ΜΠΙΛ ΣΑΝΚΛΙ: Το κεφάλαιο που μισεί την Ίντερ και τον Ερέρα για πάντα

Οι βετεράνοι της Λίβερπουλ, εκείνοι έφτιαξαν την πρώτη πραγματικά μεγάλη ομάδα στην Ιστορία της, από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 και μετά δηλαδή, συνομολογούσαν: η ατμόσφαιρα στο «Άνφιλντ», στις 4 Μαΐου του 1965, ήταν η κορυφαία στις καριέρες τους.

Οι «κόκκινοι» έπαιζαν στα ημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών με την Ίντερ, η οποία είχε κατακτήσει το τρόπαιο την προηγούμενη χρονιά, νικώντας 3-1 τη Ρεάλ Μαδρίτης στη Βιέννη.Ο Αργεντινός Ελένιο Ερέρα, ανέκαθεν βασιλικότερος του βασιλέως, είχε δει τον τρόπο του να εξαργυρώνεται με την κατάκτηση του τροπαίου και δεν υπήρχε οποιοσδήποτε λόγος να θεωρεί ότι αυτός (ο τρόπος) γινόταν να αντιμετωπιστεί από τους αντιπάλους. Οι «νερατζούρι» έφτασαν στους «4» για να παίξουν με μία ομάδα πρωτόπειρη: η Λίβερπουλ έφτασε σε αυτήν τη φάση της διοργάνωσης πρώτη φορά. Και, εδώ που τα λέμε, αυτό ήταν το απολύτως λογικό, αφού έπαιζε για πρώτη φορά στο Κύπελλο Πρωταθλητριών.

Τον προηγούμενο χρόνο, η ομάδα του Μπιλ Σάνκλι, με τους Κρις Λόουλερ, Ίαν Κάλαχαν, Ίαν Σεντ Τζον, Ρότζερ Χαντ και Ρον Γιτς για πολιορκητικούς κριούς είχε κατακτήσει το πρώτο πρωτάθλημά της από το 1947, δηλαδή έπειτα από ανυδρία 16 ετών. Πού να το ήξεραν εκείνοι οι παίκτες, που την επανέφεραν στην κορυφή ύστερα από τόσο καιρό, ότι το σερί σχεδόν θα διπλασιαζόταν μετά το 1990.

Όπως και να έχει, η πορεία προς τους ημιτελικούς δεν ήταν εύκολη ούτε ήρθε χωρίς συνέπειες. Μπορεί να απέκλεισε με συνολικό σκορ 11-1 την ΚΡ Ρέικιαβικ στον πρώτο γύρο και να πέρασε την Άντερλεχτ, η οποία αιχμαλωτίστηκε στο «Άνφιλντ», 3-0, και ηττήθηκε από το γκολ του Χαντ στις Βρυξέλλες, εν τούτοις χαιρετίστηκε από τον Σάνκλι ως «η καλύτερη ομάδα στον κόσμο», αλλά με την Κολωνία τα βρήκε… μπαστούνια.

O… έπαινος στον Γιτς

Το στρίψιμο του νομίσματος

Αν κάποιος θεωρεί ότι το αγγλικό σύμπλεγμα με τους Γερμανούς, που ενδεχομένως να έχει τις βάσεις του στο βομβαρδισμό του Κόβεντρι, το 1940, προέκυψε μετά τον προημιτελικό στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1970 και το 3-2 στην παράταση, θα πρέπει να αναθεωρήσει. Η Κολωνία δεν έφευγε με… τίποτα: το 0-0 στο πρώτο ματς, του «Μούνγκερσντορφερ» διαδέχθηκε ένα 0-0 στο «Άνφιλντ», στη ρεβάνς που έγινε… 36 μέρες μετά, δηλαδή από τις 10 Φεβρουαρίου στις 17 Μαρτίου του 1965. Οι δύο ομάδες έπρεπε να λύσουν τις διαφορές τους σε τρίτο παιχνίδι, το οποίο προγραμματίστηκε για το Ρότερνταμ, στις 24 Μαρτίου. Εκεί, η Λίβερπουλ προηγήθηκε δις, η Κολωνία, εν τούτοις, ισοφάρισε. Το παιχνίδι πήγε στην παράταση και, όταν τελείωσε και αυτή, που σηματοδότησε το κλείσιμο 300 αγωνιστικών λεπτών ποδοσφαίρου για το ζευγάρι, ο Βέλγος Ρόμπερτ Σοτ έπρεπε να στρίψει το νόμισμα.

Ο Ρον Γιτς πήγε προς το μέρος του και είπε «διαλέγω γράμματα». Προς έκπληξή του, ο διαιτητής αποφάνθηκε: «ΟΚ. Λίβερπουλ γράμματα, Κολωνία κορόνα». Πέταξε το νόμισμα, το οποίο κόλλησε σε μία λακκούβα. Ο Γιτς, χωρίς να το έχει δει, είπε «Ρεφ, πρέπει να ξαναρίξετε το νόμισμα». Κι ο Σοτ απάντησε «έχετε δίκιο, κύριε Γιτς». Ο Βόλφγκανγκ Όβερατ, αρχηγός της Κολωνίας, βρεθηκε σε… παράνοια, αφού είχε δείξει κορόνα. Αλλά ο Σοτ δεν άκουγε κουβέντα. Το ξαναέριξε και ο κλήρος έπεσε στη Λίβερπουλ: Γράμματα.

Ο Σάνκλι ήταν ο πρώτος άνθρωπος που περίμενε τον Γιτς. Η πρόκριση είχε διευθετηθεί, οπότε του είπε: «Μπράβο, μεγάλε. Είμαι περήφανος για εσένα. Τι διάλεξες;» Ο αρχηγός της Λίβερπουλ απάντησε, «διάλεξα γράμματα, αφεντικό». Ο Σάνκλι δεν άλλαξε γκριμάτσα στο πρόσωπο, απάντησε «κι εγώ γράμματα θα διάλεγα», γύρισε την πλάτη του και έφυγε.

Ψυχολογικός πόλεμος

Το… πρώτο αίμα του Kop

Η χρονιά της Λίβερπουλ στο πρωτάθλημα ήταν αναιμική, το τέλος της ήταν ακόμα χειρότερο. Τρεις νίκες στα 8 παιχνίδια που έκλειναν τη σεζόν, προκειμένου να τερματίσει στην έβδομη θέση. Όμως είχε εξασφαλίσει τη θέση της στην Ευρώπη. Την 1η Μαΐου του 1965, στο Γουέμπλεϊ, συνάντησε και νίκησε την ομάδα που θα γινόταν η ύστατη αφορμή ώστε ο Σάνκλι να φύγει από τους πάγκους. Αλλά το φθινόπωρο του 1974 ήταν μακριά.

Τώρα, η Λιντς Γιουνάιτεντ είναι νέα, ελπιδοφόρα και σκληρή σαν πεισματάρικο καρύδι. Δεν έχει κατακτήσει ακόμη τίτλο, αλλά είναι δεύτερη στο πρωτάθλημα.

Είναι μνημειώδεις οι μονομαχίες του Πίτερ Τόμπσον, που στο Λίβερπουλ αποκαλούσαν «Λευκό Πελέ», με τους ατίθασους μπακ της ομάδας του Ντον Ρέβι, τον Πολ Ρίνι και τον Νόρμαν Χάντερ (είχε δώσει τα ονόματα των δύο τελευταίων στις… ουλές των ποδιών του, αφού ήταν οι θύτες τους), όπως, βέβαια, και η παρουσία του Μπιλ Μπρέμνερ στο κέντρο, αλλά και του Τζάκι Τσάρλτον -που δεν το ήξερε ακόμη, αλλά θα γινόταν παγκόσμιος πρωταθλητής ύστερα από 14 μήνες- στην άμυνα.

Το παιχνίδι δεν είχε τέρματα στην κανονική διάρκειά του και πήγε στην παράταση. Εκεί, ο Μπρέμνερ ισοφάρισε το γκολ του Χαντ, αλλά στο 117’ ο Σεντ Τζον χάρισε τη νίκη στη Λίβερπουλ. Αυτή η επικράτηση, που σηματοδότησε το πρώτο Κύπελλο στην Ιστορία των «κόκκινων», δεν ήρθε χωρίς απώλειες. Ο Τζέρι Μπάιρν έσπασε την κλείδα του στο λαιμό πολύ νωρίς στο ματς και αναγκάστηκε να βγάλει 100 λεπτά ενός παιχνιδιού χωρίς αλλαγές, έως του σημείου που ο Σάνκλι τόνισε ότι «ο Τζέρι ήταν φανταστικός. Έπαιξε το καλύτερο παιχνίδι στη ζωή του». Ο προπονητής της Λίβερπουλ τον χρησιμοποίησε, όπως τον επίσης τραυματία Γκόρντον Μιλν. Οι δυο τους, λίγο πριν βγουν οι δύο ομάδες για το ζέσταμα, βγήκαν στον αγωνιστικό χώρο κρατώντας το τρόπαιο και οδηγώντας 49.000 θεατές σε φρενίτιδα. Λίγο αργότερα, η Ίντερ βγήκε στο γήπεδο και ο Ερέρα έκανε το λάθος: έδωσε εντολή στους παίκτες να κάνουν ζέσταμα στην εστία κάτω από το Kop. Οι φίλοι της Λίβερπουλ εξερράγησαν. Παίκτες όπως ο Τζιατσίντο Φακέτι, ο Λουίς Σουάρεθ, ο Ταρτσίτιο Μπούρνιτς, ο Ζαΐρ και ο Σάντρο Ματσόλα, δηλαδή πρωταθλητές Ευρώπης και με πολλές παραστάσεις στο ενεργητικό τους, βρέθηκαν σε αμηχανία, από την οποία δεν απέδρασαν παρά μόνο μετά τη λήξη του παιχνιδιού. Οι οπαδοί των «κόκκινων» τραγουδούσαν στους Ιταλούς, στον τόνο του ναπολιτάνικου «Σάντα Λουτσία», συνθέτης του οποίου λογίζεται ο Τεόντορο Κοτρό, «επιστρέψτε στην Ιταλία».

Το μήνυμα και το… μυστήριο

Η λανθασμένη εντολή του «Σανκς»

Ούτε το ritiro δούλεψε. Η Ίντερ πήγε με καλή ψυχολογία στο Μέρσεϊσαϊντ. Εκείνη τη στιγμή ήταν δεύτερη στη βαθμολογία του πρωταθλήματος, ένα βαθμό πίσω από το Μίλαν του Νέρεο Ρόκο, και αυτό δεν θα διορθωνόταν μέχρι τις 16 Μαΐου και την αδόκητη εντός έδρας ήττα των «ροσονέρι», 2-0 από τη Ρόμα. Ως συνήθως, ο Ερέρα εφήρμοσε το ritiro, κάτι πρωτόγνωρο για την εποχή, στο οποίο η ομάδα του απομονωνόταν μερικές μέρες πριν από τα ματς. Σε αυτήν την περίπτωση, δεν έφερε αποτέλεσμα.

Η Λίβερπουλ «πάτησε» την Ίντερ. Άνοιξε το σκορ μόλις στο 4’, με το βολέ του Χαντ και παρά την ισοφάριση από τον Ματσόλα, ο δρόμος δεν είχε γυρισμό. Μία εκτέλεση φάουλ του Κάλαχαν ξανάβαλε τους «κόκκινους» μπροστά στο σκορ και στο δεύτερο ημίχρονο, παρά τη μυστηριώδη ακύρωση του τέρματος του Κρις Λόουλερ (ο Τζεφ Στρονγκ, άσχετος με τη φάση, βρισκόταν σε θέση οφσάιντ), ο Σεντ Τζον πέτυχε το τρίτο γκολ. Το 3-1 θα μπορούσε να λογίζεται ως σκορ πρόκρισης, όμως ένας Ιταλός, ανεξαρτήτως κινήτρου, αν ήθελε, δηλαδή, να την «χαλάσει» στον Σάνκλι, φέρεται να είπε στον προπονητή της Λίβερπουλ, μερικές στιγμές έπειτα από το τριπλό σφύριγμα: «Δεν θα σας αφήσουν να προκριθείτε». Ο Ερέρα, πάντως, δεν φείσθηκε επαίνων: «Κι άλλες φορές έχουμε χάσει. Τώρα ηττηθήκαμε κατά κράτος».

Εκείνο το βράδυ, πάντως, δικαίωσε τον Αμερικανό μπιτ ποιητή Άλεν Γκίνσμπεργκ, που είχε δηλώσει, μόλις ένα χρόνο νωρίτερα, ότι «το Λίβερπουλ είναι το κέντρο του γνωστού σε εμάς σύμπαντος. Δώδεκα συγκροτήματα από το λιμάνι είχαν κάνει επιτυχίες που μπήκαν στα τσαρτς, μεταξύ αυτών οι Jerry and the Pacemakers, με το «You ‘ll never walk alone». Και στην πόλη δεν υπήρχε πιτσιρίκι που να μην ξέρει τους στίχους του «Love me do» από όποιους θα λογίζονταν ακόμα και τώρα ως η κορυφαία μπάντα της Ιστορίας, δηλαδή τους Beatles.

Στη ρεβάνς, ο Σάνκλι έκανε ένα λάθος. Έστειλε τους παίκτες στο γήπεδο ώστε να τσεκάρουν τον αγωνιστικό χώρο πριν βγουν για ζέσταμα. Οι οπαδοί της Ίντερ τους υποδέχθηκαν εκτοξεύοντας πυροτεχνήματα και βεγγαλικά, ένα από τα οποία πέρασε πάνω από το κεφάλι του Λόουλερ. Ο Ισπανός διαιτητής Ορτίθ ντε Μεντίμπιλ δεν επρόκειτο να διαφωνήσει μαζί τους.

Οι φήμες και το σκάνδαλο

Οι… άγαρμποι τρόποι του δυνάστη

Οι παίκτες της Λίβερπουλ δεν κοιμήθηκαν τη νύχτα της 11ης Μαΐου. Εκατοντάδες Μιλανέζοι περικύκλωσαν το ξενοδοχείο που κατέλυσε η αποστολή και τραγουδούσαν… όπερα. «Ακούς αυτά τα εκκλησιόπαιδα (σικ), Μπομπ;» ρωτούσε ρητορικά ο εξοργισμένος Σάνκλι τον Πέισλι. Οι οπαδοί της Ίντερ έκαναν τη δουλειά τους και η ομάδα, τη δική της. Ο Ερέρα φερόταν να δίνει υπογλώσσια στους παίκτες του μέσα σε καφέ, που έγινε γνωστός ως ο «καφές Ερέρα». Αυτό ο Ματσόλα διέψευδε ως το τέλος της ζωής του, αλλά ουδείς της Ίντερ διέψευσε τις διακοπές που έκανε ο Γιουγκοσλάβος διαιτητής Μπράνκο Τέσανιτς, το καλοκαίρι του 1964. Ήταν ο ρεφερί του Ίντερ-Ντόρτμουντ 2-0, του δεύτερου ημιτελικού του Κυπέλλου Πρωταθλητριών εκείνη τη χρονιά. Ο Τέσανιτς εκμυστηρεύτηκε σε συμπατριώτη του, τον οποίο συνάντησε στο θέρετρο, ότι «οι διακοπές ήταν πληρωμένες από την Ίντερ».

Στη Λίβερπουλ ακόμη θυμώνουν με εκείνο το παιχνίδι. Ο Μάριο Κόρσο άνοιξε το σκορ στο 8’ με απευθείας εκτέλεση φάουλ, το οποίο, όμως, έπρεπε να εκτελεστεί με πάσα. Δύο λεπτά αργότερα, ο Χοακίν Πεϊρό κλώτσησε τα χέρια του Τόμι Λόρενς για να βάλει το δεύτερο. Στο 62’, ο πρώτος Ευρωπαίος αμυντικός που σκόραρε συχνά, ο εμβληματικός Φακέτι, έβαλε το γκολ της πρόκρισης. Οι δύο ομάδες αντάμωσαν ξανά στη φάση των «16» του Champions League τη σεζόν 2007-08, αλλά δεν υπήρχε ανταγωνισμός τότε. Το 2-0 στο «Άνφιλντ», με σκόρερ τους Ντιρκ Κάουτ και Στίβεν Τζέραρντ, και το «διπλό», 1-0, στο «Τζουζέπε Μεάτσα», έδωσαν την άνετη πρόκριση στους «κόκκινους».

Εννιά χρόνια μετά τους ημιτελικούς, στους «Sunday Times», ο θρυλικός δημοσιογράφος Μπράιαν Γκλάνβιλ αποκάλυψε σκάνδαλο στημένων παιχνιδιών. Ο Ούγγρος Ντέζο Σόλτι έδωσε 5.000 δολάρια στο διαιτητή Φρανσίσκο Λόμπο, ώστε να κάνει τα πάνταπροκειμένου η Γιουβέντους να προκριθεί στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1973, επί της Ντέρμπι Κάουντι, στη ρεβάνς του Τορίνου. Το σκηνικό, όπως και εκείνος ο καβγάς, με υπαιτιότητα του Γερμανού Χέλμουτ Χάλερ, στη φυσούνα περιγράφηκε γλαφυρά από τον ίδιο τον Μπράιαν Κλαφ, προπονητή της Ντέρμπι τότε, στο βιβλίο του Ντέιβιντ Πις «The Damned United». Ο Γκλάνβιλ έγραψε ότι ο Λόμπο, που ήταν γραμματέας της Γιουβέντους, παλιότερα τελούσε στο ίδιο αξιωμα για την Ίντερ. Συμπλήρωσε, μάλιστα, ότι υπήρχε ένας κλειστός κύκλος αξιωματούχων στην UEFA που διαχειριζόταν τα διεθνή παιχνίδια των ιταλικών ομάδων -και συγκεκριμένοι διαιτητές που ορίζονταν στα πιο σημαντικά εξ αυτών. Ένας από αυτούς, ο Ντε Μεντίμπιλ.

Ήταν 1974 και είναι βέβαιον ότι ο Σάνκλι αποχώρησε αποκαρδιωμένος και για αυτόν το λόγο.

Τυπικός «Σανκς»

Τα συγχαρητήρια στον Τζοκ Στιν

Δύο χρόνια αργότερα, η Ίντερ, η οποία το 1965 πήρε ετσιθελικά τον τελικό στο Μιλάν και νίκησε 1-0 την Μπενφίκα, που από τότε είχε βρει ως άλλοθι την «κατάρα του Μπέλα Γκούτμαν», φθαρμένη όσο δεν πήγαινε από τη βιβλική πειθαρχία και τους ιεροεξεταστικούς κανόνες που οι παίκτες της έπρεπε να ακολουθούν, έφτασε στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1967. Αντίπαλός της ήταν η Σέλτικ, η οποία έγινε η πρώτη βρετανική ομάδα που έφτασε σε τελικό Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Η Λίβερπουλ, που είχε κατακτήσει το πρωτάθλημα, είδε νωρίς τον ουρανό σφοντύλι: στο δεύτερο γύρο έφαγε μια ξεγυριστή πεντάρα στο Άμστερνταμ από τον Άγιαξ του Ρίνους Μίχελς. Εκείνο το 5-1 της 7ης Δεκεμβρίου του 1966 ήταν η λυδία λίθος της τη δεκαετία του ’60. «Παίξαμε απέναντι σε επαγγελματίες ποδοσφαιριστές», είπε χρόνια αργότερα ο Τόμπσον, «και ουδείς μας είχε προειδοποιήσει για τον Γιόχαν Κρόιφ». Αν και ο Σάνκλι έδωσε σύνθημα πρόκρισης, το 2-2 στη ρεβάνς της 14ης Δεκεμβρίου έκλεισε τις υποχρεώσεις της νωρίς.

Ο Άγιαξ, εκρηκτικός σποραδικά αλλά ανέτοιμος εν τω συνόλω, αποκλείστηκε από την… Ντούκλα Πράγας, αμέσως μετά, και οι Τσεχοσλοβάκοι υποκλίθηκαν στη Σέλτικ του Τζον Στιν στους ημιτελικούς. Η Ίντερ του Ερέρα, που πέρασε σε τρία παιχνίδια την ΤΣΣΚΑ Σόφιας, θα βρισκόταν απέναντί της στον τελικό της 25ης Μαΐου στη Λισαβόνα. Ο Αργεντινός έφτασε στην ύβρη. «Δεν βρίσκω τον τρόπο για να χάσουμε», είπε, «άλλωστε χρειαζόμαστε μόνο ένα γκολ». Οι παίκτες της Ίντερ, πάντως, δεν είχαν έρθει σε επαφή με άνθρωπο για… τρεις μέρες, από τη στιγμή, δηλαδή, που κατέλυσε η αποστολή στην πρωτεύουσα της Πορτογαλίας. Οκτώ παίκτες, από την ένταση και το άγχος, έκαναν εμετό, οι τέσσερις εξ αυτών στα αποδυτήρια λίγο πριν την έναρξης του παιχνιδιού. Ο Αρμάντο Πίτσι, αρχηγός της Ίντερ, ξερνοβολούσε όλο το προηγούμενο βράδυ στο ξενοδοχείο. Ο ίδιος παίκτς κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού έκανε κάτι απίστευτο: γύρισε στον τερματοφύλακά του, Τζουλιάνο Σάρτι, ο οποίος προέβαινε σε εκπληκτικές επεμβάσεις και του είπε, «Τζουλιάνο, μη σκοτώνεσαι. Είναι ανώφελο. Kάποια στιγμή θα το βάλουν».

Το γκολ για το οποίο μιλούσε ο Ερέρα, πέτυχε ο Ματσόλα πολύ νωρίς, στο 7’, με πέναλτι. Όμως οι δύο Τόμας των Σκωτσέζων, ο Γκέμιλ στο 62’ και ο Τσάλμερς στο 85’, πέρασαν τη Σέλτικ στη μυθολογία. Συντονισμένος, ο βρετανικός Τύπος έκανε λόγο για μία βραδιά που «έσωσε το ποδόσφαιρο».

Ο Σάνκλι, από τη μεριά του, για τον οποίο λέγεται ότι είχε στείλει δύο δικούς του ανθρώπους στη Λισαβόνα και τους είχε παραγγείλει να κάτσουν πίσω από τον πάγκο της Ίντερ και να βρίζουν τον Ερέρα, ενδεχομένως εκστασιασμένος από τη φαντασίωση των ξινισμένων μούτρων του Αργεντινού, χαιρέτισε δημοσίως τον Στιν «για την αθάνατη νίκη του».