Τζον Ντέβιτ: Κέρδισε το χρυσό ενώ βγήκε δεύτερος και η κολύμβηση άλλαξε για πάντα

Γνωρίζατε ότι μέχρι και αρκετά χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο πιο καθοριστικός παράγοντας που έκρινε τους νικητές στην κολύμβηση ήταν το ανθρώπινο μάτι;

Δεν πιστεύουμε να μπερδευτήκατε με τη… βασκανία. Εννοούμε τα μάτια των κριτών, των ανθρώπων που ήταν επιφορτισμένοι να παρακολουθούν τον αγώνα και δη τη στιγμή του τερματισμού, ώστε να επικυρώσουν το αποτέλεσμα που έβγαζαν τα χρονόμετρα χειρός της εποχής. Μόνο που στις 27 Αυγούστου 1960, στον τελικό των 100 μέτρων ελεύθερο ανδρών στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης, κάτι δεν πήγε καλά και στάθηκε αιτία για την επιβολή των τεχνολογικών μέσων που έδωσε τέλος στην αμφισβήτηση της έκβασης κάθε αγώνα.

Χρυσός ολυμπιονίκης στο αγώνισμα ανακηρύχθηκε ο Αυστραλός, Τζον Ντέβιτ, αφού όμως είχε προηγηθεί μία σειρά από παράδοξα γεγονότα, που έγιναν αντικείμενο διαμάχης. Διότι ο Αμερικανός, Λανς Λάρσον, κάλυψε στα τελευταία μέτρα τη διαφορά που είχε από τον Ντέβιτ και φάνηκε να αγγίζει πριν από αυτόν την πλάκα του τερματισμού. Κανείς από τους θεατές δεν μπορούσε να πάρει όρκο για το ποιος είχε κερδίσει.

Σύμφωνα με τους κανονισμούς της εποχής, σε καθεμία από τις οκτώ διαδρομές υπήρχαν τρεις κριτές που μετρούσαν τον χρόνο του κολυμβητή με χρονόμετρο χειρός. Αρκούσε να συμφωνούν δύο από αυτούς για να λογιστεί ο χρόνος του αθλητή τους ως επίσημος. Για τον Ντέβιτ, τα χρονόμετρα και των τριών κριτών έδειξαν ότι είχε καλύψει την απόσταση σε 55.2 δευτερόλεπτα. Για τον Λάρσον, το χρονόμετρο του ενός σταμάτησε στα 55.0 και των άλλων δύο στα 55.1! Σε κάθε περίπτωση, δηλαδή, ο Αμερικανός ήταν οριακά πιο γρήγορος απ’ τον Αυστραλό.

Προσοχή, όμως. Το αποτέλεσμα της χρονομέτρησης δεν καθόριζε τότε τον νικητή. Πιο βαρύνοντα λόγο έπαιζε η ετυμηγορία των δώδεκα κριτών που ήταν επιφορτισμένοι να δουν με ποια σειρά είχαν τερματίσει οι οκτώ κολυμβητές. Χωρίς τη βοήθεια κάποιου ριπλέι, μόνο με ό,τι έπιανε το βλέμμα τους εκείνη τη στιγμή. Τότε, όμως, τα πράγματα μπερδεύτηκαν κι άλλο, παρά το γεγονός ότι οι διεκδικητές του χρυσού μεταλλίου κολυμπούσαν ο ένας δίπλα στον άλλον.

Από τους τρεις κριτές που ρωτήθηκαν ποιος είχε τερματίσει πρώτος, οι δύο απάντησαν «Ντέβιτ» και ο τρίτος «Λάρσον». Άλλοι τρεις κριτές ρωτήθηκαν ποιος είχε τερματίσει δεύτερος και οι δύο έδωσαν τον Αυστραλό κι ο άλλος τον Αμερικανό. Στην ουσία, δηλαδή, τρεις κριτές θεωρούσαν νικητή τον Ντέβιτ κι άλλοι τόσοι τον Λάρσον!

Μόνο σε περιπτώσεις τέτοιας απόλυτης ισορροπίας στις γνώμες προέβλεπε ο κανονισμός ότι έπρεπε να ληφθούν υπόψη τα χρονόμετρα. Σ’ εκείνον τον αγώνα, όμως, το αποτέλεσμα καθόρισε αυθαίρετα ο επικεφαλής κριτής, ο Σουηδός Χένρι Ρουνστρέμερ, ο οποίος οκτώ λεπτά μετά τον τερματισμό, αποφάσισε ότι και οι δύο αθλητές είχαν κολυμπήσει την απόσταση σε 55.2 δευτερόλεπτα (χρόνος που συνιστούσε νέο ολυμπιακό ρεκόρ), αλλά έχρισε νικητή τον Ντέβιτ!

Οι υπεύθυνοι της αποστολής των ΗΠΑ ξεσηκώθηκαν και κατέθεσαν ένσταση, κατά την εκδίκαση της οποίας εμφάνισαν και κινηματογραφημένο υλικό του αγώνα το οποίο – όπως υποστήριζαν – επιβεβαίωνε ότι ο Λάρσον είχε τερματίσει πρώτος. Στάθηκαν ακόμα και στην παραβίαση του κανονισμού από τον επικεφαλής κριτή, ο οποίος δεν είχε δικαιοδοσία να κρίνει ποιος ήταν ο νικητής. Η αρμόδια επιτροπή, ωστόσο, στην οποία προΐστατο ο ίδιος ο πρόεδρος της FINA, Γιόχαν Ντε Φρις, απέρριψε την ένσταση και επικύρωσε τη νίκη του Ντέβιτ.

O ταμίας της Ολυμπιακής Επιτροπής των ΗΠΑ και εκπρόσωπός της στη FINA, Μαξ Ρίτερ, πήρε προσωπικά το ζήτημα και συνέχισε να αμφισβητεί την εγκυρότητα του αποτελέσματος και μετά το τέλος των αγώνων. Έφτασε στο σημείο, μάλιστα, να παρουσιάσει φωτογραφία που έδειχνε τον επικεφαλής κριτή (ο οποίος χάρισε το χρυσό μετάλλιο στον Ντέβιτ) να στέκεται στο πλάι της όγδοης διαδρομής, δηλαδή πολύ μακριά από το σημείο απ’ όπου θα μπορούσε να κρίνει με σαφήνεια ποιος κολυμβητής είχε τερματίσει πρώτος. Όλες οι ενστάσεις του, όμως, έπεσαν στο κενό.

Ο σάλος που προκάλεσε η συγκεκριμένη κούρσα αποτέλεσε θέμα συζήτησης στον κόσμο της κολύμβησης και τα επόμενα χρόνια. Ακόμα κι αν οι κριτές τερματισμού είχαν τελικά δίκιο για τη νίκη του Ντέβιτ, οι ιθύνοντες της FINA και της ΔΟΕ συνειδητοποίησαν ότι θα έπρεπε να καθιερωθεί ένα σύστημα που δεν θα άφηνε υποψίες περί ανθρώπινου λάθους (πόσο μάλλον υποκειμενικής κρίσης) και αμφισβήτησης των αποτελεσμάτων.

Η εξέλιξη της τεχνολογίας συνέβαλε ώστε μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968 στην Πόλη του Μεξικού, να καθιερωθούν οι αισθητήρες αφής στον τερματισμό, η ηλεκτρονική χρονομέτρηση και η κατάργηση των κριτών. Ούτε αυτό, βέβαια, εξάλειψε εντελώς τις αμφιβολίες, όπως διαπιστώσαμ και το 2008 στο Πεκίνο με τον τελικό των 100 μέτρων πεταλούδα. Τότε που ο Μάικλ Φελπς κατέκτησε το έβδομο χρυσό μετάλλιό του στη διοργάνωση (και αργότερα έσπασε το ρεκόρ του Μαρκ Σπιτς κερδίζοντας και όγδοο), νικώντας οριακά τον Σέρβο, Μίλοραντ Τσάβιτς, ο οποίος είχε φανεί ότι είχε τερματίσει πρώτος.

Ο Ντέβιτ δεν ήταν τυχαίος

Σίγουρα πολλοί θα σκεφτήκατε ότι ο ντόρος για τη συγκεκριμένη κούρσα δεν θα ήταν ο ίδιος αν ο χαμένος δεν ήταν Αμερικανός. Όπως και το 2008, στην περίπτωση των Φελπς και Τσάβιτς, που μνημονεύεται ως παράδειγμα της υπεροχής της τεχνολογίας, θα υπήρχαν σίγουρα περισσότερες φωνές αμφισβήτησης αν ο αισθητήρας είχε δείξει νικητή τον Σέρβο.

Το βέβαιο είναι ότι ο Ντέβιτ κοιμόταν ήσυχος τα βράδια, παρότι μνημονεύεται ως ο μοναδικός κολυμβητής που κέρδισε χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο αν και είχε καταγραφεί με τον δεύτερο καλύτερο χρόνο. Δεν ήταν, φυσικά, τυχαίος αθλητής, αφού είχε πάει στη Ρώμη ως κάτοχος του παγκοσμίου ρεκόρ στα 100 μέτρα ελεύθερο (54.6 από τον Ιανουάριο του 1957), ενώ είχε κατακτήσει το ασημένιο μετάλλιο στο αγώνισμα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1956 στη Μελβούρνη. Στάθηκε, όμως, αρκετά τυχερός για να ανέβει στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου.

Ο συμπατριώτης του, Τζον Χένρικς, ήταν ο χρυσός ολυμπιονίκης του 1956 και τον είχε νικήσει και στα τράιαλς της Αυστραλίας για την πρόκριση στη Ρώμη. Εκεί, όμως, ταλαιπωρήθηκε από στομαχικές διαταραχές, δεν κατάφερε να κολυμπήσει σύμφωνα με τις δυνατότητές του και απέτυχε να προκριθεί στον τελικό. Ο αποκλεισμός του άνοιξε τον δρόμο για τον Ντέβιτ, o οποίος υλοποίησε έτσι το μεγάλο του όνειρο. Το 1956 είχε κερδίσει ένα χρυσό μετάλλιο σε σκυταλοδρομία (στα 4×200 ελεύθερο), ήθελε όμως ένα και στο αγαπημένο του ατομικό αγώνισμα.

Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1960, όπου κέρδισε και το χάλκινο μετάλλιο με την ομάδα της Αυστραλίας στα 4×200 ελεύθερο, ο Ντέβιτ αποσύρθηκε απ’ την κολύμβηση σε ηλικία μόλις 23 ετών (ήταν γεννημένος στις 4 Φεβρουαρίου 1937). Έπιασε δουλειά στην εταιρία κατασκευής μαγιό Speedo, όπου έφτασε μέχρι τη θέση του διευθυντή. Το 1979 άνοιξε τη δική του επιχείρηση μαζί με τον παλιό συναθλητή του, Τέρι Γκάδερκόουλ, ενώ στα τέλη της δεκαετίας του 1980 υπηρέτησε και την Ολυμπιακή Επιτροπή της Αυστραλίας από διάφορα πόστα.

Το 2018 συνέγραψε μαζί με τον Λάρι Ράιτερ τη βιογραφία του Σέσιλ Χίλι, του Αυστραλού ολυμπιονίκη της κολύμβησης το 1912 που είχε χάσει τη ζωή του κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μάλιστα, είχε ταξιδέψει στη Γαλλία παρά την προχωρημένη του ηλικία το 2017, για να συγκεντρώσει πληροφορίες για το βιβλίο του.

Ο Ντέβιτ πέθανε στο Σίδνεϊ στις 17 Αυγούστου 2023, σε ηλικία 86 ετών. Λίγους μήνες αργότερα (στις 19 Ιανουαρίου 2024) έφυγε απ’ τη ζωή και ο Λάρσον, ο οποίος επίσης δεν συνέχισε την κολυμβητική του καριέρα μετά τους Ολυμπιακούς της Ρώμης και ολοκλήρωσε τις σπουδές του ως οδοντίατρος, επάγγελμα που άσκησε για πολλά χρόνια.

Πηγές: olympedia.org («Other 1960 swimming events – 100 metres Freestyle, Men»), Wikipedia («Swimming at 1960 Summer Olympics», «John Devitt»).

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 27 Αυγούστου

2022: Οι εθνικές ομάδες Κ16 του πόλο ηττώνται από την Ουγγαρία 11-10 και 10-6 αντίστοιχα και καταλαμβάνουν τη δεύτερη θέση στο 1ο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Παίδων-Κορασίδων που διεξάγονται σε Βόλο και Λάρισα.

2016: Οι Γιώργος Κόνσολας, Παναγιώτης Μαγδανής, Λευτέρης Κόνσολας και Σπύρος Γιάνναρος κατακτούν το χάλκινο μετάλλιο στο τετραπλό σκιφ ελαφρών βαρών ανδρών στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Κωπηλασίας που διεξάγεται στο Ρότερνταμ.

2015: Ο Γιουσέιν Μπολτ κάνει άλλο ένα νταμπλ χρυσών μεταλλίων στα 100 και τα 200 μέτρα, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου του Πεκίνου.

2013: Ο 17χρονος κολυμβητής του ΓΣ Περιστερίου, Απόστολος Χρήστου, κατακτά το χρυσό μετάλλιο στα 100 μέτρα ύπτιο στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Εφήβων του Ντουμπάι με νέο πανελλήνιο ρεκόρ 54.87 (το προηγούμενο ήταν δικό του με 55.20 από τον προκριματικό της ίδιας ημέρας).

2010: Πεθαίνει σε ηλικία 76 ετών ο παλαίμαχος Ολλανδός τζουντόκα, Άντον Χέεσινγκ, ο πρώτος μη Ιάπωνας χρυσός ολυμπιονίκης του αθλήματος, το 1964 στο Τόκιο.

2008: Η Ανόρθωση προκρίνεται στους ομίλους του Champions League εις βάρος του Ολυμπιακού, αφού ηττάται μόνο με 1-0 στη ρεβάνς του «Γ. Καραϊσκάκης» (είχε νικήσει με 3-0 στην Κύπρο).

2005: Πεθαίνει σε ηλικία 83 ετών ο μουσικοσυνθέτης Γιώργος Μουζάκης που συνέθεσε περισσότερα από 450 τραγούδια. Ανάμεσά τους είναι και ο ύμνος του Παναθηναϊκού, τους στίχους του οποίου συνέγραψε μαζί με τον Γιώργο Οικονομίδη και τραγούδησε ο Γιάννης Βογιατζής.

2004: Η Μιρέλα Μανιάνι κατακτά το χάλκινο μετάλλιο στον ακοντισμό των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας χάρη στα 64.29 μ. που ρίχνει στην τελευταία της βολή. Στα 110 μέτρα με εμπόδια χρυσός ολυμπιονίκης αναδεικνύεται ο Κινέζος Σιάνγκ Λιού, ο οποίος ισοφαρίζει το παγκόσμιο ρεκόρ του Κόλιν Τζάκσον (12.91).

1995: Ο 19χρονος Τάιγκερ Γουντς κερδίζει το 95ο ερασιτεχνικό πρωτάθλημα γκολφ των ΗΠΑ.

1993: Ο Πανιώνιος ανακοινώνει τη μεταγραφή του Παναγιώτη Γιαννάκη, ο οποίος λίγες μέρες νωρίτερα είχε κερδίσει τη δικαστική διαμάχη με τον Άρη, στον οποίο είχε αγωνιστεί από το 1984.

1990: Η Πορτογαλίδα Ρόζα Μότα κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στον Μαραθώνιο του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος του Σπλιτ. Πρόκειται για την τέταρτη διαδοχική νίκη της σε μεγάλη διοργάνωση, ύστερα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Σεούλ (1988), το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Ρώμης (1987) και το Ευρωπαϊκό της Στουτγάρδης (1986).

1985: Η ηλικίας 14 ετών και οκτώ ημερών Αμερικανίδα, Μέρι Τζο Φερνάντεζ, γίνεται η νεότερη τενίστρια που κερδίζει αγώνα στο US Open (2-0 τη Βρετανίδα Σάρα Γκόμερ).

1975: Η Βερόνικα και ο Κόλιν Σκάργκιλ από την Αγγλία κάνουν ρεκόρ με 18.020 μίλια στο διπλό ποδήλατο.

1972: Ο Σουηδός Ράγκναρ Σκόνακερ κερδίζει το πρώτο χρυσό μετάλλιο που απονέμεται στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, στο πιστόλι από 50 μ. Ο Έλληνας πρωταθλητής, Δημήτρης Κοτρώνης, καταλαμβάνει τη 38η θέση.

1965: Ο Κενυάτης δρομέας, Κιπ Κέινο, σημειώνει παγκόσμιο ρεκόρ στα 3.000 μ. με 7:39.6, παρότι τρέχει για πρώτη φορά την απόσταση.

1960: Η Βρετανίδα Ανίτα Λόνσμπρο κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στα 200 μέτρα πρόσθιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης με νέο παγκόσμιο ρεκόρ (2:49.5).

1955: Εκδίδεται για πρώτη φορά το «Guinness Book of World Records».

1950: Το BBC μεταδίδει για πρώτη φορά ζωντανά τηλεοπτική εικόνα από σημείο εκτός Βρετανίας. Σε ζωντανή σύνδεση με το Hotel de Ville του Καλέ της Γαλλίας, μεταδίδεται η εκδήλωση του εορτασμού των 100 χρόνων από την πρώτη μετάδοση μηνύματος μέσω υποβρύχιου τηλεγραφικού καλωδίου από τη Γαλλία στην Αγγλία.

1920: Ο Φινλανδός πρώην καταδύτης και ποδοσφαιριστής (τερματοφύλακας), Έινο Λέινο, κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στην κατηγορία μεσαίων βαρών της ελευθέρας πάλης.

1889: O πυγμάχος Τζακ Ντέμσι γνωρίζει την πρώτη ήττα στην καριέρα του, από τον Τζορτζ Λαμπλάνς.

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News