Βολιβία: Το αμφιλεγόμενο Κόπα Αμέρικα που κατέκτησε το 1963 στο υψόμετρο

Η Βολιβία θα γιορτάσει στις 6 Αυγούστου 2025 τη διακοσιοστή επέτειο από την ανεξαρτησία της, σήμερα όμως έχει την… ποδοσφαιρική της εορτή. Διότι στις 31 Μαρτίου 1963 κατέκτησε το Κόπα Αμέρικα για πρώτη και τελευταία – μέχρι σήμερα – φορά στην ιστορία της.

Κάθε χρόνο τέτοια μέρα οι Βολιβιανοί θυμούνται ή μαθαίνουν για τα κατορθώματα της παρέας του εικονιζόμενου Βίκτορ Αγκουστίν Ουγκάρτε, αδιαφορώντας για τους αστερίσκους που βάζουν οι φίλαθλοι απ’ τις υπόλοιπες χώρες της Νότιας Αμερικής. Αστερίσκοι που μπαίνουν λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών εκείνου το τουρνουά, που είχε φιλοξενηθεί στα υψίπεδα της Βολιβίας!

Δεν χρειάζεται να αναλύσουμε το γιατί. Όσο ψηλότερα βρίσκεσαι απ’ το επίπεδο της θάλασσας το οξυγόνο λιγοστεύει και οι συνθήκες είναι ζόρικες για κάθε άνθρωπο, ακόμα κι αν κάνει μια χαλαρή βόλτα. Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, πόσο δύσκολο είναι να παίξεις ένα απαιτητικό άθλημα όπως το ποδόσφαιρο, όταν δυσκολεύεσαι καλά-καλά να αναπνεύσεις.

Μόλις πριν από λίγες ημέρες έκανε τον γύρο του κόσμου το στιγμιότυπο με τον Χοσέ Χιμένες της Ουρουγουάης να φορά μάσκα οξυγόνου για να μπορέσει να συνεχίσει τον αγώνα των προκριματικών του Παγκοσμίου Κυπέλλου, στο γήπεδο του Ελ Άλτο που είναι χτισμένο σε υψόμετρο 4.150 μέτρων. Κάθε φορά που ξένες εθνικές ομάδες επισκέπτονται την ορεινή χώρα το ζήτημα επανέρχεται στην επικαιρότητα και λύση είναι αδύνατο να βρεθεί.

Όχι ότι δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα και οι Βολιβιανοί. Είναι γνωστό, όμως, ότι ο άνθρωπος είναι προσαρμοστικό ον και είναι πιο εύκολο να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες που δημιουργεί το μεγάλο υψόμετρο όταν ζει όλη του τη ζωή εκεί. Επομένως, το πλεονέκτημα που αποκτούσε η Εθνική Βολιβίας ισοσκέλιζε την υπεροχή των αντιπάλων της σε ταλέντο.

Τον Μάιο του 2007 η FIFA απαγόρευσε τη διεξαγωγή αγώνων σε γήπεδα χτισμένα σε υψόμετρο άνω των 2.500 μέτρων, εισακούγοντας τις διαμαρτυρίες των «αστέρων» της Αργεντινής και της Βραζιλίας. Όπως ήταν επόμενο, όμως, οι Βολιβιανοί αντέδρασαν αφού η απόφαση αυτή τους υποχρέωνε ουσιαστικά να δίνουν εκτός συνόρων τους αγώνες τους.

Ο τότε πρόεδρος της χώρας, Έβο Μοράλες, δεν δίστασε να μιλήσει για «ποδοσφαιρικό απαρτχάιντ» και στην προσπάθειά του για ανατροπή της απόφασης βρήκε έναν σύμμαχο με υψηλό προφίλ. Τον φίλο του, Ντιέγκο Μαραντόνα, ο οποίος οργάνωσε ένα φιλικό παιχνίδι στο «Ερνάντο Σίλες» της πρωτεύουσας Λα Παζ, το οποίο απέχει 3.637 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας. Συμμετείχε μάλιστα κι ο ίδιος σε αντίπαλη ομάδα με τον πρόεδρο Μοράλες, για να αποδείξει ότι μπορούσε να παιχτεί ποδόσφαιρο υπό τέτοιες συνθήκες.

Στο πλευρό των Βολιβιανών τάχθηκαν οι ομοσπονδίες του Ισημερινού και της Κολομβίας, που επίσης διαθέτουν γήπεδα χτισμένα σε μεγάλο υψόμετρο. Τον Ιούνιο του 2007, ύστερα από τις πρώτες αντιδράσεις των θιγόμενων χωρών, η FIFA ανέβασε το όριο από τα 2.500 στα 3.000 μέτρα. Όμως και πάλι τα περισσότερα γήπεδα της Βολιβίας παρέμεναν αποκλεισμένα.

Οι αντιδράσεις υποχρέωσαν τη Συνομπονδία της Νότιας Αμερικής (CONMEBOL), η οποία είχε πάρει την έγκριση όλων των χωρών-μελών της πλην της Βραζιλίας, να ζητήσει επίσημα την αναστολή της απόφασης. Κάτι που τελικά συνέβη τον Μάιο του 2008. Δύο χρόνια αργότερα, μάλιστα, ο τότε πρόεδρος της Διεθνούς Συνομοσπονδίας, Γιόζεφ Μπλάτερ, δήλωσε ότι το θέμα δεν βρίσκεται στην ατζέντα της FIFA, αποτρέποντας την επαναδιαπραγμάτευσή του.

Αντιδράσεις με μποϊκοτάζ

Βέβαια και το 1963, όταν η CONMEBOL τόλμησε για πρώτη φορά να αναθέσει τη διοργάνωση του Κόπα Αμέρικα στη Βολιβία, υπήρξαν έντονες αντιδράσεις από τις υπόλοιπες χώρες, που δεν ήθελαν να αγωνιστούν σε γήπεδα χτισμένα σε υψόμετρο άνω των 3.000 μέτρων.

Η Ουρουγουάη αποφάσισε να μη δηλώσει συμμετοχή, ενώ η Αργεντινή και η Βραζιλία πήραν μέρος, αλλά δεν έστειλαν τις καλές τους ομάδες. Ειδικά η «Σελεσάο» κατέβηκε με παίκτες που δεν είχαν αγωνιστεί ποτέ με τη φανέλα της και οι περισσότεροι δεν κλήθηκαν ξανά στις τάξεις μετά το τέλος της διοργάνωσης – χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι ήταν μικρής αξίας.

Η «Αλμπισελέστε», αντίθετα, κατέβασε αρκετούς αναπληρωματικούς που είχαν πρότερη διεθνή εμπειρία, όπως ο μετέπειτα καταξιωμένος προπονητής (και της Εθνικής που κατέκτησε το Μουντιάλ του 1978), Σέζαρ Λουίς Μενότι.

Απούσα ήταν και η Χιλή, η οποία είχε και πολιτικό κίνητρο για να μποϊκοτάρει τη διοργάνωση. Από τις αρχές του 19ου αιώνα η χώρα βρισκόταν σε διαμάχη με τη Βολιβία για τα βόρεια σύνορα. Ίσως να έχετε ακουστά και τον Πόλεμο του Ειρηνικού (1879-1884), τον οποίο κέρδισαν οι Χιλιανοί, αποκλείοντας έτσι την πρόσβαση των ηττημένων γειτόνων τους στη θάλασσα.

Βλέπετε, λοιπόν, ότι έχουν μαζευτεί πολλές «λεπτομέρειες» που χαλάνε το «όμορφο παραμύθι» της νικήτριας του Κόπα Αμέρικα του 1963. Όπως έχουμε γράψει κι άλλες φορές, όμως, η Ιστορία γράφεται πάντοτε από τους παρόντες.

Η δικαίωση του 36χρονου Ουγκάρτε

Ο θρίαμβος της Βολιβίας αποτέλεσε τη δικαίωση του κορυφαίου ποδοσφαιριστή που ανέδειξε τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Του Βίκτορ Αγκουστίν Ουγκάρτε, ο οποίος μάλιστα πέτυχε δύο γκολ στη νίκη με 5-4 επί της Βραζιλίας για την τελευταία αγωνιστική, στις 31 Μαρτίου 1963 στο «Φέλιξ Καπρίλες» της Κοτσαμπάμπα (υψόμετρο 2.579 μ.).

Η Βολιβία χρειαζόταν μόνο τη νίκη για να μην μπλέξει σε ισοβαθμία στην πρώτη θέση με την Παραγουάη, αν η τελευταία νικούσε την ίδια ώρα  με την Αργεντινή στη Λα Παζ. Κάτι τέτοιο δεν ήταν εύκολο, μια και η εφεδρική ομάδα της «Αλμπισελέστε» είχε αποδειχθεί πολύ αξιόμαχη. Ίσως να διεκδικούσε με αξιώσεις το τρόπαιο αν δεν είχε αδικηθεί από τη διαιτησία στην ήττα με 2-1 απ’ το Περού, ενώ είχε ηττηθεί στις λεπτομέρειες και από τη Βολιβία (3-2).

Οι γηπεδούχοι, όμως, ήξεραν ότι κρατούσαν την τύχη τους στα χέρια τους. «Δεν έχει σημασία τι θα κάνει η Παραγουάη αν νικήσουμε τη Βραζιλία», είχε πει στους παίκτες του ο προπονητής της Βολιβίας, Ντανίλο Αλβίμ, σπουδαίος Βραζιλιάνος μέσος του παρελθόντος και βασικό στέλεχος της «Σελεσάο» που είχε χάσει με δραματικό τρόπο το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1950 απ’ την Ουρουγουάη, μες στο κατάμεστο «Μαρακανά».

Ο Ουγκάρτε, ο επονομαζόμενος και «μαέστρος», είχε κι εκείνος πικρή ανάμνηση από το 1950, μια και ήταν μέλος της εντεκάδας της Βολιβίας που γνώρισε τη συντριβή με 8-0 από την Ουρουγουάη στον πρώτο της αγώνα σ’ εκείνη τη διοργάνωση. Αγωνιζόταν στην εθνική ομάδα από το 1947 και ήταν πλέον 36 ετών, έχοντας ζήσει μέχρι τότε στη σκιά των Νοτιοαμερικάνων αστέρων που είχαν την τύχη να γεννηθούν σε πιο προηγμένες ποδοσφαιρικά χώρες. Γνώριζε λοιπόν ότι εκείνο το απόγευμα είχε την ευκαιρία να κερδίσει την «αθανασία».

Η Βραζιλία «πάγωσε» το γήπεδο στο 22′, όταν άνοιξε το σκορ με τον Φλάβιο, όμως στο 29′ ο Ουγκάρτε πέτυχε την ισοφάριση, ξεσηκώνοντας τους 25.000 Βολιβιανούς που είχαν γεμίσει την κερκίδα. Η αγωνία όμως θα συνεχιζόταν μέχρι το τέλους του πρώτου μέρους. Στο 37′ ο Φλάβιο έδωσε ξανά προβάδισμα στη «Σελεσάο», αλλά στο 43′ ο Βιλφρέντο Καμάτσο ισοφάρισε.

Η Βολιβία κυριάρχησε στα πρώτα λεπτά του δευτέρου ημιχρόνου. Ο Αουσμπέρτο Γκαρσία της έδωσε προβάδισμα στο 49′ με απ’ ευθείας εκτέλεση φάουλ και οκτώ λεπτά αργότερα ο Μάξιμο Αλκόσερ, ο οποίος αγωνιζόταν με πόνους, μια και είχε υποστεί κάταγμα στο προηγούμενο ματς με την Αργεντινή, «έγραψε» το 4-2 μέσα σε έξαλλους πανηγυρισμούς.

Ο Ουγκάρτε, όμως, έπρεπε να πει την τελευταία λέξη κι έτσι ανέλαβε την εκτέλεση που κέρδισαν οι γηπεδούχοι στο 69′. Όταν έστειλε την μπάλα στα δίχτυα διαμορφώνοντας το 5-2, οι συμπατριώτες του ήταν έτοιμοι να μπουν στο γήπεδο για να σηκώσουν στα χέρια τους ήρωές τους. Το έκαναν τελικά μερικά λεπτά αργότερα, όταν ο αγώνας έληξε με νίκη της Βολιβίας με 5-4, αφού οι Βραζιλιάνοι πέτυχαν δύο γκολ με τους Μάρκο Αντόνιο (72′) και Αλμίρ (87′).

Ως αρχηγός ο Ουγκάρτε σήκωσε πρώτος το βαρύτιμο τρόπαιο, που μέχρι τότε είχαν ονειρευτεί να κρατήσουν στα χέρια τους πολλές γενιές συμπατριωτών του. Αυτή ήταν και η τελευταία εικόνα του με τη φανέλα της εθνικής ομάδας, αν και συνέχισε να αγωνίζεται μέχρι το 1966 στην Μπολίβαρ, την ομάδα που είχε υπηρετήσει από το 1947, με δύο μικρά διαλείμματα. Ένα το 1958, όταν μεταγράφηκε στη Σαν Λορένσο κι έγινε ο πρώτος Βολιβιανός που έπαιξε στο αργεντίνικο πρωτάθλημα. Κι άλλο ένα τη σεζόν 1961-62, όταν αγωνίστηκε στην κολομβιανή Όνσε Κάλδας.

Αν και είχε γίνει εθνικός ήρωας το 1963, ο Ουγκάρτε πέθανε φτωχός και ξεχασμένος στις 20 Μαρτίου 1995, σε ηλικία 68 ετών. Εδώ και λίγα χρόνια οι συμπατριώτες του τον έχουν τιμήσει δίνοντας το όνομά του στο γήπεδο του Ποτοσί.

Στον τελικό πάλι με υψόμετρο

Η Εθνική Βολιβίας δεν κατάφερε έκτοτε να ξαναζήσει τέτοιες στιγμές. Όλες οι αξιοσημείωτες στιγμές της είναι συνυφασμένες με το υψόμετρο των εδρών της, όπως για παράδειγμα η νίκη επί της Βραζιλίας με 2-0 το 1993 που την έστειλε στα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου των ΗΠΑ για πρώτη φορά στην ιστορία της μετά τα χρόνια του Ουγκάρτε.

Ούτε είναι τυχαίο ότι έφτασε κοντά στην επανάληψη του άθλου του 1963 μόνο το 1997, όταν διοργάνωσε και πάλι το Κόπα Αμέρικα. Τότε δεν υπήρχαν ηχηρές απουσίες, ενώ και οι μεγάλες ομάδες είχαν κατέβει πλήρεις (ή σχεδόν πλήρεις). Με ηγέτες τον Μάρκος Ετσεβέρι και τον Έρβιν Σάντσες, η Βολιβία έφτασε για δεύτερη φορά στην ιστορία της τον τελικό, αποκλείοντας στον ημιτελικό το Μεξικό του Λουίς Ερνάντες.

Εκεί όμως υποκλίθηκε στην ανωτερότητα της Βραζιλίας, η οποία είχε κατέβει με όλα τα «αστέρια» της εκ των οποίων έλαμπε πλέον εκτυφλωτικά εκείνο του 20χρονου Ρονάλντο. Η «Σελεσάο» επικράτησε άνετα με 3-1 με το «φαινόμενο» να σημειώνει το δεύτερο γκολ και τους Ντενίλσον και Ζε Ρομπέρτο να ανοίγουν και να κλείνουν τον θρίαμβο.

Πηγές: Wikipedia, vision360.bo, El Grafico

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 31 Μαρτίου

2021: Η Αλβανία περνά νικηφόρα (2-0) από το Σαν Μαρίνο, για τα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου του Κατάρ και ο αριστερός μπακ της ΑΕΚ, Μάριο Μιτάι, γίνεται ο νεαρότερος παίκτης (17 ετών και 237 ημερών) που αγωνίζεται με τη φανέλα της.

2015: Εντοπίζεται νεκρός κοντά στον ποταμό Πισουέργα ο παλαίμαχος μπασκετμπολίστας της Βαγιαδολίδ, Λάλο Γκαρσία. Η εξαφάνιση του 44χρονου Ισπανού είχε δηλωθεί στις 4 Μαρτίου.

2011: Η Αυστριακή Ολυμπιονίκης στο τζούντο, Κλόντια Χέιλ, αυτοκτονεί, πηδώντας από τον έκτο όροφο κτιρίου στη Βιέννη. Κορυφαία στιγμή στην καριέρα της 29χρονης αθλήτριας, που τα τελευταία χρόνια έχει αποσυρθεί από την ενεργό δράση και έχει αφοσιωθεί στην προπονητική, ήταν το ασημένιο μετάλλιο που κατέκτησε στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004.

2002: Ο Αμερικάνος τενίστας, Αντρέ Άγκασι, σημειώνει την 700ή νίκη στην καριέρα του όταν επικρατεί με 4-0 σετ του Ρότζερ Φέντερερ στον τελικό του Nasdaq-100 Open στην Φλόριντα.

2001: Ο 39χρονος Ισπανός μαραθωνοδρόμος, Ντιέγκο Γκαρθία, αφήνει την τελευταία του πνοή από καρδιακό επεισόδιο στη διάρκεια της προπόνησης. Κορυφαία διάκρισή του ήταν το ασημένιο μετάλλιο στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1994 στο Ελσίνκι.

2001: Πεθαίνει σε ηλικία 33 ετών ο πρώην παίκτης της Άρσεναλ, Ντέιβιντ Ροκάστλ, χτυπημένος από τον καρκίνο. Φόρεσε τη φανέλα των «κανονιέρηδων» επί 10 σερί χρόνια, κατακτώντας δύο πρωταθλήματα Αγγλίας (1989, 1991). Χρίστηκε 14 φορές διεθνής με την Εθνική Αγγλίας.

2000: Ο Ολλανδός προπονητής, Έγκεν Γκέραρντ, ανακοινώνει ότι στο τέλος της σεζόν θα αποχωρήσει από την τεχνική ηγεσία του ΟΦΗ, ύστερα από δεκαπέντε χρόνια προσφοράς.

1998: Οι ποδοσφαιριστές και το τεχνικό επιτελείο της Λιντς γλιτώνουν από θαύμα όταν το αεροπλάνο της επιστροφής απ’ το Λονδίνο, ύστερα από τον αγώνα με τη Γουέστ Χαμ, τυλίγεται στις φλόγες λίγο μετά την απογείωσή του. Ο πιλότος αποδεικνύεται ψύχραιμος και επιδέξιος και φέρνει σε πέρας την αναγκαστική προσγείωση, χωρίς κανένας από τους επιβαίνοντες να τραυματιστεί.

1997: Η 16χρονη Ελβετίδα Μαρτίνα Χίνγκις γίνεται η νεότερη τενίστρια που ανεβαίνει στο Νο 1 της παγκόσμιας κατάταξης, καταρρίπτοντας το ρεκόρ της Στέφι Γκραφ.

1993: Η Εθνική Ελλάδας νικά με 1-0 την Ουγγαρία στη Βουδαπέστη και εξασφαλίζει σε μεγάλο ποσοστό την πρόκριση στην τελική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου για πρώτη φορά στην ιστορία της. Το «χρυσό» γκολ πετυχαίνει με πέναλτι στο 70′ ο Στράτος Αποστολάκης.

1991: Ο Παναθηναϊκός συντρίβει την ΑΕΚ με 4-0 και κάνει ένα ακόμα καθοριστικό βήμα για την κατάκτηση του τίτλου. Δύο γκολ πετυχαίνει ο Αποστολάκης (7′, 52′) κι από ένα οι Καλαντζής (32′) και Βαζέχα (55′).

1982: Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου κερδίζει το βραβείο Όσκαρ για το soundtrack της ταινίας «Οι Δρόμοι της Φωτιάς», που αφηγείται την προετοιμασία και τη συμμετοχή των Βρετανών αθλητών, Έρικ Λίντελ και Χάρολντ Έιμπραχαμς στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924.

1980: Πεθαίνει σε ηλικία 66 ετών ο Τζέσι Όουενς, κυρίαρχη φυσιογνωμία των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936. Ο Αμερικανός αθλητής είχε κατακτήσει τέσσερα χρυσά μετάλλια (100μ., 200μ., άλμα εις μήκος, 4×100) στο Βερολίνο, διαλύοντας τις θεωρίες περί ανωτερότητας της άρειας φυλής μπροστά στα μάτια του Αδόλφου Χίτλερ. Προς τιμήν του Όουενς θα αθλοθετηθεί από το 1981 διεθνές ετήσιο βραβείο για τον καλύτερο αθλητή του στίβου.

1968: Με δύο γκολ του Κώστα Νικολαΐδη η ΑΕΚ νικά 2-1 τον Ολυμπιακό στη Νέα Φιλαδέλφεια και του ξεφεύγει με τέσσερις βαθμούς διαφορά στην κορυφή, οκτώ αγωνιστικές πριν το τέλος εκείνου του πρωταθλήματος.

1956: Η Επιτροπή Φιλάθλου Ιδιότητος εξετάζει το ενδεχόμενο να διαγράψει από τα μητρώα της ΕΠΟ τους διεθνείς ποδοσφαιριστές Στάθη Μανταλόζη, Κώστα Λινοξυλάκη, Λάκη Πετρόπουλο, Ανδρέα Μουράτη και Κώστα Πούλη, μια και θεωρεί ότι έκαναν χρήση της ιδιότητάς τους ως ερασιτέχνες αθλητές για να εισπράξουν αμοιβή συμμετέχοντας στην ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη «Οι Άσσοι του Γηπέδου», που προβάλλεται από τις 15 Μαρτίου. Αποδεικνύεται, ωστόσο, ότι οι ποδοσφαιριστές δεν είχαν πληρωθεί από τους παραγωγούς της ταινίας.

1915: Σκοτώνεται σε μάχη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ο Βρετανός δρομέας, Γουίνταμ Χόλσγουελ, ο οποίος είχε κατακτήσει με αμφιλεγόμενο τρόπο το χρυσό μετάλλιο στα 400 μέτρα, στη διοργάνωση του 1908 στο Λονδίνο.

 

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News