Ρόμπερτ Γκάρετ: Ο πρώτος ολυμπιονίκης των ρίψεων που έβαλε τα γυαλιά στους Έλληνες

Η αναδρομή σε οποιονδήποτε νικητή των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας ενέχει πάντοτε δόσεις ρομαντισμού. Ωστόσο, ο Αμερικανός, Ρόμπερτ Γκάρετ, κατέγραψε στις 7 Απριλίου 1896 κι ένα σπάνιο ρεκόρ, κερδίζοντας και τα δύο αγωνίσματα των ρίψεων.

Εκείνη τη μέρα αναδείχθηκε πρώτος στη σφαιροβολία, που ήταν το καλό του αγώνισμα, με βολή στα 11.22 μ. Μία ημέρα νωρίτερα, ωστόσο, στην πρεμιέρα των αγώνων, είχε κερδίσει και το κατ’ εξοχήν αρχαιοελληνικό άθλημα της δισκοβολίας, βάζοντας… τα γυαλιά στους Έλληνες αθλητές.

Ο Γκάρετ έριξε τον δίσκο στα 29.15 μ. στην τελευταία του βολή, αφήνοντας δεύτερο τον Παναγιώτη Παρασκευόπουλο (28.95 μ.) και απογοητευοντας τους χιλιάδες Έλληνες φιλάθλους που είχαν κατακλύσει το Παναθηναϊκό Στάδιο. Ο Σωτήρης Βερσής έμεινε τρίτος με καλύτερη βολή στα 27.78 μ. Εξίσου οριακή ήταν και η επικράτησή του Αμερικανού αθλητή στη σφαιροβολία. Ο Ζακυνθινός, Μιλτιάδης Γκούσκος, είχε την καλύτερή του βολή στα 11.20 μ. (σύμφωνα με το αρχείο της ΔΟΕ, αν και άλλες πηγές τη δίνουν στα 11.03 μ.), ενώ τρίτος κατετάγη ο Γεώργιος Παπασιδέρης με 10.36 μ.

Μόνο ένας άνδρας αθλητής έχει καταφέρει έκτοτε να κερδίσει δύο ολυμπιακά χρυσά μετάλλια (στον Γκάρετ, βέβαια, είχαν απονεμηθεί ασημένια, αφού αυτό προβλεπόταν τότε για τους νικητές) στη σφαιροβολία και τη δισκοβολία, στο πλαίσιο της ίδιας διοργάνωσης. Ο επίσης Αμερικανός, Μπαντ Χάουζερ, το 1924 στο Παρίσι. Η ιστορία του πρώτου ολυμπιονίκη των ρίψεων, πάντως, θα παρουσίαζε μεγάλο ενδιαφέρον ακόμα κι αν δεν είχε σημειώσει αυτό το νταμπλ νικών.

Αν και ήταν μόλις 20 ετών όταν ταξίδεψε στην Αθήνα (γεννήθηκε στις 24 Μαΐου 1875), ήταν ο αρχηγός της τετραμελούς αποστολής του Πανεπιστημίου του Πρίνστον. Κάτι που δεν οφειλόταν μόνο στις αναμφισβήτητες αθλητικές του ικανότητες, αλλά και στην οικονομική του επιφάνεια. Ο παππούς του, που ονομαζόταν κι εκείνος Ρόμπερτ Γκάρετ, είχε ιδρύσει έναν μεγάλο τραπεζικό οίκο στη Βαλτιμόρη στις αρχές του 19ου αιώνα και η οικογένειά του ήταν μία από τις πιο εύπορες σε ολόκληρη την πολιτεία του Μέριλαντ.

Μάλιστα, η μητέρα κάλυψε τη δαπάνη για να ταξιδέψουν και να διαμείνουν στην Αθήνα και οι τρεις συμφοιτητές του στο Πρίνστον: ο Άλμπερτ Τάιλερ, ο οποίος κατέλαβε τη δεύτερη θέση στο επί κοντώ, ο Χέρμπερτ Τζέιμισον, δεύτερος ολυμπιονίκης των 400 μ. και ο Φράνσις Λέιν, ο οποίος προκρίθηκε στον τελικό των 100 μ. όπου κατετάγη τέταρτος.

Ο Γκάρετ ήταν ένας από τους αγαπημένους φοιτητές του καθηγητή του στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, Γουίλιαμ Μ. Σλόουν, ο οποίος ήταν στενός φίλος του βαρόνου Πιερ ντε Κουμπερτέν και είχε συμμετάσχει στο Διεθνές Συνέδριο του 1894 στο Παρίσι, που αποφάσισε την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο Σλόουν παρότρυνε τον νεαρό αθλητή του να πάρει μέρος στη διοργάνωση που κανείς δεν φανταζόταν τότε τι αξία θα αποκτούσε με την πάροδο των χρόνων.

Προπονήθηκε με δίσκο που ζύγιζε 14 κιλά

Στη Βαλτιμόρη ο Γκάρετ είχε εξασκηθεί στη σφαιροβολία και στα άλματα (μήκος και ύψος). Ωστόσο, τον εξίταρε η ιδέα να συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες και στη δισκοβολία, επειδή είχε τις ρίζες της στην Αρχαία Ελλάδα. Δεν τον ενδιέφερε η διάκριση, μόνο η συμμετοχή.

Το πρόβλημα ήταν ότι στην πατρίδα του κανείς δεν ασχολούνταν με το αγώνισμα και δεν είχε στη διάθεσή του το απαραίτητο αξεσουάρ: τον δίσκο. Προσέλαβε, λοιπόν, έναν σιδερά και του παρήγγειλε να κατασκευάσει έναν, με βάση τις απεικονίσεις του στα αρχαιοελληνικά αγγεία. Οι υπολογισμοί με το μάτι, ωστόσο, έπεσαν λίγο έξω. Ο κατά παραγγελίαν δίσκος είχε πολύ μεγαλύτερη διάμετρο απ’ τον κανονικό και ζύγιζε σχεδόν 14 κιλά! Όπως ήταν λογικό, ο Γκάρετ ζοριζόταν να τον χειριστεί και εγκατέλειψε γρήγορα την εξάσκηση στο αγώνισμα.

Μόνο όταν έφτασε στην Αθήνα και έπιασε στα χέρια του τον δίσκο που θα χρησιμοποιούνταν στους αγώνες (και ο οποίος είχε βάρος μόλις δύο κιλά και 300 γραμμάρια), ένιωσε ότι μπορούσε να τον χειριστεί και αποφάσισε να λάβει μέρος, έστω για την τιμή των όπλων. Τον έριξε στα 27.53 μ. στην πρώτη του προσπάθεια και παρότι χαράμισε τη δεύτερη και την τρίτη, κάνοντας λάθη τεχνικής, μπήκε στην πρώτη τριάδα μαζί με τους Παρασκευόπουλο και Βερσή.

Οι τρεις αθλητές είχαν δικαίωμα να πραγματοποιήσουν άλλες τρεις προσπάθειες για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους. Ο Παρασκευόπουλος, που ήταν πρώτος με 28.51 μ. από την πρώτη βολή, έκανε 28.88 μ. στην τέταρτη. Ο Γκάρετ, που στο μεταξύ συνήθισε τον δίσκο στο χέρι του, απάντησε με 28.72 μ. και ανέβηκε στη δεύτερη θέση. Ο επικοντιστής Τάιλερ, μετέδωσε στην ανταπόκρισή του για το Associated Press, η επιτυχία του συναθλητή του εκνεύρισε τον Βερσή, ο οποίος δεν μπόρεσε να αποδώσει όπως μπορούσε.

Αν και στη συνέχεια ο Παρασκευόπουλος βελτίωσε κι άλλο την επίδοσή του (28.95 μ.), ο Γκάρετ έκανε την έκπληξη στην τελευταία προσπάθεια. Γεμάτος αυτοπεποίθηση, έριξε τον δίσκο πολύ μακριά. «Όσο ο δίσκος βρισκόταν στον αέρα, το πλήθος ήταν αμίλητο, λες και το στάδιο είχε αδειάσει», σημείωνε ο Τάιλερ στην ανταπόκρισή του. Η βολή μετρήθηκε στα 29.15 μ. και οι Έλληνες είχαν γνωρίσει την ήττα από έναν νεαρό Αμερικανό, στο δικό τους αγώνισμα.

Ο Γκάρετ πήρε μαζί του στις ΗΠΑ τόσο τον δίσκο που χρησιμοποίησε σε εκείνον τον τελικό, όσο κι εκείνον που είχε βρει στο στάδιο μία ημέρα νωρίτερα και τον έπεισε να δοκιμάσει την τύχη του στο αγώνισμα. Αμφότεροι εκτίθενται έως και σήμερα στο Πρίνστον. Αντίθετα, τα δύο ασημένια μετάλλια που του απονεμήθηκαν στην Αθήνα, καταστράφηκαν από μια πυρκαγιά που έπιασε στο γυμναστήριο του πανεπιστημίου, τη δεκαετία του 1930.

Η ζωή του μετά τον αθλητισμό

Λίγο πριν από την αγχωτική νίκη του στη σφαιροβολία, στις 7 Απριλίου, ο Γκάρετ είχε πάρει μέρος και στο άλμα εις μήκος όπου πήδησε στα 6.00 μ. και κατέλαβε τη δεύτερη θέση πίσω απ’ τον συμπατριώτη του φοιτητή του Χάρβαρντ, Έλερι Κλαρκ (6.35 μ.). Στις 10 Απριλίου μετείχε και στο άλμα εις ύψος, όπου επίσης κατετάγη δεύτερος πίσω απ’ τον Κλαρκ (1.65 μ. έναντι 1.81 μ.).

Ο Γκάρετ πήρε μέρος και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1900 στο Παρίσι, όπου κατετάγη τρίτος σε δύο αγωνίσματα: στη σφαιροβολία και στο τριπλούν άνευ φοράς. Στη δισκοβολία δεν είχε την ίδια επιτυχία με την Αθήνα και αποκλείστηκε με τρεις άκυρες προσπάθειες. Ήταν μέλος και της ομάδας των ΗΠΑ στη διελκυστίνδα, η οποία όμως δεν κατέβηκε στον μοναδικό αγώνα με τη Γαλλία, επειδή την ίδια ώρα είχε προγραμματιστεί ο τελικός της σφυροβολίας (και τρία από τα έξι μέλη της ήταν οι σφυροβόλοι που κατέκτησαν τα τρία μετάλλια).

Μετά το τέλος της αθλητικής του καριέρας, ο Γκάρετ ανέλαβε τα ηνία τα τράπεζας που είχε ιδρύσει ο παππούς του και διατέλεσε πρόεδρος του Σιδηροδρόμου Βαλτιμόρης-Οχάιο. Δεν έπαψε να δείχνει ενδιαφέρον για την Ιστορία και την Αρχαιολογία και μάλιστα τη δεκαετία του 1930 χρηματοδότησε ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στη Συρία και την Αντιόχεια και έφεραν στο φως σπουδαία ευρήματα. Ήταν επίσης μανιώδης συλλέκτης αρχαίων χειρογράφων, χόμπι του το είχε κληροδοτήσει ο πατέρας του, που έφυγε απ’ τη ζωή το 1888.

Ο μικρός Ρόμπερτ είχε την οικονομική δυνατότητα να κάνει ταξίδια με τη μητέρα του και τα αδέλφια του στην Ευρώπη και τη δυτική Ασία για να εμπλουτίσει τη συλλογή του, η οποία έφτασε κάποια στιγμή να αριθμεί 11.000 πολύτιμα χειρόγραφα. Ανάμεσά τους ήταν και δεκαέξι της βυζαντινής εποχής, τα οποία δώρισε μαζί με τα υπόλοιπα ευρήματά του στο Πρίνστον το 1942.

Ένα από τα ενδιαφέροντα του Γκάρετ ήταν και ο προσκοπισμός. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση του σχετικού οργανισμού στη Βαλτιμόρη το 1910 και τον διηύθυνε μέχρι το 1934. Όλο αυτό το διάαστημα ανέλαβε δράσεις για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των συμπολιτών του, χρηματοδοτώντας την κατασκευή εγκαταστάσεων αναψυχής και αθλητικών πάρκων.

Μελανό σημείο της πορείας του ήταν οι ακραία συντηρητικές απόψεις του στο θέμα των φυλετικών διακρίσεων. Αντιτάχθηκε σθεναρά στα αιτήματα ενσωμάτωσης των Αφροαμερικανών στους αθλητικούς χώρους που είχε δημιουργήσει στη Βαλτιμόρη. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 υποχρεώθηκε να παραιτηθεί απ’ τις θέσεις που κατείχε, όταν το τοπικό συμβούλιο αναγνώρισε το δικαίωμα χρήσης των εγκαταστάσεων από τους μαύρους πολίτες.

Στην κομητεία Μοντγκόμερι  υπάρχει σήμερα το χωριό Γκάρετ Παρκ, το οποίο έχει πάρει την ονομασία του από τον ολυμπιονίκη της Αθήνας, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 25 Απριλίου 1961.

Πηγές: Μάικλ Λουγουέλιν Σμιθ, «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1896 στην Αθήνα» (μτφ. Μ. Ζαχαριάδου, εκδ. Βιβιλιοπωλείο της Εστίας 2004), Olympics.com («Garrett throws his weight around»), Preservation Maryland («The Remarkable Story of Maryland’s First Olympian»), Aaron on Scouting («1896 Olympic discus champion brought Scouting to Baltimore in 1910»), Wikipedia.

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 7 Απριλίου

2020: Πεθαίνει σε ηλικία 71 ετών ο Ράντομιρ Άντιτς, ο μοναδικός προπονητής που πέρασε από τους πάγκους και των τριών «μεγάλων» του ισπανικού ποδοσφαίρου (Ατλέτικο Μαδρίτης, Ρεάλ Μαδρίτης και Μπαρτσελόνα). Με την Ατλέτικο κατέκτησε το νταμπλ το 1996.

2011: Πεθαίνει από καρκίνο σε ηλικία 67 ετών ο Γιώργος Μοσχούς, ένας από τους κορυφαίους οδηγούς στην ιστορία των ελληνικών αγώνων αυτοκινήτου. Κατετάγη τέσσερις φορές πρώτος Έλληνας στη γενική κατάταξη του Ράλι Ακρόπολις (1981, 1982, 1984, 1985) οδηγώντας Nissan με συνοδηγό κυρίως τον Αλέξη Κωνσταντακάτο, ενώ παλαιότερα έτρεχε με Alfa Romeo, όπως το 1975 με συνοδηγό τον Άρη Σταθάκη (7ος) και το 1976 με τον Δημήτρη Αρβανιτάκη (4ος).

2010: Η γυναικεία ομάδα υδατοσφαίρισης του Εθνικού κερδίζει το πρώτο της ευρωπαϊκό τρόπαιο. Στο κολυμβητήριο του Πειραιά, τα κορίτσια του Κουν Πλασμάγιερ νικούν τη Χάντι Μανσίσκ 17-13 στα πέναλτι (καν. 10-9, παρ. 13-12) στον δεύτερο τελικό του LEN Trophy και το κατακτούν το κύπελλο, ανατρέποντας την ήττα τους με 13-12 στη Ρωσία.

2004: Η Ντεπορτίβο Λα Κορούνια συντρίβει τη Μίλαν με 4-0, ανατρέπει την ήττα της με 4-1 στον πρώτο αγώνα στο Σαν Σίρο και προκρίνεται στους «4» του Champions League.

2001: Ο Ολυμπιακός νικά την Φερεντσβάρος (9-7) στη Βουδαπέστη και γίνεται η πρώτη ελληνική ομάδα που προκρίνεται στο Final-4 του Κυπέλλου Πρωταθλητριών της υδατοσφαρίσης, που θα διεξαχθεί στο Ντουμπρόβνικ της Κροατίας. Στον ημιτελικό της 17ης Μαϊου θα νικήσει με 7-6 την ιταλική Ποζίλιπο, αλλά την επομένη στον τελικό θα λυγίσει 8-7 στην παράταση απέναντι στην Γιουγκ Ντουμπρόβνικ.

2000: Πεθαίνει σε ηλικία 79 ετών ο Μοασίρ Μπαρμπόζα, τερματοφύλακας της Εθνικής Βραζιλίας στο μοιραίο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1950.

1999: Η ποδοσφαιρική ομάδα της ΑΕΚ στέλνει μήνυμα ειρήνης με τον φιλικό αγώνα που παίζει με αντίπαλο την Παρτίζαν στο Βελιγράδι, το οποίο πλήττεται από τις βόμβες του ΝΑΤΟ.

1992: Πεθαίνει από βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο o δήμαρχος Αθηναίων, Αντώνης Τρίτσης, σε ηλικία 55 ετών. Πριν από την πολιτική του σταδιοδρομία, υπήρξε αθλητής στίβου του Παναθηναϊκού στο ύψος και στο δέκαθλο με διακρίσεις στα Πανελλήνια Πρωταθλήματα.

1968: Ο Τζιμ Κλαρκ, ένας από τους κορυφαίους οδηγούς της Φόρμουλα 1, χάνει τη ζωή του σε δυστύχημα κατά τη διάρκεια του Grand Prix του Χόκενχαϊμ της Δυτικής Γερμανίας. Ήταν 32 ετών και είχε κατακτήσει δύο φορές τον παγκόσμιο τίτλο (1963, 1965).

1963: Ο 23χρονος Τζακ Νίκλαους γίνεται ο νεαρότερος γκόλφερ που κατακτά το Masters.

1947: Πεθαίνει σε ηλικία 84 ετών ο Χένρι Φορντ, ιδρυτής της φερώνυμης αυτοκινητοβιομηχανίας.

1943: Το NFL επιτρέπει τις ελεύθερες αλλαγές, υποχρεώνει τους παίκτες να φορούν κράνος και συνθέτει ένα πρόγραμμα 10 αγώνων για όλες τις ομάδες.

1929: Η Εθνική Ελλάδας δίνει τον πρώτο της αγώνα υπό την αιγίδα της ΕΠΟ. Υποδέχεται τη Β’ Ιταλίας στο γήπεδο του Παναθηναϊκού και γνωρίζει την ήττα με 4-1, υπό το βλέμμα και της Έντα Μουσολίνι, κόρης του Ιταλού δικτάτορα. Σκόρερ του παρθενικού ελληνικού γκολ είναι ο Αλβέρτος Ναμίας.

1914: Ο Αλ Μακόι κατακτά τον παγκόσμιο τίτλο στα μεσαία βάρη της πυγμαχίας, νικώντας με νοκ άουτ τον Τζορτζ Τσιπ σε 45 δευτερόλεπτα, στον πιο σύντομο καταγεγραμμένο τελικό. Το 1987 το ρεκόρ θα ισοφαριστεί όταν ο Βρετανός Λόιντ Χάνιγκαμ θα νικήσει με νοκ άουτ τον Αμερικανό Τζιν Χάτσερ.

1906: Εκρήγνυται ο Βεζούβιος και η λάβα του σκοτώνει περισσότερους από 100 ανθρώπους στην περιοχή της Νάπολι και των γύρω περιοχών. Η Ιταλία θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει την προετοιμασία για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 1908 στη Ρώμη για οικονομικούς λόγους και η ΔΟΕ θα δώσει λίγο καιρό αργότερα το χρίσμα στο Λονδίνο.

1896: Ο Λεωνίδας Πύργος γίνεται ο πρώτος Έλληνας χρυσός ολυμπιονίκης στην ιστορία των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων στο ξίφος ασκήσεως, χάρη στη νίκη του επί του Γάλλου Ζοανί Περονέ, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο Ζάππειο.

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News