Αντώνης Καρπετόπουλος: Πάνω σε μια σανίδα με τέσσερις ρόδες
Δεν θέλω να τρομάξω αυτές τις μέρες που παρακολουθείτε τους Ολυμπιακούς Αγώνες αλλά στο Παρίσι στο επίσημο πρόγραμμα εμφανίζεται για πρώτη φορά ως επίσημο σπορ (;) το breakdance.
Νόμιζα πως οι πιτσιρικάδες, ακόμα και οι αφροαμερικάνοι που βλέπαμε κάποτε να κάνουν θεαματικές επιδείξεις ικανοτήτων στις ταινίες του Σπάικ Λι, έχουν σταματήσει να το χορεύουν – αν και χορό δεν το έλεγες ακριβώς αυτό το μείγμα ρυθμού και ακροβατικών δεξιοτήτων. Ωστόσο έχω μείνει πίσω: το breakdance ζει και βασιλεύει και οι καλύτεροι χορευτές του θα πάρουν και Ολυμπιακά μετάλλια. Τέσσερα χρόνια πριν, στο Τόκιο, είχαμε για πρώτη φορά ως σπορ των Ολυμπιακών Αγώνων το σκέιτμπορντ. Αλλά και το μπάσκετ 3Χ3 (με την κάθε ομάδα να έχει τρεις παίκτες δηλαδή) και το σέρφινγκ.
Το σκέιντμπορντ στο Τόκιο
Μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση προ τριετίας η παρουσία του σκέιτμπορντ στο Ολυμπιακό πρόγραμμα. Είχα ψάξει να δω τους τελικούς του: ήταν θεαματικότατοι. Πιο θεαματικές μάλιστα ήταν οι γυναίκες – πιο φινετσάτες. Ηταν εντυπωσιακή σύμπτωση, αλλά εξηγήσιμη, ότι και στους άντρες και στις γυναίκες το χρυσό και το ασημένιο μετάλλιο το κατέκτησαν οι ίδιες χώρες: η Ιαπωνία και η Βραζιλία. O Ιάπωνας Γιούτο Χοριγκόμε είναι ο πρώτος χρυσός Ολυμπιονίκης στο σκέιτμπορντ στην κατηγορία «Street» με τον Βραζιλιάνο Κέλβιν Χέφλερ να παίρνει το ασημένιο μετάλλιο. Στην ίδια κατηγορία στις γυναίκες οι γηπεδούχες τότε Γιαπωνέζες κέρδισαν το χρυσό και το αργυρό και μια Βραζιλιάνα το ασημένιο. Στο βάθρο ανέβηκαν τρια κορίτσια των οποίων η συνολική ηλικία έφτανε τα 42 χρόνια! Στις δύο πρώτες θέσεις είχαμε δυο 13χρονές: αυτή ήταν η ηλικία της Μόμιτζι Νισίρι και της Ραίσα Ρεάλ, ενώ η Φούνα Νακαγιάμα που ήρθε τρίτη ήταν 16χρονη. Η Gazzeta dello Sport που δημοσίευσε συνεντεύξεις τους έγραψε ότι «στην πραγματικότητα αυτά τα κοριτσόπουλα έχουν τα πόδια τους σταθερά καρφωμένα όχι σε μια σανίδα, αλλά στο μέλλον. Αντιπροσωπεύουν μια νέα ιδέα του αθλητισμού. Αγωνίζονται για τον εαυτό τους, για τους συνομηλίκους τους και – ας πούμε – για ολόκληρο τον κόσμο ενός νέου αθλήματος – πράγμα συγκινητικό». Με μια άγια δόση υπερβολής η εφημερίδα επισημαίνει πως η νίκη και η παρουσία τους «είναι ένα ξόρκι που χρησιμεύει για να βοηθήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες να βρουν ένα κοινό απαραίτητο για την επιβίωσή τους. Το κοινό των νέων και των εφήβων που για δαύτους αδιαφορούν».
Οι χαμένες ηλικίες
Η παρατήρηση περί αδιαφορίας δεν ήταν τυχαία. Το 2020 το αμερικανικό περιοδικό Sport Illustrated είχε επισημάνει ότι η μέση ηλικία των τηλεθεατών των Ολυμπιακών Αγώνων του 2008, που έγιναν στο Πεκίνο, ήταν στις ΗΠΑ τα 47 έτη. Στους Αγώνες του Λονδίνου το 2012 είχε αυξηθεί λίγο περισσότερο (ήταν 48), ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος ηλικίας των τηλεθεατών των Αγώνων του Ρίο το 2016, (παρά τα βολικά για τους Αμερικανούς ωράρια μετάδοσης) ήταν τα 53 χρόνια! Όμως το πιο ανησυχητικό που αποκάλυπτε το περιοδικό είναι ότι με βάση την σχετική έρευνα της Nielsen το 2021 στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ 18 – 34 ετών που παρακολούθησε τους αγώνες του Τόκιο σημειώθηκε πτώση στις ακροαματικότητες της τάξης του 30%! Δεν βρήκα ανάλογες μετρήσεις στην Ευρώπη, αλλά τα «νούμερα» θα είναι ανάλογα. Δεν είναι άψυχα νούμερα: αντιπροσωπεύουν το κοινό του παρόντος και μέλλοντος. Το κοινό που κανένας κλάδος ψυχαγωγίας δεν μπορεί να κάνει χωρίς αυτό – πόσο μάλλον τα αθλητικά γεγονότα.
Το δυναμικό κοινό
Τα νέα σπορ που προστίθενται στους Αγώνες έχουν πάντα ως στόχο αυτό το κοινό γιατί χωρίς αυτό η επιβίωση των Αγώνων δεν θα είναι απλή υπόθεση – αν προσθέσει κάποιος το τεράστιο κόστος τους, που μειώνει τον αριθμό των χωρών που μπορούν να τους διοργανώσουν, καταλαβαίνεις εύκολα την μελλοντική δυσκολία τους. Με την ανά τετραετία ευρεία αναθεώρηση που η ΔΟΕ επιχειρεί εντάσσοντας νέα σπορ, η ΔΟΕ προσπαθεί οι Αγώνες να διεισδύσουν στο περίφημο δυναμικό τηλεοπτικό κυρίως κοινό. Δεν είναι καπρίτσιο της ΔΟΕ: είναι μια αναγκαιότητα. Βέβαια το πράγμα μόνο απλό δεν είναι. Αν υποθέσουμε πως ένα παγκόσμιο κοινό από πιτσιρίκια θα μείνει στην τηλεόραση να δει δεκατριάχρονα και δεκαπεντάχρονα να κερδίζουν μετάλλια στο σκέιντμπορντ δεν σημαίνει πως τα παιδιά αυτά θα δουν και κολύμβηση και στίβο με τους μπαμπάδες τους. Ισως μάλιστα να μην παρακολουθούν αυτά τα αθλήματα γιατί τα βλέπουν οι μπαμπάδες τους.
Όλα τριγύρω αλλάζουν
Οδεύουμε προς μια επική αλλαγή των Αγώνων; Δεν θα το έλεγα. Και θα καθησύχαζα όσους ανησυχούν: η συζήτηση για το αν στους Αγώνες χωράνε τα πάντα, είναι τόσο παλιά όσο και οι ίδιοι οι Αγώνες. Όταν ο Πιέρ Ντε Κουμπερντέν ζήτησε το 1900 να συμπεριληφθεί σε αυτούς το μοντέρνο πένταθλο, οι αρχαιολάτρεις της εποχής αντέδρασαν καταγγέλλοντας τον νεωτερισμό ως απαράδεκτο. Για χρόνια η ΔΟΕ απαγόρευε τις συμμετοχές σε επαγγελματίες στα ομαδικά σπορ: όταν όμως το 1992 εμφανίστηκε στην Βαρκελώνη η dream team των ΝΒΑers ζήσαμε μια στιγμή αληθινής αθλητικής ιστορίας. Αν σας τρομάζουν οι νεοτερισμοί σκεφτείτε κάτι απλό: ακόμα και στα αθλήματα που έχουμε μάθει να θεωρούμε (λανθασμένα) ως «κλασικά» αλλάζουν διαρκώς οι κανονισμοί και οι αρμόδιοι ψάχνουν να βρουν τρόπους για να τα κάνουν πιο ελκυστικά στους νεότερους. Στο ποδόσφαιρο, στο βόλεϊ και στο μπάσκετ οι κανονιστικές αλλαγές είναι συνεχείς: και τα τρία σπορ βγήκαν κερδισμένα. Δείτε πχ το ποδοσφαιρικό VAR: ενοχλεί ίσως ότι οι διακοπές του παιγνιδιού είναι λίγο μεγάλες και σίγουρα δεν αρέσει ότι όμορφα γκολ ακυρώνονται. Όμως σε κάθε δύσκολη φάση πλέον όποιος είναι στο γήπεδο ζητά από τους διαιτητές την χρήση του.
Ο Χοριγκόμε πάλι χρυσός
Σε όλα σχεδόν τα σπορ οι προβληματισμοί δημιουργούν αλλαγές, που έχουν να κάνουν είτε με τα αμιγώς οργανωτικά είτε για τους κανονισμούς. Στην κολύμβηση π.χ η «International Swimming League» θέλει να μιμηθεί το καλαντάρι του στίβου με τα χρυσοφόρα του μίτινγκ. Στο μπάσκετ, στο μπάσκετ οι Φιλιππινέζοι ζήτησαν από την FIBA να υπάρξει σε ένα εθνικό τουρνουά τους εκτός από το τρίποντο και το τετράποντο! Κάποτε έλεγαν ότι το τρίποντο θα σκοτώσει το σπορ – μάλλον το έκανε καλύτερο.
Ελεγα πως δεν ήταν και τόσο τυχαίο ότι στο Τόκιο τα μετάλλια στο σκέιντμπορντ τα μοιράστηκαν Ιάπωνες και Βραζιλιάνοι: οι χώρες που έστειλαν ομάδες ήταν μόλις επτά – ούτε καν δέκα. Τώρα ήταν είκοσι, αλλά στο μεταξύ ο Χοριγκόμε πάλι πήρε το χρυσό: αυτή την φορά με ένα επιτυχημένο τρικ στην τελευταία προσπάθεια, όταν και άφησε πίσω του δυο Αμερικάνους. Και οι Γιαπωνέζοι κάνανε το νταμπλ κερδίζοντας το χρυσό και στις γυναίκες: η νικήτρια Γιοσιζάβα είναι μόλις 14 χρονών.
Είμαστε boomer, αλλά ας καταλάβουμε πως ο κόσμος τρέχει. Ακόμα και πάνω σε μια σανίδα με τέσσερα ροδάκια…