Χουάν Μανουέλ Φάντζιο: Η κινηματογραφική απαγωγή από τους αντάρτες του Κάστρο

Ο αθλητισμός και η πολιτική ήταν πάντα συνδεδεμένοι, αλλά τα γεγονότα της 23^ης Φεβρουαρίου 1958 έδειξαν την άγρια πλευρά της σχέση τους με έναν από τους πλέον εντυπωσιακούς, κινηματογραφικούς ή… επαναστατικούς αν προτιμάτε τρόπους.

Σκηνή το πανέμορφο νησί της Κούβας εκεί στην καρδιά της Καραϊβικής που βρισκόταν σε ένα κομβικό σημείο της Ιστορίας της. Ας ξεκινήσουμε όμως την αφήγηση όχι από το πλαίσιο της πολύκροτης εκείνης υπόθεσης αλλά από το… αποκορύφωμα της. Στο λόμπι του ξενοδοχείου Lincoln της Αβάνας εκείνη την ημέρα, ο πέντε φορές πρωταθλητής της Formula 1 και ίσως ο πιο διάσημος αθλητής στον πλανήτη Χουάν-Μανουέλ Φάντζιο, βγήκε ήρεμος και ωραίος από τον ανελκυστήραόμως ήρθε αντιμέτωπος με έναν νευρικό άνδρα ο οποίος τράβηξε ένα πιστόλι από την εσωτερική τσέπη του μπουφάν του και έδωσε εντολή στον κορυφαίο οδηγό των αγώνων ταχύτητας να τον ακολουθήσει.

Ας γυρίσουμε τώρα πίσω στο τι είχε προηγηθεί για να επιστρέψουμε αργότερα στην εξέλιξη του σεναριού του δράματος. Ο κουβανικός λαός χρόνια πάλευε να απαλλαγεί από τον δικτάτορα Φουλχένσιο Μπατίστα. Να ανατρέψει το καθεστώς του που τον κρατούσε δέσμιο της φτώχειας σ’ αντίθεση με τους λίγους εκλεκτούς του προέδρου της χώρας που λυμαίνονταν τον πλούτο της πατρίδας τους.

Τα σχέδια των επαναστατών κόντρα σε εκείνα του δικτάτορα Μπατίστα

Αριστεροί επαναστάτες με επικεφαλής τον Φιντέλ Κάστρο είχαν προσπαθήσει να ανατρέψουν τον στρατιωτικό δικτάτορα το 1953 αλλά ηττήθηκαν. Εξόριστος στο Μεξικό, ο Κάστρο είχε επιστρέψει με τον αδελφό του Ραούλ το 1956 δίπλα στον χαρισματικό Αργεντινό επαναστάτη Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα, αποφασισμένος να απελευθερώσει τους φτωχούς της Κούβας από τα δεινά του ολοένα και πιο ανήθικου καθεστώτος Μπατίστα. Καταφεύγοντας στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα ήταν οι ηγέτες της λαϊκής εξέγερσης που είχε σιγά-σιγά κερδίσει την υποστήριξη των κουρασμένων από τη φτώχεια και την ανεργία, εξοργισμένων από τον εκφοβισμό, τη φυλάκιση και τα βασανιστήρια σε βάρος των πολιτικών αντιπάλων του Μπατίστα, Κουβανών. Ο μέγας ηγέτης του κινήματος Κάστρο είχε καταλάβει ότι υπήρχαν περισσότεροι από ένας τρόποι για να κάνεις ζημιά στον αντίπαλο. Η βίαιη εξέγερση είχε τα μειονεκτήματά της, ειδικά στις πρωτεύουσες των εθνών που θα χρειαζόταν η Κούβα ως συμμάχους εάν η επανάσταση στεφόταν με επιτυχία κάποια στιγμή. Και μέσα στα σχέδια για να πλήξει και να ντροπιάσει την κυβέρνηση Μπατίστα ήταν και μια πράξη βίας μεν αλλά μέχρι ενός… αναίμακτου ορίου σύμφωνα με τους εμπνευστές της. Οι επαναστάτες στόχευαν να κάνουν ζημιά στον δικτάτορα αξιοποιώντας τα δικά του σχέδια προβολής μέσω μια διεθνούς αθλητικής εκδήλωσης. Παρά το γεγονός ότι η Κούβα δεν φιλοξενούσε επίσημο αγώνα της Formula 1, διοργάνωσε μεταξύ 1957-1960 ένα ετήσιο μη διαγωνιστικό Gran Prix, στοχεύοντας στο πρωτάθλημα των κατασκευαστών. Και για να διασφαλίσει την επιτυχία του γεγονότος, ο Μπατίστα πλήρωνε τρελά ποσά στα αστέρια της Formula 1 για να επισκευτούν το νησί της Καραϊβικής. Ο πρόεδρος της Κούβας είχε κυβερνήσει για 25 χρόνια. Διεφθαρμένος, αυταρχικός και αργότερα μαριονέτα της κυβέρνησης των ΗΠΑ, είχε μετατρέψει την χώρα του σε παιδική χαρά για τους πλούσιους. Τόπο για πάρτι των Αμερικανών και τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα μέσα σε καζίνο, νυχτερινά κέντρα και οίκους ανοχής των οποίων τη διεύθυνση και εκμετάλλευση είχε αμερικανική μαφία και οι ντόπιοι συνεργάτες της.

Είχε κάνει την Αβάνα Λας Βέγκας

Η πρωτεύουσα Αβάνα είχε ήδη μετατραπεί σε ένα κουβανικό Λας Βέγκας. Και ο αρχιτέκτονας του… εμπορικού σκηνικού Μπατίστα πρωτοστατούσε για έναν αγώνα αυτοκινήτων υψηλών προδιαγραφών ο οποίος εκτιμούσε ότι θα του αποφέρει ακόμη μεγαλύτερα εύσημα στην παγκόσμια πολιτική και οικονομική σκηνή. Και, κυρίως, περισσότερα μετρητά για τα ταμεία του. Ο κορυφαίος οδηγός στον κόσμο εκείνη την εποχή είχε ήδη(στις 25 Φεβρουαρίου του 1957) με τη Maserati 300S νικήσει στο πρώτο ανεπίσημο Grand Prix της Κούβας, κατά μήκος της διάσημης προκυμαίας της Αβάνας,το Malecón, τον προηγούμενο χρόνο και επέστρεψε με την πρόθεση να διατηρήσει τον τίτλο του. Και ο Αργεντινός είχε σημειώσει μάλιστα τους ταχύτερους χρόνους κατά την προθέρμανση. Έμελλε όμως αυτή τη φορά να κλέψει την παράσταση όχι με το ασύγκριτη του ικανότητα στο τιμόνι αλλά με την… εκούσια απουσία του η οποία έτυχε όπως ήταν φυσικό ακόμα μεγαλύτερης παγκόσμιας προβολής λόγω του πολύκροτου… «δανεισμού» του από τους Κουβανούς αντάρτες η οποίοι ήθελαν να φέρουν λίγη από τη λάμψη του στον δικό τους μεγάλο αγώνα.

Νόμιζε στην αρχή ότι ήταν φάρσα

Ξανά πίσω στις πρώτες στιγμές του πολύκροτου γεγονότος. Μία μέρα πριν τον αγώνα, ο παγκόσμιος πρωταθλητής με την Mercedes είχε επιλέξει να αποφύγει το πολύβουο και φρουρούμενο Ξενοδοχείο Nacional στο οποίο έμεναν όλοι οι συμμετέχοντες στον αγώνα επιλέγοντας το πιο ήσυχο Lincoln. Έμενε μάλιστα στο δωμάτιο 810 κάθε φορά που επισκεπτόταν την Αβάνα και όλοι το γνώριζαν αυτό. Ο νεαρός επαναστάτης Μανουέλ Ουθιέλ, ο οποίος φορούσε δερμάτινο μπουφάν από το οποίο έβγαλε ένα περίστροφο τον πλησίασε στο λόμπι και τον διέταξε να πει αν είναι πράγματι αυτός. Δύο ακόμα ένοπλοι βρισκόταν στις εξώπορτες. Ο Αργεντινός οδηγός αρχικά θεώρησε ότι επρόκειτο για αστείο αλλά λίγο μετά κατάλαβε ότι κάτι σοβαρό συνέβαινε καθώς ο δράστης ενώθηκε με μια ομάδα αντρών που κρατούσαv υποπολυβόλα. Παρόλα αυτά ο Νοτιοαμερικανός αντέδρασε ήρεμα, καθώς οι απαγωγείς του εξήγησαν την πρόθεσή τους να τον κρατήσουν μόνο μέχρι να τελειώσει ο αγώνας. Του είπαν ποιοι είναι και πως δεν έχει άλλη επιλογή παρά να πάει μαζί τους, με τον συνεργό του να περιμένει έξω από το «Lincoln» σε ένα αυτοκίνητο.

Οι επαναστάτες είχαν προειδοποιήσει πως θα ματαιώσουν τον αγώνα, αν και κανείς δεν είχε πιστέψει τις συχνές απειλές τους. Ήθελαν με αυτό τον τρόπο να περάσουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα, να τραβήξουν την προσοχή ολόκληρου του πλανήτη στην Κούβα και την απαγωγή του Φάντζιο, θέλοντας να εκθέσουν κατ’ αυτό τον τρόπο το καθεστώς Μπατίστα. «Στο όνομα του επαναστατικού κινήματος της 26ης Ιουλίου πρέπει να έρθεις μαζί μου», είπε ο νεαρός στον οδηγό. Ο Φάντζιο ήξερε ποιον εκπροσωπούσε. Ονομάστηκε από την ημερομηνία της πρώτης προσπάθειας του Κάστρο να ανατρέψει τον Μπατίστα το 1953. Η οργάνωση ήταν πολύ γνωστή στην Αργεντινή λόγω του στενού δεσμού με τον έτερο μεγάλο επαναστάτη, και συμπατριώτη του Αργεντίνου, Τσε Γκεβάρα. Προφανώς δεν ήταν σε θέση να διαφωνήσει. «Μείνε ακίνητος αλλιώς πυροβολώ» φώναξε ο συνεργός του δράστη σε ένα από τα μέλη της «παρέας» του θύματος που επιχείρησε να αντιδράσει απόντων ανδρών ασφαλείας στο χώρο. Επιβίβασαν το διάσημο τους θύμα σε ένα από τα τρία αυτοκίνητα απόδρασης που περίμεναν έξω και σύντομα εξαφανίστηκαν με ιλιγγιώδη, σχεδόν… αγωνιστική ταχύτητα,στους δρόμους της κουβανικής πρωτεύουσας. Αυτή ήταν η πρώτη πράξη της ίσως πλέον απίθανης υπόθεσης στην ιστορία του μηχανοκίνητου αθλητισμού. Οι επαναστάτες ενημέρωσαν αμέσως τα Μέσα για την απαγωγή του θρύλου της Formula 1, λέγοντας πως το έκαναν για να σταματήσουν την αιμορραγία των δημόσιων ταμείων που χρηματοδοτούσε μηχανοκίνητα σπορ την ώρα που ο κουβανικός λαός πέθαινε από τη φτώχεια.
«Θέλαμε να δείξουμε ότι η Κούβα ζούσε σε κατάσταση πολέμου ενάντια στην τυραννία του Μπατίστα»,εξήγησε ο Αρνόλ Ροντρίγκεθ, μέλος των απαγωγέων. Αστυνομία και στρατός όργωσαν την Αβάνα και έμπαιναν σε σπίτια πολιτών, καθώς το γεγονός ήταν ντροπιαστικό για το καθεστώς του Μπατίστα. Μάταια όμως! Ο δικτάτορας παρόλα αυτά δεν φάνηκε να ενδίδει στον εκβιασμό, αδιαφορώντας για τις πιθανές συνέπειες σε βάρος του θύματος. Διέταξε να γίνει κανονικά ο αγώνας ενώ ανέθεσε σε μία μεγάλη αστυνομική δύναμη να βρει και να συλλάβει τους απαγωγείς και να προστατέψει τους υπόλοιπους οδηγούς.

Ματοβαμμένη ήταν μόνον η… πίστα του αγώνα

Την ώρα που η αστυνομία «χτένιζε» όλη την Αβάνα για να βρει τον Φάντζιο, ο αγώνας γινόταν κανονικά μπροστά σε 150.000 θεατές, με τον Μορίς Τρίντιγκναντ να παίρνει την θέση του Φάντζιο στην Maserati. Παρόλο που δεν ήταν αγώνας πρωταθλήματος Formula 1, όλα τα μεγάλα ονόματα της ημέρας ήταν εκεί – ο Βρετανός Στέρλινγκ Μος, ο νικητής του 24ωρου αγώνα Le Mans Κάρολ Σέλμπι και ο μελλοντικός παγκόσμιος πρωταθλητής Φιλ Χιλ ήταν ανάμεσά σ’ εκείνους που είχαν δελεαστεί από τα πάμπολλα χρήματα τα οποία είχε προσφέρει η κουβανική κυβέρνηση.

Μετά από σχεδόν πέντε γύρους η πίστα είχε γεμίσει με λάδια, με αποτέλεσμα τα αυτοκίνητα να χάνουν πρόσφυση και να βρίσκονται επικίνδυνα κοντά στα όρια της πίστας. Οι διοργανωτές υποψιάστηκαν νέο σαμποτάζ από άντρες του Κάστρο, ωστόσο ήταν τελικά διαρροή λαδιού από την Porsche του Ρομπέρτο Μιέρες. Στον επόμενο γύρο ο ντόπιος οδηγός Αρμάντο Γκαρθία Θιφουέντες, ο οποίος οδηγούσε μία κιτρινόμαυρη Ferrari, έχασε τον έλεγχο και κατευθύνθηκε πάνω στους θεατές που παρακολουθούσαν με αγωνία δίπλα στην πίστα. Πάνω από 30 άτομα είχαν τραυματιστεί, ενώ άλλα 7 έχασαν την ζωή τους όταν μία αυτοσχέδια γέφυρα κατέρρευε στο ατύχημα. Οι Μος και Γκρέγκορι, δίχως να γνωρίζουν τι είχε συμβεί νωρίτερα, συνέχισαν να τρέχουν, αλλά σύντομα ο αγώνας εγκαταλείφθηκε και η νίκη δόθηκε στον Βρετανό. «Δεν είχε καμία σημασία πλέον.Με όλα όσα συνέβησαν εκείνο το Σαββατοκύριακο» είπε χαρακτηριστικά ο… άξοδος νικητής που μοιράστηκε τα λεφτά του επάθλου με τον αντίπαλο του.

Θρίαμβος για τους απαγωγείς πανωλεθρία για τον δικτάτορα

Μετά το τέλος του αγώνα ο δικτάτορας της Κούβας είχε να διαχειριστεί ένα χάος, τόσο με την τραγωδία στην πίστα, όσο και με την απαγωγή του Φάντζιο στον οποίο Φαουστίνο Πέρεζ μετέφερε προσωπικά την συγγνώμη του Κάστρο, προσφέροντας του ένα ραδιόφωνο για να ακούει τον αγώνα. Όμως ο σούπερ- σταρ του βολάν δεν ένιωθε καλά. Ήθελε να βρίσκεται και εκείνος με τους υπόλοιπους οδηγούς. Παρόλα αυτά μόνο κρατούμενος δεν φάνηκε να είναι καθώς οι απαγωγείς του έδωσαν να φάει μπριζόλα με πατάτες, πριν κοιμηθεί σε ένα άνετο δωμάτιο. Μετά τον αγώνα, ο Αργεντινός πρεσβευτής στην Κούβα δέχτηκε ένα τηλεφώνημα για να παραλάβει τον παλαίμαχο πιλότο σε προκαθορισμένο σημείο.

Η απελευθέρωση μετά από 29 ώρες

Σύντομα ο Φάντζιο μετά από 29ωρη κράτηση βρισκόταν ελεύθερος στην Πρεσβεία της χώρας του στην Αβάνα και τα Μ.Μ.Ε μετέδιδαν τη χαρμόσυνη είδηση. Είπε πως του συμπεριφέρθηκαν ιδιαιτέρως καλά και δεν απειλήθηκε η ζωή του ούτε στιγμή. Τον κράτησαν σε ένα πολυτελές σπίτι και του σέρβιραν το πρωινό του στο κρεβάτι. Στο τέλος, έλαβε και την παχυλή αμοιβή του από την κουβανική κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι δεν συμμετείχε στην κούρσα… Ύστερα από την απελευθέρωσή του αποκάλυψε τη συμπάθειά του για τους απαγωγείς, αρνούμενος να βοηθήσει να τους αναγνωρίσουν.Ο ίδιος δεν είχε ως Αργεντινός καμία σχέση ή ενδιαφέρον για την πολιτική κατάσταση της χώρας, ωστόσο δήλωσε μετά από όλο αυτό: «Ήταν άλλη μία περιπέτεια, εάν οι επαναστάτες το έκαναν για καλό σκοπό, τότε εγώ, ως Αργεντινός, το δέχομαι». Του προσφέρθηκε μια προσωπική συγγνώμη από έναν από τους εκπροσώπους του Κάστρο, τον Φαουστίνο Πέρεθ, και του είπαν ότι θα ήταν πάντα, ευπρόσδεκτος επισκέπτης στην Κούβα. «Τα πήγαμε καλά, απλώς έβαζαν πολιτική άποψη. Απλώς είδα νέους ανθρώπους με αυτό που ένιωθαν ότι ήταν δίκαιος λόγος», πρόσθεσε το θύμα της πιο πολύκροτης αλλά ελάχιστα οδυνηρής όπως εξελίχθηκε απαγωγής στην Ιστορία το παγκόσμιου αθλητισμού.

Οι απαγωγείς είχαν αναζητήσει και τον Μος, αλλά ο τελευταίος τους προειδοποίησε ότι κάτι τέτοιο πιθανότατα σήμαινε ότι η αστυνομία θα ήταν στο ξενοδοχείο πριν προλάβουν φύγουν και επίσης ότι ο Βρετανός συνάδελφος του ήταν στο μήνα του μέλιτος. Δεν ήταν αλήθεια, αλλά οι επαναστάτες το ξανασκέφτηκαν και ο Μος ήταν αιώνια ευγνώμων – «Μια πραγματικά αξιοπρεπής πράξη», παραδέχτηκε ο Βρετανός που πέρασε τη νύχτα υπό ένοπλη φρουρά. Παράλληλα ο Φάντζιο αποδέχθηκε την εξήγησή τους, ότι δηλαδή η απαγωγή ήταν μια πολιτική δήλωση ενώ η δραματική εξέλιξη του αγώνα τον οποίο εξ αιτίας της απαγωγής είχε χάσει τον έκανε να πιστεύει ότι αυτό συνέβη έπειτα από θεϊκή παρέμβαση. Ο δε Μος ο ποίος είχε έναν φύλακα έξω από το δωμάτιο του όλη τη νύχτα, που έλεγχε κάθε τρεις ώρες εάν βρίσκεται στο κρεβάτι του. «Ήταν μία πολύ ανησυχητική νύχτα, ο Φάντζιο είπε στους απαγωγείς «μην πάρετε τον Στίρλινγκ, είναι στον μήνα του μέλιτος του», κάτι το οποίο ήταν φυσικά ψέμα, αλλά πολύ τίμιο από μέρους του» διηγήθηκε αργότερα ο διασωθείς εξ αιτίας του έξυπνου εκείνου ψέμματος Βρετανός οδηγός. Χρόνια αργότερα, ο Φάντζιο θα επέστρεφε στην Αβάνα σε ένα επαγγελματικό ταξίδι. Τον υποδέχτηκαν ως φιλοξενούμενο της κουβανικής κυβέρνησης και εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του με ήρεμη ευγλωττία: «Δύο μεγάλα όνειρα έχουν γίνει πραγματικότητα για μένα: Επιστρέφοντας στην Κούβα και συναντώντας τον Φιντέλ Κάστρο».

«Οι φίλοι σου οι απαγωγείς»

Ο Χουάν-Μανουέλ Φάντζιο έφυγε το 1995 από τη ζωή στα 84 του χρόνια, αλλά στα 80ά του γενέθλια τέσσερα χρόνια νωρίτερα, ανάμεσα στις κάρτες που έλαβε ήταν μια από την Κούβα με την υπογραφή «Οι φίλοι σου, οι απαγωγείς». «Δεν τους αναγνώρισα ποτέ», είπε ο Φάντζιο. «Δεν ξέχασαν».Ο στόχος των επαναστατών απαγωγέων είχε απόλυτα επιτευχθεί. Να δημιουργήσει πρωτοσέλιδα χωρίς να εκτοξευθεί μια σφαίρα. Με τη ζημιά αντίθετα για τον Μπατίστα να είναι ανεπανόρθωτη. Ο παγκόσμιος Τύπος φάνηκε να τάσσεται με το πλευρό των επαναστατών και το καθεστώς άρχισε να μοιράζει ευθύνες, ενώ απαγγέλθηκαν κατηγορίες απέναντι στα άτομα τα οποία ήταν υπεύθυνα για την απαγωγή του Φάντζιο. Ο Θιφουέντες κατηγορήθηκε για ανθρωποκτονία, όσο ακόμα πάλευε για την ζωή του στο νοσοκομείο. Λιγότερο από δέκα μήνες αργότερα, την Πρωτοχρονιά του 1959, η κουβανική επανάσταση έφερε τον Κάστρο στην εξουσία, ενώ ο Μπατίστα διέφυγε στο εξωτερικό ήταν πλέον εκείνος εξόριστος (στη Μαδέρα). Ο Φάντζιο είχε αποσυρθεί ο Μος θα συνέχιζε να κερδίζει για άλλη μια φορά, σε λιγότερο οδυνηρές συνθήκες, προτού οι κουβανικές αρχές θεωρήσουν τον μηχανοκίνητο αθλητισμό πολύ αστικό και καταργήσουν το θεσμό. Κάστρο και κομμουνιστές είχαν πλέον την εξουσία στο πανέμορφο νησί απέναντι από τις ακτές της Φλώριδα. Και έμελλε να αποτελέσει επί πολλές δεκαετίες.. κακό σπυρί για τους Αμερικανούς γείτονες της Κούβας. Όμως αυτή είναι μια άλλη, έστω μερικώς παράλληλη, για λίγα 24ωρα, πολιτική Ιστορία.