γος), Άνταμ Μπογκλ (υπ/γος).

Διαιτητής: Άλφρεντ Στερ

Η απονομή ένα μήνα μετά 

Το τρόπαιο του Κυπέλλου δόθηκε στη νικήτρια ομάδα από τον Πρόεδρο της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας,Ε.Σ, Μόρλει, στο ετήσιο δείπνο των  Γουόντερερς στο Ρεστοράν Παλ Μαλ, στο Τσάρινγκ Κρος στις 11 Απριλίου. Η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία έδωσε επίσης σε κάθε παίκτη της νικήτριας ομάδας ένα μεταξωτό σήμα ανάμνησης της νίκης και η επιτροπή των  Γουόντερερς απένειμε σε κάθε παίκτη ένα ενεπίγραφο χρυσό μετάλλιο.

Ως Κυπελλούχος πήρε επευθείας εισιτήριο  για τον τελικό του Κυπέλλου Αγγλίας της επόμενης χρονιάς, σύμφωνα με την ιδέα ότι ο  θεσμός αρχικά ήταν ένα «κύπελλο πρόκλησης». Αυτή ήταν η μόνη φορά που χρησιμοποιήθηκε  ο εν λόγω ο κανόνας.

Η νικήτρια που είχε ιδρυθεί το 1859 ως Φόρεστ Φ.Κ από τον Άλκοκ και τον αδερφό του Τζον κατέκτησε το τρόπαιο άλλες τέσσερις φορές πριν διαλυθεί το 1887 ενώ η νέα της «έκδοση» φιλοδοξούσε να λάβει μέρος στη διοργάνωση ξανά πέρυσι. Το 1938, οι «Times» δημοσίευσαν μια νεκρολογία για τον Χούμαν και δήλωναν ότι είχε σκοράρει το νικητήριο γκολ στον τελικό του κυπέλλου του 1872, επικαλούμενοι μια συνέντευξη που έδωσε λίγο πριν τον θάνατό του.

Αυτός ο ισχυρισμός δεν υποστηρίζεται από αναφορές σύγχρονων εφημερίδων, οι οποίες αναφέρουν τον Μπετς ως σκόρερ και, καθώς κι άλλες πτυχές των αναμνήσεων του Χούμαν σχετικά με τον αγώνα ήταν εσφαλμένες, φαίνεται ότι σε  προχωρημένη ηλικία μπέρδευε τον τελικό του 1872 με έναν άλλο αγώνα στον οποίο έπαιξε.Το 2010, το μόνο γνωστό σωζόμενο μετάλλιο από τον τελικό προσφέρθηκε προς πώληση σε δημοπρασία στο Λονδίνο.

Είχε αγοραστεί από έναν κοσμηματοπώλη ως μέρος μιας εκκαθάρισης σπιτιού στη δεκαετία του 1950 και αναμενόταν να πουληθεί έως και 50 χιλιάδες στερλίνες αλλά τελικά αγοράστηκε από την Ένωση Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών για 70.500. Στις 7 Νοεμβρίου 2012, ο αγώνας επαναλήφθηκε από την αναμορφωμένη ομάδα των Γουόντερες και  εκείνη της έτερης φιναλίστ εκ νέου στον ίδιο λονδρέζικο γήπεδο. Οι «Μηχανικοί» πήραν εμφατική ρεβάνς με το επιβλητικό 7-1. Όμως η Ιστορία  γράφει το όνομα της αντιπάλου τους στη βίβλο του αρχαιότερου ποδοσφαιρικού θεσμού στον κόσμο ως την πρώτη θριαμβεύτρια. Το πώς το θυμηθήκαμε λίγο παραπάνω… 

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News