Σαν Σήμερα - Παναγιότ Πάνο: Ο θρύλος του αλβανικού ποδοσφαίρου που εντυπωσίασε τον Μπεκενμπάουερ

Ανάμεσα στους πολλούς ποδοσφαιριστές που ήρθαν από την Αλβανία για να αγωνιστούν στη χώρα μας στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ήταν και ο Λέντιο Πάνο, τον οποίο γνωρίσαμε ως Λεωνίδα Πάνου με τα χρώματα της Ξάνθης.

Την εποχή εκείνη το διαδίκτυο βρισκόταν στα σπάργανα και οι πληροφορίες δεν διακινούνταν τόσο γρήγορα όσο σήμερα. Έτσι, ελάχιστοι γνώριζαν ότι ο άσος της θρακιώτικης ομάδας ήταν γιος του μεγαλύτερου ποδοσφαιριστή που έχει αναδείξει η γειτονική χώρα. Του Παναγιότ Πάνο, θρύλου της Παρτιζάνι Τιράνων και της Εθνικής Αλβανίας, με τον οποίο θα ασχοληθούμε σήμερα, με αφορμή τη συμπλήρωση δεκαπέντε ετών από τον θάνατό του, στις 19 Ιανουαρίου 2010.

Ακόμα και σήμερα, μισό αιώνα από την τελευταία φορά που εμφανίστηκε σε γήπεδο φορώντας φανέλα και σορτσάκι, με μια απλή αναζήτηση του ονόματός του στα social media θα βρείτε Αλβανούς φιλάθλους κάθε ηλικίας να γράφουν ύμνους για τον χαρισματικό άσο. Με τις ψήφους του κόσμου, άλλωστε, είχε αναδειχθεί ο κορυφαίος ποδοσφαιριστής της Αλβανίας τον 20ό αιώνα, στην ψηφοφορία που είχε οργανώσει η FIFA το 2005.

Αλλά και το 2003, στο πλαίσιο του εορτασμού του Ιωβηλαίου της UEFA, η αλβανική ποδοσφαιρική ομοσπονδία τον είχε ανακηρύξει ως κορυφαίο παίκτη της πεντηκονταετίας στη χώρα. Παρότι δεν είχε τη δυνατότητα να μεταγραφεί σε σύλλογο του εξωτερικού, λόγω της απομόνωσης στην οποία βρισκόταν η Αλβανία υπό την ηγεσία του δικτάτορα, Ενβέρ Χότζα, οι συμπατριώτες του δεν τον βάζουν στη ζυγαριά με κανέναν από τους επιγόνους του.

Τους δικαιώνει το γεγονός ότι το 1970 ο Πάνο είχε συμπεριληφθεί στη βραχεία λίστα των 50 υποψηφίων για τη Χρυσή Μπάλα, κάτι που δεν έχει πετύχει έκτοτε κανένας άλλος Αλβανός ποδοσφαιριστής. Το 2009, επίσης, ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας της χώρας, Μπαμίρ Τόπι, του απένειμε το βραβείο “Nderi i Kombit” (η τιμή του έθνους). Πρόκειται για το ανώτατο παράσημο του κράτους και ήταν η πρώτη φορά που το κέρδισε κάποιος ποδοσφαιριστής.

Από το Ελευθεροχώρι στην Παρτιζάνι

Ο Παναγιότ Πάνο γεννήθηκε στις 7 Μαρτίου 1939 στο Δυρράχιο, από γονείς γεννημένους στο Ελευθεροχώρι Δέλβινου, ένα χωριό κοντά στους Αγίους Σαράντα. Μερικά χρόνια αργότερα η οικογένεια εγκαταστάθηκε στα Τίρανα, όπου ο μικρός Παναγιότ ανακάλυψε την αγάπη του για το ποδόσφαιρο στις αλάνες και τα σοκάκια της γειτονιάς του.

Οι γονείς του, Θωμάς και Βασιλική, προτιμούσαν να αφοσιωθεί στο σχολείο, υπερίσχυσε όμως η γνώμη της μεγαλύτερης αδελφής του, της Καλλιρόης. Εκείνη τον ώθησε να ασχοληθεί πιο συστηματικά με το ποδόσφαιρο μια και η ίδια ήταν διακεκριμένη αθλήτρια και καθηγήτρια γυμναστικής. Έτσι εντάχθηκε στην ΚΦ Τίρανα, η οποία τότε ονομαζόταν «17 Νεντόρι» (δηλαδή 17 Νοεμβρίου, από την επέτειο της απελευθέρωσης της αλβανικής πρωτεύουσας από τους Γερμανούς, το 1944), όπου αρχικά αγωνίστηκε ως τερματοφύλακας.

Μια μέρα απουσίαζε ένας από τους επιθετικούς της ομάδας κι ο προπονητής, Τζαβίτ Ντεμνέρι, τον χρησιμοποίησε στη θέση του μέσα δεξιά. «Χάσαμε 4-0 από την Παρτιζάνι, όμως ο προπονητής μάλλον έμεινε ικανοποιημένος από τις ικανότητές μου, αφού ύστερα από εκείνο το ματς δεν με χρησιμοποίησε ποτέ ξανά στο τέρμα», είχε πει ο Πάνο σε συνέντευξή του.

Με τον καιρό εξέλιξε το έμφυτο ταλέντο του. Διέθετε ταχύτητα, προσόν σπάνιο για εκείνη την εποχή, καλή ντρίμπλα και δυνατό σουτ, ενώ δεν υστερούσε στο ψηλό παιχνίδι. Το 1957 αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ στο πρωτάθλημα νέων της Αλβανίας και ο προπονητής, Μισλίμ Άλλα, τον προώθησε στην πρώτη ομάδα της 17 Νεντόρι, όπου δεν άργησε να διακριθεί.

Το 1959 αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος με 13 γκολ και βοήθησε τον σύλλογό του να καταλάβει τη δεύτερη θέση. Και τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους πήρε μεταγραφή στην ομάδα του στρατού, την Παρτιζάνι Τιράνων, μια και είχε φτάσει η ώρα να υπηρετήσει τη θητεία του στον ναύσταθμο του Αυλώνα. Ο Πάνο έκανε ντεμπούτο με τη νέα του ομάδα στο ντέρμπι με την Ντιναμό Τιράνων στις 24 Φεβρουαρίου 1960 και πέτυχε ένα γκολ στον θρίαμβο με 3-0.

Ο πρώτος τίτλος και η εθνική ομάδα

Η Ντιναμό Τιράνων κέρδισε το πρωτάθλημα του 1960, την επόμενη χρονιά όμως η Παρτιζάνι πήρε ρεβάνς. Οι δυο ομάδες ισοβάθμησαν στην κορυφή και σύμφωνα με τους κανονισμούς διεκδίκησαν τον τίτλο σε μπαράζ, το οποίο όμως έληξε ισόπαλο. Ο επαναληπτικός οδηγήθηκε κι αυτός στην παράταση, όπου ο Πάνο πέτυχε το νικητήριο γκολ.

Ήταν η χρονιά της καταξίωσης, αφού εκτός από τον πρώτο του τίτλο, κέρδισε και την πρωτιά στον πίνακα των σκόρερ και ανακηρύχθηκε κορυφαίος αθλητής της Αλβανίας. Τον Ιούνιο του 1963 έκανε ντεμπούτο με την εθνική ομάδα σε έναν αγώνα με τη Βουλγαρία (0-1) στο «Κεμάλ Σταφά» για το προολυμπιακό τουρνουά. Στις 30 Οκτωβρίου 1963 πέτυχε το παρθενικό του γκολ, με το οποίο μάλιστα η Αλβανία νίκησε 1-0 τη Δανία για τα προκριματικά του Κυπέλλου Εθνών Ευρώπης.

Ο Βορειοηπειρώτης άσος οδήγησε την Παρτιζάνι στην κατάκτηση άλλων δύο εγχώριων πρωταθλημάτων (1963, 1964) και καθιερώθηκε από τότε ως ο κορυφαίος ποδοσφαιριστής της χώρας. Οι αθλητικοί συντάκτες τον χαρακτήριζαν «μικρό Πούσκας» και οι φίλαθλοι «Πελέ της Αλβανίας». Όσοι πρόλαβαν να τον δουν αγωνιζόμενο, είναι βέβαιοι ότι θα είχε κάνει καριέρα σε μεγάλο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα αν τα σύνορα ήταν ανοιχτά, όπως σήμερα.

Η Παρτιζάνι δεν θα αναδεικνυόταν ξανά πρωταθλήτρια Αλβανίας πριν το 1971, έφτασε όμως σε μία πιο σημαντική διάκριση το 1970, όταν κατέκτησε το Βαλκανικό Κύπελλο επικρατώντας στον διπλό τελικό της βουλγαρικής Μπερόε. Η διοργάνωση είχε μεγάλη αίγλη εκείνη την εποχή, αφού μετείχαν οι δευτεραθλήτριες των βαλκανικών χωρών και μέχρι σήμερα παραμένει ο μοναδικός διεθνής ποδοσφαιρικός τίτλος που έχει κατακτήσει ποτέ αλβανικός σύλλογος.

Τον θυμόταν ο Μπεκενμπάουερ!

Ο αντίκτυπος του ταλέντου του Πάνο ξεπέρασε τα σύνορα της Αλβανίας, παρότι εκείνη την εποχή ήταν (κυριολεκτικά) κλειστά. Το επιβεβαιώνει το περιστατικό το οποίο διηγήθηκε σε συνέντευξη στον δημοσιογράφο του albaniasoccer.com, Φατιόν Παντόβσκι.

Τον Οκτώβριο του 1990, η Μαρσέιγ αντιμετώπισε την Ντιναμό Τιράνων για το Κύπελλο Πρωταθλητριών. Πριν τον αγώνα ο Πάνο βρέθηκε στο ξενοδοχείο όπου είχε καταλύσει η αποστολή της γαλλικής ομάδας, προπονητής της οποίας ήταν ο θρύλος του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, Φραντς Μπεκενμπάουερ. Ο «Κάιζερ» είχε οδηγήσει λίγους μήνες νωρίτερα τη Δυτική Γερμανία στην κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου και η παρουσία του στην Αλβανία ήταν το γεγονός των ημερών.

Όπως λέει ο Πάνο, «με το που μπήκα στο ξενοδοχείο, ο Μπεκενμπάουερ σηκώθηκε, κατευθύνθηκε προς το μέρος μου και μου είπε: “τι κάνεις, Παναγιότ Πάνο; Μόλις έλεγα στους διερμηνείς μου ότι αν δεν με αναγνώριζες εσύ, θα σε αναγνώριζα εγώ, όπως κι έγινε”. Κουβεντιάσαμε για αρκετή ώρα και ήταν ωραία».

Ο «Κάιζερ» είχε αντιμετωπίσει τον Πάνο με την εθνική ομάδα της Δυτικής Γερμανίας στα προκριματικά του Κυπέλλου Εθνών του 1968. Μάλιστα, η Αλβανία είχε υποχρεώσει σε ισοπαλία με 0-0 τη φιναλίστ του Μουντιάλ του 1966 στο ματς των Τιράνων, έχοντας παράπονα από τον Αυστριακό διαιτητή Φέρντιναντ Μάρσαλ για ένα γκολ του Φρεντ Γκινάλι το οποίο δεν μέτρησε, αν και η μπάλα φάνηκε να έχει περάσει τη γραμμή του τέρματος του Χορστ Βόλτερ.

Ο Μπεκενμπάουερ δεν είχε αγωνιστεί σε εκείνο το ματς, το οποίο είχε διεξαχθεί σε ψυχροπολεμικό κλίμα. Είχε ξεχωρίσει, όμως, τον Πάνο από το πρώτο παιχνίδι στο Ντόρτμουντ, παρότι η «Νατσιοναλμάνσαφτ» είχε κάνει περίπατο (6-0). Ίσως να τον θυμόταν και επειδή η ισοπαλία στο «Κεμάλ Σταφά» άφησε τη Δυτική Γερμανία στη δεύτερη θέση του ομίλου πίσω από τη Γιουγκοσλαβία και της στοίχισε την πρόκριση στα προημιτελικά.

Το «αντίο» παρέα με τον γιο του

Ο Παναγιότ Πάνο έκλεισε την καριέρα του στην Παρτιζάνι Τιράνων το 1975 έχοντας κατακτήσει τέσσερα πρωταθλήματα και πέντε Κύπελλα Αλβανίας και φυσικά το Βαλκανικό Κύπελλο του 1970. Πέτυχε 136 γκολ σε 210 συμμετοχές και παραμένει έως και σήμερα στην πρώτη δεκάδα των σκόρερ του αλβανικού πρωταθλήματος όλων των εποχών.

Στον αποχαιρετιστήριο αγώνα του, τον Μάιο του 1975, ο Βορειοηπειρώτης άσος έκανε τον γύρο του «Κεμάλ Σταφά» συνοδευόμενος από τον επτάχρονο τότε γιο του (τους βλέπετε στην κεντρική μας φωτογραφία) για να αποχαιρετίσει τους χιλιάδες φιλάθλους που φώναζαν το όνομά του. Δεν φανταζόταν ακόμα ότι ο μικρός Λεωνίδας θα ακολουθούσε τα βήματά του και θα έκανε σπουδαία καριέρα στη χώρα της καταγωγής του. Κυρίως με την Ξάνθη, αλλά και με τους Παναργειακό, Πανελευσινιακό και ΠΑΣ Γιάννινα.

Είναι βέβαιο ότι ο Πάνο θα ήρθε αρκετές φορές στην Ελλάδα για να δει αγωνιζόμενο τον γιο του, ο οποίος είναι κάτοχος ενός σπάνιου ρεκόρ στην Α’ Εθνική (είχε 14/14 εκτελέσεις πέναλτι). Ταξίδευε συχνά και στο Τζάκσονβιλ των ΗΠΑ, όπου είχε εγκατασταθεί η κόρη του κι άφησε την τελευταία του πνοή στις 19 Ιανουαρίου 2010, ύστερα από καρδιακό επεισόδιο που υπέστη.

Η κηδεία του στα Τίρανα ήταν πάνδημη και προκάλεσε συγκίνηση και στα μέλη της ελληνικής μειονότητας της Βορείου Ηπείρου, που δικαιούνται να υπερηφανεύονται για την ανάδειξη του κορυφαίου άσου στην ιστορία του αλβανικού ποδοσφαίρου.

Πηγές: albaniasoccer.com, eleftherochori.gr, albanopedia.com, memorie.al, wikipedia

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 20 Ιανουαρίου

2013: Αντιμέτωπος με αγωγές των πρώην χορηγών του που του ζητούν εκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση βρίσκεται ο Αμερικανός ποδηλάτης, Λανς Άρμστρονγκ, ο οποίος εκτίει ποινή αποκλεισμού λόγω ντόπινγκ. Μία ημέρα νωρίτερα, ο Άρμστρονγκ είχε ομολογήσει στην εκπομπή της Όπρα Γουίνφρεϊ ότι είχε κάνει χρήση απαγορευμένων ουσιών και τις επτά φορές που κέρδισε τον Γύρο της Γαλλίας.

2010: Πεθαίνει σε ηλικία 58 ετών ο Χρήστος Χατζησκουλίδης, παλαίμαχος επιθετικός του Αιγάλεω και πρώτος σκόρερ στην ιστορία του σε επίσημους αγώνες.

2003: Ο Παναθηναϊκός κατακτά τον άτυπο τίτλο του πρωταθλητή χειμώνα με την εκτός έδρας νίκη του επί του Ακράτητου στα Άνω Λιόσια με 3-1, αφού ο Ολυμπιακός αναδεικνύεται ισόπαλος 1-1 με την Ξάνθη στη Ριζούπολη. Αν και οι «πράσινοι» είχαν ξεκινήσει με τρεις ήττες στους ισάριθμους πρώτους αγώνες, μεταμορφώθηκαν μετά την αλλαγή προπονητή (Σέρχιο Μαρκαριάν αντί Φερνάντο Σάντος).

2002: Πεθαίνει σε ηλικία 67 ετών ο Βαβά, ο παλαίμαχος Βραζιλιάνος σέντερ φορ που είχε συμβάλει στην κατάκτηση των Παγκοσμίων Κυπέλλων του 1958 και του 1962 από τη «Σελεσάο».

1997: Ο Ολυμπιακός νικά με 2-1 στην Καβάλα για την τελευταία αγωνιστική του πρώτου γύρου της Α’ Εθνικής. Στο 80ό λεπτό, ο διαιτητής Κασναφέρης καταλογίζει ανύπαρκτο πέναλτι υπέρ των «ερυθρόλευκων», σε πτώση του Αλεξανδρή προ του Μίτεφ και ο Γεωργάτος το αξιοποιεί διαμορφώνοντας το τελικό σκορ.

1992: Η Κόρινθος αποσπά ισοπαλία 0-0 από τον Ολυμπιακό στο «Γ. Καραϊσκάκης» και τον αφήνει πίσω στη μάχη του τίτλου με την ΑΕΚ και τον Παναθηναϊκό.

1963: Ο Ρόι Έμερσον κατακτά το Αυστραλιανό Πρωτάθλημα Τένις για δεύτερη φορά στην καριέρα του, νικώντας στον τελικό τον Κεν Φλέτσερ με 3-0 σετ (6-3, 6-3, 6-1). Πρόκειται για το τουρνουά που εξελίχθηκε στο σημερινό Αυστραλιανό Όπεν, αλλά μέχρι τότε είχε μορφή εθνικού πρωταθλήματος και συμμετείχαν σ’ αυτό μόνο Αυστραλοί παίκτες. Ο Έμερσον θα κατακτήσει το τουρνουά του απλού ανδρών και τις επόμενες τέσσερις χρονιές (1964, 1965, 1966, 1967).

1903: H γαλλική εφημερίδα «L’ Auto» ανακοινώνει τη διεξαγωγή ενός φιλόδοξου ποδηλατικού αγώνα που θα διαρκεί σχεδόν ένα μήνα, με τους συμμετέχοντες να ξεκινούν από το Παρίσι και να επιστρέφουν εκεί έχοντας διασχίσει όλη την περιφέρεια της χώρας. Ο διευθυντής της εφημερίδας, Ανρί Ντεγκράνζ, έχει αναλάβει να κάνει πράξη την τολμηρή ιδέα του νεαρού συντάκτη του, Ζεό Λεφέβρ και ο «Γύρος της Γαλλίας» έχει μόλις γεννηθεί.