Ζαν-Μαρκ Μποσμάν: Ο επαναστάτης του ποδοσφαίρου που κατάντησε παρίας

Σήμερα μας φαίνεται απόλυτα φυσιολογικό να αποφασίζει μόνος του κάποιος ποδοσφαιριστής για τον επόμενο σταθμό της καριέρας του, όταν το συμβόλαιο με τον σύλλογό του λήγει. Όπως δεν μας προξενεί εντύπωση και η παρουσία πολλών ξένων παικτών στις ομάδες μας, ιδίως αν αυτοί προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τίποτα απ’ τα δύο, όμως, δεν ήταν δεδομένο μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου 1995, όταν το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δικαίωσε τον Ζαν-Μαρκ Μποσμάν στη διαμάχη του με την ποδοσφαιρική ομάδα της Λιέγης. Διότι ουσιαστικά δεν χάριζε στον άσημο Βέλγο ποδοσφαιριστή την ελευθερία του από τον σύλλογό του. Κήρυσσε ταυτόχρονα άκυρο το μεταγραφικό σύστημα που ίσχυε μέχρι τότε στη Γηραιά Ήπειρο, καθώς το έκρινε αντίθετο με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης γύρω από την ελεύθερη διακίνηση των πολιτών στα κράτη-μέλη της!

Ας εξηγήσουμε, όμως, με λίγα λόγια τι είχε συμβεί. Ο Μποσμάν αγωνιζόταν στη Λιέγη και το 1990 που έληξε το συμβόλαιό του, συζήτησε το ενδεχόμενο μεταγραφής του στη γαλλική Δουνκέρκη. Η Λιέγη, όμως, διατηρούσε ακόμα δικαίωμα πάνω στον παίκτη βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας. Και αξίωσε ένα υπέρογκο ποσό για να τον παραχωρήσει (πάνω από 500.000 ευρώ σε σημερινά χρήματα), γνωρίζοντας ότι ο ταπεινός σύλλογος της Β’ Κατηγορίας της Γαλλίας δεν θα μπορούσε να το καλύψει.

Τότε ήταν που… γύρισε το μυαλό του Μποσμάν. «Εφόσον το συμβόλαιό μου έληξε, γιατί να μην μπορώ να υπογράψω όπου θέλω εγώ;» σκέφτηκε. Κι όταν οι άνθρωποι της Λιέγης τον τιμώρησαν μειώνοντας στο ένα πέμπτο τις απολαβές του και βάζοντάς τον να προπονείται με τη δεύτερη ομάδα, άρχισε να «τρέχει» τους πάντες στα δικαστήρια. Τη Λιέγη, τη βελγική ποδοσφαιρική ομοσπονδία, ακόμα και την ίδια την UEFA!

Οι συνθήκες της Ρώμης

«Κλειδί» για τη νίκη του Μποσμάν, αποδείχθηκε το εύρημα της δικηγορικής του ομάδας, επικεφαλής της οποίας ήταν ο 30χρονος τότε Ζαν-Λουί Ντιπόν. Επικαλέστηκαν τις Συνθήκες της Ρώμης του 1957, θεμέλιο λίθο της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, απ’ την οποία προήλθε η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι συγκεκριμένες συνθήκες αναγνώριζαν ανάμεσα στα άλλα το δικαίωμα των πολιτών της Ε.Ε. να διακινηθούν και να εργαστούν ελεύθερα σε άλλα κράτη-μέλη της. Οι ποδοσφαιριστές που ήταν πολίτες της Ε.Ε., όμως, δεν είχαν διεκδικήσει αυτό το δικαίωμα επί σαράντα σχεδόν χρόνια! Με συνέπεια να υπάρχει όριο για τον αριθμό των ξένων αθλητών που δικαιούται να έχει κάθε σύλλογος στο ρόστερ του, αλλά και (το ακόμα πιο εξωφρενικό) οι αθλητές να παραμένουν δέσμιοι των σωματείων, ακόμα και μετά τα λήξη των συμβολαίων τους.

Η απόφαση της 15ης Δεκεμβρίου 1995 ακύρωσε αυτό το καθεστώς όταν δικαίωσε τον Μποσμάν στη διαμάχη με τη Λιέγη. Αφ’ ενος διότι αναγνώρισε το δικαίωμα σε κάθε ποδοσφαιριστή να διαπραγματεύεται μόνος του τη μεταγραφή του σε σύλλογό της αρεσκείας του και μάλιστα έξι μήνες πριν τη λήξη του συμβολαίου του. Και αφ’ ετέρου, επειδή η Ε.Ε. υποχρέωνε κάθε χώρα-μέλος της να επιτρέψει στους συλλόγους της να αποκτήσουν όσους παίκτες ήθελαν από τις υπόλοιπες χώρες-μέλη της. Αυτή κι αν ήταν επανάσταση!

Κοσμογονικές αλλαγές

Η είδηση της δικαίωσης του Μποσμάν έπαιξε σε όλα τα μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία στις 15 Δεκεμβρίου 1995. Λίγοι, όμως, συνέλαβαν την ουσία της και ακόμα λιγότεροι προέβλεψαν τις συνταρακτικές αλλαγές που θα προκαλούσε στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.

Ειδικά στη χώρα μας, όπου ίσχυε ακόμα για τους Έλληνες ποδοσφαιριστές το απαρχαιωμένο σύστημα της «πενταετίας» και της «προσφοράς» και «αντιπροσφοράς» (πού να σας εξηγούμε τώρα…), η απόφαση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου φαινόταν τόσο δυσνόητη όσο φαίνεται σήμερα η διαφορά ανάμεσα στα… μπλε και τα πράσινα τιμολόγια των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας.

Η εναρμόνιση των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το νέο σύστημα άρχισε από το επόμενο κιόλας καλοκαίρι. Ο πρώτος Έλληνας που έκανε χρήση των ευεργετικών διατάξεων ήταν ο Γιώργος Δώνης, ο οποίος μεταγράφηκε τον Ιούνιο του 1996 στην Μπλάκμπερν χωρίς να χρειαστεί τη συγκατάθεση του Παναθηναϊκού.

Αλλά και μόνο το γεγονός ότι οι Έλληνες παίκτες δεν έπιαναν πλέον θέση ξένου, ήταν αρκετό για να ανοίξει σε πολλούς τις πόρτες για τα μεγάλα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα. Το ίδιο καλοκαίρι θα μετακινούνταν ο Βασίλης Τσιάρτας στη Σεβίλλη και ο Νίκος Μαχλάς στη Φίτεσε (με την ΑΕΚ και τον ΟΦΗ, πάντως, να παίρνουν οικονομικά ανταλλάγματα).

Οι «κοινοτικοί» (όπως τους λέγαμε τότε) παίκτες άρχισαν να κατακλύζουν και τα ρόστερ των ελληνικών ομάδων, ενώ στα μεγάλα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα σημειώθηκε κοσμογονία. Ο Άγιαξ, πρωταθλητής Ευρώπης το 1995 και φιναλίστ το 1996 «αποψιλώθηκε» απ’ όλα τα «αστέρια» του (Ντάβιντς, Κλάιφερτ, Φαν ντερ Σαρ, Ράιζινγκερ κ.λπ.).

Το επίκεντρο του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου μετατοπίστηκε στην ισχυρή οικονομικά Ιταλία, όπου εντάχθηκε όλη η αφρόκρεμα των Ευρωπαίων ποδοσφαιριστών: Στη Γιουβέντους κατέληξε και το ανερχόμενο αστέρι του γαλλικού ποδοσφαίρου, ο Ζινεντίν Ζιντάν.

Έμεινε στη αφάνεια

«Και ο Μποσμάν, κύριε;», θα αναρωτηθείτε. Θα περίμενε κανείς ότι ένας άνθρωπος που έφερε τέτοια επανάσταση, θα είχε κάνει την τύχη του. Όχι απ’ το ποδόσφαιρο, όπου το ταλέντο του δεν ήταν για πιο πάνω από τη Β’ Γαλλίας ή μια μικρομεσαία ομάδα της Α’ Βελγίου. Αλλά από κάποια άλλη θέση, τιμής ένεκεν για το έργο που είχε επιτελέσει.

Τίποτα από αυτά δεν συνέβη, όμως. Οι περίπου 400.000 ευρώ που του είχε επιδικάσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο «φαγώθηκαν» από φόρους, τις αμοιβές των δικηγόρων, αλλά και κάποιες αποτυχημένες επενδυτικές κινήσεις. Έπεσε σε κατάθλιψη κι έγινε αλκοολικός, ενώ το 2013 καταδικάστηκε να προσφέρει κοινωνική εργασία επί ένα έτος, για την επίθεση στην πρώην σύντροφό του και την κόρη της.

«Κάποιοι ποδοσφαιριστές κερδίζουν δεκάδες χιλιάδες ευρώ κάθε εβδομάδα, αλλά εγώ δεν εισπράττω τίποτα πέρα από μερικά ευχαριστώ», είχε δηλώσει πικραμένος ο Μποσμάν το 2015. Για κάποια χρόνια, συντηρούνταν από το FIFPro, το διεθνές ταμείο των ποδοσφαιριστών και αδυνατούσε να βρει εργασία οπουδήποτε.

Ο παλαίμαχος Γάλλος άσος, Νταβίντ Ζινολά, είχε δηλώσει στο πλαίσιο ενός ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στη Αγγλία το 2020, ότι οι παίκτες και οι σύλλογοι θα έπρεπε να δίνουν… ποσοστά απ’ τα κέρδη τους στον Μποσμάν: «Ορισμένοι πρέπει να σκεφτούν ότι αυτός ο άνθρωπος άλλαξε τις ζωές τους κι έχουν υποχρέωση να τον βοηθήσουν».

Από επαναστάτης με αιτία, ο Βέλγος κατάντησε παρίας. Χαρακτηρισμό που κι αυτόν του τον απέδωσε ο Ζινολά. «Ο κόσμος του ποδοσφαίρου είναι παράξενος. Όταν κρατάς ίσες αποστάσεις, είσαι καλός. Αλλά όταν αποφασίσεις να κινηθείς προς τη μία ή την άλλη πλευρά, το ποδόσφαιρο σου λέει “α, είσαι καλός στο να κλοτσάς την μπάλα, αλλά μην προσπαθήσεις να αλλάξεις αυτά που αποφασίζουμε εμείς. Παίξε μπάλα, βούλωσε το στόμα σου και ακολούθα αυτό που νομίζουμε εμείς ότι είναι καλύτερο για σένα”».

Προς τιμήν του, πάντως, ο Μποσμάν παραδέχεται ότι δεν είχε καταλάβει τις σεισμικές δονήσεις που θα προκαλούσε στο διεθνές ποδοσφαιρικό στερέωμα όταν έτρεχε στα δικαστήρια στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Ήθελε απλώς να μείνει ελεύθερος απ’ τη Λιέγη, να αποκαταστήσει εκείνη την αδικία! Ο δικηγόρος του, επίσης, αρνείται ότι ο πελάτης του υπήρξε «πιόνι» ισχυρών παραγόντων που ήθελαν να κοντράρουν το σύστημα.

Και φυσικά ο Βέλγος δεν τρέφει αυταπάτες ότι ακόμα κι αν δεν είχε κάνει εκείνος το επαναστατικό βήμα, η κατάσταση θα είχε παραμείνει ίδια μέχρι σήμερα. «Σίγουρα θα βρισκόταν κάποιος άλλος να το κάνει», έχει πει.

 

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 15 Δεκεμβρίου

2020: Πεθαίνει από ανακοπή καρδιάς ο πρώην πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ, Στράτος Μολυβάς, σε ηλικία 82 ετών. Διαδέχθηκε το 1987 τον Γιώργο Κατσιμπάρδη στην προεδρία του ΣΕΓΑΣ, όπου παρέμεινε έως το 1997, ενώ ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου από το 1984. Στα νιάτα του υπήρξε αθλητής στίβου.

1992: Το περιοδικό Sports Illustrated ανακηρύσσει «Αθλητή της Χρονιάς» τον τενίστα Άρθουρ Ας.

1990: Ο Νίκος Γκάλης σπάει το φράγμα των 10.000 πόντων στο ελληνικό πρωτάθλημα (Α’ Εθνική και Α1), με τους 46 πόντους που πετυχαίνει στην εκτός έδρας νίκη του Άρη επί του Περιστερίου με 137-112. Ο ομογενής γκαρντ γίνεται μόλις ο δεύτερος παίκτης που φτάνει σ’ αυτό το ορόσημο μετά τον Βασίλη Γκούμα.

1980: Ο Ολυμπιακός αποκτά τον Νίκο Αναστόπουλο δίνοντας ως ανταλλάγματα στον Πανιώνιο 24,5 εκατ. δρχ. και τον επιθετικό, Χρήστο Καλτσά. Ο «μουστάκιας», ο οποίος είχε οδηγήσει τους «κυανέρυθρους» στην κατάκτηση του Κυπέλλου το 1979, αλλά από την έναρξη εκείνης της σεζόν απέχει από τις υποχρεώσεις τους πιέζοντας για να πάρει μεταγραφή, είχε βρεθεί στο «στόχαστρο» και άλλων ομάδων (κυρίως της ΑΕΚ), αλλά χάρη στη δική του επιμονή καταλήγει στον Ολυμπιακό.

1971: Ο Παναθηναϊκός αναδεικνύεται ισόπαλος 1-1 με τη Νασιονάλ Μοντεβιδέο, στον πρώτο τελικό του Διηπειρωτικού Κυπέλλου στο Στάδιο Καραϊσκάκη. Χάνει, όμως, τον Γιάννη Τομαρά, ο οποίος υφίσταται συντριπτικό κάταγμα κνήμης από δολοφονικό τάκλιν του Χούλιο Μοράλες. Οι «πράσινοι» έπαιξαν σ’ αυτόν τον αγώνα ως φιναλίστ του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπη, μια και ο πρωταθλητής Άγιαξ παραιτήθηκε του δικαιώματος συμμετοχής, φοβούμενος το σκληρό παιχνίδι των Λατινοαμερικάνων. Ο σοκαριστικός τραυματισμός του Τομαρά, η καριέρα του οποίου ουσιαστικά τερματίστηκε εκείνο το απόγευμα, δικαίωσε την επιλογή των Ολλανδών.

1974: Ο Αργεντινός τενίστας Γκιγέρμο Βίλας κατακτά για πρώτη και τελευταία φορά το ΑΤΡ Masters Grand Prix, νικώντας στον τελικό τον Ρουμάνο Ίλια Ναστάζε με 3-2 σετ (7-6, 6-2, 3-6, 3-6, 6-4).

1973: Ο Σάντι Χόουλι γίνεται ο πρώτος τζόκεϊ που κερδίζει 500 κούρσες μέσα σε ένα χρόνο.

1959: Ο Αλφρέδο Ντι Στέφανο κερδίζει για δεύτερη φορά στην καριέρα το τη «Χρυσή Μπάλα», το έπαθλο που απονέμει το γαλλικό περιοδικό France Fototball στον κορυφαίο Ευρωπαίο ποδοσφαιριστή της χρονιάς. Ο Ντι Στέφανο νικά στην ψηφοφορία τον συμπαίκτη του στη Ρεάλ, Ρεμόν Κοπά και τον Τζον Τσαρλς της Γιουβέντους.

1935: Ο Ολλανδός σκακιστής Μαξ Όιβε κάνει τη μεγάλη έκπληξη, καθώς παίρνει τον τίτλο του παγκόσμιου πρωταθλητή από τον Σοβιετικό, Αλεξάντρ Αλιέχιν. Ο τελικός απαρτίστηκε από τριάντα παρτίδες που παίχτηκαν σε δεκατρείς διαφορετικές πόλεις της Ολλανδίας μέσα σε διάστημα ογδόντα ημερών. Ο Όιβε επικρατεί με σκορ 15½–14½, παρότι ο πιο έμπειρος Αλιέχιν (κάτοχος του τίτλου από το 1927) είχε κερδίσει τις τρεις πρώτες παρτίδες.

1925: Διεξάγεται ο πρώτος αγώνας χόκεϊ επί πάγου στο ανακαινισμένο Madison Square Garden της Νέας Υόρκης. Οι Μόντρεαλ Καναντιέν νικούν με 3-1 τους Νιου Γιορκ Αμέρικανς.

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News