Ερνστ Χάπελ: Ο σκαπανέας του πρέσινγκ και το άλλο «μισό» του Μίχελς

Η έννοια του πρέσινγκ στο ποδόσφαιρο είναι τόσο έντονα συνυφασμένη με τον Ερνστ Χάπελ, ώστε έγινε αντικείμενο συζήτησης ακόμα και… στην κηδεία του.

Ο ρηξικέλευθος Αυστριακός προπονητής έχασε τη μάχη με τον καρκίνο στις 14 Νοεμβρίου 1992, λίγες μέρες προτού κλείσει τα 67 του χρόνια. Και μια εφημερίδα της πατρίδας του έγραψε στο ρεπορτάζ της εξόδιου ακολουθίας του ότι «το πρέσινγκ γύρω απ’ το φέρετρό του ήταν ακριβώς όπως το οραματιζόταν πάντοτε ο εκλιπών»!

Η πίεση που άρχιζε απ’ το αντίπαλο μισό του γηπέδου αποτέλεσε χαρακτηριστικό του Total Football, το οποίο φέρει την υπογραφή του Άγιαξ και της Εθνικής Ολλανδίας του Ρίνους Μίχελς, στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’70. Όπως προκύπτει, όμως, ο Χάπελ είχε εξίσου σημαντική συμβολή στην καθιέρωση αυτού του τρόπου παιχνιδιού, από τα τέλη των ’60s, όταν γνώρισε την επιτυχία ως προπονητής της Ντεν Χάαγκ.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η δική του Φέγενορντ έγινε το 1970 η πρώτη ολλανδική ομάδα που κατέκτησε το Κύπελλο Πρωταθλητριών, παίζοντας με παρόμοιο τρόπο. Κεντρικός άξονας της αποτελεσματικότητάς της ήταν το πρέσινγκ και το τεχνητό οφσάιντ, με ηγετικές φυσιογνωμίες στο γήπεδο τον λίμπερο, Ρίνους Ίσραελ, τον δημιουργικό χαφ, Βιμ Φαν Χάνεγκεμ, τους κόφτες Βιμ Γιάνσεν και Φρανκ Χάζιλ και τον πολύπειρο αριστερό εξτρέμ, Κουν Μουλάιν.

Η Φέγενορντ νίκησε 2-1 τη Σέλτικ στην παράταση στον τελικό του Σαν Σίρο, με γκολ που πέτυχε στο 117′ ο Σουηδός σέντερ φορ Ούβε Σίντβαλ. Κι όπως παραδέχθηκε ο σπουδαίος προπονητής της σκωτσέζικης ομάδας, Τζοκ Στιν: «Δεν ηττήθηκε η Σέλτικ από τη Φέγενορντ, αλλά εγώ από τον Χάπελ». Ο Αυστριακός τεχνικός, άλλωστε, φημιζόταν για την ικανότητά του να διαβάζει το παιχνίδι καλύτερα και πιο γρήγορα από τους συναδέλφους του.

Το επισημαίνει και ο αριστερός μπακ της Φέγενορντ του 1970, Τέο Φαν Ντοϊφενμπόντε, στο εμβληματικό βιβλίο του Τζόναθαν Γουίλσον «Αντιστρέφοντας την Πυραμίδα» (εκδ. Polaris, σε μετάφραση Χρίστου Χαραλαμπόπουλου). Κατά τη γνώμη του, ο Μίχελς (με τον οποίο είχε συνεργαστεί στον Άγιαξ) δεν είχε αντίπαλο στην τακτική προετοιμασία για τους αγώνες και την άριστη εκγύμναση των ποδοσφαιριστών. Ο Χάπελ, όμως, υπερείχε στο κοουτσάρισμα.

«Έβλεπε τι συνέβαινε στο παιχνίδι τόσο γρήγορα που μπορούσε να κάνει διορθώσεις από τον πάγκο μόλις λίγα λεπτά μετά τη σέντρα. Η Φέγενορντ δεν διέθετε τόσο χαρισματικές μονάδες όσο ο Άγιαξ, έτσι ο Χάπελ προχώρησε σε πιο εκτενή τακτική ανάλυση και δημιούργησε ένα σύνολο που στηριζόταν περισσότερο στην ομαδικότητα», λέει ο Φαν Ντοϊφενμπόντε. Ο Φαν Χάνεγκεμ, επίσης, έχει πει: «Αυτός ο τύπος έβλεπε τα πάντα».

Θιασώτης του 4-3-3, που είχε εφαρμόσει πρώτος ο Ούγκο Μάισλ, προπονητής του στη μεγάλη Εθνική Αυστρίας των ’50s (την επονομαζόμενη και Wunderteam, δηλαδή «ομάδα-θαύμα»), ο Χάπελ ακολούθησε παράλληλη πορεία με τον Μίχελς. Πήγε στην Ισπανία με δύο χρόνια καθυστέρηση (ανέλαβε τη Σεβίλλη το 1973) και θεωρήθηκε η προφανής επιλογή για την ανάληψη της τεχνικής ηγεσίας της Εθνικής Ολλανδίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1978. Εκεί όπου οι «Οράνιε» καλούνταν να υπερασπιστούν τον μύθο που είχαν δημιουργήσει υπό την καθοδήγηση του Μίχελς, το 1974 στη Δυτική Γερμανία.

Αν και στην αρχή ο Χάπελ αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία από ορισμένους παίκτες του και παρότι ο Γιόχαν Κρόιφ απουσίαζε για δικούς του λόγους (όχι πάντως επειδή δεν συμπαθούσε τον προπονητή), η Ολλανδία έφτασε ξανά στον τελικό της διοργάνωσης κόντρα στη γηπεδούχο Αργεντινή. Και θα είχε κατακτήσει το τρόπαιο αν η μπάλα πήγαινε μερικά εκατοστά πιο δεξιά, στο σουτ του Ρομπ Ρένζενμπρινκ στις καθυστερήσεις της κανονικής διάρκειας.

Ο ανταγωνισμός του Χάπελ με τον Μίχελς, θεωρείται ότι έπαιξε ρόλο ώστε ο καθένας τους να επινοήσει πράγματα που εξέλιξαν το ποδόσφαιρο στο άθλημα που γνωρίζουμε σήμερα. Αμφότεροι, πάντως, ήταν λάτρεις του ατομικού ταλέντου και δεν εγκλώβιζαν στις τακτικές τις ιδέες των πιο χαρισματικών παικτών τους, όπως κάνουν πολλοί επίγονοί τους.

Μία από τις πιο γνωστές ατάκες του Χάπελ, άλλωστε, είναι και η εξής: «Από τη στιγμή που το ποδόσφαιρο είναι απλά ένα παιχνίδι, πρέπει να είναι και απολαυστικό».

Η κομπίνα με τον Μπάστρουπ στην Αθήνα

Η κατάκτηση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών με το Αμβούργο το 1983, με τη νίκη επί της πολύ πιο ταλαντούχας Γιουβέντους στον τελικό της Αθήνας, αποτελεί ένα ακόμα παράσημο στην προπονητική καριέρα του Ερνστ Χάπελ. Η επιλογή του να χρησιμοποιήσει τον Δανό περιφερειακό κυνηγό, Λαρς Μπάστρουπ, στα δεξιά του σέντερ φορ, Χορστ Χρούμπες, αντί για αριστερά όπως συνήθιζε, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην έκβαση του αγώνα.

Ο τεχνικός της «Γιούβε», Τζιοβάνι Τραπατόνι, είχε δώσει εντολή στον σκληροτράχηλο δεξιό μπακ του, Κλαούντιο Τζεντίλε, να ακολουθεί παντού τον Μπάστρουπ. Κι αυτό άφησε κενό στη δεξιά πλευρά της ιταλικής ομάδας, αφού ο μέσος Μάρκο Ταρντέλι επωμίστηκε δύο ρόλους στους οποίους δεν μπόρεσε να αντεπεξέλθει. Μόλις στο 9′, λοιπόν, ο Φέλιξ Μάγκατ κινήθηκε στον κενό χώρο που είχε δημιουργηθεί στη δεξιά πλευρά της άμυνας της Γιουβέντους και με ένα εκπληκτικό σουτ πέτυχε το γκολ που χάρισε στο Αμβούργο το βαρύτιμο τρόπαιο.

Οι ποδοσφαιρικές ιδέες του Χάπελ ήταν πάντοτε τολμηρές, αλλά όπως είχε πει κι ο ίδιος, «η λέξη φόβος δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο μου». Στο Αμβούργο ήταν ένας από τους πρώτους προπονητές που εφάρμοσε την άμυνα ζώνης, χωρίς την παρουσία του λίμπερο-«σκούπα» και επηρέασε πολλούς νεότερους συναδέλφους του, όπως τον Ιταλό Αρίγκο Σάκι.

Ο Χάπελ δεν φοβόταν και το τσιγάρο. Κάπνιζε μανιωδώς, όχι μόνο κατά τη διάρκεια των αγώνων και δεν απαγόρευε ούτε στους παίκτες του να καπνίζουν – αρκεί να μην το έκαναν μπροστά του. Αυτό το πάθος αποδείχθηκε μοιραίο, μια και προβλήθηκε από καρκίνο στον πνεύμονα. Παρέμεινε, όμως, μάχιμος σχεδόν μέχρι το τέλος.

Το 1991, βρέθηκε ξανά στην Ελλάδα ως προπονητής της Τιρόλ Ίνσμπρουκ, την οποία οδήγησε σε άνετη πρόκριση επί του ΠΑΟΚ για το Κύπελλο ΟΥΕΦΑ. Το 1992 του ανατέθηκε η τεχνική ηγεσία της Εθνικής Αυστρίας και παρά την επιβαρυμένη υγεία του, κάθισε στις 28 Οκτωβρίου στον πάγκο της στον αγώνα με το Ισραήλ (5-2), για τα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου των ΗΠΑ.

Ο θάνατός του στις 14 Νοεμβρίου 1992 συγκλόνισε την Αυστρία και οι αρχές αποφάσισαν την ίδια μέρα κιόλας να δώσουν το όνομά του στο «Πράτερ» της Βιέννης, το μεγαλύτερο γήπεδο της χώρας και έδρα της εθνικής ομάδας. Τέσσερις μέρες αργότερα, όταν η Αυστρία αντιμετώπισε τη Γερμανία σε φιλικό στη Νυρεμβέργη, το καπελάκι του τοποθετήθηκε στον πάγκο κι έμεινε εκεί σε όλη τη διάρκεια της αναμέτρησης.

Πολλοί έχουν πει ότι μαζί με τον Χάπελ πέθανε και το αυστριακό ποδόσφαιρο. Μάλλον δεν έχουν άδικο, αν αναλογιστούμε ότι η Εθνική Αυστρίας άρχισε να παίρνει ξανά τα πάνω της μόλις τα τελευταία χρόνια.

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 14 Νοεμβρίου

2022: Η 9χρονη σκακίστρια του ΑΠΟ Αίγλη Παπάγου, Μαριάντα Λάμπρου, αναδεικνύεται πρωταθλήτρια Ευρώπης στα κορίτσια μέχρι 10 ετών στα Πανευρωπαϊκά Ατομικά Πρωταθλήματα 8-18 ετών που διεξάγονται στην Αττάλεια της Τουρκίας συγκεντρώνοντας 8 ½ βαθμούς (8 νίκες και μία ισοπαλία). Στην κατηγορία της συμμετείχαν 65 σκακίστριες από 30 ευρωπαϊκές χώρες.

2021: Διεξάγεται ο 38ος Αυθεντικός Μαραθώνιος της Αθήνας με την συμμετοχή 9.558 δρομέων. Ο Κώστας Γκελαούζος τερματίζει πρώτος με χρόνο 2 ώρες 16:49 που αποτελεί ατομικό ρεκόρ, στην κλασική διαδρομή του Μαραθωνίου της Αθήνας ενώ σπάει και το ρεκόρ διαδρομής που κατείχε ο Νίκος Πολιάς (2 ώρες 17:56) από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Στις γυναίκες νικήτρια αναδεικνύεται η 33χρονη Γκλόρια Πιβιλέτζιο με 2 ώρες 41:30.

2019: Στον αγώνα Παναθηναϊκός-Άλμπα Βερολίνου 105-106 για την 8η αγωνιστική της Euroleague ο Ιωάννης Παπαπέτρου σημειώνει 39 πόντους και καταρρίπτει το ρεκόρ πόντων Έλληνα παίκτη στη EuroLeague στη σύγχρονη ιστορία της, καθώς ξεπερνά τους 37 που είχε πετύχει ο Νίκος Χατζής σε αγώνα ΑΕΚ – Μακάμπι Τελ Αβίβ (110-113 χωρίς παράταση, στις 2 Δεκεμβρίου 2004 στο κλειστό του Γαλατσίου.

1998: Η Ευαγγελία Λαγουδάκη κερδίζει δύο χρυσά μετάλλια στις κατηγορίες ENBU και ατομικού κούμιτε και ένα χάλκινο στο ατομικό κάτα, ενώ ο Κωνσταντίνος Νικηφόρος κατακτά χρυσό στην κατηγορία ENBU, αργυρό στο ατομικό κάτα και χάλκινο στο ατομικό κούμιτε στο 4ο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Παραδοσιακού Καράτε που διεξάγεται στα Σκόπια.

1981: Η Εθνική Ελλάδας ολοκληρώνει την παρουσία της στην προκριματικά φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1982, αποσπώντας ισοπαλία 1-1 από τη μετέπειτα νικήτρια της διοργάνωσης, Ιταλία, στο Τορίνο. Το γκολ πετυχαίνει ο Ντίνος Κούης.

1979: Συγκροτείται σε σώμα το πρώτο διοικητικό συμβούλιο της ΠΑΕ Παναθηναϊκός, με πρόεδρο τον Γιώργο Βαρδινογιάννη.

1970: Σαράντα τρεις παίκτες της ομάδας αμερικάνικου ποδοσφαίρου Μάρσαλ, βρίσκουν τραγικό θάνατο όταν το αεροπλάνο στο οποίο επιβαίνουν συντρίβεται στην Κενόβα της Δυτικής Βιρτζίνια.

1964: Ο Γκας Τζόνσον και ο Γουόλτ Μπέλαμι των Μπάλτιμορ Μπούλετς γίνονται οι πρώτοι συμπαίκτες που σημειώνουν τουλάχιστον 40 πόντους ο καθένας (41 και 40 αντίστοιχα) στη νίκη επί των Λος Άντζελες Λέικερς με 127-115.

1926: Ύστερα από μακρά περίοδο ζυμώσεων ιδρύεται η ΕΠΟ (Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία) με πρώτο εκλεγμένο πρόεδρο τον Απόστολο Νικολαΐδη.

1889: Εμπνευσμένη από το μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν, η ρεπόρτερ Νέλι Μπλάι (κατά κόσμον Ελίζαμπεθ Κοκρέιν) αποπειράται να σπάσει το ρεκόρ του Φιλέα Φογκ και να ολοκληρώσει τον γύρο του κόσμου σε λιγότερες από 80 ημέρες. Θα το καταφέρει τον Ιανουάριο του 1890, σε 72 ημέρες, 6 ώρες και 11 λεπτά.

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News