LONGFORM: Ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας δεν άντεξε την ήττα του Φέντερερ

Η ιδέα στο συγγραφικό κύκλο ότι ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας επιχείρησε την κεβορκιανή βουτιά στον βάλτο της Στύγας επειδή δεν άντεξε το μεγαλείο του «Infinite Jest» μοιάζει ακριβής. Στα 46,5, ο γεννημένος σε μια περιοχή της Νέας Υόρκης που ονομάζεται Ίθακα λογοτέχνης δεν μπήκε ποτέ στα πιο δημιουργικά χρόνια της καριέρας του (να μια φράση που δεν θα περίμενε ο αναγνώστης να διαβάσει σε ένα αθλητικό κείμενο· ο Τζακ Νικλάους ήταν σχεδόν στην ίδια ηλικία όταν κατέκτησε το 14ο και τελευταίο Γκραν Σλαμ του στο ιερό γρασίδι της Ογκούστα, και τα ΜΜΕ, παρ’ ότι πρόκειται για γκολφ που, όπως και να το κάνεις, χωνεύεται, μόνο που δεν έγραφαν για το θαύμα της τρίτης ηλικίας).

Αποφάσισε να λυγίσει στους δαίμονές του και να αυτοκτονήσει λίγες μέρες πριν εμφανιστεί σε μια έκθεση βιβλίου. Ο Γουάλας δεν άντεχε τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως συνέβη και συμβαίνει με όλα τα σπουδαία αμερικανικά μυαλά, με προμετωπίδα τον Τόμας Πίντσον, ο οποίος είναι τόσο φευγάτος που δεν βάζει φωτογραφία και βιογραφικό σημείωμα στα δικά του βιβλία. Ζει άραγε ακόμη ο κολοσσός της «Συλλογής των 49 στο Σφυρί» και, κυρίως, του επικολυρικού «Ουράνιο Τόξο της βαρύτητας»;

Τέσσερις μέρες πριν ο Γουάλας αποφασίσει να αποχωρήσει των εγκοσμίων, ο Ρότζερ Φέντερερ κέρδισε το US Open, με το 3-0 στον τελικό της 8ης Σεπτεμβρίου επί του Άντι Μάρεϊ. Ο Ελβετός κατέκτησε το 13ο Major. Κι αν εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται σύνδεση, καλό θα ήταν να παραμείνει κλειστό το κουτί με τη βιασύνη.

Το Γουίμπλεντον του 2006 και η νουβέλα

Ερωτευμένος με τη… θρησκευτική εμπειρία

Ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας ταξίδεψε ως το Λονδίνο τον Ιούνιο του 2006. Στον αθλητικό κόσμο, το Παγκόσμιο Κύπελλο ήταν σε περίοπτη θέση. Στο Γουίμπλεντον, ο νικητής των τριών προηγούμενων διοργανώσεων, Ρότζερ Φέντερερ, ήταν ένα περίγραμμα. Ο Γουάλας μπήκε σε ένα από αυτά τα μικρά λεωφορεία, στα οποία άκουγε τους οδηγούς να μιλούν για τη «θρησκευτική εμπειρία να βλέπεις τον Φέντερερ να παίζει». Ο Γουάλας περιέγραψε τα πάντα γύρω από τον τελικό του Ελβετού, τότε νούμερου ένα στην παγκόσμια κατάταξη, στην πορεία του για να γίνει ο κορυφαίος όλων των εποχών, και του φερέλπιδος Ράφα Ναδάλ. Γύρισε στις Ηνωμένες Πολιτείες συνεπαρμένος από το θέαμα. Ξεκίνησε το γράψιμο, με τα άλλα εγχειρήματα να μένουν στο συρτάρι. Ο συγγραφέας του κατακλυσμικού «Αμερικανική Λήθη» αφιέρωσε σχεδόν ενάμιση μήνα για να βρει τις σωστές δόσεις και να περιγράψει ό,τι είδε.

Η νουβέλα δημοσιεύθηκε στις 20 Αυγούστου 2006, στους «New York Times». Μέσα της υπάρχει το περίφημο «when the jaw drops and eyes protrude», που μεταφράζεται περίπου ως «όταν το σαγόνι πέφτει και τα μάτια γουρλώνουν». Είναι μια φράση που, έκτοτε, χρησιμοποιήθηκε συναπτώς για να περιγραφεί η αίσθηση που αποκόμιζε ο σχολιαστής (και ενδεχομένως το κοινό) από τους πόντους του Φέντερερ. Η ποσότητα, ξέχωρα των πολλών σημειώσεων, ήταν αρκετή: 6.269 λέξεις. Ο αναγνώστης πρέπει να πληροφορηθεί ότι όποια είναι η στιγμή που θα έρθει η αποχώρηση του σπουδαίου Ελβετού, η στήλη, εφόσον οι συνθήκες παραμείνουν παρόμοιες ή παρεμφερείς, θα φιλοξενήσει κείμενο με τουλάχιστον μία λέξη περισσότερη.

Η ήττα που κλόνισε τον κόσμο του

Το εξεζητημένο σενάριο της χαμένης ελπίδας με την αποκαθήλωση

Δύο χρόνια μετά, ο Ρότζερ Φέντερερ πήγε στο Λονδίνο για να πάρει το έκτο διαδοχικό τρόπαιο του Γουίμπλεντον και να περάσει τον Μπιόρν Μποργκ. Ήταν ακόμη νούμερο ένα στην παγκόσμια κατάταξη, μία θέση που είχε διαμορφωθεί από τη 1 Φεβρουαρίου 2004, την επομένη της κατάκτησης του πρώτου Αυστραλιανού Όπεν της καριέρας του, με ένα σχετικά άνετο 3-0 επί του Μάρατ Σάφιν, η οποία σηματοδότησε το δεύτερο Major του.

Το πρόβλημα ήταν ότι ο Ναδάλ είχε μειώσει την απόσταση. Από το 3-1 του 2006 στο 3-2 του 2007, ο «ταύρος από το Μανακόρ» ήταν έτοιμος για την αποκαθήλωση. Το Γουίμπλεντον του 2008 δεν χρειάζεται να υπερθεματίσει κάποιος για το πόσο σημαντικό υπήρξε ιστορικά. Μολις τελείωσε το τελευταίο παιχνίδι του, ήταν σίγουρα το κορυφαίο όλων των εποχών -κάποιοι πιο ρομαντικοί θα πάρουν το μέρος του ακόμα και τώρα. Κι όταν ο Φέντερερ βρήκε το φιλέ με το forehand του, με το μπαλάκι σχεδόν να μη φαίνεται, ο κόσμος άλλαξε. Η φυλή των απανταχού φεντερεριστών (η οποία είναι πολύ λιγότερο αποκύημα της φαντασίας από πραγματικότητα) τα έβαψε μαύρα.

Ουδείς ξέρει τι έκανε ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας εκείνο το πρωινό της Κυριακής, 6 Ιουλίου, στην Καλιφόρνια. Αλλά είναι δίκαιο να υποτεθεί ότι δεν το πήρε καλά. Αυτή η ήττα, όσο ανόητο κι αν ακούγεται, πρέπει να κλόνισε τον κόσμο του. Όχι υπό την έννοια ότι ο Φέντερερ ήταν για εκείνον το άπαν όσο για το γεγονός ότι οι νίκες του υπήρχαν ως ακτίνες ηλίου που έμπαιναν από τις γρίλιες, μια ένδειξη, μπορεί και απόδειξη, ότι ο κόσμος λειτουργούσε σωστά. Δεν φαίνεται καν πως αγγίζει ευαίσθητες χορδές η σύνδεση του απονενοημένου διαβήματος με την ήττα. Συνδέθηκε, πρώτα, από σοβαρά Μέσα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και, χωρίς να αποδεικνύεται, φαίνεται ότι ένα από τα τελευταία προπύργια αυτοσυντήρησης έσπασε μέσα του.

Ο εύθραυστος κόσμος του υποστηρικτή

Η διαφορά του Φέντερερ από την ομάδα

Ακόμα κι αν πρόκειται για σατανική σύμπτωση, δεν μοιάζει τυχαίο ότι το τελευταίο, ατελές, μυθιστόρημά του, το οποίο ο επιμελητής της αγγλικής έκδοσης, Μάικλ Πιτς, έβγαλε με τεράστιο σεβασμό προς τον αποθανόντα συγγραφέα, είχε τίτλο «Ο χλομός βασιλιάς». Αναγνωρίζοντας τον ψυχισμό του οπαδού του Ρότζερ Φέντερερ, μπορεί να κατανοήσει κάποιος το μοιραίο, ακόμα και παιγνιώδες παρά την τραγική εξέλιξη, στην επιλογή του.

Ο κόσμος των φεντερεριστών υπήρξε εύθραυστος, πιο πολύ από ό,τι συμβαίνει με τους πλανήτες εκείνων που υποστηρίζουν μία ομάδα. Εδώ δεν πρόκειται για την ανδρική κυριαρχία, που προσφέρουν οι νίκες και αφαιρούν οι ήττες, αλλά για κάτι που, αν και ανώριμη υπερβολή, μοιάζει πρακτικό: την ίδια την ουσία του πλανήτη. Αν και δεν υπάρχει οποιοσδήποτε λόγος να υποστηρίζεις κάποιον έξω από την πόλη σου, τη χώρα σου, τον πολίτη ενός κράτους που έχει όλα τα προβλήματά του λυμένα, το θέμα με τις ήττες του, ειδικά στους τελικούς των Major, είναι η ισχυρή πεποίθηση ότι ο κόσμος πάει στραβά. Πρόκειται για την παράδοση της ίδιας της αρμονίας, της κίνησης που στοιχειοθετεί μια αφράτη αιγίδα προστασίας, με την οποία δεν ανταμώνεις κάθε μέρα.

Η υποστήριξη του Φέντερερ, από τη «γένεσή» της, ήταν για τον υπογράφοντα ένας λόγος να φουντώσει ξανά η φλόγα της καψούρας για τα σπορ. Ο παρονομαστής για τους αντίστοιχους ονειροπόλους, από το Λονδίνο ως τη Σρι Λάνκα και από τη Βομβάη ως το Κίνγκστον, είναι κοινό. Δεν πρόκειται για μια απλή συμπάθεια ή για μια απλή στενοχώρια.Φαίνεται ολοκληρωτικά ηλίθιο να συνδέεις τη βροχή και την αλλαγή στον ουρανό, που από ηλιόλουστος μετατράπηκε σε νεφελώδης και διέταξε τις σταγόνες σε ελεύθερη πτώση, με την ήττα του Φέντερερ από τον Ναδάλ στο Αυστραλιανό Όπεν του 2009, αλλά συμβαίνει. Και δεν μοιάζει καν λάθος.

Τουλάχιστον όχι για το παιδί-φαινόμενο της αμερικανικής μυθιστοριογραφίας, τον όψιμο (με φιζίκ) χίπη, Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας.