Γιάλμαρ Μελάντερ: Το τρόπαιο που δεν επέστρεφε στην Αθήνα κι ο υδάτινος τάφος

Είναι η τραγική ιστορία ενός νικητή στους Μεσολυμπιακούς Αγώνες του 1906 και η απίθανη περιπέτεια ενός τροπαίου που μάλλον μετά από τόσα χρόνια αγνοείται.

Ας πάρουμε τα πράγματα με μια σχετική χρονική σειρά. Οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 1906, γνωστοί ως Μεσοολυμπιακοί Αγώνες του 1906 ή Μεσολυμπιάδα του 1906, ήταν μία διεθνής αθλητική διοργάνωση, η οποία διεξήχθη από τις 22 Απριλίου έως τις 2 Μαΐου του 1906 στην Αθήνα. Οι αγώνες αυτοί δεν έχουν το τίτλο Ολυμπιακοί Αγώνες, καθώς το 1906 δεν ήταν επίσημη Ολυμπιακή χρονιά, παρά το γεγονός ότι στα περισσότερα έντυπα της εποχής αναφέρονταν ως Ολυμπιακοί Αγώνες.

Στους νικητές δόθηκαν μετάλλια που όμως δεν καταμετρώνται επίσημα από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή. Εκτός από μετάλλια και διπλώματα τα οποία κρατούσε και μετά τους αγώνες ο κάτοχος, σε κάποιους δόθηκαν τα λεγόμενα challenge trophies.

Δεν είναι ευρέως γνωστό, αλλά στα πρώτα χρόνια των Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, από το 1906 έως το 1920,  απονεμήθηκαν διάφορα challenge trophies από τη ΔΟΕ. Επρόκειτο για ειδικά τρόπαια που δωρίζονταν, συνήθως από αρκετά επιφανή πρόσωπα, και δίνονταν στους νικητές προσωρινά. Τα τρόπαια ήταν επιπλέον των μεταλλίων και έπρεπε να επιστραφούν στη ΔΟΕ πριν από τους επόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Στη Μεσολυμπιάδα του 1906 έναν τέτοιο τρόπαιο πήρε ο Σουηδός πολυαθλητής Γιάλμαρ Μελάντερ. Ο Hjalmar Stefanus Mellander ήταν εκτός από αθλητής  και φυσικοθεραπευτής που ασκούσε το επάγγελμα του στο Λίβερπουλ από το 1902.

Η πρώτη θέση στο πένταθλο

Ο κορυφαίος ειδικός στη ιστορία του Σουηδικού στίβου, ο Rooney Magnusson, αναφέρει ότι ο Hjalmar Stefanus Mellander γεννήθηκε στο χωριό Årstad του Falkenberg, στη δυτική ακτή της Σουηδίας, στις 14 Δεκεμβρίου 1880. Ήταν  το τέταρτο από τα επτά παιδιά ενός δασκάλου, του Carl Peter Mellander, και της συζύγου του.

Στη Μεσολυμπιάδα της Αθήνας αγωνίστηκε στα 800 μέτρα, στο άλμα εις μήκος, στον ακοντισμό και στο πένταθλο. Ήταν 4ος στο μήκος (6.58 μ.) και στον ακοντισμό (44.30 μ.) και πρώτος στο πένταθλο, το οποίο διατηρούσε τον αρχαιοελληνικό χαρακτήρα του. Άλμα εις μήκος άνευ φόρας, δισκοβολία, ακοντισμός, σπριντ ενός σταδίου (192 μ.) και ελληνορωμαϊκή πάλη.

Ο Μελάντερ πήρε εκτός από το μετάλλιο και το τρόπαιο και έφυγε μετά τους αγώνες. Περιγραφόταν ως «παλαιό δοχείο τέχνης ιστορικής αξίας». Τον Δεκέμβριο του 1907 ενημερώθηκε από την Ελληνική Οργανωτική Επιτροπή ότι έπρεπε να το επιστρέψει. Δέχθηκε νέα επιστολή το 1908. Ο Μελάντερ δήλωνε έκπληκτος αλλά και αναστατωμένος: «Έχω ακούσει πολλά στη ζωή μου, αλλά ποτέ κάτι τέτοιο. Πώς μπορεί ένας διοργανωτής Ολυμπιακών Αγώνων να απονέμει ένα τρόπαιο χωρίς να ενημερώνει εκ των προτέρων τι ισχύει γι’ αυτό;».

Ρώτησε αν ίσχυε και για τους υπόλοιπους νικητές το ίδιο και ότι αν οι Έλληνες μπορούσαν να αποδείξουν ότι είχαν ενημερώσει πριν από τους αγώνες θα το επέστρεφε. Το τρόπαιο δεν επεστράφη και ο Σουηδός ενημερώθηκε την Άνοιξη του 1909 ότι τον περίμενε αυστηρή ποινή.

Η Ελλάδα κατέστησε σαφές ότι υπήρχαν δημοσιεύματα σε πολλές ξένες εφημερίδες πριν από τους αγώνες που ξεκαθάριζαν ότι τα συγκεκριμένα τρόπαια επιστρέφονταν. Ο Μελάντερ δεν πείστηκε.

Η οργισμένη επιστολή

Τον Αύγουστο του 1909 η Ελλάδα έστειλε μια οργισμένη επιστολή και αργότερα ο Μελάντερ ενημερώθηκε ότι επρόκειτο να λάβει ένα αντίγραφο ή παρόμοιο τρόπαιο προκειμένου να επιστρέψει το αυθεντικό. Το μέλος της ΔΟΕ Βίκτορ Μπλακ, υπογράμμιζε ότι το όλο θέμα γινόταν πλέον οδυνηρό: «Κάτι πρέπει να γίνει για να τελειώσει αυτό το θέμα, το οποίο τείνει να γίνει σκάνδαλο».

Τον Αύγουστο του 2009 η Σουηδική Ομοσπονδία ζήτησε από τον Μελάντερ και πάλι να επιστρέψει το τρόπαιο. Του εγγυήθηκαν ότι θα φρόντιζαν τα συμφέροντά του έναντι των Ελλήνων, που είχαν υποσχεθεί να στείλουν ένα ασημένιο κύπελλο. Οι Σουηδοί ζήτησαν να κρατήσει ο Μελάντερ το τρόπαιο μέχρι τους επόμενους αγώνες -μάλλον εννοούσαν αυτούς του 1910 που δεν έγιναν ποτέ-  αλλά η απάντηση από τον Πιερ ντε Κουμπερτέν ήταν ευγενική αλλά σαφής. Περιέγραψε πως είχε δημιουργηθεί το τρόπαιο και ότι η αξία του ήταν πολύ υψηλή καθώς προήλθε από μια πολύ διάσημη συλλογή, τη συλλογή “Sagon”.

Ο Μελάντερ ενημερώθηκε για αυτήν την επιστολή και για το αναμνηστικό τρόπαιο που επρόκειτο να του παραδοθεί ως υποκατάστατο. Και πάλι ο Μελάντερ δεν επέστρεψε το τρόπαιο.

Οι αγώνες στη Στοκχόλμη, το ναυάγιο κι ο θάνατος

Ο καιρός πέρασε, οι Μεσολυμπιακοί της Αθήνας δεν έγινε το 1910 και η Στοκχόλμη ανέλαβε του Ολυμπιακούς Αγώνες του 1912. Η υπόθεση ήρθε και πάλι στο προσκήνιο με νέα επιστολή του Πιερ ντε Κουμπερτέν τον Ιούλιο του 1911. Ο Kristian Hellström, Γενικός Γραμματέας της Οργανωτικής Επιτροπής, έπρεπε να βρει μια λύση και το τρόπαιο να επιστραφεί στην Οργανωτική Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων του 1912. Τον Σεπτέμβριο του 1911, ο Μέλαντερ ενημέρωσε τον Hellström ότι επρόκειτο να επιστρέψει το τρόπαιο. .Στάλθηκε με το ατμόπλοιο «Envoy».

Ήταν Νοέμβριος του 1911 όταν οι πλοιοκτήτες ενημέρωσαν την Hellström ότι το πλοίο είχε χαθεί σε μια καταιγίδα στη Βόρεια Θάλασσα και ότι μαζί χάθηκε και το περιβόητο τρόπαιο. Η Οργανωτική Επιτροπή αποφάσισε αμέσως να δημιουργήσει ένα νέο τρόπαιο και να το στείλει στην Αθήνα σε αντικατάσταση του χαμένου. Στο τέλος του Νοεμβρίου η Οργανωτική Επιτροπή ενημερώθηκε ότι το τρόπαιο είχε σωθεί από τον καπετάνιο του πλοίου, ο οποίος γνώριζε την αξία του. Μάλιστα η Οργανωτική Επιτροπή του δώρισε 500 λίρες Αγγλίας.

Αμέσως διαβιβάστηκε επιστολή στον Πιερ ντε Coubertin, ζητώντας του να ενημερώσει τη Στοκχόλμη που θα έπρεπε να δώσουν το τρόπαιο. Η Σουηδική τιμή είχε πλέον σωθεί. Κάποιοι ανέφεραν ότι το υψηλής αξίας τρόπαιο κατέληξε στον Πιερ ντς Κουμπερτέν.

Η θλιβερή ειρωνεία σε αυτό το συγκλονιστικό επεισόδιο με τη διάσωση του τροπαίου του Mellander από έναν υδάτινο τάφο είναι ότι ο ίδιος πνίγηκε σε ηλικία μόλις 38 ετών, στις 3 Οκτωβρίου του 1919, στη θάλασσα ανοιχτά του Isle of Man, προσπαθώντας να σώσει ένα παιδί αν και υπάρχει ιστορικά και η εκδοχή ότι υπήρξε θύμα της παγκόσμιας επιδημίας γρίπης.

 

 

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News