Τραγωδία Χίλσμπορο: Ένα έγκλημα χωρίς θύτες εδώ και 35 χρόνια

Τριάντα πέντε χρόνια έχουν περάσει από το μαύρο απόγευμα της 15ης Απριλίου 1989 στο γήπεδο Χίλσμπορο του Σέφιλντ. Όμως, οι ψυχές των δεκάδων φιλάθλων της Λίβερπουλ που ξεψύχησαν από ασφυξία, εγκλωβισμένοι στα κάγκελα της δυτικής κερκίδας του «Χίλσμπορο» του Σέφιλντ, αδυνατούν να βρουν γαλήνη.

Η τραγωδία που εκτυλίχθηκε κατά τη διάρκεια του ημιτελικού του Κυπέλλου ανάμεσα στη Λίβερπουλ και τη Νότιγχαμ Φόρεστ, «στοιχειώνει» ακόμα και σήμερα το αγγλικό ποδόσφαιρο, αλλά και τη βρετανική δικαιοσύνη. Διότι παρά τον πολυετή δικαστικό αγώνα των συγγενών των θυμάτων, κανείς δεν έχει καταδικαστεί ως ένοχος για την ανείπωτη τραγωδία.

Η μόνη καταδίκη από την αστική κι όχι την ποινική δικαιοσύνη αφορά τον τότε υπεύθυνο ασφαλείας της Σέφιλντ Γουένσντεϊ (έδρα της οποίας ήταν και παραμένει το μοιραίο γήπεδο), Γκρέιαμ Μακρέλ. Τον Μάιο του 2019 το βασιλικό δικαστήριο του Πρέστον τον έκρινε υπαίτιο για την έλλειψη επαρκούς αριθμού τουρνικέ γύρω απ’ το Χίλσμπορο, τα οποία, αν υπήρχαν, θα απέτρεπαν την αθρόα είσοδο των φιλάθλων στη δυτική κερκίδα. Στον Μακρέλ επιβλήθηκε πρόστιμο 6.500 λιρών και η υποχρέωση να καταβάλει τα δικαστικά έξοδα (5.000 λίρες).

Τον Νοέμβριο του 2019, εξάλλου, αθωώθηκε αμετάκλητα απ’ την κατηγορία της μαζικής ανθρωποκτονίας από βαριά αμέλεια ο Ντέιβιντ Ντάκενφιλντ, ο επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης του ημιτελικού. Δεδομένου ότι ο 79χρονος πλέον Ντάκενφιλντ είναι ο τελευταίος επιζών απ’ όλα τα στελέχη της δημοτικής αρχής και της αστυνομίας του Σέφιλντ που σχετίζονταν με τη διοργάνωση του αγώνα, πραγματική δικαιοσύνη για την τραγωδία μάλλον δεν θα αποδοθεί ποτέ.

Μια μικρή παρηγοριά στους συγγενείς των θυμάτων είχε δώσει τον Απρίλιο του 2016 το Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο είχε αναγνωρίσει ότι οι 96 άτυχοι φίλαθλοι είχαν δολοφονηθεί από πράξεις και παραλείψεις των υπευθύνων αρχών του αγώνα. Διέψευσε, έτσι, διάφορα λιβελογραφήματα του 1989, σύμφωνα με τα οποία υπεύθυνοι για την τραγωδία ήταν μεθυσμένοι οπαδοί της Λίβερπουλ, οι οποίοι είχαν δήθεν σπάσει την πύλη που οδηγούσε στην «καταραμένη» κερκίδα.

Απ’ την πλευρά τους, οι αστυνομικοί είχαν υποστηρίξει ότι είχαν ανοίξει την πύλη ώστε ο κόσμος να εισέλθει στο γήπεδο και να εκτονωθεί η ένταση που σημειωνόταν έξω από αυτό. Ωστόσο, δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ αν είχε συμβεί όντως κάτι τέτοιο.

Το χρονικό της τραγωδίας

Ο αγώνας βρίσκεται στο 4ο λεπτό όταν ο τερματοφύλακας της πρώτης, Μπρους Γκρόμπελαρ, αντιλαμβάνεται ότι επικρατεί πανικός στην κερκίδα των ορθίων πίσω από την εστία του και κάνει σχετικό νόημα προς τους συμπαίκτες του και τον διαιτητή.

Λίγες στιγμές αργότερα, κάποιοι φίλαθλοι εμφανίζονται περιμετρικά του αγωνιστικού χώρου, χωρίς ωστόσο να έχουν καμία επιθετική διάθεση. Είναι προφανές ότι κάτι ασυνήθιστο συμβαίνει κι αυτό επιβεβαιώνεται στο 6ο λεπτό, όταν ένας αστυνομικός μπαίνει στο γήπεδο και ζητά απ’ τον διαιτητή, Ρέι Λιούις, να διακόψει τον αγώνα.

Σύντομα γίνεται αντιληπτό ότι ο αριθμός των οπαδών που έχουν μπει στο κάτω διάζωμα της δυτικής κερκίδας υπερβαίνει κατά πολύ τη χωρητικότητά του. Κανείς, ωστόσο, δεν μπορεί να φανταστεί ακόμα τις συνέπειες του πρωτοφανούς συνωστισμού. Ο προβληματισμός μεγαλώνει όταν οι φίλαθλοι που βρίσκονται στις πίσω θέσεις της κερκίδας των ορθίων, προσπαθούσαν να σκαρφαλώσουν στο πάνω διάζωμα για να γλιτώσουν από την ασφυξία.

Όσοι στέκονται μπροστά, κοντά στα κάγκελα, δέχονται όλη την πίεση της ανθρώπινης μάζας. Κάποιοι καταφέρνουν να βρουν διέξοδο προς τον αγωνιστικό χώρο από μια μικρή πόρτα η τρυπώντας το κιγκλίδωμα. Οι υπόλοιποι δεν στέκονται το ίδιο τυχεροί, αφού και οι αστυνομικοί δείχνουν σαστισμένοι απ’ την πρωτοφανή κατάσταση και ανήμποροι να τους βοηθήσουν.

Μέσα σε λίγα λεπτά ο χλοοτάπητας γεμίζει από πανικόβλητους ανθρώπους, που προσπαθούν να εξηγήσουν τι συμβαίνει ακόμα και στους ποδοσφαιριστές. Κυκλοφορούν οι πρώτες φήμες για τραυματίες, ακόμα και για νεκρούς. Όταν εισέρχεται στο γήπεδο το πρώτο ασθενοφόρο, άπαντες συνειδητοποιούν ότι τα πράγματα είναι σοβαρά κι ότι ο αγώνας είναι αδύνατο να συνεχιστεί.

Οι προπονητές, Κένι Νταλγκλίς και Μπράιαν Κλαφ, ενημερώνονται απ’ τους αστυνομικούς για την οριστική διακοπή περίπου μισή ώρα μετά το πρώτο σφύριγμα. Οι φίλαθλοι που έχουν βρει καταφύγιο στον αγωνιστικό χώρο, αποσπούν τις διαφημιστικές πινακίδες για να τις χρησιμοποιήσουν ως φορεία για την μεταφορά των τραυματιών και των νεκρών.

Δεν αργεί η στιγμή που τα δυσάρεστα νέα επιβεβαιώνονται. Ο συνωστισμός έχει προκαλέσει τον θάνατο 94 φιλάθλων, κυρίως από ασφυξία. Λίγες μέρες αργότερα, θα ξεψυχούσε κι ένας απ’ τους δεκάδες τραυματίες που προσκομίστηκαν στα νοσοκομεία. Πάνω που είχε αρχίσει να στέκεται στα πόδια της ύστερα από τα γεγονότα του Χέιζελ, το 1985, η Αγγλία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα (έστω και πολύ διαφορετική) τραγωδία.

Ο 96ος κι ο 97ος νεκρός

Σπαρακτική είναι η ιστορία του Τόνι Μπλαντ. Πρόκειται για το 96ο θύμα της τραγωδίας του Χίλσμπορο, μια και έζησε επί σχεδόν τέσσερα χρόνια ευρισκόμενος σε κώμα, μέχρι να ξεψυχήσει στις 3 Μαρτίου 1993.

Μάλιστα, οι γονείς του προσέφυγαν στη δικαιοσύνη και ζήτησαν να διακοπεί η παροχή ιατρικής φροντίδας, όταν συνειδητοποίησαν ότι δεν είχαν ελπίδες να δουν τον γιο τους να συνέρχεται. Όταν τελικά «έφυγε» ο Τόνι, ήταν 22 ετών. Ωστόσο, η ζωή του είχε διακοπεί βίαια από τα 18.

Τον Ιούλιο του 2021 απεβίωσε και ο Άντριου Ντέβιν, ο οποίος είχε υποστεί εγκεφαλική παράλυση στην καταραμένη κερκίδα και είχε ζήσει επί 32 χρόνια σε αναπηρικό καροτσάκι, έχοντας περιορισμένη επαφή με το περιβάλλον και χωρίς να μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί.

Ο Ντέβιν αναγνωρίζεται πλέον ως ο 97ος νεκρός της τραγωδίας, αφού σύμφωνα με την έκθεση του ιατροδικαστή, Αντρέ Ρέμπελο, ο θάνατός του οφείλεται στους βαρύτατους τραυματισμούς που είχε υποστεί στο γήπεδο του Σέφιλντ, στις 15 Απριλίου 1989.

Έτσι, το σύνθημα «Justice for 96» («Δικαιοσύνη για τους 96»), που αναγραφόταν σε πολλά πανό οπαδών της Λίβερπουλ τα προηγούμενα χρόνια, έχει μετατραπεί πλέον σε «Justice for 97».

Ο ξάδελφος του Τζέραρντ

Έντονα βίωσε στο πετσί του την τραγωδία και ο Στίβεν Τζέραρντ, μια και το νεότερο από τα 97 θύματα ήταν ο 10χρονος ξάδελφός του, Τζον-Πολ Γκελχούλι. Ο μετέπειτα αρχηγός της Λίβερπουλ έχει δηλώσει ότι βασικό κίνητρο για να πετύχει ως ποδοσφαιριστής ήταν η ανάγκη να τιμήσει τη μνήμη του αδικοχαμένου συγγενή του.

Ο Τζέραρντ γράφει στην αυτοβιογραφία του, στο κεφάλαιο στο οποίο περιγράφει το ντεμπούτο του με την κόκκινη φανέλα στο Άνφιλντ: «Ένιωσα ότι ο Τζον-Πολ με κοιτούσε από ψηλά κι ήταν χαρούμενος που είχα εκπληρώσει ένα κοινό μας όνειρο. Κάθε φορά που ζω την έκσταση μιας νίκης, σκέφτομαι πάντοτε τον Τζον-Πολ και πόσο θα ενθουσιαζόταν κι εκείνος με τις επιτυχίες της Λίβερπουλ. Κι η καρδιά μου σπαράζει καθημερινά μόνο στη σκέψη ότι ο Τζον-Πολ δεν βρίσκεται πια εδώ».

Στις φωτογραφίες απ’ τη μοιραία κερκίδα που έκαναν γρήγορα τον γύρο του κόσμου, διακρίνονται και δύο νεαρά κορίτσια που έφυγαν άδικα απ’ τη ζωή. Η Σάρα και η Βικτόρια Χικς, 19 και 15 ετών αντίστοιχα, είχαν ταξιδέψει στο Σέφιλντ μαζί με τον πατέρα τους για να παρακολουθήσουν την αγαπημένη τους ομάδα και δεν επέστρεψαν ποτέ στο σπίτι τους.

«Η απώλεια ενός παιδιού είναι ένα απ’ τα χειρότερα πράγματα που μπορούν να συμβούν σε έναν γονέα. Η απώλεια όλων των παιδιών σου ισοδυναμεί με καταστροφή. Δεν λέω ότι το κακό είναι διπλό, αλλά ότι είναι σαν να χάνεις τα πάντα. Το παρόν, το μέλλον και τον σκοπό για να ζεις», δήλωσε πολλά χρόνια αργότερα ο Τρέβορ Χικς.

Το συγκλονιστικό «Match of the Day»

Aφήσαμε για το τέλος την εκπομπή «Match of the Day» που προβλήθηκε στο BBC εκείνο το μοιραίο βράδυ, ως υπόδειγμα δημοσιογραφικής κάλυψης ενός τόσο τραγικού γεγονότος.

Με δραματικότητα στον τόνο της φωνής του, αλλά και εμφανή τον σεβασμό για τους ανθρώπους που είχαν χαθεί, ο εμβληματικός άνκορμαν, Ντες Λάιναμ, αφηγείται το χρονικό της τραγωδίας μέσα από τα συγκλονιστικά στιγμιότυπα. Όντας αυτόπτης μάρτυρας, μαζί με τον συμπαρουσιαστή του, τον παλαίμαχο ποδοσφαιριστή της Φούλαμ, Τζίμι Χιλ, τονίζει ότι δεν είχε υποπέσει στην αντίληψή τους καμία βίαιη συμπεριφορά εκ μέρους των οπαδών της Λίβερπουλ. Παράλληλα, επισημαίνουν και τις ελλείψεις του Χίλσμπορο σε ζητήματα ασφαλείας.

Στη συνέχεια, ο Λάιναμ κάνει δύσκολες ερωτήσεις στις ζωντανές συνεντεύξεις με εκπροσώπους της αγγλικής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας, αλλά και τον προαναφερθέντα Γκρέιαμ Μακρέλ της Σέφιλντ Γουένσντεϊ. Η κατακλείδα, όμως, ανήκει στον Χιλ, ο οποίος επικρίνει το γεγονός ότι εν έτει 1989 υπάρχουν ακόμα στην Αγγλία γήπεδα με κερκίδες για όρθιους θεατές.

«Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για να τιμήσουμε τη μνήμη όσων χάθηκαν σήμερα, είναι να αλλάξουμε την εικόνα των ποδοσφαιρικών μας γηπέδων και να χτίσουμε ένα μνημείο με το οποίο θα καθιστούμε σαφές ότι δεν θα επιτρέψουμε  ποτέ ξανά να συμβεί κάτι τέτοιο».

Ο Χιλ, ο οποίος είχε επηρεάσει κι άλλες φορές τις αρχές του αγγλικού ποδοσφαίρου, θα δικαιωνόταν πολύ γρήγορα. Λίγες μέρες μετά την τραγωδία η αγγλική ομοσπονδία ανακοίνωσε την κατάργηση των κερκίδων των ορθίων.

Μνημεία για τα θύματα έχουν ανεγερθεί τόσο στο Χίλσμπορο όσο και στο Άνφιλντ, καθώς και σε άλλα σημεία της πόλης του Λίβερπουλ.

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 15 Απριλίου

2013: Δύο βόμβες εκρήγνυνται κοντά στη γραμμή τερματισμού του 117ου Μαραθωνίου της Βοστώνης, σχεδόν τρεις ώρες μετά τον τερματισμό του νικητή Λελίσα Ντεσίσα. Τρεις άνθρωποι (ανάμεσά τους κι ένα οκτάχρονο παιδί) χάνουν τις ζωές τους, ενώ οι τραυματίες υπερβαίνουν τους 200. Τρεις μέρες αργότερα, το FBI δίνει στη δημοσιότητα τα στοιχεία των αδελφών Τζοχάρ και Ταμερλάν Τσαρνάγεφ απ’ την Τσετσενία, οι οποίοι είναι βασικοί ύποπτοι για την επίθεση. Κατά την επιχείρηση για τη σύλληψή τους, στις 19 Απριλίου, ο Ταμερλάν χάνει τη ζωή του, ενώ ο Τζοχάρ θα επιζήσει και θα καταδικαστεί σε θάνατο. Ο Τσαρνάγεφ παραμένει στη φυλακή και με διαρκείς προσφυγές επιδιώκει τη μετατροπή της ποινής.

1999: Για πρώτη φορά στην ιστορία δύο ελληνικές ομάδες πόλο προκρίνονται σε τελικούς ευρωπαϊκών διοργανώσεων. Ο Ολυμπιακός σε εκείνον του Κυπέλλου Κυπελλούχων, ύστερα από τη νίκη επί της Φιορεντίνα με 10-3 (είχε ηττηθεί 6-5 στην Ιταλία) και ο ΝΟ Πατρών στου LEN Trophy, ύστερα από τη νίκη επί της Ρεάλ Κανόε με 7-5 στην παράταση (ήττα 7-6 στον πρώτο).

1993: Ο Σωκράτης Κόκκαλης αναλαμβάνει πρόεδρος της ΠΑΕ Ολυμπιακός.

1992: Ο Παναθηναϊκός αποσπά ισοπαλία 1-1 απ’ τη Σαμπντόρια στη Γένοβα, στον τελευταίο του αγώνα για τη δοκιμαστική βερσιόν του Champions League. Το γκολ με το οποίο ανοίγει το σκορ 27′ ο Σπύρος Μαραγκός, είναι και το πρώτο των «πρασίνων» στον όμιλο της προημιτελικής φάσης. Η Σαμπντόρια θα ισοφαρίσει στο 36′ με τον Ρομπέρτο Μαντσίνι και θα καταλάβει την πρώτη θέση στον όμιλο, που της χαρίζει και την πρόκριση στον τελικό του «Γουέμπλεϊ», ενώ ο Παναθηναϊκός θα τερματίσει τελευταίος με τέσσερις βαθμούς.

1987: Με 52 πόντους του Νίκου Γκάλη, ο Άρης συντρίβει με 110-70 τον Πανελλήνιο, στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας στο μπάσκετ. Το +40 των «κίτρινων» συνιστά ρεκόρ ευρύτερης διαφοράς στην ιστορία των τελικών του θεσμού, το οποίο θα καταρριφθεί το 2016, όταν ο Παναθηναϊκός θα συντρίψει τον Φάρο Κερατσινίου με 101-54 (+47).

1974: Ο Ολυμπιακός συντρίβει την ΑΕΚ με 4-0 στο «Γ. Καραϊσκάκης» και κάνει ένα ακόμα βήμα για την κατάκτηση του πρωταθλήματος. Τα γκολ πετυχαίνουν οι Γιώργος Δεληκάρης (49′), Μπάμπης Σταυρόπουλος (71′) και Υβ Τριαντάφυλλος (76′, 78′).

1965: Η «Αθηναϊκή Λέσχη» και ο «Όμιλος Αντισφαίρισης Αθηνών» ιδρύουν την Ελληνική Ομοσπονδία Μπριτζ.

1964: Ο 17χρονος Τζορτζ Μπεστ, τον οποίο πολλοί θεωρούν ως τον πιο ταλαντούχο νέο ποδοσφαιριστή της Βρετανίας, κάνει ντεμπούτο με την εθνική ομάδα της Βόρειας Ιρλανδίας, στη φιλική νίκη επί της Ουαλίας στο Σουόνσι (3-2). Μαζί με τον Μπεστ, που έχει ήδη ενεργό ρόλο στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, κάνει το διεθνές ντεμπούτο του και ο 18χρονος τερματοφύλακας, Πατ Τζένινγκς, ο οποίος επίσης θα εξελισσόταν σε θρύλο για τη Βόρεια Ιρλανδία.

1958: Η εθνική ομάδα μπάσκετ γυναικών δίνει τον πρώτο αγώνα της ιστορίας της στις εγκαταστάσεις του Πανελληνίου και μάλιστα νικά με 68-32 την αντίστοιχη του Λίβανου. Πρώτη σκόρερ της Ελλάδας είναι η Σκριβάνου με 23 πόντους και την ακολουθούν οι Ζαπονίδου και Βαρελοπούλου (από 14). Στον ιστορικό αγώνα μετέχουν ακόμα οι Αρναούτογλου (7), Κάντζια (6), Πολυμενάκου (2), Χρηστακοπούλου (2), Μικελέτη, Κελέρη και Κορρέ.

1912: Το υπερωκεάνειο «Τιτανικός» βυθίζεται ύστερα από σύγκρουση με παγόβουνο στον Βόρειο Ατλαντικό, παρασύροντας στον θάνατο 1.503 από τους 2.228 επιβαίνοντες. Δύο από τους επιζώντες του ναυαγίου είναι οι δημοφιλείς τενίστες, Καρλ Μπερ και Ντικ Νόρις Γουίλιαμς, οι οποίοι το 1914 θα τεθούν αντιμέτωποι στον προημιτελικό του Αμερικάνικου Πρωταθλήματος.

 

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News