Πανιώνιος: Επί 134 χρόνια πρωταγωνιστής στον ελληνικό αθλητισμό

Τα αφιερώματα για τα γενέθλια των μεγάλων συλλόγων της χώρας, μοιάζουν συχνά με διαγωνισμούς για το ποιος έχει κατακτήσει τους περισσότερους τίτλους – με την εγκυρότητα των αριθμών να είναι συχνά αμφισβητούμενη.

Ο Πανιώνιος, ο οποίος άρχιζε τη δράση του στις 14 Σεπτεμβρίου 1890 στη Σμύρνη, δεν έχει ανάγκη να μπει σε τέτοια διαδικασία. Όχι επειδή δεν έχει τίτλους να επιδείξει – έχει, άσχετα αν δεν συγκρίνονται σε αριθμό με τα πιο δημοφιλή σωματεία – αλλά επειδή η συμβολή του στη θεμελίωση του οικοδομήματος που ονομάζεται «ελληνικός αθλητισμός» είναι καθοριστική.

Η πρωτοβουλία που πήρε σαν σήμερα πριν από 134 χρόνια μια παρέα φιλόμουσων Σμυρνιών με επικεφαλής τον Νικία Τζέτζο, για την ίδρυση ενός μουσικογυμναστικού συλλόγου, του Ορφέα, αποδείχθηκε κομβικής σημασίας για τον ελληνικό αθλητισμό που τότε βρισκόταν στα σπάργανα.

Ο νέος σύλλογος έκανε από νωρίς αισθητή την παρουσία του στις πρώτες πανελλήνιας εμβέλειας διοργανώσεις, όπως τα Τήνια του 1895. Αν και από το 1893 κάποια μέλη του είχαν διαφωνήσει με την κατεύθυνση δημιουργώντας ένα νέο σωματείο επικεντρωμένο στον αθλητισμό, το Γυμνάσιο, δεν άργησε να έρθει η επανένωση, τον Οκτώβριο το 1898.

Ο Πανιώνιος, όπως ονομάστηκε ο επανενωμένος σύλλογος, ανέπτυξε δράσεις πρωτοποριακές για την εποχή. Οι ιθύνοντες του Γυμνασίου είχαν καθιερώσει από το 1896 τη διεξαγωγή των Δημόσιων Αγώνων, οι οποίοι γρήγορα ονομάστηκαν από τον Τύπο και τους φιλάθλους «Πανιώνιοι»  (προαναγγέλλοντας και την ονομασία που θα έπαιρνε αργότερα ο σύλλογος). Το Γυμνάσιο ήταν ένα από τα σωματεία που υπέγραψαν και την ιδρυτική διακήρυξη του ΣΕΑΓΣ (νυν ΣΕΓΑΣ) το 1897.

Χάρη στη διορατικότητα χαρισματικών ανθρώπων όπως ο Δημητρός Δάλλας, ο Πανιώνιος κατάφερε από τα πρώτα χρόνια της δράσης του να αφήσει το αποτύπωμά του στο αθλητικό στερέωμα. Η θέσπιση των Σχολικών Αγώνων, το 1901, έστρεψε εκατοντάδες μαθητές απ’ την ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης προς τον αθλητισμό. Ακολούθησε η ίδρυση της Σχολής Γυμναστών, στην οποία δίδασκαν διακεκριμένοι διπλωματούχοι της γυμναστικής σχολής.

Οι Πανιώνιοι Αγώνες – οι οποίοι αφορούσαν κυρίως τον στίβο – προσέλκυαν τους κορυφαίους αθλητές της μητροπολιτικής Ελλάδας, όπως ο Κωστής Τσικλητήρας. Η κοσμοπολίτικη αύρα της Σμύρνης, καθώς και η συμμετοχή Φραγκολεβαντίνων αλλά και Τούρκων αθλητών, έδωσε στη διοργάνωση ξεχωριστό κύρος, που συχνά ξεπερνούσε εκείνο των Πανελλήνιων Αγώνων που διοργάνωνε ο ΣΕΑΓΣ.

Με την ανέγερση του ιδιόκτητου σταδίου του στην περιοχή της Πούντας, το 1912, για την οποία όφειλε πολλά στον Μητροπολίτη Σμύρνης, Χρυσόστομο, ο Πανιώνιος γιγαντώνεται σε σύγκριση με τον συμπολίτη του και εξίσου δραστήριο Απόλλωνα. Οι Πανιώνιοι Αγώνες αποτελούν πόλο έλξης για τους Σμυρνιούς της υψηλής κοινωνίας, ενώ ο σύλλογος αρχίζει να καλλιεργεί όλο και περισσότερα αθλήματα, επεκτείνοντας τους ορίζοντές του.

Ούτε η Καταστροφή της Σμύρνης, το 1922, η οποία έσβησε βίαια τα όνειρα της ένωσης με την Ελλάδα, στάθηκε αρκετή για να διακόψει τη δράση του Πανιωνίου, ο οποίος θρήνησε 23 διακεκριμένους αθλητές του – ανάμεσά τους κι ο πρωταθλητής του στίβου, Νικόλαος Ανδρεαδάκης. Ο Δάλλας, ο οποίος είχε εκλεγεί στη θέση του προέδρου από το 1915, βρήκε στέγη σε ένα καμαράκι του Παναθηναϊκού Σταδίου και άρχισε να αναζητά τους αθλητές του ανάμεσα στις σκηνές των προσφύγων.

Βρήκε αρκετούς, με προεξέχοντες τους πρωταθλητές Παναγιώτη Ρετέλλα και Δημητρό Καραμπάτη και τον Νοέμβριο του 1922, μόλις δύο μήνες μετά τον ξεριζωμό, πέτυχε την επανασύσταση του Πανιωνίου στην Αθήνα. «Ο Πανιώνιος δεν πέθανε διότι αποτελεί ιδέα, την αθλητική ιδέα κι οι ιδέες είναι αθάνατες», είχε πει ο Δάλλας. Η διοργάνωση των Πανιώνιων Αγώνων στο Καλλιμάρμαρο, το καλοκαίρι του 1923, ήρθε ως επιβεβαίωση της ξακουστής (και αντιγραμμένης από πολλούς) ρήσης του.

Ο Πανιώνιος όχι μόνο είχε επιβιώσει, αλλά συνέχισε να διαμορφώνει τις εξελίξεις στον ελληνικό αθλητισμό. Με δική του πρωτοβουλία διοργανώθηκαν τα πρώτα πρωταθλήματα βόλεϊ, άθλημα που καλλιεργούσε από το 1919 στη Σμύρνη συναγωνιζόμενος τουρκικές και βρετανικές ομάδες. Το 1926 ο Δάλλας προχώρησε στη σύσταση τμήματος αθλητισμού γυναικών, εμπνευσμένος από τη γνωριμία του με τη Γαλλίδα, Αλίς Μιλιά.

Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους διοργάνωσε στο Παναθηναϊκό Στάδιο τους πρώτους Αγώνες Αθλητριών, οι οποίοι για μερικά χρόνια λειτουργούσαν ως το αντίστοιχο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα. Η Σοφία Μπεναρδή, η Λιλή Καραμπάτη, η Λάουρα Μπαχώμη, είχαν διακριθεί σ’ εκείνη την ιστορική πρώτη διοργάνωση του 1926, που έδωσε κίνητρο σε όλο και περισσότερες Ελληνίδες των γενιών που ακολούθησαν να στραφούν προς τον αθλητισμό.

Σε πρωτοβουλία του Δάλλα οφείλεται και η θέσπιση των Βαλκανικών Αγώνων. Μετά τον θάνατό του, τον Δεκέμβριο του 1929, το έργο του συνέχισε ο Δημητρός Καραμπάτης, ο οποίος πρωτοστάτησε για τη μεταφορά της έδρας στην αναπτυσσόμενη συνοικία της Νέας Σμύρνης. Η αναζήτηση ενός ιδιόκτητου σταδίου ολοκληρώθηκε το 1937, με την παραχώρηση του οικοπέδου στο οποίο βρίσκεται από το 1940 έως και σήμερα η έδρα του Πανιωνίου.

Η συνέχεια και το σήμερα

Για τους Έλληνες φιλάθλους της σύγχρονης εποχής, όλα τα παραπάνω μπορεί να μοιάζουν… αρχαία ή ρομαντικά. Όπως σε όλο τον κόσμο, όμως, για να φτάσουμε σήμερα να απολαμβάνουμε το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ και τα υπόλοιπα δημοφιλή σπορ, έτσι και στην Ελλάδα χρειάστηκαν κάποιοι άνθρωποι με όραμα, τόλμη και θέληση.

Ο Πανιώνιος στάθηκε στα πόδια του χάρη στον Δάλλα και τον Καραμπάτη και συνέχισε να μεγαλουργεί και μετά την Κατοχή. Με μπροστάρη τον Ηλία Μισαηλίδη, σάρωσε τους τίτλους στον στίβο γυναικών, με αιχμή του δόρατος τη Φανή Αργυρίου και ανέδειξε βαλκανιονίκες όπως ο Γιώργος Μαρσέλλος και ο Βαγγέλης Δεπάστας. Η συγκρότηση ισχυρής ποδοσφαιρικής ομάδας με επικεφαλής τον Γιώργο Ρουσσόπουλο και «αστέρια» όπως ο διεθνής τερματοφύλακας, Νίκος Πεντζαρόπουλος, άρχισε να φέρνει φιλάθλους στο πλευρό του.

Ωστόσο, ο Πανιώνιος είχε χάσει πολύτιμο έδαφος μετά τον ξεριζωμό απ’ τη Σμύρνη. Την εποχή που ο Δάλλας προσπαθούσε να τον κρατήσει ζωντανό, ρίχνοντας το βάρος στη συνέχιση των Πανιώνιων Αγώνων, ο Ολυμπιακός, ο Παναθηναϊκός και η ΑΕΚ είχαν δημιουργήσει τον συνασπισμό του ΠΟΚ. Το λαϊκό άθλημα του ποδοσφαίρου, στο οποίο είχαν επιλέξει και οι τρεις να ρίξουν το βάρος, αποδείχθηκε πιο ελκυστικό και, όπως φαίνεται, τους χάρισε την οπαδική βάση που διατηρούν από γενιά σε γενιά έως τις μέρες μας.

Σε πείσμα όλων, όμως, ο Πανιώνιος καταφέρνει να επιβιώνει. Η δεύτερη καταστροφή του 2020, που ήταν οικονομική, αποδείχθηκε κι αυτή ανίκανη να τον διαλύσει. Παρά τον υποβιβασμό των ομάδων του ποδοσφαίρου και του μπάσκετ στις ερασιτεχνικές κατηγορίες, το μεράκι λίγων ρομαντικών φίλων του κράτησε την ιδέα ζωντανή.

Η πορεία επιστροφής προς την κορυφή έχει αρχίσει και στα δύο τμήματα, αλλά ακόμα πιο σημαντική είναι η αθλητική κυψέλη που έχει δημιουργηθεί στο στάδιο της Νέας Σμύρνης. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού, ο Πανιώνιος είναι αυτήν τη στιγμή ο ελληνικός σύλλογος με τους περισσότερους ενεργούς αθλητές (3.248).

Με την αναθέρμανση και των καλλιτεχνικών του ανησυχιών, αλλά και τις υγιείς βάσεις στις οποίες πορεύεται, ο Ιστορικός δείχνει ικανός να συνεχίσει να διαμορφώνει τις εξελίξεις στον ελληνικό αθλητισμό και τα επόμενα 134 χρόνια.

 

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News