Αντώνης Καρπετόπουλος: Δώστε μας πίσω το μπάσκετ!

Το παιχνίδι του Ολυμπιακού με τη Ζαλγκίρις την περασμένη Παρασκευή πρέπει να κράτησε περίπου τρεις ώρες. Προχθές το βράδυ για να εξεταστεί η φάση που οι διαιτητές έδωσαν αντιαθλητικό φάουλ στον Ναν, στο ματς Παναθηναϊκός-Παρί, χρειάστηκαν πάνω από πέντε λεπτά. Ακολούθησε στη συνέχεια η έκρηξη του Αταμάν, που έκανε κι ένσταση. Δεν έχω κανένα πρόβλημα με τις ενστάσεις των προπονητών: ίσα-ίσα που μου θυμίζουν τον μακαρίτη τον Γιάννη τον Ιωαννίδη, που έκανε μία ένσταση τουλάχιστον σε κάθε κρίσιμο παιχνίδι – ο Ιωαννίδης είναι πάντα ένας ήρωας της παιδικής μου ηλικίας κι ό,τι μου τον φέρνει στο μυαλό το εκτιμώ. Δεν εκτιμώ όμως αυτές τις ατελείωτες διακοπές των παιχνιδιών. Οι διαιτητές, πλέον, περισσότερη ώρα βλέπουν τηλεόραση, παρά παρακολουθούν τις προσπάθειες των αθλητών.

Αρχικά  
Οταν ξεκίνησε αυτή η ιστορία με τη χρήση του instant replay, ο έλεγχος περιοριζόταν σε φάσεις που είχαν να κάνουν με το αν ένα καλάθι έπρεπε ή όχι να μετρήσει στο τέλος της περιόδου. Σταμάτησε ν’ ακούγεται η περίφημη κόρνα της γραμματείας, που μεγάλωσε γενιές και γενιές, καθιερώθηκαν τα φώτα στο ταμπλό κι ο έλεγχός τους μπορούσε να γίνει χάρη σε ένα τηλεοπτικό στιγμιότυπο – ένα απλό πάγωμα της οθόνης. Η Ευρωλίγκα υιοθέτησε αυτή την αμερικανιά (στις ΗΠΑ ξεκίνησαν όλα) στο φάιναλ φορ του 2006. Στις 6 Απριλίου της ίδιας χρονιάς, η ΦΙΜΠΑ ανακοίνωσε ότι μπορούσε να γίνεται χρήση των τηλεοπτικών στιγμιότυπων και γι’ άλλα, όπως για το αν ένα σουτ πρέπει ή όχι να μετρήσει τρεις πόντους ή και για τον έλεγχο του χρόνου επίθεσης. Το 2019, η ΦΙΜΠΑ επέτρεψε μεγαλύτερη χρήση του IRS (instant replay system). Στο ΝΒΑ έλεγχος των φάσεων μέσω βίντεο υπάρχει απ’ τη σεζόν 2013-14. Στην Ευρώπη, μετά το 2019, δόθηκε η δυνατότητα στους διαιτητές να συμβουλεύονται το βίντεο σχεδόν για κάθε φάση αρχικά μόνο στο τελευταίο δίλεπτο του ματς. Σύντομα το πράγμα άλλαξε. Οι διαιτητές μπορούσαν να το συμβουλεύονται το βίντεο για πολλά σ’ όλη τη διάρκεια του ματς – ακόμα και για την αναβάθμιση ενός φάουλ σε αντιαθλητικό. Απ’ το 2021 δόθηκε στους προπονητές το δικαίωμα να κάνουν ενστάσεις στις αποφάσεις των διαιτητών και να τους ζητούν να τις ξαναδούν στο βίντεο: μπήκαν δηλαδή στη ζωή μας τα περίφημα τσάλεντζ. Το αποτέλεσμα είναι να βλέπεις πράγματα κωμικά και παράλογα συγχρόνως. Η κωμωδία μού αρέσει. Τον παραλογισμό δεν τον αντέχω.

Βίντεο 

Οι διαιτητές βλέπουν πλέον συνεχώς βίντεο και πολλές φορές κολλάνε σ’ αυτό διότι δεν μπορούν να βγάλουν άκρη. Μόνο που αυτή η δυσκολία είναι λογική και αναμενόμενη. Το instant replay δεν έχει καμία σχέση με το ποδοσφαιρικό VAR, που επιτρέπει ειδική ανάλυση φάσεων μέσω ενός προγράμματος επεξεργασίας εικόνας. Το instant replay είναι μία διαδικασία που βασίζεται αποκλειστικά σε τηλεοπτικές λήψεις. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπουμε: διαιτητές να ψάχνουν πλάνα απ’ το πέμπτο κιόλας λεπτό του ματς. Και προπονητές που να διεκδικούν το δίκιο τους μέσω βίντεο καλά-καλά πριν το ματς αρχίσει. Μόνο που το μπάσκετ δεν είναι ένα σπορ όπου οι ασταμάτητες διακοπές είναι μέσα στο πρόγραμμα: οι διακοπές σκοτώνουν τον ρυθμό. Τα τάιμ άουτ υπάρχουν ακριβώς γι’ αυτό: και για να χρησιμοποιούνται από τους διαιτητές ως εργαλεία δουλειάς – ως παρεμβάσεις που μπορούν να βοηθήσουν την ομάδα τους. Αλλά δεν μπορεί σε ένα ματς να υπάρχουν είκοσι διακοπές: αυτό που προκύπτει δεν είναι αγώνας μπάσκετ. Η δεξιότητα καταργείται.

Μυαλά  

Το ξέρω ότι η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας εν προκειμένω έχει να κάνει με τα μυαλά που κουβαλάνε οι οπαδοί. Παλιά υπήρχε η αριστεία των διαιτητών: οι καλοί προσπαθούσαν να ξεχωρίζουν χωρίς να κρύβονται απ’ την ευθύνη. Προφανώς η πίεση που οι διαιτητές δέχονται είναι εξωφρενική, αλλά η διαχείρισή της έκανε το λειτούργημά τους ενδιαφέρον. Επειδή την πίεση αυτή πολλοί δεν την άντεχαν, δημιουργήθηκε η ανάγκη χρήσης του βίντεο: ακολούθησε όχι τυχαία η πολυπλοκότητα των κανονισμών στη λογική πως αφού υπάρχει το instant replay μπορούμε να υποβάλλουμε τους διαιτητές σε διαδικασίες κρίσεις που είναι στα όρια της λογικής.   Ομως η ομορφιά των σπορ προκύπτει όταν μειώνεται το περιθώριο παρέμβασης των διαιτητών κι όχι όταν ψάχνουμε τρόπους να κάνουμε τις παρεμβάσεις τους ασταμάτητες. Οι κανόνες -και κυρίως οι συμπεριφορές- θα πρέπει να προστατεύουν κι όχι να εξαφανίζουν την ένταση και την ομορφιά του παιχνιδιού. Κύριοι λυπηθείτε μας: δώστε μας πίσω το μπάσκετ.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο στην SPORTDAY που κυκλοφορεί Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News