Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ : Η παγκόσμια ποδοσφαιρική πρωτιά και πως η «λοταρία» έγινε… ρώσικη ρουλέτα

Τη χαρακτηρίζουν, με ίσως αρκετή δόση… λογοτεχνίας ή κινηματογραφικής σεναριακής φαντασίας , «ρώσικη ρουλέτα» στο ποδόσφαιρο. Όπως και αν επιχειρήσει όμως κανείς να την αποδώσει, δίχως άλλο ο κανονισμός της διαδικασίας της πρόκρισης των ομάδων μέσω της εκτέλεσης των πέναλτι, είναι ένα από τα «πεπραγμένα» στο δημοφιλέστερο των σπορ που έχει μια άγρια ομορφιά, αγωνία και φυσικά πόνο. Για να μην πούμε… θάνατο. Μεταφορικά πάντα.

Κι ένας θάνατος, πραγματικός αυτή τη φορά, αποτελεί την αφορμή για τη σημερινή μας αναδρομή στην ιστορία της μπάλας που απέκτησε τον συγκεκριμένο «νόμο» σχεδόν μισό αιώνα μετά την εισαγωγή του επιμέρους στοιχείου που συνθέτει τη βάση του περιεχομένου του.

Ο ισραηλινός δάκτυλος και το οδυνηρό… σομπρέρο

Σαν σήμερα πριν από δύο χρόνια ακριβώς (22/3/2020) έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών, στα 93 του χρόνια, ο Γιόσεν Νταγκάν ο άνθρωπος (ή ένας εκ των δύο) που είχε(αν) την έμπνευση να εισαχθεί στο σπορ την αυγή της δεκαετίας του 70. Το πέναλτι ως… τιμωρία πρωτοεμφανίστηκε στο ποδόσφαιρο λίγο μετά το ξεκίνημα του 20^ου αιώνα (1902) αλλά ήταν αυτός ο παράγοντας από το Ισραήλ και ο μετέπειτα… προϊστάμενος του που θα φρόντιζαν να του δώσουν έναν επιπλέον συναρπαστικό κατά ουκ ολίγους ή τρομακτικό για επίσης πολλούς ρόλο στην εξέλιξη ορισμένων διοργανώσεων.

Αναμφίβολα δεν θα μπορούσε ποτέ να μαντέψουν πόση έντονη στενοχώρια από τη μία καθώς και αγαλλίαση από την άλλη θα προκαλούσε ταυτόχρονα παγκοσμίως όταν, ως Γενικός Γραμματέας της Ισραηλινής Ομοσπονδίας τη δεκαετία του 1960, επινόησε τη μέθοδο που έμελλε να αποφασίζει ποδοσφαιρικές αναμετρήσεις σε αγώνες νοκ-άουτ. Αφορμή για αυτή του την επινόηση ήταν ο μέγας θυμός και απογοήτευση που είχε βιώσει όταν, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 1968 στο Μεξικό, το Ισραήλ έχασε την ευκαιρία να διεκδικήσει ένα μετάλλιο στο ποδόσφαιρο. Η αναμέτρηση της εκπροσώπου της εν λόγω χώρας με την αντίστοιχη της Βουλγαρίας για τα προημιτελικά του τουρνουά τέλειωσε δίχως νικητή (1-1) και όλα κρίθηκαν με τον παρακάτω πολύκροτο τρόπο που πρόσφερε πίκρα στους Ισραηλινούς και τον εκ των κορυφαίων τους παραγόντων. Ο αρχηγός της εθνικής ομάδας της χώρας Μορντεκάι Σπίεγκλερ τράβηξε μέσα από ένα … σομπρέρο ένα κομμάτι χαρτί που είχε γραμμένη επάνω τη λέξη «όχι» ενώ ο Βούλγαρος ομόλογος του πήρε με ευτυχία αναμφίβολα εκείνο στο οποίο ήταν γραμμένο το «ναι». Έτσι έλαβε άδοξα και μέσα από εκείνη την με μπόλικη δόση έθνικ… λοταρία τέλος το ολυμπιακό όνειρο του Ισραήλ για ποδοσφαιρική διάκριση στην κορυφαία αθλητική διοργάνωση του πλανήτη. Και ο Νταγκάν τα πήρε στο κρανίο για να το θέσωμεν… οπαδικά.

Η επιστολή στη FIFA με την οποία άρχισαν όλα

Όπως ήταν φυσικό οι Ισραηλινοί ένιωσαν θλιμμένοι. Στις 24 Ιουλίου 1969, η FIFA έλαβε μια πρόταση γραμμένη από τον Μίκαελ Άλμογκ, ο οποίος διετέλεσε Πρόεδρος της Ισραηλινής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας μεταξύ 1973 και 1982. Σ’ αυτήν περιέγραφε την πρότασή των συμπατριωτών για τη χρήση πέναλτι για την «τύχη» ισόπαλων αγώνων.

Φυσικά το πράγμα δεν ήταν διόλου απλό… Η εν λόγω «έκθεση» μπορεί να ξεκίνησε τη συζήτηση στις τάξεις της Παγκόσμιας Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας, η οποία οδήγησε στην αποδοχή των πέναλτι στη συνεδρίαση της IFAB το 1970 – αλλά υπήρχαν και κάποια προηγούμενα. Ειδικά οι Γιουγκοσλάβοι ήταν μεγάλοι οπαδοί και ίσως πρωτοπόροι στο εν λόγω μέτωπο, αφού χρησιμοποιούσαν πέναλτι για να αποφασίσουν ισόπαλους αγώνες από τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Μπορεί να ήταν οι πρώτοι, αλλά κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα. Ντάγκαν και Άλμογκ που ήταν τότε πρόεδρος της τεχνικής επιτροπής της IFA πριν αναλάβει το τιμόνι του ισραηλινού ποδοσφαίρου, έστειλαν μια επιστολή στον τότε πρόεδρο της FIFA, Σερ Στάνλεϊ Ράους υποβάλλοντας επίσημη πρόταση να αλλάξει ο τρόπος που θα κρίνονται τα διεθνή παιχνίδια σε περίπτωση ισοπαλίας. Η επιστολή περιέγραφε το προηγούμενο καθεστώς της κλήρωσης ή το στρίψιμο του νομίσματος που αποφάσιζαν πριν (καθώς δεν υπήρχαν περιθώρια για επαναληπτικούς αγώνες λόγω συμφόρησης στο ποδοσφαιρικό καλεντάρι και του συνεπαγόμενου μεγάλου κόστους για τις ομάδες) ως «σκληρό» και πρότεινε μια μορφή διαδικασίας πέναλτι. Πέντε για κάθε ομάδα και εάν δεν υπήρχε νικητής, η συνέχιση των πέναλτι μέχρι να αστοχήσει η μία και να σκοράρει η άλλη και να ολοκληρωθεί πιο ποδοσφαιρικά και όχι στο… τζόγο ο αγώνας.

Στην προαναφερθείσα επιστολή – έκθεση ο Άλμογκ παραδέχεται για την πρότασή του «δεν θεωρώ ότι αυτή είναι η καλύτερη», αλλά το γεγονός παραμένει ότι κανένας από τότε δεν έχει βρει μια πειστική εναλλακτική επιλογή. Η καταμέτρηση των κόρνερ ήταν μια ιδέα. Χρησιμοποιήθηκε για να αποφασίσει το τουρνουά All Africa Games του 1965, όταν το Κονγκό κέρδισε τον τελικό εναντίον του Μάλι με 7-2 απολογισμό στην συγκεκριμένη κατηγορία – διάσταση (όπως αναφέρεται στο βιβλίο «1957-2007: 50 Χρόνια CAF). Αλλά εκτός από το ότι το Κονγκό είχε νικήσει την Αιθιοπία με 10-1 σε κόρνερ νωρίτερα στο ίδιο τουρνουά, αυτό το … παράδειγμα είναι μοναδικό στα χρονικά του ποδοσφαίρου. Έχει επίσης προταθεί ότι οι ομάδες μοιράζονται τον τίτλο, και αυτό έχει συμβεί δύο φορές στο ποδοσφαιρικό τουρνουά των Ασιατικών Αγώνων, αλλά φαίνεται να απουσίαζε τω καιρώ εκείνω πειστική εναλλακτική λύση σε σχέση με αυτή που πρότεινε η ισραηλινή πλευρά.

Η επιστολή δημοσιεύτηκε στο επίσημο περιοδικό της FIFA το 1969 και μετά από πολλές συζητήσεις σε όλο τον κόσμο, η ακριβής μορφή που πρότειναν οι Ισραηλινοί υιοθετήθηκε μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1970 από τους νομοθέτες του σπορ, το Διεθνές Συμβούλιο Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (IFAB). Μπορεί ο Νταγκάν να μην αναγνωρίστηκε ποτέ επίσημα ότι ξεκίνησε την ιδέα αλλά σίγουρα είχε παίξει καταλυτικό ρόλο σε εκείνη την ιστορική αλλαγή. Πρώην αθλητικός δημοσιογράφος, υπηρέτησε επίσης την Ομοσπονδία της χώρας ως ομοσπονδιακός τεχνικός και διευθυντής εξωτερικών σχέσεων. Ήταν βασικός συντελεστής στο να γίνει Ισραήλ μέλος της UEFA το 1994 και τιμήθηκε το 2002 από την τελευταία όταν έλαβε το παράσημο της για τις εξαιρετικές υπηρεσίες στο ποδόσφαιρο στο Κογκρέσο της Στοκχόλμης. «Ο Γιόζεφ Νταγκάν ήταν ηγετική και σημαντική φυσιογνωμία στην ανάπτυξη του ισραηλινού ποδοσφαίρου και στην ανάπτυξη της Ομοσπονδίας του Ισραήλ. Για πολλές δεκαετίες, έδωσε τον εαυτό του και γαλούχησε τις διεθνείς μας σχέσεις. Είχε επίσης το προνόμιο να γίνει ο εφευρέτης της διαδικασίας των πέναλτι για τον αγώνα, μια καινοτομία φτιαγμένη στο Ισραήλ, η οποία είχε τόσο τεράστιο αντίκτυπο στο διεθνές παιχνίδι» είχε πει πριν από δύο χρόνια την ημέρα του θανάτου του Νταγκάν για τον εκλειπόντα ο Γενικός Διευθυντής της Ισραηλινής Ομοσπονδίας, Ρότεμ Κάμερ.

Οι πρωτιές στη «ρουλέτα» από τα 11 μέτρα

Αφού τέθηκε σε ισχύ ο νέος κανονισμός το 1970, ποιος ήταν ο πρώτος παίκτης που έχασε πέναλτι σε διεθνείς αγώνες; Ο Τζιμ Φόρεστ έστειλε την μπάλα το δοκάρι, καθώς η Αμπερντίν έχασε από τη Χόνβεντ στο Κύπελλο Κυπελλούχων Ευρώπης. Ήταν στις 30 Σεπτεμβρίου 1970, την ίδια μέρα που ο θρυλικός Γιόζιπ Σκόμπλαρ αλλά και ο Ζακί Νοβί αστόχησαν για λογαριασμό της Ολιμπίκ Μαρσέιγ στην ήττα από τη Σπαρτάκ Τρνάβα στο πλαίσιο του Κυπέλλου Εκθέσεων (μετέπειτα UEFA και Europa League). Έξι χρόνια αργότερα ο Ούλι Χένες έγραψε ιστορία όταν σούταρε πάνω από το δοκάρι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας των πέναλτι στο φινάλε του Τελικού του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος του 1976 και έγινε ο πρώτος παίκτης που κόστισε στην ομάδα του έναν σημαντικό διεθνή τίτλο. Σ’ εκείνο το παιχνίδι που έμεινε στην Ιστορία για το εμπνευσμένο κτύπημα του Άντονιν Πανένκα που έδωσε το τρόπαιο στην Τσεχοσλοβακία στην αναμέτρηση με την τότε κάτοχο του τροπαίου και πρωταθλήτρια κόσμου συνάμα Δυτική Γερμανία.

Η ευστοχία του Μπεστ και η αστοχία του Λο

Όμως η πρώτη τέτοια διαδικασία έλαβε χώρα τον Αύγουστο του 1970. Παραδόξως στην… Αγγλία, που κόντρα στην πίστη της στην παράδοση στην εν λόγω περίπτωση δεν άργησε να αποδεχθεί νεωτερισμό στο σπορ την πατρότητα του οποίου διεκδικεί. Τότε η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ κέρδισε την πρόκριση στο τουρνουά Watney Cup ( η πρώτη διοργάνωση παγκόσμια που είχε χορηγό , έφθασε σε μόλις τέσσερις εκδόσεις και έπαιρναν μέρος οι ομάδες με την μεγαλύτερη παραγωγή γκολ στις τέσσερις επαγγελματικές κατηγορίες της χώρας ) με αντίπαλο την Χαλ (13^η την προηγούμενη χρονιά στη Β’ κατηγορία αλλά πήρε το εισιτήριο για τα 72 τέρματα που είχε πετύχει στη διοργάνωση) στο Μπούθφερι Πάρκ στις 5 του τελευταίου μήνα του καλοκαιριού τη χρονιά εκείνη. Με δύο γίγαντες όχι μόνον των «κόκκινων διαβόλων» αλλά και του παγκόσμιου ποδοσφαίρου να γράφουν ιστορία μετά το πέρας του αγώνα που στην κανονική του διάρκεια είχε τελειώσει 1-1. Ο μεν αλησμόνητος Τζορτζ Μπεστ καθώς σκόραρε στο πρώτο πέναλτι ο δε παρτενέρ του στην επίθεση της Γιουνάιτεντ Ντένις Λο ( ο οποίος είχε ισοφαρίσει στο 78′ για την ομάδα του και συνέβαλε καταλυτικά στην αφετηρία της γραφής του νέου κεφαλαίου στην παγκόσμια ποδοσφαιρική ιστορία) να γίνεται ο πρώτος παίκτης ο οποίος αστοχεί. Πιο σωστά ήταν ο γκολκίπερ της Χαλ Ίαν ΜακΚένι εκείνος που απέκρουσε αλλά στη συνέχεια ως εκτελεστής έστειλε την μπάλα δοκάρι κοστίζοντας τον αποκλεισμό στην ομάδα του καθώς ο Γουίλι Μόργκαν ευστόχησε για τη Γιουνάιτεντ. Με τον περίφημο δημοσιογράφο Μπράιαν Τέιλορ της « The Daily Mail» να τονίζει « ήταν ένα από τα πλέον συναρπαστικά και δραματικά παιχνίδια που έχω δει ποτέ σε ποδοσφαιρικό γήπεδο».

«Απλώς στάθηκα με τη μπάλα περιμένοντας έναν από τους παίκτες μας να εκτελεστεί το πέναλτι, αλλά κανείς δεν έβγαινε μπροστά», είπε ο τερματοφύλακας της Σίτι, ο οποίος ήταν… αριστερός εξτρέμ στα παιδικά του χρόνια με τη φανέλα της Άρσεναλ. Για να προσθέσει ο μοιραίος παίκτης για τις «τίγρεις» για τις οποίες είχε αστοχήσει πριν και ο Κεν Γουίγκσταφ ενώ στους εύστοχους παίκτης της μεγάλης αντιπάλου ήταν τόσο ο θρυλικός Μπόμπι Τσάρλτον όσο και ο Μπράιαν Κιντ για το τελικό 4-3: «Ο προπονητής Τζον ΜακΣέβενι μου φώναξε να το εκτελέσω. Προφανώς όλα τα άλλα παλικάρια είχαν γίνει καπνός. Δεν έπρεπε να εκτελώ πέναλτι και ήξερα ότι θα μπορούσε πολύ εύκολα να χτυπήσει τη σημαία του κόρνερ. Γνώριζα τον Άλεξ Στέπνεϊ από τότε που ήταν στη Μίλγουολ και ήμουν με την Άρσεναλ και τη Σάουθεντ Γιουνάιτεντ και γινόταν κάποια συζήτηση ότι οι τερματοφύλακες ήταν πάντα οι ήρωες και ποτέ οι κακοί σε τέτοιες συνθήκες».

Η Ιστορία είχε πλέον ξεκινήσει να γράφεται εκείνο το αυγουστιάτικο απόγευμα με τη νικήτρια να γνωρίζει στη συνέχεια τη συντριβή 4-1 από την Ντέρμπι Κάουντι στον τελικό στον οποίο δεν χρειάστηκε ανάλογο δράμα και… συγκίνηση μέχρι τέλους.

Το τακτικό αγγλικό… δράμα

Με τα χρόνια, τα πέναλτι έχουν φέρει έντονη δυστυχία κύρια στους Άγγλους καθώς η εθνική τους ομάδα γνώρισε την ήττα στη ρουλέτα σε τουλάχιστον επτά λίαν σημαντικές περιπτώσεις σε Παγκόσμια Κύπελλα και Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα συμπεριλαμβανομένων των ημιτελικών της κορυφαίας ποδοσφαιρικής διοργάνωσης το 1990 και του Euro 96 και ίσως πάνω απ’ όλα τον τελικό του περυσινού Euro επί πατρίου εδάφους. Με θύτη σ’ αμφότερες τις πρώτες περιπτώσεις την αιώνια αντίπαλο Γερμανία και την Ιταλία στην πιό πρόσφατη τους ανάλογη πίκρα. Πιθανότατα όσοι στο αγγλικό στρατόπεδο γνώριζαν τον… υπεύθυνο για αυτή την οδυνηρή για εκείνους διαδικασία, την οποία φρόντισαν να αποδεχθούν πρώτοι και καλύτεροι, ασφαλώς θα προτιμούσαν να μην είχε έρθει ποτέ. Γιατί ίσως η προκάτοχος λοταρία – τύχη να τους έφερνε αντίθετα το πολυπόθητο εισιτήριο της πρόκρισης και του τροπαίου αντίστο9ιχα που έχασαν μέσα από το νεωτερισμό που προέκριναν Ισραηλινοί, και στον οποίο κόντρα, στις προσφιλείς τους συνήθειες, αρνήθηκαν εκείνη τη φορά να γυρίσουν την πλάτη.