Άρθουρ Ας: Ο λόγιος της μαύρης φυλής που νικήθηκε από το AIDS

Οι κοντινοί τού το περίμεναν, αλλά ο περισσότερος κόσμος το έμαθε είτε από την τηλεόραση ή από τις εφημερίδες, την επόμενη μέρα. Την 6η Φεβρουαρίου 1993, ο Άρθουρ Ας, που δεν είχε κλείσει ακόμη τα 50 του, πέθανε από επιπλοκές του AIDS στο νοσοκομείο «Presvyterian» της Νέας Υόρκης. Λέγεται ότι ο ιός μπήκε στο αίμα του κατά την παραμονή του σε κλινική 10 χρόνια νωρίτερα, στο πλαίσιο εγχείρησης ανοιχτής καρδιάς.

Το οικογενειακό γονίδιο τον «βρήκε» μόλις στα 36 του. Το 1979 έπαθε ανακοπή και έκανε την πρώτη επέμβαση. Ο Ας ήταν σε εξαιρετική φυσική κατάσταση στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, αλλά ούτε αυτό γινόταν να κατανικήσει την κληρονομιά, όπως αυτή μεταδόθηκε στον ίδιο και τον αδελφό του, Τζόνι, ο οποίος ήταν πέντε χρόνια μεγαλύτερος.

Λίγες εβδομάδες πριν ο ίδιος πάθει την πρώτη καρδιακή προσβολή του, με αποτέλεσμα να υπβληθεί σε τετραπλό μπαϊπάς, ο πατέρας του έπαθε ανακοπή, τη δεύτερη, στην ηλικία των 59. Είχε περάσει από την ίδια στενωπό τέσσερα χρόνια νωρίτερα, ενώ η μητέρα τους πέθανε στην ηλικία των 27. Ο Ας μεγάλωσε χωρίς τη μητέρα του, αλλά σε ένα περιβάλλον που υποπτεύθηκε ότι η μόρφωση ανοίγει ορίζοντες και πως ο αθλητισμός έχει άμεση σχέση με την ψυχική υγεία.

Το κορτ στο Ρίτσμοντ ήταν πολύ κοντά στο σπίτι του. Εκεί, ανακάλυψε τη χαρά να παίζει τένις. Και τον ανακάλυψε ο Ρον Τσάριτι, ένας μαύρος σύμβουλος στο Μπρούκφιλντ, φοιτητής στο Βιρτζίνια Γιούνιον και κορυφαίος παίκτης του τένις στο Ρίτσμοντ, που του αρκούσε ένα παιδί στο οποίο άρεσε το σπορ. Έτσι, του έμαθε τα βασικά χτυπήματα.

Αργότερα, ο Τσάριτι τον σύστησε στον Ρόμπερτ Γουόλτερ Τζόνσον, ο οποίος ήταν ο κόουτς της Άλθια Γκίμπσον. Ως το 1960, όταν και θα αποδεχόταν την πρόσκληση του προπονητή Ρίτσαρντ Χάμλιν για να μετακομίσει στο Σεντ Λούις, ο φυσίατρος δρ. Τζόνσον είχε δημιουργήσει ένα σπουδαίο αθλητή.

Ναι, ο Ας ήταν μαύρος, αλλά ανέκαθεν ενυπήρχε εντός του κάτι λόγιο. Προσφάτως, ο Τσαρλς Μπάρκλεϊ είπε ότι όταν πηγαίνει σε σχολεία λευκών και ρωτάει τα παιδιά τι θέλουν να γίνουν, το 90% αναφέρει ως προτεραιότητα την ιατρική, τη δικηγορία και άλλα επαγγέλματα που βασίζονται στις επιστήμες.

Κι όταν πάει σε σχολεία μαύρων, το 90% θέλει να κάνει επαγγελματικά σπορ. «Υπάρχει από εδώ και από εκεί κάποιο παιδί που θα μου πει ότι θέλει να γίνει γιατρός, κάτι που θα με κάνει πολύ υπερήφανο», λέει ο εδώ και πάνω από μια δεκαετία σχολιαστής του «Inside the NBA», που θεωρείται ένας από τους κορυφαίους στην Ιστορία χωρίς δαχτυλίδι πρωταθλητή.

Όσο ζούσε, ο Ας κοστολογούσε το πτυχίο του στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, από το UCLA, ως ισάξιο των τριών Major που κατέκτησε. Κι ας μην ήταν ο πρώτος που τα κατάφερνε. Η σημασία που έδινε στην εκπαίδευση, αφ’ εαυτού, ήταν τέτοια που, όταν κατέκτησε το US Open το 1968, κάτι που κατάφερνε για δεύτερη φορά και, έτσι, έγινε ο μόνος ερασιτέχνης και επαγγελματίας που το είχε πάρει, αρνήθηκε το χρηματικό βραβείο, επειδή θα θεωρούνταν χρηματισμός και δεν θα γινόταν δεκτός στο κολέγιό του.

Στο κορτ που πήρε το όνομά του, ο Ας έγινε ο πρώτος μαύρος τενίστας στην Ιστορία που κατακτούσε Major και ο δεύτερος, μετά την Άλθια Γκίμπσον, σε όλη τη μαύρη φυλή. Δύο χρόνια αργότερα, θα έπαιρνε το Australian Open. Αλλά η κρίση του θα ήταν εκθαμβωτική.

Ως ο πρώτος μαύρος τενίστας της εθνικής ομάδας των ΗΠΑ στο Davis Cup, από το 1963, ο Ας αρνήθηκε να πάει σε παιχνίδια στη Νότιο Αφρική το 1969, λόγω της πολιτικής του άπαρτχαϊντ. Παρά την πίεση που του ασκήθηκε, δεν αρνήθηκε να παίξει αντιμέτωπος με Νοτιοαφρικανούς τενίστες, καθιστώντας σαφές ποιον θεωρούσε υπεύθυνο για την πολιτική στην αφρικανική χώρα.

Για το απαρτχάιντ θα διαμαρτυρόταν και μέσα στη Νότιο Αφρική, το 1985, ως μέλος μιας αντιπροσωπείας 31 ανθρώπων που έφτασαν στη χώρα για να μιλήσουν για το κενό στην πολιτική της. Στις 11 Ιανουαρίου εκείνου του έτους είχε συλληφθεί, διαμαρτυρόμενος έξω από την πρεσβεία στη Νότιο Αφρική στην Ουάσινγκτον. Στις 9 Σεπτεμβρίου του 1992, λιγότερους από πέντε μήνες πριν το θάνατό του, θα συλλαμβανόταν έξω από τον Λευκό Οίκο, σε διαδήλωση για την αστυνομική και πολιτική συμπεριφορά απέναντι σε Αϊτινούς πρόσφυγες.

Ήταν ένα από τα μέλη των ΗΠΑ που κατέκτησαν το Davis Cup το 1968, κάτι που θα επαναλάμβαναν, με την ευχέρεια να γίνονται απευθείας φιναλίστ, ως και το 1972. Ο Ας θα έχανε μόνο ένα από τα 12 ματς που έδωσε, από τον Αυστραλό Μπιλ Μπόουρι, αφού, όμως, ο τίτλος είχε κριθεί. Ο αδελφός του, Τζόνι, είχε ζητήσει να κάνει εκείνος το μερίδιο της θητείας του στον αμερικανικό στρατό, ο οποίος μόνο αναδουλειές δεν είχε, αφού είχε ήδη συμβεί η εισβολή στο Βιετνάμ.

Ο Ας, που έγινε υπολοχαγός το 1966, δεν είχε ακόμη απολυθεί από τον αμερικανικό στρατό, έγινε λοχαγός στις 23 Φεβρουαρίου του 1968, αλλά απολύθηκε, ένα χρόνο αργότερα, με το βαθμό του υπολοχαγού.

Το τένις ήταν η δίοδός του, ώστε η φωνή του να ακούγεται. Και το 1975, αυτή η φωνή απέκτησε διαφορετικό ηχόχρωνμα.

Το σημείωμα της γιαγιάς και η απάντηση

Για πρώτη φορά έπειτα από 47 χρόνια, στις 5 Ιουλίου του 1975, πέντε μέρες πριν ο Ας κλείσει τα 32 του, στο κεντρικό κορτ του Wimbledon έγινε ένας τελικός μεταξύ Αμερικανών. Ήταν η πρώτη διοργάνωση που μπήκαν καθίσματα για τους αθλητές, προκειμένου να μην παραμένουν όρθιοι στα διαλείμματα.

Ο Τζίμι Κόνορς, μόλις στα 23 του, ήταν ήδη το νούμερο ένα στον κόσμο και θεωρούνταν φαβορί απέναντι στον αθλητή από το Ρίτσμοντ. Ο αριστερόχειρας από τη Σάντα Μπάρμπαρα είχε κατακτήσει το 1974 όλα τα Major εκτός από το Roland Garros, που δεν συμμετείχε λόγω τιμωρίας.

Με το παιχνίδι του, που οι Βρετανοί αυτόπτες περιέγραψαν ως «τακτικό αριστούργημα», ο Άρθουρ Ας αποσυνέδεσε τον Κόνορς και πήρε 6-1 τα πρώτα δύο σετ. Ο τελευταίος έκανε την αντεπίθεσή του στο τρίτο, νικώντας 7-5, αλλά στο τέταρτο ο Ας έφερε την κατάσταση στα μέτρα του.

Ο Κόνορς είχε ένα σημείωμα από τη γιαγιά του στην κάλτσα που φορούσε στο αριστερό πόδι του, αλλά οι συμβουλές της δεν γινόταν να του δώσουν την ώθηση που θα ήθελε. Το ίδιο συνέβη κι όταν ένας θεατής φώναξε «πάμε Τζίμι», σε ένα κρίσιμο σημείο του τέταρτου σετ. Ο Κόνορς γύρισε το πρόσωπό του προς το μέρος από το οποίο ήρθε η φωνή και απάντησε «προσπαθώ για όνομα του Χριστού!»

Τελικά, με σκορ 6-4 στο τέταρτο σετ, ο Ας έγραψε τη δική του ιστορία στο Wimbledon. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι οι μαύροι ηθοποιοί που καλούνταν να ερμηνεύσουν σοφιστικέ ρόλους έπαιρναν στοιχεία από την προσωπικότητά του, τουλάχιστον όσο το έκαναν και από τον Σίντνεϊ Πουατιέ, το θρύλο του κινηματογράφου και πρώτο μαύρο ηθοποιό -δεύτερο μετά τη Χάτι ΜακΝτάνιελ το 1939 με το «Όσα παίρνει ο άνεμος»- που κέρδισε το Όσκαρ.

Ήταν για την ταινία «Lillies of the Field», που κυκλοφόρησε το 1963, την ίδια χρονιά που ο Ας μπήκε στην ομάδα του Davis Cup.

Ο Ας, όπως και ο Κόνορς, δεν κατέκτησε ποτέ το Roland Garros. Ήταν και παραμένει ο μόνος μαύρος αθλητής που έχει νίκες σε τρία από τα τέσσερα Major. Ένα χρόνο μετά την πρώτη ανακοπή καρδιάς, το 1980, αποχώρησε. Ήταν νούμερο ένα στον κόσμο.

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News