Βινς Μάθιους-Γουέιν Κόλετ: Η ξεχασμένη αφροαμερικάνικη διαμαρτυρία στο Μόναχο

Σε αντίθεση με τους Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος, οι οποίοι μνημονεύονται συχνά για τον τρόπο με τον οποίο είχαν διαμαρτυρηθεί για τις ρατσιστικές διακρίσεις στις ΗΠΑ, στο βάθρο των Ολυμπιακών Αγώνων του 1968, η αντίστοιχη στάση δύο συμπατριωτών τους, τέσσερα χρόνια αργότερα στο Μόναχο, μοιάζει να έχει ξεχαστεί.

Στις 7 Σεπτεμβρίου 1972, με το κλίμα να παραμένει βαρύ ύστερα από την τρομοκρατική επίθεση που κόστισε τη ζωή έντεκα Ισραηλινών αθλητών και συνοδών, ο Βινς Μάθιους κέρδισε με σχετική άνεση το χρυσό μετάλλιο στα 400 μ. με χρόνο 44.66. Δεύτερος τερμάτισε ο συμπατριώτης του, Γουέιν Κόλετ (44.80) και οι ΗΠΑ έχασαν το «3 στα 3» επειδή ο Τζον Σμιθ έπαθε θλάση και εγκατέλειψε την κούρσα ογδόντα μέτρα πριν τον τερματισμό, ενώ ήταν πρώτος.

Μέχρι εδώ όλα καλά. Λίγο αργότερα, όμως, στην απονομή των μεταλλίων, έλαβε χώρα το περιστατικό που προκάλεσε σάλο. Ο Μάθιους (τον βλέπετε δεξιά στην κεντρική μας φωτογραφία) ανέβηκε στο βάθρο με ξεκούμπωτη τη ζακέτα της φόρμας του και την μπλούζα του έξω από το παντελόνι, ενώ ο Κόλετ ήταν ξυπόλητος, με τα παπούτσια στο χέρι και φορούσε από κάτω μόνο το σορτσάκι με το οποίο είχε τρέξει στον τελικό. Το πιο ακραίο συνέβη κατά την ανάκρουση του εθνικού ύμνου των ΗΠΑ, αφού οι δύο νικητές κάθισαν δίπλα-δίπλα στο πρώτο σκαλί και συζητούσαν με τα χέρια στη μέση χωρίς να κοιτούν τη σημαία.

Η στάση των δύο Αφροαμερικανών προκάλεσε αμηχανία στον τρίτο ολυμπιονίκη, τον Κενυάτη Τζούλιους Σανγκ και τη δυσαρέσκεια στους 80.000 θεατές που βρίσκονταν στο στάδιο και άρχισαν να τους αποδοκιμάζουν. Συνέχισαν με μεγαλύτερη ένταση τα σφυρίγματα όταν, στον δρόμο προς τα αποδυτήρια, είδαν τον Μάθιους να έχει κάνει παιχνίδι το μετάλλιο στο χέρι του και τον Κόλετ να υψώνει επιδεικτικά τη γροθιά του προς την κερκίδα, ενοχλημένος με τις αποδοκιμασίες.

Ο διεθνής Τύπος κατηγόρησε τους δύο δρομείς για ασέβεια και ζήτησε την τιμωρία τους από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή. Αντίστοιχα ήταν τα δημοσιεύματα και στις ελληνικές εφημερίδες. Ο Ευάγγελος Σέμπος έγραψε στην «Αθλητική Ηχώ» ότι η προκλητική στάση τους «ισοδυναμούσε με συμπεριφοράν αλητών, παρείσακτων εις τον ιερόν στίβον της ευγενούς αμίλλης», ενώ ο Χάρης Λυμπερόπουλος στην «Απογευματινή» έκανε λόγο για «απαράδεκτη στάσι».

Ωστόσο, τα ρεπορτάζ από τις ΗΠΑ έδωσαν μία άλλη διάσταση στην υπόθεση, τουλάχιστον για τον Μάθιους. Ο χρυσός ολυμπιονίκης είχε παράπονα από τον προπονητή της εθνικής ομάδας στίβου, τον συνιδρυτή της Nike, Μπιλ Μπάουερμαν, τον οποίο κατηγορούσε ότι του είχε κάνει πόλεμο κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας. Είχε υποχρεωθεί να προπονείται μόνος του στη Νέα Υόρκη κάτω από άσχημες συνθήκες κι είχε χρειαστεί να ταξιδέψει με δικά του έξοδα στη δυτική ακτή της χώρας για να λάβει μέρος σε δυνατούς αγώνες.

Βέβαια, όταν ο Μάθιους κατάλαβε ότι κινδύνευε με βαριά τιμωρία, προσπάθησε να υποβαθμίσει τη στάση του στο βάθρο, αν και δεν φάνηκε μετανιωμένος. «Είμαστε θυμωμένοι για πολλά πράγματα, αλλά δεν περιμέναμε ότι θα προκαλούσαμε τέτοια αναστάτωση. Μας ζητήθηκε να απολογηθούμε, όμως δεν έχω μετανιώσει για ό,τι έκανα. Λυπάμαι μόνο για το πώς το εξέλαβε ο κόσμος. Αυτό που εξήγησα στην Ολυμπιακή Επιτροπή ήταν ότι αν επρόκειτο για κάτι προμελετημένο, θα είχα προσπαθήσει να κάνω κάτι καλύτερο από αυτό».

Ο Κόλετ, ωστόσο, έδωσε άλλη διάσταση στο ζήτημα μιλώντας στο ABC. «Ο εθνικός ύμνος των ΗΠΑ δεν σημαίνει τίποτα για μένα», είπε, μην μπορώντας να κρύψει τη δυσαρέσκειά του για τον τρόπο αντιμετώπισης των μαύρων στην πατρίδα του. «Δεν μπορούσα να σταθώ προσοχή και να τραγουδήσω τα λόγια, μια και πιστεύω ότι δεν λένε την αλήθεια. Μακάρι να την έλεγαν. Υπάρχουν οι προοπτικές να έχουμε μία υπέροχη πατρίδα, όμως δεν νομίζω ότι αυτό συμβαίνει».

Ο ισόβιος αποκλεισμός άρθηκε ύστερα από μισό αιώνα

Μόλις μία ημέρα μετά το περιστατικό, η εκτελεστική επιτροπή της ΔΟΕ επέβαλε στους δύο Αφροαμερικανούς ολυμπιονίκες ισόβιο αποκλεισμό από κάθε μελλοντικό αγώνα που θα διεξαγόταν στο πλαίσιο των Ολυμπιακών Αγώνων. Η αρχή έγινε από τη σκυταλοδρομία 4×400 στο Μόναχο, όπου οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να μην κατεβάσουν ομάδα.

Παρά τις μεμονωμένες αντιδράσεις κάποιων μαύρων αθλητών, το θέμα έληξε εκεί. Ο Μάθιους και ο Κόλετ δεν έκαναν καμία προσπάθεια να ανατρέψουν την βαριά ποινή τους και αποσύρθηκαν ολοκληρωτικά από τους στίβους, χωρίς να κάνουν δηλώσεις μετάνοιας για ό,τι είχαν πράξει στο Μόναχο. Συνέχισαν τις ζωές τους μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, χωρίς να ενοχληθούν (τουλάχιστον δεν υπάρχουν μαρτυρίες περί του αντιθέτου) αλλά ούτε και να ενοχλήσουν.

Ο Κόλετ έφυγε από τη ζωή χτυπημένος από καρκίνο στον οισοφάγο το 2010. Έτσι, δεν πρόλαβε να ζήσει την άφεση αμαρτιών που αποφάσισε να δώσει η ΔΟΕ στον ίδιο και τον Μάθιους, τον Δεκέμβριο του 2022. Ακόμα και τότε, ο 75χρονος χρυσός ολυμπιονίκης δεν θέλησε να κάνει κάποιο σχόλιο, λέγοντας ότι είχε μάθει να κοιτάζει μόνο μπροστά στη ζωή του.

Πηγές: becauseofthemwecan.com («The Lifetime Olympic Ban for Black Sprinter Vince Matthews Was Just Lifted After 50 Years»), espn.com («IOC lifts ban on sprinter Vince Matthews for racial injustice protest 50 years ago»), Wikipedia («Vincent Matthews», «Wayne Collett»), Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Βουλής των Ελλήνων (φύλλα των εφημερίδων «Αθλητική Ηχώ» και «Απογευματινή»).

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 7 Σεπτεμβρίου

2024: Ανήμερα των 28ων γενεθλίων της, η Αλεξάνδρα Σταματοπούλου κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στα 50 μέτρα ύπτιο S4 στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού.

2019: Η Μόνικα Αντρεέσκου γίνεται η πρώτη Καναδή τενίστρια που κερδίζει το US Open, χάρη στη νίκη της επί της Σερένα Γουίλιαμς στον τελικό (6-2, 7-5).

2014: H εθνική ομάδα ποδοσφαίρου του Γιβραλτάρ δίνει στο Αλγκάρβε της Πορτογαλίας τον πρώτο επίσημο αγώνα ύστερα από την ένταξή της στην ΟΥΕΦΑ και γνωρίζει την ήττα με 7-0 από την Πολωνία για τα προκριματικά του Euro 2016.

2012: Πεθαίνει σε ηλικία 83 ετών ο «πατριάρχης» του μπασκετικού Άρη, Ανέστης Πεταλίδης, ύστερα από εγκεφαλικό επεισόδιο.

2012: Χάλκινα μετάλλια κερδίζουν στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου η Ανθή Καραγιάννη στο άλμα εις μήκος F13 και ο Αριστείδης Μακροδημήτρης στα 50 μέτρα ελεύθερο S2.

2008: Ο Χαράλαμπος Ταϊγανίδης κατακτά το ασημένιο μετάλλιο στα 100 μέτρα πεταλούδα S13 και ο Γιώργος Καπελλάκης το χάλκινο στα 200 μέτρα ελεύθερο S2, στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου.

2000: Λεωφορείο παρασέρνει και σκοτώνει τον 22χρονο Νιγηριανό δρομέα των 400 μ., Χάιγκινους Ανούγκο, σε δρόμο του Σίδνεϊ. Ο Ανούγκο βρισκόταν στην πόλη της Αυστραλίας προκειμένου να λάβει μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

1999: Ο 16χρονος παλαιστής Θωμάς Σπυράκος ανασύρεται νεκρός από τα ερείπια του σπιτιού του ύστερα από τον καταστροφικό σεισμό 5,9 ρίχτερ που πλήττει το Λεκανοπέδιο της Αττικής. Ο νεαρός αθλητής είχε αναδειχθεί δύο φορές πρωταθλητής Παίδων και πρώτος στο σχολικό πρωτάθλημα. Τραγικό θάνατο βρίσκει και ο 64χρονος πρώην βαλκανιονίκης της πυγμαχίας, Παναγιώτης Πολυκανδριώτης, στην προσπάθειά του να σώσει τα τρία παιδιά του, που τελικά θα καταφέρουν να βγάλουν ζωντανά από τα συντρίμμια οι διασώστες της ΕΜΑΚ.

1991: Η Μόνικα Σέλες κερδίζει για πρώτη φορά το US Open νικώντας στον τελικό τη Μαρτίνα Ναβρατίλοβα με 2-0 σετ (7-6, 6-1).

1990: Διεξάγεται μπροστά σε 35.000 θεατές στο ΟΑΚΑ o τελικός του Grand Prix της IAAF με σπουδαία ονόματα (Καρλ Λιούις, Λιρόι Μπάρελ, Μάικλ Τζόνσον, Χαβιέ Σοτομαγιόρ, Μέρλιν Ότι, Χάικε Ντρέκσλερ), αλλά χαμηλές επιδόσεις.

1986: Λόγω της απεργίας των επαγγελματιών ποδοσφαιριστών των περισσότερων ομάδων της Α’ Εθνικής, τρία ματς της 1ης αγωνιστικής διεξάγονται με τη συμμετοχή των ερασιτεχνών και των ξένων παικτών (Πανιώνιος-ΑΕΚ 1-1, Ολυμπιακός-Απόλλων Σμύρνης 3-1, Βέροια-Ηρακλής 2-2), δύο αναβάλλονται (Παναθηναϊκός-Άρης, Διαγόρας-ΟΦΗ) και ένας ακυρώνεται (ΑΕΛ-Εθνικός 9-0, μια και οι «βυσσινί» παρατάσσουν επαγγελματίες απέναντι στους ερασιτέχνες «κυανόλευκους»). Με επαγγελματίες διεξάγεται μόνο ο αγώνας ΠΑΟΚ-Δόξα Δράμας (4-1).

1984: Ο 37χρονος πρώην διεθνής τερματοφύλακας του Παναθηναϊκού, Βασίλης Κωνσταντίνου, υπογράφει δελτίο στην ομάδα μπάσκετ των Βριλησσίων.

1982: Η Ανατολική Γερμανία κάνει το νταμπλ στα χρυσά μετάλλια των 100 μ. στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου της Αθήνας, με τον Φρανκ Έμελμαν στους άνδρες και τη Μάρλις Γκερ στις γυναίκες.

1980: Ο Τζον ΜάκΕνρο νικά τον Μπιορν Μποργκ στον τελικό του US Open με 3-2 σετ (7-6, 6-1, 6-7, 5-7, 6-4) και υπερασπίζεται τον τίτλο που είχε κατακτήσει την προηγούμενη χρονιά.

1979: Αρχίζει να εκπέμπει το καλωδιακό κανάλι ESPN με ψυχαγωγικό και αθλητικό πρόγραμμα.

1975: Ο Ισπανός τενίστας Μανουέλ Οράντες κάνει τη μεγάλη έκπληξη στον τελικό του US Open, μια και να νικά με 3-0 σετ (6-4, 6-3, 6-4) τον κάτοχο του τίτλου, Τζίμι Κόνορς.

1972: Η Ανατολικογερμανίδα Ρενάτε Στέχερ κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στα 200 μ. των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου ισοφαρίζοντας το παγκόσμιο ρεκόρ (22.40). Με παγκόσμιο ρεκόρ από την πρώτη βολή (21.03 μ.) κερδίζει και η Σοβιετική, Νάντιεζντα Τσίζοβα, στη σφαιροβολία.

1971: Η 21χρονη πριγκίπισσα Άννα της Αγγλίας, κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ιππασίας του Μπέργκλεϊ, με τον ίππο Ντούμπλετ.

1970: Ο Ντόναλντ Μπόιλς δημιουργεί ρεκόρ σε πτώση με αλεξίπτωτο από μεγαλύτερο ύψος (1.053 πόδια) από τη γέφυρα Royal George στο Κολοράντο.

1963: Ιδρύεται το Hall of Fame του Αμερικάνικου Επαγγελματικού Ποδοσφαίρου στο Κάντον του Οχάιο.

1960: Ο 20χρονος διάδοχος του ελληνικού θρόνου, Κωνσταντίνος, με πλήρωμα τους Οδυσσέα Εσκιτζόγλου και Γιώργο Ζαΐμη κερδίζει με το σκάφος «Νηρεύς» το χρυσό μετάλλιο στην κατηγορία «Dragon» της ιστιοπλοΐας, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης. Είναι το πρώτο χρυσό μετάλλιο που κερδίζει η Ελλάδα ύστερα από εκείνο του Κωστή Τσικλητήρα στο μήκος άνευ φοράς, το 1912 στη Στοκχόλμη.

1960: Με βολή στα 59.18 μ. ο Αλ Έρτερ κερδίζει στη Ρώμη το δεύτερο από τα τέσσερα χρυσά ολυμπιακά του μετάλλια στη δισκοβολία.

1956: Ο 15χρονος Πελέ κάνει το ντεμπούτο του με τη Σάντος σε επίσημο αγώνα και μάλιστα σημειώνει και το πρώτο του γκολ, στη νίκη με 7-1 επί της Κορίνθιανς.

1953: Η Αμερικανίδα Μορίν Κόνολι γίνεται η πρώτη τενίστρια που κάνει το Grand Slam, με την κατάκτηση του εθνικού πρωταθλήματος των ΗΠΑ (μετέπειτα US Open) χάρη στη νίκη της επί της Ντόρις Χαρτ στον τελικό (6-2, 6-4).

1952: Ο Ιταλός Αλμπέρτο Ασκάρι κερδίζει το 3ο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Formula 1, χάρη στη νίκη του στο γκραν πρι της Μόντσα.

1934: Αρχίζει στο Τορίνο το 1ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Αθλητισμού, μόνο με αγωνίσματα για τους άνδρες, παρά το γεγονός ότι η συμμετοχή γυναικών στους Ολυμπιακούς Αγώνες έχει επιτραπεί από το 1928. Συμμετέχουν 23 χώρες (ανάμεσά τους και η Ελλάδα), με πιο χτυπητές απουσίες αυτές της Βρετανίας και της Σοβιετικής Ένωσης. Τα πρώτα χρυσά μετάλλια κερδίζουν ο Ιταλός Λουίτζι Μπεκάλι (1.500 μ.), οι Φινλανδοί Ιλμάνι Σάλμινεν (10.000 μ.), Κάλεβι Κότκας (ύψος) και Μάτι Γιάρβινεν (ακοντισμός) και ο Γερμανός Γκούσταβ Βέγκνερ (επί κοντώ).

1892: Ο Τζιμ Κόρμπετ βγάζει νοκ άουτ στον 21ο γύρο τον Τζον Σάλιβαν, στον πρώτο αγώνα που διεξάγεται με γάντια υπό τους κανόνες του Μαρκησίου του Κουίνσμπερι.

1880: Ο Αμερικανός Τζορτζ Λιγκόουσκι πατεντάρει μια μηχανή που πετάει πήλινα περιστέρια τα οποία χρησιμεύουν για τη διεξαγωγή του αγωνίσματος του τραπ στη σκοποβολή. Μέχρι τότε οι σκοπευτές έβαζαν στόχο ζωντανά περιστέρια.

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News