ΑΛΕΞΑΝΤΑΡ ΤΣΙΡΙΤΣ: Το γκολ της διάνοιας

Ειδικά στην ελληνική υδατοσφαίριση, είναι πάρα πολλοί εκείνοι που διεκδικούν μερίδιο από τη φιλοσοφία του Νίκολα Στάμενιτς. Ο Γιουγκοσλάβος υπήρξε προφήτης, ακόμα και στον τόπο του, αφού ήταν ο προπονητής της εθνικής ομάδας που θα πήγαινε στους Ολυμπιακούς του 1992, στη Βαρκελώνη, πριν την τιμωρία, και φυσικά, μετά τον εμφύλιο πόλεμο, βρήκε «καταφύγιο» στη Γλυφάδα, που προπόνησε τον ΑΝΟΓ, πριν πάει στην Μπέτσει και τον Ολυμπιακό το 1998 και φύγει, με θιγμένη αξιοπρέπεια, στις 12 Σεπτεμβρίου του 2000.

Όπως και να έχει, μια… βόλτα να κάνεις στο ελληνικό πόλο, το ονοματεπώνυμό του ακόμη… παίζει. Οι σεζόν 1998-99 και 1999-00 έχουν μείνει θρυλικές και στο… Κολωνάκι, όπου ο «στρατηγός», όπως τον αποκαλούσαν στην Ελλάδα, έπινε τα ποτά του με τους τότε προπονητές του Παναθηναϊκού και της ΑΕΚ στο μπάσκετ, δηλαδή τον Ζέλιμιρ Ομπράντοβιτς και το συγχωρεμένο Ντούσαν Ίβκοβιτς. Ο Στάμενιτς λογομαχούσε με τους κουμπάρους και το πεδίο διαφωνίας ήταν ποιο άθλημα ήταν ανώτερο. Αυτό που έλεγε, μάλιστα, σε εκείνες τις συζητήσεις, είναι ότι το πόλο έπρεπε να έχει μικρότερη μπάλα, ώστε να απειλείται το τέρμα αναλογικά όπως το ποδόσφαιρο και το χάντμπολ, ενώ, για να «πικάρει» τους συμπατριώτες του, ισχυριζόταν πως «δεν υπάρχει ομαδικό σπορ χωρίς τέρμα».

Του πήρε τα… λεφτά

Το 10% στο συμβόλαιο

Το τελευταίο παιχνίδι της εθνικής Γιουγκοσλαβίας στο πόλο πριν το πολιτικό εμπάργκο, που στέρησε στους φιλάθλους σπουδαίες στιγμές -όπως τον υποτιθέμενο τελικό των Ολυμπιακών Αγώνων στη Βαρκελώνη, το 1992, στο μπάσκετ- ήταν ο τελικός του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος το 1991, στην Αθήνα. Ο Στάμενιτς ήταν ο προπονητής εκείνης της ομάδας και στηρίχθηκε σε παίκτες όπως ο Ίγκορ Μιλάνοβιτς, ο υπέροχος Βέλικο Ουσκόκοβιτς, ο Ντούσαν Τσίρκοβιτς και βέβαια ο Αλεξάνταρ Σόσταρ, ο τερματοφύλακας που για χρόνια θεωρείτο ο κορυφαίος στον κόσμο, για να πάρει το χρυσό μετάλλιο. Και μπορεί η τιμωρία να έληξε άδοξα τα όνειρα των παικτών για συμμετοχή στους Ολυμπιακούς και να καρατόμησε τις πιθανότητες για την κατάκτηση ενός τρίτου διαδοχικού χρυσού μεταλλίου, άνευ Κροατών και Σλοβένων στο ρόστερ, ωστόσο η Εθνική παρέμενε ζωντανός οργανισμός και ο προπονητής της την συντηρούσε. Ενώ στο μπάσκετ οι Γιουγκοσλάβοι έκαναν προπονήσεις στη Θεσσαλονίκη, η Αθήνα ήταν μια ασφαλής πόλη προετοιμασίας για εκείνους στο πόλο. Τουλάχιστον μέχρι ο ίδιος να πιάσει στασίδι στη Γλυφάδα, το 1993.

Ο Στάμενιτς, μάλιστα, είχε βάλει χέρι σε… λεφτά παίκτη του. Ας μην πάει, όμως, το μυαλό στο πονηρό. Όταν ο Αλεξάνταρ Τσίριτς υπέγραψε το πρώτο επαγγελματικό συμβόλαιό του με τον Ερυθρό Αστέρα το 1992, στα 15 του, έπρεπε να τηρήσει την υπόσχεσή του προς τον άνθρωπο που του άλλαξε τη μοίρα και να του δώσει τα προσυμφωνημένα. Τέτοιες συμφωνίες έγιναν και κατόπιν, με Έλληνες παίκτες που κάνουν μεγάλη καριέρα στο μπάσκετ -αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τηρήθηκαν.

Προσποιείται υπό την πίεση του Πέταρ Μπίρος

Η επιτομή της φιλοσοφίας

Γιατί τον πρότεινε… δεύτερο ο Παυλίδης

Έτσι, ο Στάμενιτς είχε μαζί του, ως μέλος της ομάδας του ΑΝΟΓ ουσιαστικά, και το νεαρό Σάσα, ο οποίος ήταν ένα παιδί λιπόσαρκο, με εμφανή τα σημάδια της αραιά και πού σίτισης, αλλά το οποίο έμελλε να γίνει αυτό που ο Χάρης Παυλίδης είπε τον Νοέμβριο του 2013, όταν η Ραντνίτσκι Κραγκούγεβατς προσκλήθηκε από τον Ολυμπιακό του Θοδωρή Βλάχου για κοινή προετοιμασία στον Πειραιά: «Η επιτομή της φιλοσοφίας του Νίκολα Στάμενιτς».

Για τους παλαιότερους, ειδικά τους εν ενεργεία παίκτες των αρχών της δεκαετίας του ’90, ο Τσίριτς φέρνει στο μυαλό το «στρατηγό». Ο Στάμενιτς δεν του έδωσε μόνο την πρώτη δουλειά στον Ερυθρό Αστέρα, τον έκανε και πρωταθλητή την πρώτη χρονιά του ως παίκτη, αφού η «Ζβέζντα» κατέκτησε το πρωτάθλημα του 1993.

Κατά τη διάρκεια εκείνης της προετοιμασίας, είκοσι χρόνια μετά, ο Τσίριτς ομολόγησε στον υπογράφοντα ότι «εδώ νιώθω πάντα όπως στο σπίτι μου». Μέχρι τότε είχε κατακτήσει, πλην όλων των διεθνών τίτλων εκτός από το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο, και το Κύπελλο Πρωταθλητριών με την Μπέτσεϊ, το 2000. Μάλιστα, προπονητής της ήταν ο Ζόλταν Κάσας, δηλαδή ο προπονητής του Ολυμπιακού που κατέκτησε το Κύπελλο Πρωταθλητριών δύο χρόνια αργότερα, και η σερβική ομάδα έκανε ένα αήττητο 48 διαδοχικών παιχνιδιών, το οποίο ως τώρα δεν έχει «σπάσει». Η… συμπτωματική σύμπτωση είναι ότι η Μπέτσεϊ είχε ως το 1998 προπονητή τον Στάμενιτς, και το ίδιο συνέβη με τον Ολυμπιακό το 2000. Δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί -και η πλειονότητα των πρωταγωνιστών θα συμφωνούσε δίχως δισταγμό- ότι το διάστημα της διετίας ήταν αρκετό ώστε ό,τι άφησε ως παρακαταθήκη ο Σέρβος να λειτουργήσει υπέρ των ληπτών.

Η Ραντνίτσκι που έφτασε στον Πειραιά, μάλιστα, τότε είχε μόλις προέλθει από ένα σπουδαίο «διπλό» επί της Προ Ρέκο στη Γένοβα, ενώ την προηγούμενη χρονιά, όταν και η ομάδα σχεδόν φύτρωσε, με εντολή άνωθεν, δηλαδή του Προέδρου της Σερβίας, Τόμισλαβ Νίκολιτς, για να πάρει αμέσως μέρος στην πρώτη εθνική κατηγορία του πρωταθλήματος της Σερβίας, ενισχύθηκε αυτομάτως. Έβαλε το βετεράνο Γιούγκοσλαβ Βάσοβιτς στη θέση του γενικού διευθυντή και, πλην του Τσίριτς, πήρε έναν από τους καλύτερους στον κόσμο στη θέση του φουνταριστού, τον Μπόρις Ζλόκοβιτς και βέβαια τον ηγέτη της εθνικής Σερβίας μετά το 2004, δηλαδή τον Βάνια Ουντόβιτσιτς, αλλά πέρα με τον Ερυθρό Αστέρα του Ντέγιαν Σάβιτς, αλλά και των Άντρια Πρλαΐνοβιτς, Ντούσκο Πιέτλοβιτς, Μπόρις Βαπένσκι, Νίκολα Ράτζεν, Ντένις Σέφικ, δεν μπόρεσε να τα βγάλει. Εκείνοι οι πέντε τελικοί του 2013, με γαρνιτούρα το… μπουκέτο του Ουντόβιτσιτς στον Αβράμοβιτς ήταν… έπικ, ενώ ο Αστέρας κατέκτησε το Champions League στο Βελιγράδι, νικώντας τη Γιουγκ Ντουμπρόβνικ στον τελικό. Ο Σάβιτς δοκιμάστηκε και πέτυχε απέναντι, μάλιστα, στον τεχνικό της Ραντνίτσκι Κραγκούγεβατς και ομοσπονδιακό προπονητή ως το 2012 στο Λονδίνο, Ντέγιαν Ουντόβιτσιτς.

Μαρκάρει τον εξίσου σπουδαίο Τάμας Κάσας

Κωδικός Ντα Βίντσι

Η μεγαλοφυΐα του Κράνι

Ο Τσίριτς, σε εκείνη την προετοιμασία, ήταν 36 ετών, αλλά όλοι οι νέοι παίκτες του Ολυμπιακού υπήρξαν εντυπωσιασμένοι μέχρι… μυελού οστέων και μάλιστα ο Μάριος Καπότσης, ο οποίος σχεδόν 9 χρόνια μετά θα κατακτούσε το ασημένιο ολυμπιακό μετάλλιο, είπε ότι «αυτός που μου έκανε τη μεγαλύτερη περίπτωση ήταν ο Τσίριτς. Μια κλάση πάνω από τους υπόλοιπους -και είναι 36 χρόνων».

Ειρήσθω εν παρόδω, το ασημένιο μετάλλιο σε Ολυμπιακούς είναι μια ιστορία θλίψης για τον Γιουγκοσλάβος ο οποίος υπήρξε, εντελώς άθελά του, μοιραίος στον τελικό της Αθήνας, το 2004. Ο Νέναντ Μανόιλοβιτς, που αποδήμησε εις Κύριον μόλις στα 60 του, «ξέχασε» τον Τσίριτς στον πάγκο, επειδή νόμιζε ότι είχε τρεις ποινές, με αποτέλεσμα η Σερβία-Μαυροβούνιο να παίζει χωρίς δεξιό εξτρέμ στο τέταρτο εφτάλεπτο και να χάσει το παιχνίδι από τη βολίδα του Γκέργκο Κις.

Τον προηγούμενο χρόνο στέφθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης στο Κράνι, νικώντας τη γηπεδούχο Κροατία 9-8. Με τη «Χρβάτσκα» να προηγείται 8-7 και τους Σέρβους να έχουν κόρνερ και παίκτη παραπάνω για δύο δευτερόλεπτα, το πλεονέκτημα έμοιαζε εξοστρακισμένο για τα καλά. Όμως ο Τσίριτς είχε διαβάσει άριστα το χρόνο και το χώρο: εκτέλεσε το κόρνερ και αστραπιαία κολύμπησε για τη θέση «1», που του επανέφερε το πλεονέκτημα του παίκτη παραπάνω. Λόγω ότι όλοι οι άλλοι Κροάτες ήταν πάνω σε Σέρβους, το κενό ήταν μεγαλύτερο από το φαράγγι του Γκραν Κάνυον. Ο Τσίριτς σκόραρε με 2’11’’ για τη λήξη και η Σερβία νίκησε για να πάρει το χρυσό μετάλλιο.

Ο «Τσίρος», όπως τον λένε οι Έλληνες φίλοι του, κουβαλά το κληροδότημα του δασκάλου του. Για την υπόθεση εργασίας, θα γίνει ολισθηρό το υπέδαφος των γεγονότων και θα αναφερθεί πως η γνώση που πήρε από τον Στάμενιτς ήταν κωδικοποιημένη και πιθανώς αφορούσε την εξέλιξη του πόλο τα επόμενα… πενήντα χρόνια. Είκοσι χρόνια μετά, πάντως, στον Πειραιά, το πρόσωπό του είχε μια γαλήνη όταν παραδεχόταν πως ό,τι του είχε πει ο μέντοράς του -για τον οποίο είπε, σχεδόν αναφωνώντας, ότι «δεν είναι δάσκαλος, είναι θεός»- για το σπορ και τον προορισμό του ήταν ακριβή μέχρι κεραίας.

Αν τα κορίτσια του Ολυμπιακού τον έχουν προπονητή, κάτι που είναι «παιζόμενο», καθώς υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις περιπτώσεις που εξετάζονται στον Πειραιά για τη θέση -και αυτή η ομάδα είναι ιδιαίτερη και λεπτοδουλεμένη, δεν μπορεί να γίνει δουλειά στου κασίδη το κεφάλι ή να αλλάξει απότομα ρότα από κάποιον που δικαίως θα θεωρεί ότι έχει το know how να ακολουθήσει το δικό του δρόμο- ενώ ο βασικός υποψήφιος την απέρριψε λόγω ανωτέρας βίας, θα έχουν την τύχη να τεθούν υπό την αιγίδα μίας από τις πιο «ιερομοναχικές» μορφές του παγκόσμιου πόλο στην ιστορία του. Μακριά από κάθε μορφής ματαιοδοξία, με την αίσθηση της μονάδας μέσα στο σύνολο και του συνόλου μέσα από τη μονάδα, ένας ανυπέρβλητος αθλητάνθρωπος με το φιζίκ ρακοσυλλέκτη, με ένα πρόσωπο που μπορείς να διακρίνεις την αγωνία του, ο 44χρονος Σέρβος θα επέμβει στις ψυχές των αθλητριών του και, αν προσέξουν και είναι θαρραλέες, θα τους δώσει έτσι, φυσικά, μαθήματα ζωής.