Άγιαξ : Πολλά περισσότερα από μια πολύ μεγάλη ομάδα

«Στο λιμάνι του Άμστερνταμ» όπως λέει και το υπέροχο τραγούδι του Ζακ Μπρελ, πριν από 112 χρόνια, στην αυγή του 20 αιώνα, τέσσερις νεαροί «κατασκεύασαν» ένα σπουδαίο ποδοσφαιρικό «σκαρί» το οποίο έμελλε να σαλπάρει προς το λιμάνι της αιώνιας και βάλε δόξας πολύ πέρα από τα νερά της Ολλανδίας και της Ευρώπης. Κουβαλώντας στα υπέροχα του ταξίδια σε πρύμνη και πλώρη το όνομα ενός ομηρικού ήρωα.

Ήταν Κυριακή 9:45 το πρωί, την 18^η Μαρτίου 1900 όταν στο πατάρι του καφέ-μπαρ Ανατολικές Ινδίες στο Άμστερνταμ, οι Φλόρις Στέμπελ, Κάρελ Ρίζερ και οι αδελφοί Χαν και Γιόχαν Ντάντε ίδρυσαν το κλαμπ με την ονομασία Άγιαξ. Λέξη που αποδίδει στα ολλανδικά τον Αίαντα τον Τελαμώνιο, Βασιλιά της Σαλαμίνας, ήρωα του Τρωικού πολέμου ο οποίος είχε καταγωγή… θεϊκή από πατέρα και μητέρα. Η ακατάβλητη δύναμη και οι θαυμαστοί ηρωισμοί του στην «Ιλιάδα» είχαν αντάξιο στο στρατόπεδο των Αχαιών μόνον τον Αχιλλέα αφού διάθετε επίσης σώμα άτρωτο μ’ εξαίρεση τη… μασχάλη καθώς ο Ηρακλής, όταν γεννήθηκε, τον πήρε στην αγκαλιά του, τον τύλιξε στη λεοντή του και παρακάλεσε το Δία να τον κάνει ανίκητο. Αυτός λοιπόν ο ποδοσφαιρικός Αίαντας εκ βορειοδυτικής Ευρώπης αποδείχθηκε στο διάβα του χρόνου συχνά πυκνά άτρωτος από τους… κοινούς θνητούς. Έχει αποκτήσει μια σχεδόν μυθική διάσταση μέσα από τις επιτυχίες, τις φουρνιές ποδοσφαιρικών ηρώων που βγήκαν και συνεχίζουν να βγαίνουν από τα σπλάχνα του από το τελευταίο μισό του 20^ου αιώνα κι έπειτα. Από την ασύγκριτη του ποδοσφαιρική Ακαδημία. Από την φιλοσοφία του κλαμπ. Από το μοναδικό είναι που συνοδεύει την λέξη Άγιαξ. Αυτό το εξαίρετο ποδοσφαιρικό brand name (για να το θέσωμεν και οικονομικά).

Σύλλογος… απαιτητικός από την αρχή

Aκόμα και αν τα εφετινά του γενέθλια εξ αιτίας του πρόσφατου, εν πολλοίς απροσδόκητου, αποκλεισμού στη φάση των «16» του Champions League με δράστη την Μπενφίκα, η ομάδα από το Αμστελόδαμον, όπως ονομαζόταν ελληνιστί η από το 1983 επίσημα (σ.σ εδώ υπάρχει μια περίπλοκη ιστορία με την επί αιώνες «αντιζηλία» για τον τίτλο με τη Χάγη), πρωτεύουσας της Ολλανδίας δεν εορτάζονται μέσα σε κλίμα χαράς ο Αίαντας της ευρωπαϊκής χώρας μπορεί να αισθάνεται ιστορικά άτρωτος.

Για να ξεκινήσουμε όμως από την αρχή οι τέσσερις σπουδαστές εκείνο το πρωϊ του Μάρτη είχαν επηρεαστεί από μια άλλη… ποδοσφαιρική γέννα καθώς το 1894, εμφανίστηκε μία άλλη μικρή (εκείνη έμεινε τέτοια) ομάδα με το όνομα «Footh-Ball Club Ajax», αλλά είχε ελάχιστο χρόνο ύπαρξης. Ο νεόκοπος Αίαντας του 20 αιώνα παρέμεινε μικρός περίπου μια 15ετία. Μετά ήρθαν οι εθνικές επιτυχίες που ξεκίνησαν το μεγάλωμα το οποίο θα έπαιρνε ευρωπαϊκές και διεθνείς διαστάσεις από τη δεκαετία του 70 κι έπειτα. Πριν πάμε όμως στα αγωνιστικά επιτεύγματα αξίζει τον κόπο να αναφερθούμε και σε μία ας την χαρακτηρίσουμε… ιδιαιτερότητα του συλλόγου. Για να γίνει κάποιος μέλος του πλήρωνε 50 σέντς για την εγγραφή και άλλα 25 ως ετήσια συνδρομή. Επίσης ήταν υποχρεωμένος να βρίσκεται στις κερκίδες του γηπέδου. Αν απουσίαζε το τίμημα ήταν 10 σεντς. Ανάλογη ήταν και η ποινή όσων έβριζαν ή τσακώνονταν. Το μισό από το ανωτέρω ποσό ήταν το πρόστιμο αν δεν παρακολουθούσαν … προσεκτικά τον αγώνα ενώ υπήρχε τιμωρία ύψους 25 σεντς αν παρατούσαν στη μέση τον αγώνα και έφευγαν από το γήπεδο. Οι απαιτήσεις ήταν όπως μπορεί κανείς να καταλάβει λίαν υψηλές για τους ενδιαφερόμενους να μπουν στο… κλαμπ.

Ο Άγγλος προπονητής που έφερε την πρώτη επανάσταση

Οι «ερυθρόμαυροι» (όπως τα χρώματα του εμβλήματος της πόλης του Άμστερνταμ) το 1911 έκαναν το μεγάλο άλμα με την άνοδο στην A’ Κατηγορία και έξι χρόνια μετά ήρθε ο πρώτος τίτλο (Κύπελλο Ολλανδίας). Τότε ήταν που… αναγκάσθηκαν να αλλάξουν τη φανέλα με τις κάθετες κόκκινες και μαύρες ρίγες, επειδή ήταν ολόιδια με αυτή της Σπάρτα Ρότερνταμ, που κυριαρχούσε στην Ολλανδία. Και να επιλεγεί η λευκή φανέλα με την κάθετη πλατιά κόκκινη ρίγα μπρος – πίσω, που παραμένει η βασική ενδυμασία της ομάδας μέχρι σήμερα. Η επόμενη χρονιά συνοδεύτηκε από το τρόπαιο του πρωταθλητή. Χωρίς μάλιστα να ηττηθεί σε μια ολόκληρη σεζόν (η 1η ομάδα που το έφθασε σ’ ανάλογο επίτευγμα). Αρχιτέκτονας ένας Άγγλος προπονητής, που έμελλε να μείνει περισσότερα από 30 χρόνια στον Αίαντα και να σηκώσει τα πάντα. Ο Τζακ Ρέινολντς έφυγε από την πατρίδα του το 1912, 30 ετών, για να αναλάβει τεχνικός της Εθνικής Ελβετίας. Ακολούθως συνεργάστηκε με τον Άγια καθώς ελέω Παγκοσμίου Πολέμου δεν κάθισε στον πάγκο της Εθνικής Γερμανίας. Το ποδόσφαιρο που ήθελε να παίζει η ομάδα του ήταν πολύ πρωτοποριακό για την εποχή. Έδινε έμφαση στο καλό, ποιοτικό ποδόσφαιρο με επιθετικό προσανατολισμό κόντρα στη τρέχουσα επικράτηση ειδικά στην Ολλανδία του αγωνιστικού στυλ με βάση τη δύναμη και το σκληρό παιχνίδι. Ήταν παράλληλα και ο εμπνευστής των ακαδημιών που είχαν μπόλικα τμήματα. Το ακόμα πιο πρωτοποριακό; Έπαιζαν άπασες οι ομάδες όλων των ηλικιών το ίδιο σύστημα. Με απαράλλαχτο τρόπο παιχνιδιού και είχαν την ίδια προπόνηση! Πουθενά στον κόσμο μέχρι εκείνη την στιγμή δεν δουλευόταν τοιουτοτρόπως κάποια ομάδα, ούτε καν στην πατρίδα του σπορ, και του ιδίου, Αγγλία. Όλα αυτά ξεκίνησαν από τον Άγιαξ κάτω από τις δικές του οδηγίες. Η δεκαετία του ΄20 δεν ήταν και η καλύτερη με απουσία διακρίσεων όμως το σκηνικό αλλάζει σραστικά την αμέσως επόμενη που θεωρείται η καλύτερη της ομάδας καθώς κατέκτησε πέντε πρωταθλήματα ( 1931, 1932, 1934, 1937, 1939).

Το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο των Μίχελς και Κρόιφ

Επιτυχίες υπήρξαν σε αρκετές περιπτώσεις και μεταπολεμικά αλλά το μεγαλείο θα έρθει μετά το 2^ο μισό της δεκαετίας του 60 και θα φθάσει στο ζενίθ την αμέσως επόμενη πάλι με το σφραγίδα ένος επαναστάτη προπονητή. Δεν ήταν άλλος από τον θρυλικό πλέον Ρίνους Μίχελς που στο ντεμπούτο του με τη φανέλα της ομάδας στις 9 Ιουνίου το 1946 για να καλύψει το κενό του τραυματία Χαν Λάμπρεγκστ πέτυχε πέντε γκολ στο νικηφόρο 8-2 επί της ADO. Τη φόρεσε από το 1946 μέχρι το 1958 (264 παιχνίδια και 122 γκόλ) πριν κρεμάσει τα ποδοσφαιρικά του παπούτσια λόγω τραυματισμού στην πλάτη. Επέστρεψε ως προπονητής επτά χρόνια μετά και όλα άλλαξαν προς το… θριαμβευτικότερο. Εκείνο το καλοκαίρι παρέλαβε μια ομάδα που γλίτωνε στις …λεπτομέρειες τον υποβιβασμό κάθε σεζόν τα προηγούμενα χρόνια. Και η προσεχής 6ετία συνοδεύτηκε από τέσσερα πρωταθλήματος, και 3 κύπελλα. Σημείο αναφοράς το 1967 όταν κατέκτησε το πρωτάθλημα με την επίθεση να πετάει φωτιές με 122 γκολ απολογισμό, στατιστικό, το οποίο συνιστά μέχρι σήμερα το απόλυτο ρεκόρ στην ιστορία της διοργάνωσης. Ο 20χρονος τότε Γιόχαν Κρόιφ πέτυχε 33 εξ αυτών με το μέλλον του να προμηνύεται αναμφισβήτητα λαμπρό. Ο Άγιαξ του Μίχελς έκανε την πρώτη διεθνή επιτυχία με την πορεία ως στον τελικό του Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης τη σεζόν 1968-69. Μπορεί να συνοδεύτηκε από τη βαριά ήττα 4-1 στο «Μπερναμπέου» από την Μίλαν όμως ο δρόμος για τις μεγάλες ευρωπαϊκές παραστάσεις ήταν διάπλατος πλέον.

Δύο χρόνια μετά θα είναι ξανά στην μέγιστη ευρωπαϊκή πηγή αλλά αυτή τη φορά δεν ήταν δυνατόν να μην πιεί το αθάνατο νερό της νίκης. Στις 2 Ιουνίου 1971 αντιμετωπίζει στο «Γουέμπλεϊ» τον πρωτάρη Παναθηναϊκό και τον νικά εύκολα με 2-0. Είναι η απαρχή θριάμβων για την ομάδα του Άμστερνταμ που ξορκίζει έτσι το φάντασμα της αιώνιας αντιπάλου Φέγενορντ η οποία είχε την προηγούμενη χρονιά φέρει για πρώτη φορά το σημαντικότερο τρόπαιο της «Γηραιάς Ηπείρου» στην Ολλανδία. Αυτό που χαρακτήριζε όμως εκείνη τη σπουδαία ομάδα ήταν η αγωνιστική φιλοσοφία που εισήγαγε ο Μίχελς. Το λεγόμενο ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο. Ένα σύστημα στο οποίο οι ποδοσφαιριστές δεν έχουν συγκεκριμένες θέσεις. Τρέχουν ακατάπαυστα για να καλύψουν τα κενά που αφήνουν οι συμπαίκτες τους. Εφαμοργή του τεχνητού οφσάιντ και επίδοση σ’ ανηλεές πρέσινγκ. Ο αμυντικός γίνεται επιθετικός και ο επιθετικός μετατρέπεται σε αμυντικό σύμφωνα με τις εκάστοτε ανάγκες του παιχνιδιού. Οι αντίπαλοι απλά…πελαγώνουν εξ αιτίας εκείνης της αγωνιστικής επανάσταση μετά την οποία το ποδόσφαιρο δεν θα ήταν πια το ίδιο. «Το να παίζεις ποδόσφαιρο δεν είναι τέχνη. Τέχνη είναι να κάνεις πράγματα με την μπάλα που άλλοι δεν φαντάζονται».

Ο υπέρτατος αστέρας της ομάδας Κρόιφ χρησιμοποιούσε πολλές φορές αυτή τη φράση για να δείξει μια φιλοσοφία που παρά την αποχώρηση του Μίχελς (με προπορισμό την Μπαρτσελόνα και έπειτα την εθνική Ολλανδίας) ακολούθησε πιστά ο διάδοχος του Ρουμάνος Στέφαν Κόβατς. Και επιβραβεύτηκε με δύο ακόμη Κύπελλα Πρωταθλητριών (1972, 1973). «Ο Μίχελς εφηύρε το Total Voetball, αλλά χωρίς τον Κόβατς δεν θα ήμασταν υπερομάδα» σύμφωνα με τον επιθετικό της σούπερ εκείνης ομλαδας Τζόνι Ρεπ ενώ ο Βαλκάνιος τεχνικός υποδέχθηκε το εγκώμιο με χιούμορ υποστηρίζοντας: «Ο Αγιαξ ήταν το τέλειο αυτοκίνητο. Εγώ απλά έβγαλα το χειρόφρενο!» Το 1971-72 έμελλε να είναι η πιο τέλεια σεζόν. Δεύτερο Πρωταθλητριών (2-0 επί της Ιντερ), το πρώτο Σούπερ Καπ Ευρώπης, με δυο νίκες επί της σκωτσέζικης Ρέιντζερς και το Διηπειρωτικό Κύπελλο επί της κορυφαίας ομάδας εκείνης της δεκαετίας στη Λατινική Αμερική, της Ιντεπεντιέντε. Καμία ομάδα ποτέ στο μέλλον δεν κατάφερε να πάρει τέτοια γκάμα τίτλων σε μία χρονιά, δηλαδή τρεις στη χώρα της (Νταμπλ και σουπερ Κύπελλο), δυο ευρωπαϊκούς και έναν διηπειρωτικό!

Το τέλος εκείνης της ασύγκριτης ομάδας

Ο «ιπτάμενος Ολλανδός» Κρόιφ και η θαυμαστή παρέα του θα γνωρίσουν τη διεθνή καταξίωση όλου του φίλαθλου κόσμου ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι το 1972, με νωπές της δάφνες από την κατάκτηση του πρώτου του τίτλου, ο Άγιαξ ήρθε στην Ελλάδα, αναζητώντας τις… ρίζες του. Με αρκετούς αναπληρωματικούς, αγωνίσθηκε στο «ξερό» γήπεδο της Σαλαμίνας με τον τοπικό Αίαντα, τον οποίο νίκησε με 2-0. Όμως η φυγή και του αγωνιστικού ηγέτη της προς τη Βαρκελώνη και τη Μπαρτσελόνα αλλά και αρκετών ακόμα αστεριών στη συνέχεια σήμανε το τέλος της διεθνούς υπεροχής της ολλανδικής ομάδας. Χρόνια αργότερα, ο Γκερντ Μιούρεν, ένας εξαιρετικός φορ που μεταγράφηκε το καλοκαίρι του ’75 στη Βαλένθια, έκανε την πιο σκληρή αυτοκριτική για κείνη την ομάδα. «Είμασταν μία παρέα στην αρχή, αλλά μετά ο καθένας πήρε το δρόμο του. Γίναμε αλαζόνες και γελάγαμε με τον αντίπαλο. Θυμάμαι πως, όταν διαπιστώσαμε ότι η Γιουβέντους μας έτρεμε στο Βελιγράδι στον τελικό του 1973, κάναμε πλάκα στα αποδυτήρια. Και ο καθένας πίστευε πώς ήταν ένας μικρός Θεός. Ο Κρόιφ όμως έκανε τη διαφορά. Και μόλις έφυγε, χάσαμε τη γη κάτω από τα πόδια. Αν μέναμε μαζί πιστεύω πως θα φτάναμε έξι, ακόμη και επτά Κύπελλα σερί». Υπερβολές; Ίσως αλλά ποιος μπορεί να το αποκλείσει με σιγουριά; Ο μέσος όρος ηλικίας εκείνης της ασύγκριτης ομάδας ήταν τότε μόλις 25 χρόνια! Το σίγουρο είναι ότι η επανάσταση που έφερε στο δημοφιλέστερο των σπορ ο Άγιαξ άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο ειδικοί και μη το προσέγγιζαν πλέον. Δημιούργησε πάμπολλους θαυμαστές και ακόμα περισσότερη φιλολογία και αντιπαραθέσεις. Όπως η κάθε μεγάλη τομή στην ανθρώπινη ζωή άλλωστε. Το ποδόσφαιρο ήταν, για να το θέσουμε απλά, διαφορετικό πιά. Ο αιρετικός Αγιαξ άλλαξε τα πάντα. «Αν το ποδόσφαιρο είναι τέχνη, τότε αυτό που παίζει ο Αγιαξ είναι μπαλέτο και πίνακας ζωγραφικής μαζί» υποστήριζε ο μετρ της λογοτεχνίας Γαλλοαλγερινός νομπελίστας συγγραφέας και πιστός λάτρης της μπάλας Αλμπέρ Καμί!

Η επιστροφή του μέγιστου Γιόχαν και η λαμπρή περίοδος Φαν Γκάαλ

Τίτλοι εθνικοί υπήρξαν και στη μετά Κρόιφ εποχή όμως έπρεπε να επιστρέψει ως προπονητής στη δεκαετία του 80 και το 1987 με το νέο της σούπερ-σταρ Μάρκο Φαν Μπάστεν αρχηγό πήρε στην Αθήνα το Κύπελλο Κυπελλούχων και ξαναμπήκε στα ευρωπαϊκά σαλόνια. Ακολούθησε το ευρωπαϊκό ναδίρ με την επιβολή ποινής αποκλεισμού από κάθε διοργάνωση της Γηριάς Ηποείρου για έναν χρόνο εξ αιτίας της ρίψης ενός αντικειμένου (σίδερου!!) στον τερματοφύλακα της Αούστρια Βιέννης στις 27 Σεπτεμβρίου 1989 στη φιλοξενία(;) της Αούστρια Βιέννης για την δεύτερη αγωνιστική του πρώτου γύρου του Κυπέλλου UEFA.

Ο Λουίς Φαν Γκάαλ, με ένα ΟΥΕΦΑ το ’92 και το Τσάμπιονς Λιγκ το ’95 (και ο χαμένος στα πέναλτι τελικός του 96 με τη Γιουβέντους), έφερε και πάλι στην κορυφή της ηπείρου τον Αίαντα πριν ελέω της άλλης πραγματικότητας που επέφερε στο δημοφιλέστερο των σπορ ο νόμος Μποσμάν σκορπίσει στους πέντε άνεμους μία ομάδα η οποία έδειχνε ικανή για νέο τρανό κύκλο ευρωπαϊκής ηγεμονίας. Παρόλα αυτά τα Παιδιά του Θεού (Godenzonen), όπως αποκαλείται η ομάδα του Άμστερνταμ, είχαν υπό τις οδηγίες του σπουδαίου εκείνου τεχνικου τρία πρωταθλήματα, και από ένα Κύπελλο, Champions League , Κύπελλο ΟΥΕΦΑ και Διηπειρωτικό. Την περίοδο 1994-1995 μάλιστα παρέμειναν αήττητοι σ’ όλο το πρωτάθλημα!

Οι Έλληνες επιθετικοί και η παρέλαση αστέρων

Ένα από τα απίθανα χαρακτηριστικά αυτής της ποδοσφαιρικής βιομηχανίας που ακούει στο όνομα Άγιαξ είναι ότι εκεί που θεωρείς ότι υποχωρεί νάτος πετιέται από ξαρχής που λέει και ο υπέρτατος στίχος του Γιάννη Ρίτσου. Γιατί αυτό το μικρό σκαρί που έφτιαξαν εκείνοι οι σπουδαστές ένα και πλέον αιώνα πριν σ’ ένα καφέ του Άμστερνταμ δεν έχει μόνον στο όνομα σχέση με τη Ρωμιοσύνη. Τη φανέλα του φόρεσαν και τρεις σπουδαίοι διεθνείς επιθετικοί. Με πρώτο και σημαντικότερο τον Νίκο Μαχλά(1999-2002), που ήταν μάλιστα η πιο ακριβή μεταγραφή στην ιστορία του συλλόγου του Αμστερνταμ, ο Γιάννης Αναστασίου (2004-2006) και ο Άγγελος Χαριστέας (2005-2006) δίνοντας επιπλέον ελληνικό χρώμα στους «ερυθρόλευκους» του ολλανδικού λιμανιού. Τώρα αν κάποιος επιχειρήσει να καταγράψει τη λίστα των αστεριών από σχεδόν κάθε γωνιά του πλανήτη οι οποίοι τίμησαν και τιμήθηκαν με τη φανέλα του Άγιαξ τότε θα χρειαστεί πολύ μελάνι.

Ας παρελάσουν ορισμένοι εξ αυτών και εδώ απλά για να έχουμε μια μικρή εικόνα του σε ατομικό επίπεδο μεγαλείου που συντροφεύει την κορυφαία ολλανδική ομάδα. Πέραν του υπέρτατου όλων Κρόιφ ορισμένοι ακόμα ακούν στα επώνυμα Νέεσκενς, Κάιζερ, Χάαν, Κρολ, Χούλσοφ, Μιούρεν, Ρεπ, Βάσοβιτς, Σουρμπίρ, Ράικαρντ, Ζέεντορφ, Κλάιφερτ, Κούμαν, Κιφτ, Φαν Σχιπ, Φαν Ντερ Σαρ, Όφερμαρς, Βίτσκε, Βάουτερς, Φαν Μπάστεν, Μπέργκαμπ, Φαν Ντερ Φάαρτ, Μάρσιο Σάντος, Στέιπλετον, αδελφοί Λάουντρουπ, Κανού, Λέρμπι, Μέλμπι, Ντάβιντς, Σταμ, Όλσεν, Λιτμάνεν, Αρβελάτζε, Σνάιντερ, Ιμπραήμοβιτς, Φαν ντερ Φάαρτ, Χούντελααρ, Σουάρεζ, Ντε Λιχτ, Τάντιτς, Φαν Ντε Μπεκ, Ντε Γιόνγκ και πάρα πολλοί άλλοι (ανάμεσα στους οποίους ουκ ολίγοι θα αναγνωρίσουν πιθανότατα ποδοσφαιρική αξία μεγαλύτερη από ορισμένους από τους προαναφερθέντες όμως το καταθέσαμε άλλωστε προγραμματικά και η λίστα είναι απλά ατέλειωτη αν θέλει κανείς να είναι… δίκαιος.

Μιλάμε για μία ομάδα την οποία η Διεθνής Oμοσπονδίας Ιστορίας και Στατιστικής του Ποδοσφαίρου (IFFHS) την κατατάσσει στην έβδομη θέση του πιο πετυχημένου συλλόγου της Ευρώπης στον 20^ο αιώνα, στατιστικό στοιχείο, το οποίο αναντίρρητα δείχνει μόνον μια πλευρά του μεγέθους της. Ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι βρέθηκε στην κορυφή της κατάταξης στο ξεκίνημα του 2022 (το μήνα Ιανουάριο) αφήνοντας στη 2^η θέση της πρωταθλήτρια της ηπείρου Τσέλσι.

Μια ποδοσφαιρική «βιομηχανία» και … Λερναία Ύδρα

Ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στην Ιστορία και πραγματικότητα του Άγιαξ είναι οι ακαδημίες ποδοσφαίρου, που έχουν βγάλει πολύ σπουδαίους ποδοσφαιριστές, με κορυφαίο ασφαλώς παράδειγμα τον αλησμόνητο Κρόιφ. Αξιοποιεί, όχι μόνα τα εγχώρια ταλέντα, αλλά και νεαρούς παίκτες από άλλες χώρες, έχοντας ιδρύσει θυγατρικές ομάδες με αρκετές γωνιές του πλανήτη. Οι άνθρωποι του ολλανδικού κλαμπ έχουν φροντίσει να δημιουργήσουν ένα τεράστιο δίκτυο συνεργαζόμενων clubs και ακαδημιών. Από το 2016, υπάρχει και το ACA (Ajax Coaching Academy), με απώτερο σκοπό να μεταδώσει την τεχνογνωσία πέρα από παίκτες και σε προπονητές. Μια βιομηχανία που βασίζεται σε επιστημονικά μελετημένες μεθόδους προπόνησης, στην προσοχή στη λεπτομέρεια, στο χρόνο που χρειάζεται κάθε παίκτης με την μπάλα αλλά κυρίως χωρίς αυτήν και στην τελειοποίηση των βασικών του αθλήματος. Απώτερος στόχος είναι η δημιουργία σωστών αθλητών και ανθρώπων, που θα εμποτιστούν πλήρως με την κουλτούρα και τις αρχές του συλλόγου και θα προσφέρουν το ταχύτερο και καλύτερο δυνατόν στη λειτουργία της ομάδας. Ο Άγιαξ στον τομέα αυτό είναι ένα ποδοσφαιρικό πανεπιστήμιο. Μια case study και ποδοσφαιρική «Λερναία Υδρα», που έχει την τεράστια πολυτέλεια να παραχωρεί τακτικότατα τους καλύτερους παίκτες της στα πλουσιότερα ευρωπαϊκά κλαμπ, αλλά σχεδόν αμέσως εμφανίζει στη θέση τους νέα, εξίσου σπουδαία, ταλέντα. Οταν, το 2019, έβαλε πωλητήριο στους πρωταγωνιστές (Ματάις ντε Λιχτ, Φρένκι ντε Γιονγκ, Ντόνι φαν ντε Μπέεκ παραχωρήθηκαν έναντι 200 εκατομμυρίων ευρώ δύο φορές τον ετήσιο προϋπολογισμό του κλαμπ) των θριάμβων του ( η παρουσία στον τελικό του Europa League το 2018 και η πορεία ως τα ημιτελικά του Τσάμπιονς Λιγκ που τόσο δραματικά έλαβε τέλος στον ημιτελικό με την Τότεναμ και το νταμπλ στην Ολλανδία το 2019) ελάχιστοι περίμεναν ότι θα προκαλούσε, ξανά, τον θαυμασμό τόσο σύντομα . Οι πιο προσεκτικά διαβασμένοι όμως θα διαφωνούσαν δίχως άλλο. Και δικαιώθηκαν περίτρανα. Εφέτος το νέο του απόκτημα ( έναντι του ποσού ρεκόρ για τον Άγιαξ 22,5 εκατ. ευρώ μετά από μόλις πέντε μήνες και τρία γκολ με τη φανέλα της Γουέστ Χαμ) Ιβοριανός Σεμπαστιάν Αλέ, έγινε ο δεύτερος παίκτης στα χρονικά του Τσάμπιονς Λιγκ που σκοράρει σε όλα τα ματς του ομίλου (ο πρώτος ήταν ο Κριστιάνο Ρονάλντο τη σεζόν 2017-2018), και ο τέταρτος με διψήφιο αριθμό τερμάτων σε μία σεζόν, μετά τον κορυφαίο Πορτογάλο γκολτζή, τον Μέσι και τον Λεβαντόφσκι. Συμπλήρωσε 10 γκολ συντομότερα από κάθε άλλον, στην παρθενική του συμμετοχή στη κορυφαία ευρωπαϊκή διοργάνωση. Κατανοεί κανείς ποια είναι η αξία του στο διεθνές παζάρι. Κλασικό παράδειγμα του ότι ο Αγιαξ γνωρίζει καλύτερα από κάθε άλλο σύλλογο στον κόσμο να εντοπίζει φθηνό ποδοσφαιρικό ταλέντο (το δίκτυο των «σκάουτερ» που διαθέτει, εκτείνεται από την Κίνα και την Αυστραλία, μέχρι τη Νότια Αφρική, τη Λατινική Αμερική και τις ΗΠΑ). Να του προσδίδει υπεραξία, και να πουλάει σε πολλαπλάσιες τιμές, παίκτες που ήταν προηγούμενα άγνωστοι στο ευρύ κοινό. Επίσης, να παράγει ποδοσφαιριστές υψηλής κλάσης στις περιλάλητες ακαδημίες του.

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το Ποδοσφαιρικό Παρατηρητήριο CIES, το οποίο συνεργάζεται με τη FIFA, ο ολλανδικός σύλλογος παραμένει το κορυφαίο ποδοσφαιρικό σχολείο της Ευρώπης. Την περασμένη σεζόν, 81 παίκτες που προέρχονται από τον Αγιαξ (ανήκαν σε αυτόν για τουλάχιστον μια τριετία από τα 15α έως τα 21α τους γενέθλια) αγωνίζονταν σε 31 ευρωπαϊκά πρωταθλήματα. Κανένα άλλο «εργοστάσιο ποδοσφαίρου» δεν είχε τέτοια παραγωγή. Αλλοι επτά απόφοιτοι από τις ακαδημίες του παίζουν στην πρώτη ομάδα του «Αίαντα». Μια παλιά δόξα του Αγιαξ, ο 51χρονος πρώην τερματοφύλακας Εντβιν φαν ντερ Σαρ, εκτελεστικός του διευθυντής σήμερα, επισημαίνει σχετικά: «Σκοπός μας είναι να βάλουμε το όνομα Αγιαξ σε όσο το δυνατόν περισσότερα χείλη ανά τον Κόσμο. Εμείς δεν έχουμε Ρονάλντο, Αζάρ, Ράμος, ή Μπέιλ. Εχουμε, όμως, τη δική μας φιλοσοφία, τη δική μας ιστορία, τους δικούς μας ποδοσφαιριστές – και αυτό είναι κάτι που αρέσει στον κόσμο. Κάθε φίλαθλος είναι οπαδός κάποιου συλλόγου, ωστόσο ο Αγιαξ μπορεί να γίνει η δεύτερη αγαπημένη ομάδα όλων, εάν τουλάχιστον ένας από τους παίκτες της ομάδας που υποστηρίζουν θα έχει μάθει το ποδόσφαιρο στον Αγιαξ».

Το «Ντε Μέερ» οι Εβραίοι, οι Ναζί και η θανάσιμη έχθρα με την Φέγενορντ

Για φινάλε η πολιτικοκοινωνικοιστορική διάσταση του Άγιαξ. Οι αντίπαλοι οπαδοί και ιδιαίτερα της Φέγενορντ αποκαλούν τους φίλους του Εβραίους (Joden), επειδή στο Άμστερνταμ υπήρχε προπολεμικά μια πολυπληθής εβραϊκή κοινότητα, που εξολοθρεύτηκε από τους Ναζί. Μεταξύ των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας ήταν και ο θρυλικός Τζακ Ρέινολντς με τον Άγγλο τεχνικό να περνάει πέντε χρόνια δέσμιος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης αν και εν τέλει ήταν από τους λίγους τυχερούς που επέζησαν. Την περίοδο εκείνη η έδρα του Άγιαξ ήταν το «Ντε Μέερ» (στο οποίο αγωνίστηκε τελευταία φορά με αντίπαλο τον Παναθηναϊκό το 1995 όταν οι «πράσινοι» νίκησαν 1-0 στον αλησμόνητο πρώτο ημιτελικό του Champions League γκολ του Κριστόφ Βαζέχα, ενώ το 1996 χτίστηκε το «Amsterdam Arena», το οποίο αποτελεί το σπίτι της ομάδας έκτοτε) που μετατράπηκε σε …άσυλο για τους κυνηγημένους και κρυψώνα για τους διωκόμενους Εβραίους. Στα κρησφύγετα που δημιουργήθηκαν έζησε επί 2,5 χρόνια ο πρόεδρος της ομάδας Γιόχαν Φαν Πράαχ. Κρυβόταν στο πατάρι ενός φωτογραφείου και στο διαμέρισμα του μη εβαίου ποδοσφαιριστή της ομάδας Βιμ Σχούφααρτ. Ο Άγιαξ πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος με τις μαζικές δολοφονίες δικών του ανθρώπων, αθλητών και φίλων της ομάδας στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ανάμεσα τους και ο Έντι Χάμελ ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή στο Άουσβιτς μαζί με την οικογένεια του.

Τα συνθήματα αντιπάθειας κατά του Άγιαξ έχουν συχνά αντισημιτικό περιεχόμενο. Ένα από αυτά είναι: «Hamas, Hamas, joden aan het gas» («Χαμάς, Χαμάς, οι Εβραίοι στους θαλάμους αερίων»). Οι οπαδοί του Άγιαξ από αντίδραση αναρτούν στο γήπεδο λάβαρα και πανό με το Άστρο του Δαυίδ και επευφημούν για να εμψυχώσουν την ομάδα τους με την κραυγή «Εβραίοι, Εβραίοι». Οι συγκρούσεις ανάμεσα στους πλέον βίαιους των οπαδών των δύο αντιπάλων είναι ορισμένες φορές ακόμα και θανατηφόρες. Οι της ομάδας του Άμστερνταμ ανταποδίδουν την… φιλοφρόνηση σ’ εκείνους της του Ρότερνταμ με το σύνθημα «Als de lente komt dan gooien wij bommen op Rotterdam» («Όταν θα έλθει η άνοιξη, εμείς θα βομβαρδίσουμε το Ρότερνταμ»). Υπονοώντας το βομβαρδισμό του Ρότερνταμ από τους Ναζί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ

Πρωταθλήματα Ολλανδίας : 1917-18, 1918-19, 1930-31, 1931-32, 1933-34, 1936-37, 1938-39, 1946-47, 1956-57, 1959-60, 1965-66, 1966-67, 1967-68, 1969-70, 1971-72, 1972-73, 1976-77, 1978-79, 1979-80, 1981-82, 1982-83, 1984-85, 1989-90, 1993-94, 1994-95, 1995-96, 1997-98, 2001-02, 2003-04, 2010-11, 2011-12, 2012-13, 2013-14, 2018-19, 2020-21

Κύπελλα Ολλανδίας : 1916-17, 1942-43, 1960-61, 1966-67, 1969-70, 1970-71, 1971-72, 1978-79, 1982-83, 1985-86, 1986-87, 1992-93, 1997-98, 1998-99, 2001-02, 2005-06, 2006-07, 2009-10, 2018-19, 2020-21

Σούπερ Καπ Ολλανδίας : 1993, 1994, 1995, 2002, 2005, 2006, 2007, 2013, 2019

Πρωταθλητριών /Champions League: 1971, 1972, 1973, 1995
Κύπελλο Κυπελλούχων Ευρώπης: 1987
Κύπελλο ΟΥΕΦΑ: 1992
Σούπερ Καπ Ευρώπης: 1973, 1995

Διηπειρωτικά κύπελλα: 1972, 1995