ΚΑΛΑΝΤΑ: Να τα πούμε; Γιατί να τα πούμε; Κι από πότε τα λέμε; Περί καλάντων συζήτηση

Να τα πούμε; Κλασική ερώτηση που ακούγεται παραμονή Χριστουγέννων ή Πρωτοχρονιάς. Γιατί να τα πούμε; Ερώτηση που υπάρχει στο μυαλό πολλών; Καλά καταλάβατε. Το θέμα μας είναι τα κάλαντα. Γιατί λέμε ή για να ακριβολογούμε ψάλλουμε τα κάλαντα; Πώς και πότε προέκυψε το συγκεκριμένο έθιμο;

Τα Κάλαντα αποτελούν δημοτικά ευχετικά και εγκωμιαστικά τραγούδια που ψάλλονται εθιμικά κατ΄ έτος κυρίως την παραμονή μεγάλων θρησκευτικών εορτών όπως των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς (Αγ. Βασιλείου), των Θεοφανίων, ακόμη και των Βαΐων ή του Λαζάρου. Μουσικό όργανο των «καλαντιστών» είναι το κλασικό τρίγωνο.

Στην ιστορία της εκκλησίας είναι πιθανό να βρίσκεται η πηγή του συγκεκριμένου εθίμου. Οι Πατέρες της Εκκλησίας κατά τους Βυζαντινούς χρόνους απαγόρευαν ή απέτρεπαν στην τήρηση του συγκεκριμένου εθίμου. Θεωρείτο μη επιτρεπτό ως καταγόμενο από τις εορτές των ρωμαϊκών Καλενδών που είχε καταδικάσει η ΣΤ’ Οικουμενική Σύνοδος το 680 μ.Χ., αποκαλούντες τους συμμετέχοντες σ΄ αυτό «Μηναγύρτες».

Ο Βυζαντινός γραμματέας και ποιητής του 12ου αιώνα, Ιωάννης Τζέτζης (1110-180), αναφέρει:
«Οπόσοι περιτρέχουσι χώρας και προσαιτούσι
και όσοι κατ΄ αρχίμηνον του Ιανουαρίου
και του Χριστού γεννήσει και Φώτων τη ημέρα
οπόσοι περιτρέχουσι τας θύρας προσαιτούντες
μετά ωδών ή επωδών ή λόγων εγκωμίων
………………………………
ούτοι αν πάντες λέγοιντο κυρίως Μηναγύρται».

Καλένδες ή Καλάνδες ονομάζονταν, μάλλον από τον Ε’ αιώνα, οι πρώτες ημέρες των ρωμαϊκών μηνών, δηλαδή η αντίστοιχη των παρά των Ελλήνων “νουμηνία” (σημερινή πρωτομηνιά). Πάντως εικάζεται ότι ήταν έθιμο διονυσιακής προέλευσης και γι’ αυτό απορρίφθηκε αρχικά από την εκκλησία. Στις αρχαίες διονυσιακές γιορτές τα παιδιά τραγουδούσαν για την καλή χρονιά. Είχαν στα χέρια κλαδί ελιάς τυλιγμένο με μαλλί προβάτου, σύμβολα της ευφορία και της γονιμότητα.

Ήταν αναγγελτικό έθιμο, δηλαδή οι καλαντιστές ξεκινούν κυρίως με χαιρετισμό στη συνέχεια αναγγέλλουν είτε τη μεγάλη εορτή που φθάνει, είτε τον ερχομό του νέου έτους. Καταλήγουν σε ευχές για να εισπράξουν το φιλοδώρημα.

Μελετητές υποστηρίζουν ότι το γεγονός ότι ψάλλονται στην καθαρεύουσα, δηλώνει την άμεση καταγωγή τους από τους Βυζαντινούς χρόνους, ενισχύοντας τη θεωρία για τις Καλένδες του Ιανουαρίου.

Ο αρχικός τους ρόλος ήταν η αναγγελία του χαρμόσυνου μηνύματος της εορτής των Χριστουγέννων, αλλά και το καλωσόρισμα του νέου έτους.

Με τα χρόνια η Εκκλησία αποδέχθηκε πλήρως τα κάλαντα, τα οποία μάλιστα απέκτησαν καθαρά θρησκευτικό περιεχόμενο.

 

 

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News