Μπάλα: Πώς άσπρισε και έγινε ανεπιθύμητη - Μια ξεχασμένη ποδοσφαιρική ιστορία
Ένα τυχαίο γεγονός που αφορούσε τη βαφή ήταν ουσιαστικά αυτό που άλλαξε χρώμα στις μπάλες ποδοσφαίρου.
Όταν στις 19 Νοεμβρίου 1951, η Αγγλική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία αποφάσιζε να εγκρίνει τη λευκή μπάλα ποδοσφαίρου, ουσιαστικά περνούσαν στην ιστορία οι σκουρόχρωμες, καφέ κυρίως, μπάλες που χρησιμοποιούνταν μέχρι τότε. Βέβαια επρόκειτο για μια απόφαση που είχε τη δική της ιστορία, ξεχασμένη σήμερα.
Στα τέλη Ιουλίου του 1927, κάποιος Ρόμπερτς, ένας ταπεινός αναγνώστης, έγραψε στην εφημερίδα Athletic News για να «επιστήσει την προσοχή της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας και όλων των εραστών του παιχνιδιού στην επιθυμία αλλαγής του χρώματος της μπάλας, κάτι που δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα τύχει καθολικής έγκρισης». Μια λευκή μπάλα, πρότεινε, όχι μόνο θα ήταν πιο ορατή αλλά και πιο συναρπαστική. «Το αξιοθέατο θα ήταν να βλέπουμε μια λευκή μπάλα χαμηλά και ψηλά».
Ο Ιβάν Σαρπ, πρώην παίκτης της Ντέρμπι, της Λιντς και της Γουότφορντ και μέλος της Ολυμπιακής ποδοσφαιρικής ομάδας της Βρετανίας που πήρε το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1912, ήταν διευθυντής της εφημερίδας εκείνη την εποχή. Ήταν τόσο ενθουσιασμένος με αυτή την ιδέα που στην επόμενη έκδοσή όχι μόνο δημοσίευσε ολόκληρη την επιστολή, αλλά και ένα άρθρο στην κορυφή του πρωτοσέλιδου. «Μια μπάλα από λευκό δέρμα… έχει πλεονεκτήματα για θεατές και παίκτες», έγραφε.
Η μπάλα που θα φαίνεται
«Τις ηλιόλουστες μέρες οι παίκτες πιθανότατα θα ήταν πιο δύσκολο να δουν από ό,τι η μπάλα που χρησιμοποιείται τώρα, αλλά καθώς οι φωτεινές μέρες του αγγλικού χειμώνα, όπως και το καλοκαίρι, είναι σχετικά λίγες, μπορεί να κερδίσουμε περισσότερα από όσα θα χάσουμε. Στον θολό καιρό που χαρακτηρίζει την ποδοσφαιρική σεζόν, είναι πιθανό η άσπρη μπάλα να είναι μια πολύ ευπρόσδεκτη καινοτομία για τους θεατές. Η ιδέα φαίνεται φανταστική, αξίζει να το σκεφτούμε».
Τότε έκανε την εμφάνισή του ο Χέρμπερτ Τσάπμαν, ο οποίος ως προπονητής είχε ήδη κατακτήσει δύο πρωταθλήματα και ένα Κύπελλο Αγγλίας με τη Χάντερσφιλντ και επρόκειτο να επαναλάβει αυτό το κατόρθωμα με την Άρσεναλ. «Συνειδητοποιούμε τις δυνατότητες της πρότασης και σκοπεύουμε να τις διερευνήσουμε όσο το δυνατόν πληρέστερα», είπε, αλλά παραδέχτηκε: «Αμφιβάλλω αν θα γίνει ποτέ σε αγώνες πρωταθλήματος».
«Είναι σίγουρα μια νέα πρόταση», είπε ο γραμματέας της FA, Φρέντερικ Γουόλ, όταν κλήθηκε να την κηρύξει παράνομη. «Δεν υπάρχει τίποτα στους κανονισμούς του παιχνιδιού που να εμποδίζει τη χρήση μιας άσπρης μπάλας, και καθώς είναι ένα παιχνίδι εξάσκησης, προσωπικά δεν έχω καμία αντίρρηση».
Υπήρχε προηγούμενο
Η αλήθεια είναι δεν επρόκειτο για μια εντελώς πρωτότυπη ιδέα. Υπάρχουν καταγραφές για μπάλες βαμμένες λευκές, οι οποίες χρησιμοποιούνταν σε παιχνίδια που χρονολογούνται από τα τέλη του 19ου αιώνα. Οι παίκτες της Ντέρμπι είχε παίξει με άσπρη μπάλα στη διάρκεια μιας περιοδείας προετοιμασίας στην Ολλανδία το 1925. Όταν έπεσε το σούρουπο κατά τη διάρκεια ενός αγώνα με τον Άγιαξ, η καφέ μπάλα ήταν δύσκολο να διακριθεί και αντικαταστάθηκε από μια λευκή μπάλα. Όμως η παίκτες της Ντέρμπι την απομάκρυναν ξανά, αρνούμενοι να παίξουν με «ένα κομμάτι ασβέστη».
Η Ρέντινγκ ήταν μια από τις πρώτες ομάδες που δοκίμασαν όμως κανείς δεν εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα. Ο αρχηγός της Ρέντινγκ, Ρόμπερτ Έγκο, είχε πει: «Δεν μπορώ να πως ότι μια άσπρη μπάλα δίνει κάποιο πλεονέκτημα και σε μια φωτεινή ηλιόλουστη μέρα μπορεί εύκολα να αποδειχθεί ένα σαφές μειονέκτημα». Ο μάνατζέρ της ομάδας Andrew Wylie, δήλωσε την όλη η ιδέα ήταν «μέρος μιας ανοησίας, μόνο μια μόδα”.
Ο Guardian ανέφερε ότι σε άλλες δοκιμές εκείνο το Σαββατοκύριακο, στο Clapton Orient «ήταν μια απογοήτευση, με τους παίκτες να παραπονιούνται ότι δυσκολεύονταν να το δουν τη μπάλα στον γκρίζο καιρό», ενώ στη Χάντερσφιλντ η λευκή μπογιά τρίφτηκε γρήγορα και έφυγε από την μπάλα, η οποία «Πήρε τη συνηθισμένη απόχρωση πολύ πριν από το τέλος της δοκιμής». Στο Blackpool οι παίκτες «εξέφρασαν με έμφαση την αντίθεσή τους στην καινοτομία».
Ένα τεράστιο πλεονέκτημα για τους θεατές
Η Άρσεναλ έπαιξε το πρώτο μισό ενός αγώνα της με μια μπάλα καλυμμένη με γυαλιστερή, εμαγιέ μπογιά – το ίδιο υλικό που χρησιμοποιήθηκε στις μπάλες του γκολφ – και το δεύτερο ημίχρονο με μια πιο ματς μπάλα. Οι δημοσιογράφοι της Athletic News «παρατήρησαν ιδιαίτερα πώς η μπάλα φαινόταν καλά στο σκοτεινό φόντο των θεατών που στέκονταν στην εξέδρα» και τόνισαν ότι «ήταν προφανές ότι σε μια πραγματικά μουντή μέρα η άσπρη μπάλα θα ήταν ένα τεράστιο πλεονέκτημα για τους θεατές».
Εκείνοι που ήταν στο γήπεδο, ωστόσο, ήταν λιγότερο συγκλονισμένοι. Ο διαιτητής περιέγραψε «μια περίπτωση που έχασα εντελώς τη μπάλα καθώς βρέθηκε στην ευθεία με το λευκό δοκάρι» και παραπονέθηκε ότι «βρήκα ακόμα πιο δύσκολο να παρακολουθώ τη μπάλα ενώ βρισκόταν στο ίδιο επίπεδο με τα λευκά σορτσάκια των παικτών».
Ο Μπίλι Μπλάιθ, ο αρχηγός της Άρσεναλ, είπε για την… εμαγιέ βαφή «όλοι οι παίκτες συμφωνούν ότι ήταν αδύνατο να το ελέγξουν, γλιστρώντας από το πόδι τους από όλες τις γωνίες. Όσον αφορά την ορατότητα, μπορούσαμε να δούμε την μπάλα υπέροχα όταν βρισκόταν στο έδαφος, αλλά ήταν απίστευτη καταπόνηση όταν βρισκόταν ψηλά μετά την πτήση της σε ύψος.”
«Κάναμε το πείραμα ως πείραμα και δεν το συνεχίζουμε», είπε ο Τσάπμαν. «Δεν θα έφτανα στο σημείο να πω ότι δεν ήταν ικανοποιητικό, αλλά δεν ήταν αρκετά επιτυχημένο για να δικαιολογήσει οποιαδήποτε απόκλιση από την παράδοση».
Η μεγάλη αλλαγή
Η σεζόν του πρωταθλήματος ξεκίνησε με τις παραδοσιακές σκούρες μπάλες. Τα χρόνια πέρασαν και μετά τον πόλεμο, τον χειμώνα του 1946-47, τον πιο χιονισμένο του 20ού αιώνα, ήρθαν κάποιες αλλαγές. Η Southend αποφάσισε να βάψει τις γραμμές του γηπέδου κόκκινες και η Ρεντινγκ μπλε τα δοκάρια. Σύντομα άρχισαν να εξετάζονταν εναλλακτικές λύσεις αντί για τις παραδοσιακές καφέ δερμάτινες μπάλες. Για ακόμα μια φορά.
Ιδιαίτερη σημασία στην καθιέρωση της λευκής μπάλας έπαιξε ένας τηλεοπτικός αγώνας μεταξύ Αγγλίας και Ιταλίας στο Γουάιτ Χαρτ Λέιν το 1949. Μια λευκή μπάλα χρησιμοποιήθηκε στο φως που εξασθενούσε προς το τέλος του αγώνα, μετά από επιμονή του προέδρου της FIFA, Sir Stanley Rous, ο οποίος παρατήρησε ότι «με φόντο το υψηλό μέρος των κερκίδων στο White Hart Lane η συνηθισμένη μπάλα γινόταν σχεδόν αόρατη όταν έπεφτε η νύχτα».
Μετά από εκείνο το παιχνίδι, ο γραμματέας του πρωταθλήματος, Φ Χάουαρθ, υποστήριξε ότι «η λευκή μπάλα δεν είχε πολλά πλεονεκτήματα έναντι της συνηθισμένης», αλλά είχε δεχτεί η FA να συνεχίσει να πειραματίζεται. Τον Φεβρουάριο του 1950 η δεύτερη ομάδας της Αγγλίας έπαιξε με τη δεύτερη ομάδα της Ελβετίας στο Χίλσμπορο με μια φωτεινή κίτρινη μπάλα που χρησιμοποιήθηκε στο πρώτο ημίχρονο και μια φανταχτερή πορτοκαλί στο δεύτερο. Η μεγάλη ώθηση ήρθε την επόμενη χρονιά, η πρώτη στην οποία ουσιαστικά καθιερώνεται ο φωτισμός στα γήπεδα. Ήταν κάτω από τα φώτα που η λευκή μπάλα πραγματικά, από κάθε άποψη, έλαμψε.
Το 1951 η Λίγκα επέτρεψε τη χρήση της, αλλά η χρησιμοποίηση της ήταν στην κρίση των διαιτητών. Τα περισσότερα ματς γίνονται με την παραδοσιακή μπάλα ενώ σε ένα ματς της Τσέλσι ο Guardian περιέγραψε τα τελευταία λεπτά -με λευκή μπάλα- «σαν να παρακολουθείς μια μπάλα του πινγκ πονγκ σε ένα σκοτεινό δωμάτιο».
Πώς τα έφερε η τύχη
Το 1951 έγινε κάτι ποτ άλλαξε τα πάντα. Οι μπάλες ήταν οι κλασικέ ςκαι γίνονταν λευκές με μια στρώση βαφής και μια στρώση κυτταρίνης. Η πρώτη στρώση έκανε τη μπάλα λευκή, η δεύτερη προστάτευε την πρώτη από φθορές. Επίσης, εντελώς τυχαία, προστάτευσε την μπάλα από το νερό. Δημιουργούσε αδιαβροχοποίηση ως ένα βαθμό. Έτσι, ενώ οι παραδοσιακές μπάλες μπάλες αύξαναν το βάρος τους έως 20% σε μια βροχερή ημέρα, οι λευκές παρέμεναν αδιαπέραστες από το νερό.
Την ίδια χρονιά, σε έναν αγώνα μεταξύ Αγγλίας και Ουαλίας που ήταν στο 1-1 απέμεναν 15 λεπτά για το τέλος. Οι παίκτες πάσχιζαν να μεταφέρουν μια μουσκεμένη δερμάτινη μπάλα σε ένα λασπωμένο γήπεδο. Τότε κάποιος την αντικατέστησε με μια λευκή μπάλα. Η Αγγλία νίκησε 4-1.
Το 1952, η εφημερίδα Sunderland Echo υποστήριξε ότι η μπάλα βοήθησε ιδιαίτερα τους παίκτες που ήταν μικρόσωμοι. «Οι μεγαλόσωμοι παίκτες που έχουν πλεονέκτημα στη λάσπη και η ελαφριά μπάλα, που χρησιμοποιείται στη λάσπη, τους τιμωρεί».
Το 1953 η FA συνέστησε να χρησιμοποιούνται λευκές μπάλες από την αρχή ή καθόλου, αν και αυτό παρέμενε στη διακριτική ευχέρεια του διαιτητή. Η μεγαλύτερη δυνατή διαφήμιση για τη χρήση της λευκής μπάλας με την άφιξη της Ουγγρικής Χόνβεντ για έναν αγώνα με τη Γουλβς. Είναι το ματς που ενέπνευσε τη L’Équipe να προτείνει της διοργάνωσης ενός Ευρωπαϊκού Κυπέλλου, το οποίο ξεκίνησε το 1955.
Με την ομάδα του να χάνεται με 2-0 στο ημίχρονο, ο προπονητής της Γούλβς, Σταν Κάλις, έστειλε ανθρώπους και έβρεξαν πολύ το γήπεδο. Η ομάδα του νίκησε 3-2.
Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1958 ήταν το πρώτο που χρησιμοποιήθηκε λευκή μπάλα και η μάχη είχε ουσιαστικά τελειώσει. Η θέση των οπαδών ήταν ξεκάθαρη. Δύο χρόνια αργότερα, στα τελευταία λεπτά της νίκης με 2-1 της Μπέρνλι επί της Μάντσεστερ Σίτι στο Μέιν Ρόουντ ακούγεται από τους οπαδούς των δύο ομάδων να τραγουδούν «white ball, white ball» καθώς στριμώχνονταν για να παρακολουθήσουν την αναμέτρηση με παραδοσιακή καφέ μπάλα.
Με πληροφορίες από Guardian.
Σαν Σήμερα: Τι συνέβη στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 19 Νοεμβρίου
2012: Η ομάδα μπάσκετ γυναικών του Hall High School (Ark.) νικά την αντίστοιχη του Little Rock-Fair High School με 88-0 στον πρώτο αγώνα της σεζόν.
1999: Σε τελετή που γίνεται στην Βιέννη, 30 χρόνια μετά την επίτευξη του 1.000ού τέρματος της καριέρας του, ο μάγος της μπάλας Pele ανακηρύσσεται ”κορυφαίος αθλητής του αιώνα”, όπως προέκυψε από το δημοψήφισμα που έκανε το διεθνές πρακτορείο Reuters. Δεύτερος στις προτιμήσεις ο θρύλος της πυγμαχίας Muhammad Ali.
1998: Ο Dragan Tarlac σπάει το ρεκόρ των 1.008 πόντων σε ευρωπαϊκούς αγώνες που κρατούσε ο Στηβ Γιατζόγλου πάνω από μια δεκαετία αφού με τους 16 πόντους που σημειώνει στον αγώνα Ουλκέρ – Ολυμπιακός (69-79) για την Ευρωλίγκα φτάνει τους 1.014.
1991: Ο Φαίδων Κωνσταντουδάκης βραβεύεται από το Ίδρυμα Μπότση, δια χειρός Δημήτρη Μαθιόπουλου, προέδρου της ΕΣΗΕΑ, ως “Αθλητικός Συντάκτης της Χρονιάς”.
Το 1.000ό γκολ της καριέρας του Πελέ
1969: Ο Pele σημειώνει το 1.000ό γκολ της καριέρας του με πέναλτι στο 32ο λεπτό του 909ου αγώνα του, Σάντος-Βάσκο Ντα Γκάμα (2-1) στο Μαρακανά, μπροστά σε 150.000 θεατές. Η ραδιοφωνική μετάδοση του αγώνα διακόπτει την κίνηση στους δρόμους όλων των μεγαλουπόλεων για 1 λεπτό μέχρι να χτυπηθεί το πέναλτι και μετά το γκολ χιλιάδες άνθρωποι ξεχύνονται στους δρόμους χορεύοντας σάμπα.
1967: Ο Παναθηναϊκός, μπροστά σε 10,000 θεατές στο Παναθηναϊκό Στάδιο, κερδίζει τον Ολυμπιακό και ανακηρύσσεται πρωταθλητής στο βόλει. Πρώτος διαιτητής είναι ο Θανάσης Μπελιγράτης, μετέπειτα πρόεδρος της ΕΟΠΕ, ενώ με τους νικητές αγωνίζονται οι Α. και Νίκος Μπεργελές, Μ. Γεωργαντής, Λελούδας, Πέρρος, κα. και προπονητής είναι ο Γεράσιμος Θεοδωράτος.
1950: Ενταφιάζεται στην Αθήνα, στο νεκροταφείο του Ζωγράφου ο Μίμης Πιερράκος, ο παίκτης του Παναθηναϊκού, που ήταν γνωστός και ως “Μπρακ” και που σκοτώθηκε δέκα (!) χρόνια πριν, το Νοέμβριο του 1940, έξω από το Πόγραδετς κατά την διάρκεια του Αλβανικού Μετώπου. Αντιπροσωπεία της ομάδας του Παναθηναϊκού εντόπισε τον τάφο του παίκτη στην Αλβανία και μετέφεραν τα οστά του στην Αθήνα.
1932: Ο Joe Kershallo σημειώνει 71 πόντους και η ομάδα του West Liberty State College της West Virginia κερδίζει με 127-0 το Cedarville College σε αγώνα κολλεγιακού μπάσκετ.
1906: Το Λονδίνο αναλαμβάνει την διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 1908.