Ξάνθη: Ο κατήφορος μιας ομάδας που θαύμασε όλη Ελλάδα

Ξάνθη. Μια πανέμορφη πόλη στον ελληνικό βορρά στην είσοδο της σύγχρονης ελληνικής Θράκης. Ένα σημείο στο χάρτη όπου επί αιώνες συνυπάρχουν και ζουν αρμονικά διαφορετικά έθνη. Χριστιανοί, μουσουλμάνοι, Πομάκοι.

Η παλιά πόλη σε μαγεύει, το περίφημο καρναβάλι της σε γοητεύει. Όπως μάγευε και γοήτευε για 30 χρόνια το αθλητικό καμάρι της πόλης, ο Α.Ο.Ξ., μετέπειτα Skoda Ξάνθη και από το 2016 και έπειτα και πάλι Α.Ο.Ξ..

Μπορεί η πλήρης ονομασία της ομάδας να είναι Αθλητικός Όμιλος Ξάνθης, τα αρχικά Α και Ο, όμως δεν επιλέχτηκαν τυχαία, καθώς συμβολίζουν την Ασπίδα και τον Ορφέα, τα σωματεία που ενώθηκαν για να δημιουργηθεί η νέα ομάδα της Ξάνθης.

Από τα αλώνια της Β’ και Γ’ Εθνικής στη μεγάλη κατηγορία με ονοματεπώνυμο

Ο Α.Ο.Ξ. από την ίδρυσή του, το 1967, έπαιξε αποκλειστικά στη Β’ Εθνική, μέχρι τη σεζόν 1984-85. Την τελευταία αγωνιστική χάνει στην έδρα του από τον πρωταθλητή της κατηγορίας, ΠΑΣ Γιάννινα και υποβιβάζεται.

Θα επιστρέψει άμεσα και τη σεζόν 1988-89, θα ανέβει μαζί με τον Πανσερραϊκό, για πρώτη φορά στην ιστορία του στην Α’ Εθνική.

Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί τότε ότι η Ξάνθη, μια σχεδόν ανυπόληπτη οντότητα μέχρι την πρώτη άνοδό της, θα έμενε στη μεγάλη κατηγορία επί 31 συναπτά έτη, θα γινόταν μια ομάδα-πρότυπο για την οργάνωσή της, θα έφτανε σε έναν τελικό Κυπέλλου, θα κέρδιζε τέσσερα ευρωπαϊκά εισιτήρια και θα πρόσφερε στο ελληνικό ποδόσφαιρο μια σειρά από τεράστιους παίκτες που έγραψαν ιστορία στα γήπεδα της Α’ Εθνικής και όχι μόνο; Μάλλον κανείς… Ή μήπως υπήρχε ένας;

Αυτός ο ένας ήταν ο Χρήστος Πανόπουλος, ο πανέξυπνος ιδιοκτήτης της ΒΙΑΜΑΡ Α.Ε., αντιπρόσωπος της Skoda, της τσέχικης αυτοκινητοβιομηχανίας στην Ελλάδα, που έμελλε να αποτελέσει μια από τις εμβληματικές φιγούρες του ελληνικού ποδοσφαίρου.

Η συμφωνία υπογράφηκε στις 10 Οκτωβρίου 1991. Η Ξάνθη έγινε η πρώτη ελληνική ομάδα ποδοσφαίρου με… ονοματεπώνυμο, προσθέτοντας το όνομα του βασικού χορηγού στο δικό της.

Προκαλεί πάταγο με το… καλημέρα

Η Ξάνθη πέτυχε άνετη παραμονή στην πρώτη της σεζόν στην Α’ Εθνική (11η). Σε εκείνα τα πρώτα βήματά της στη μεγάλη κατηγορία πρόσθεσε ορισμένους βετεράνους της κατηγορίας για να σταθεί στα πόδια της. Ο Αλαβάντας από τον ΠΑΟΚ, ο Χατζόπουλος από την ΑΕΚ, ο Κομοτηναίος Μπανιώτης από τον Ολυμπιακό αποτέλεσαν τις πρώτες σπουδαίες μεταγραφές από την ελληνική αγορά.

Στην ομάδα παρέμεινε ο βασικός κορμός που συνέβαλε τα μέγιστα στην επίτευξη της ανόδου: οι σκόρερ Αδαμόπουλος και Τζάτζος, ο Κεχαγιάς, ο Γιωργούσης και ο Χαλκίδης, αλλά και οι πιτσιρικάδες Κωστένογλου και Ουζουνίδης. Από τον ΟΦΗ ήρθε ένας άβγαλτος πιτσιρικάς για να ψηθεί, ο Πέτρος Μαρινάκης και από τη Βραζιλία δύο άγνωστοι παίκτες, ο Βεριντιάνο Μαρτσέλο και ο Σάντρο. Ο πρώτος παραμένει ως και σήμερα ο πρώτος της σκόρερ με 75 τέρματα.

Αυτήν την πρώτη σεζόν, η Ξάνθη έριξε τέσσερα γκολ στο Ολυμπιακό (4-1), πέντε στον Πανιώνιο μέσα στη Νέα Σμύρνη (5-2), πέρασε από την Τούμπα (1-0), απέσπασε 2-2 στο Χαριλάου και έκοψε βαθμούς στην έδρα της (0-0) από τον πρωταθλητή Παναθηναϊκός. Διόλου άσχημα για μια νεοφώτιστη (κυριολεκτικά) ομάδα. Το μόνο που θα πέταγε από εκείνη τη σεζόν, θα ήταν η οχτάρα (8-0) από την ΑΕΚ.

Σταθερή πρόοδος, Ευρώπη και τελικός Κυπέλλου

Από τη σεζόν 1992-93 μέχρι και το 2000-01, η Ξάνθη βρέθηκε, πλην δύο περιπτώσεων, σταθερά στην πρώτη οχτάδα του πρωταθλήματος. Τη σεζόν 2001-02 τερμάτισε 5η και για πρώτη φορά οι άνθρωποί της ταξίδεψαν στη Νιόν στο αντάμωμα των κορυφαίων για την κλήρωση των ευρωπαϊκών κυπέλλων.

Η κληρωτίδα δεν της χαμογέλασε, όπως σχεδόν σε καμία από τις τέσσερις συνολικά φορές που εκπροσώπησε την Ελλάδα. Πρώτη αντίπαλος η Λάτσιο και το τιμητικό 0-0 στα Πηγάδια αποτελεί μία από τις κορυφαίες στιγμές στην ιστορία του συλλόγου. Σε αυτές τις τέσσερις εξόδους, η Ξάνθη καμαρώνει για άλλο ένα 0-0 με τη Μίντλεσμπρό, ενώ πέτυχε και μία πρόκριση τη σεζόν 2013-14 επί της Λίνφιλντ με διπλό-ανατροπή στο Μπέλφαστ (2-1).

Το πικ της Ξάνθης στα ελληνικά δρώμενα ήταν η 4η θέση του 2004-05. Μόνο η τριάδα του πάλαι ποτέ ΠΟΚ την ξεπέρασε. Το 2016-17 τερμάτισε έκτη και έφτασε υπό τις οδηγίες του Ραζβάν Λουτσέσκου στον τελικό του Κυπέλλου όπου ηττήθηκε με 3-1 από τον Ολυμπιακό. Ττην ερχόμενη χρονιά απόλαυσε μια τελευταία εξαιρετική πορεία με μια ακόμα 6η θέση.

Την περίοδο 2018-19 σώθηκε την τελευταία στιγμή και το 2019-20 επήλθε το μοιραίο. Το πώς φτάσαμε ως εκεί θα το δούμε στη συνέχεια.

Οι παικταράδες που αναδείχτηκαν ή φόρεσαν τη φανέλα της Ξάνθης

Τη φανέλα της Ξάνθης, που ειρρήσθω εν παρόδω, άλλαξε πολλά χρώματα, από το κλασικό κόκκινο, στο πράσινο της Skoda, ακόμα και στο μοβ, πριν επιστρέψει στις.. ρίζες της δεν αποτέλεσε απάνεμο λιμάνι στην καριέρα επιτυχημένων ποδοσφαιριστών, αλλά το διάδρομο απογείωσης.

Μεγάλοι παίκτες ανδρώθηκαν ή αναδείχτηκαν στην Ξάνθη και αργότερα έπαιξαν σε μεγάλες ομάδες. Η μακρά λίστα περιλαμβάνει τους Ουζουνίδη, Κωστένογλου, Μαλαδένη, Μαρτσέλο, Μαχαιρίδη, Βρύζα, Άντζα, Σέμπουε, Λουτσιάνο, Ζήκο, Βενετίδη, Πατσατζόγλου, Χάβο, Γιανότσκο, Βάλλα, Μπούτσεκ, Μάλαρτζ, Π. Βλαχοδήμο, Λοντίγκιν, Μάνταλο, Γούτα, Τοροσίδη. Στην Ξάνθη έπαιξε ο κανονιέρης της Έβερτον Τόμας Ρατζίνσκι και ο Βραζιλιάνος μέσος, πρώην της Πόρτο και της Ατλέτικο, Έμερσον.

Χρήστος Πανόπουλος: ηγέτης και καθοδηγητής

Τους περισσότερους από τους παραπάνω παίκτες ο Χρήστος Πανόπουλος τους μοσχοπούλησε φέρνοντας χρήματα στα ταμεία της ομάδας. Διοίκησε με το δικό του τρόπο, έχτιζε συμμαχίες για να θωρακίζει τα συμφέροντά του και δεν πετύχαινε απλά να διατηρεί την Ξάνθη στην κατηγορία, αλλά να την εξελίσσει και να δημιουργεί μια ΠΑΕ-πρότυπο, όχι μόνο για τους μικρομεσαίους του ελληνικού ποδοσφαίρου, αλλά και για τους λεγόμενους «μεγάλους». Οι ανακοινώσεις της Ξάνθης έχουν μείνει στην ιστορία.

Επί την ημερών του, η Ξάνθη καθιέρωσε σε εποχές που δεν υπήρχε καν ο όρος MVP, να βραβεύει τον καλύτερο παίκτη της σεζόν με ένα αυτοκίνητο, δώρο του χορηγού, έφερε σε ποδοσφαιρικό γήπεδο τσιρλίντερς, οργάνωσε κερκίδα τζούνιορ, φιλοξένησε διεθνή τουρνουά, δούλεψε τις ακαδημίες, μαζεύοντας ταλέντα από όλη την Ελλάδα. Άλλωστε, από τα ονόματα που διαβάσατε παραπάνω, μόνο ο Τοροσίδης ήταν γέννημα-θρέμμα της πόλης.

Και βέβαια, έφτιαξε το 2004 στα Πηγάδια, λίγο έξω από την Ξάνθη, ιδιόκτητο γήπεδο την Xanthi FC Arena και το 2007 προπονητικό κέντρο και ξενοδοχείο. Στα εγκαίνια, μάλιστα, παρέστη ο τεράστιος Πελέ.

Η υπόθεση πολυϊδιοκτησίας με συγκατηγορούμενο τον ΠΑΟΚ έφερε την καταστροφή

Πώς βρέθηκε, άραγε, αυτός ο σύλλογος-πρότυπο για το ελληνικό ποδόσφαιρο να φτάσει στο σημείο να αποσυρθεί από το πρωτάθλημα της Super League 2;

Η καταστροφή ήρθε το καλοκαίρι του 2020. Είχε προηγηθεί μια πολυτάραχη σεζόν, όπου η Ξάνθη βρέθηκε μπλεγμένη σε μια υπόθεση πολυϊδιοκτησίας με συγκατηγορούμενο τον ΠΑΟΚ.

Το πρωτοβάθμιο πειθαρχικό της Super League έκρινε τις δυο ΠΑΕ ένοχες και αφαίρεσε 7 βαθμούς από τον ΠΑΟΚ και 12 από την Ξάνθη.

Η ποινή επικυρώθηκε από την Επιτροπή Εφέσεων της ΕΠΟ. Ολυμπιακός και ΠΑΟΚ προσέφυγαν στο CAS, που αποφάσισε την αναπομπή της υπόθεσης στην Επιτροπή Εφέσεων της ΕΠΟ, καθώς έκρινε ότι η δευτεροβάθμια επιτροπή της ομοσπονδίας όφειλε να μπει στην ουσία της υπόθεσης και να εκδικάσει κανονικά, χωρίς να δεχθεί ως δεσμευτικό το πόρισμα της Επιτροπής Επαγγελματικού Αθλητισμού και αποφάνθηκε ότι, μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης, θα πρέπει να επιστραφούν οι 7 βαθμοί που είχαν αφαιρεθεί στον ΠΑΟΚ.

Για την ΠΑΕ Ξάνθη η τιμωρία παρέμεινε. Οι 7 βαθμοί αφαιρέθηκαν για την υπόθεση πολυϊδιοκτησίας με τον ΠΑΟΚ και άλλοι 5 για μη ανακοίνωση της αλλαγής στη μετοχική σύνθεση της ΠΑΕ από το Πρωτοβάθμιο Μονομελές Πειθαρχικό όργανο της διοργάνωσης. Η Ξάνθη δε προσέφυγε στο CAS και έτσι η αφαίρεση των βαθμών παρέμεινε.

Μετά την τιμωρία, ο κατήφορος

Ο Χρήστος Πανόπουλος, αποχώρησε εκείνο το καλοκαίρι και η υπό διάλυση Ξάνθη έδωσε αγώνες μπαράζ με τον Απόλλωνα, όπου, αν και πάλεψε, υπέκυψε φυσιολογικά.

Την ερχόμενη σεζόν έχασε μέσα από τα χέρια της την άνοδο από τον Ιωνικό και ηττήθηκε στα μπαράζ ανόδου από τον Παναιτωλικό, την περίοδο 2021-22 τερμάτισε τρίτη και σήμερα 19 Σεπτεμβρίου του 2022 η ΠΑΕ ανακοίνωσε ότι αδυνατεί να συνεχίσει στην κατηγορία λόγω οικονομικών δυσχερειών.

Ένας κατήφορος δίχως σταματημό για τη Βασίλισσα του ποδοσφαίρου της περιφέρειας, που για πρώτη φορά θα βρεθεί να παίζει στις τοπικές κατηγορίες. Ελπίζουμε όχι το οριστικό φινάλε μιας ομάδας που πρόσφερε στο ελληνικό ποδόσφαιρο πολύ περισσότερα από το μέγεθος της περιοχής και τη δυναμική της, αλλά και από όσα φανταζόντουσαν οι ιδρυτές της όταν έστηναν το ποδοσφαιρικό σωματείο Α.Ο.Ξ. πίσω στο 1967.