Συνέντευξη Νίκη Μπακογιάννη: «Όταν σταμάτησα τον αθλητισμό, δεν μπορούσα ούτε να περπατήσω»

Η Νίκη Μπακογιάννη συναντά τον Βασίλη Γεωργιώτη και ξετυλίγει το κουβάρι των αναμνήσεων μιας ιστορικής και επίπονης διαδρομής που την οδήγησε μέχρι το ολυμπιακό μετάλλιο της Ατλάντα το 1996.

Τη Νίκη Μπακογιάννη τη συναντήσαμε στο προπονητήριο Κ2 των ολυμπιακών εγκαταστάσεων, να γυμνάζει παιδάκια στις ακαδημίες που έχει δημουργήσει με το όνομά της. Μια Ολυμπιονίκης ανάμεσα σε δεκάδες μικρούς αθλητές και ενήλικες που προπονούνται καθημερινά ερασιτεχνικά στις ολυμπιακές εγκαταστάσεις.

Πριν από 26 χρόνια ξεκινούσε από το ίδιο σημείο το ταξίδι της για την Ατλάντα, εκεί όπου έμελλε να γίνει η δεύτερη Ελληνίδα που κατακτούσε μετάλλιο (αργυρό) σε Ολυμπιακούς Αγώνες, μια ανέλπιστη διάκριση που έκανε το όνομά της γνωστό σε όλη την ελληνική επικράτεια.

«Μου αρέσει η επαφή με τα παιδιά. Θέλω να μεταφέρω τις γνώσεις μου. Όταν τα βλέπω να δείχνουν ενδιαφέρον, με βοηθούν να περνάω μηνύματα και ιδεώδη. Τώρα όταν κάποιο από αυτά δείξει ενδιαφέρον και θέλει να συνεχίσει, προχωρούν με άλλον προπονητή.

Κάποτε γύμναζα έναν αθλητή που ειδικευόταν 5.000 μ. και όταν τον ρωτούσαν με ποιον γυμνάζεσαι και τους απαντούσε “με την Μπακογιάννη”, του έλεγαν μα αυτή έκανε ύψος!. Με ιντριγκάρει να ασχολούμαι με νέα πράγματα, να μαθαίνω», θα μας πει χαρακτηριστικά στην αρχή της κουβέντας μας.

Η ίδια στα παιδικά της χρόνια εντοπίστηκε από ένα πρώην ποδοσφαιριστή του Παναθηναϊκού.

Τα χρόνια της αθωότητας

«Όταν ήμουν στην Α’ Γυμνασίου ο γυμναστής μου, παλιός τερματοφύλακας του Παναθηναϊκού, Πέτρος Πανόπουλος μάς πρότεινε να περάσουμε από το στάδιο να δοκιμάσουμε σε κάποια αγωνίσματα. Εμένα μου άρεσε το ύψος. Κατέβηκα σε αγώνες, βγήκα πρώτη. Το ίδιο συνέβη και στη Β’ Γυμνασίου και τότε μου πρότεινε να γραφτώ σε σύλλογο. Επέλεξα τον Αθανάσιο Διάκο, ένα σωματείο που είχε μόλις 2-3 αθλητές στίβου. Βασικά είχε ποδηλάτες.

Εντατικά προπόνηση έκανα από την Γ’ Γυμνασίου, κέρδισα το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα και μπήκα στην εθνική ομάδα.

Πήδηξα 1.63 και την επόμενη χρονιά πανελλήνιο ρεκόρ, 1.80. Μόλις τελείωσα την Α’ Λυκείου ήρθα στην Αθήνα, μόνη μου ένα νεαρό κορίτσι, αλλά με τη συγκατάθεση των γονιών μου. Μερικές φορές όταν ακολουθείς το δικό σου δρόμο, μια αόρατη δύναμη σε προστατεύει να πετύχεις».

Ο δρόμος προς την κορυφή και η πορεία μετά το ολυμπιακό μετάλλιο

Η Νίκη Μπακογιάννη, με καταγωγή από το Βούζι του Δομοκού και το Δασύλλιο Πενταλόφου στο νομό Γρεβενών, βρέθηκε μόνη της στην χαοτική Αθήνα, χωρίς ούτε έναν συγγενή. Αλλά η θέληση για διάκριση και η… άγνοια κινδύνου τη βοήθησαν όχι απλά να σταθεί, αλλά και να προχωρήσει ψηλά, πολύ ψηλά:

«Δεν σκέφτηκα αν θα αποτύχω, δεν κάνεις τετοιες σκέψεις σε αυτές τις ηλικίες. Το μόνο που κοιτούσα ήταν να ακολουθήσω το όνειρό μου. Ο μόνος που ήταν τότε δίπλα μου ήταν ο προπονητής μου, ο Οδυσσέας Παπατώλης και ο γυμναστής μου στο σχολείο, ο παλιός πρωταθλητής του δεκάθλου, Ζήσης Κουρέλος, που λειτουργούσε και ως κηδεμόνας μου. Μάλιστα, έπαιρνε και τους βαθμούς μου!

Εν συνεχεία κάθισα έξι μήνες στη Γερμανία με τον Κλάους Σλότκε. Αυτή η αλλαγή μου έκανε καλό, απομονώθηκα, σκέφτηκα κάποια πράγματα και μετά γύρισα και προπονήθηκα για έναν χρόνο με τον Παναγιώτη Πανάγο. Ήταν μια δύσκολη χρονιά, γιατί ήθελα να τελειώσω και τα ΤΕΦΑΑ και ήμουν στους δρόμους από τις 7 το πρωί μέχρι τις 10 το βράδι.

Μετά πήγα στον Γιάννη Κουτσογιαννόπουλο το 1995. Ξεκίνησα καλά, αλλά λόγω ενός διαστρέμματος έχασα όλη τη χρονιά. Γενικά στην καριέρα μου τα διαστρέμματα με ταλαιπώρησαν πολλές φορές.

Το 1996 ήταν η χρονιά μου, με τα ρεκόρ και το Ολυμπιακό μετάλλιο. Εκείνη τη μέρα ήμουν σε απίστευτη κατάσταση. Θα μπορούσα να είχα κάνει και 2.05!

Δύο χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες άρχισα να προπονούμαι με τον Νέστορα Κολοβό. Έκανα πολύ δυνατή προπόνηση, στόχευα να πηδήξω πάνω από 2.03, αλλά μου βγήκαν πολλά προβλήματα στα πόδια, λόγω των ενέσεων που έκανα σε παλιότερους τραυματισμούς. Το σώμα μου είχε αρχίσει να με εγκαταλείπει.

Δεν κατάφερα να φτάσω ξανά σε ανάλογες επιδόσεις. Έτυχε εκείνη την περίοδο να κάνει ο πατέρας μου μια εγχείρηση, πήγα κι εγώ μαζί του, είχα και τα δικά μου και δεν έκανα καλή αποκατάσταση. Έτυχαν πολλά που με πήγαν πίσω και μετά ήρθαν οι εγκυμοσύνες, το 2001 και το 2003.

Έκανα μια τελευταία προσπάθεια να αγωνιστώ το 2004, αλλά δεν είχα στήριξη, δεν πίστευε κανείς ότι μπορούσα να πετύχω κάτι σπουδαίο. Αγωνιζόμουν μόνη μου, είχα και τα παιδιά μου που ήταν ακόμα πολύ μικρά. Κέρδισα το πανελλήνιο πρωτάθλημα, αλλά έπεσα και χτύπησα. Η διάγνωση ήταν κάταγμα κόκκυγα και έτσι σταμάτησα τον αθλητισμό.

Ήθελα πολύ να ζήσω την ατμόσφαιρα των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα. Ο αθλητής πιστεύει ότι είναι πάντα αθλητής, δεν συνειδοτοποιεί ότι κάποια στιγμή όλο αυτό τελειώνει. Όταν πια σταμάτησα, τα πόδια μου πονούσαν τόσο πολύ, δεν μπορούσα ούτε να περπατήσω.

Ήταν δύσκολη η προσαρμογή σε μια ζωή χωρίς τον αθλητισμό, αλλά είχα τα παιδιά μου να ασχοληθώ και αυτό έκανε την απώλεια ευκολότερη.

Ακόμα και την εποχή που ήμουν έγκυος διατηρούσα το δωμάτιό μου στους ξενώνες και συνέχισα τον αθλητισμό, λίγο τένις, τρέξιμο. Μεγάλωσα στο Ολυμπιακό στάδιο, το θεωρώ σαν σπίτι μου, ξέρω τους πάντες και τα πάντα. Είναι ένας χώρος που αγαπώ πολύ. Πριν από το 2004 ήταν πιο όμορφα εδώ, τώρα πια δεν έχει τόσο πράσινο.

Έζησα και το ζενίθ, το ολυμπιακό βάθρο, αλλά και το ναδίρ, όταν δεν πέρασα στον τελικό στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Αθήνας το 1997, αν και ήμουν σε πολύ καλή κατάσταση. Δεν μπόρεσα τότε να διαχειριστώ το άγχος».

Τι πήρε από κάθε προπονητή

Η Νίκη Μπακογιάννη άλλαξε πέντε προπονητές από την ώρα που έφυγε από τη Λαμία για την Αθήνα. Όλοι έβαλαν ένα λιθαράκι ώστε να δημιουργηθεί η ολυμπιονίκης που θαυμάσαμε στην Ατλάντα.

«Ο Παπατώλης μου έμαθε την τεχνική του ύψους, έβαλε τις βάσεις. Κάποια ταξίδια στη Γερμανία και οι εργομετρικές εξετάσεις που κάναμε εκεί μας έδειξαν πού έπρεπε να δουλέψουμε περισσότερο.

Ο Σλότκε μου έμαθε ότι το ύψος δεν είναι μόνο αλτικότητα, αλλά βασίζεται πολύ στο δρομικό κομμάτι.

Με τον Πανάγο κάναμε πολλές φιλοσοφικές συζητήσεις, με βοήθησε ψυχολογικά.

Ο Κουτσογιαννόπουλος ήταν αυτός που πίστεψε πιο πολύ σε μένα, με στήριξε. Κάναμε πρωινές προπονήσεις στις 7 το πρωί για να προσαρμοστώ στο πρόγραμμα των αγώνων της Ατλάντα.

Ο Κολοβός με βοήθησε να φτάσω ξανά σε ύψη στα 1.95.

Ήμουν στην εθνική ομάδα από τα 15 μέχρι τα 36. Κράτησα πάρα πολλά χρόνια γιατί δεν έκανα ποτέ δυνατή προπόνηση. Μέχρι το 1995 δεν είχα κάνε πρωινή. Μόνο τα τελευταία χρόνια δούλεψα σκληρά, για να επανέλθω».

Η μετά-2004 και η… μετά-2022 Ελλάδα

Η Νίκη Μπακογιάννη μάς μίλησε και για τη χαμένη ευκαιρία του 2004, αλλά και σχετικά με το μέλλον του αθλητισμού στην Ελλάδα και για το πού πρέπει να στοχεύσουμε ως χώρα.

«Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν ισχυρό κίνητρο για μια γενιά και άρχισε μια επένδυση από το κράτος, που ήθελε να κερδίσουμε μετάλλια κι έτσι αξιοποιήθηκε μια πολύ ταλαντούχα γενιά.

Δυστυχώς δεν επενδύσαμε στους Αγώνες και σε αυτή τη γενιά. Κάναμε Ολυμπιακούς Αγώνες για μια μέρα. Είδαμε ότι ρήμαξαν τα στάδια, αντί να τα διατηρήσουμε και να έρθουν περισσότερα παιδιά. Σταμάτησαν να γίνονται αγώνες. Το Λονδίνο ή το Πεκίνο συνέχισαν να αξιοποιούν τις εγκαταστάσεις τους. Εμείς επενδύσαμε πολλά χρήματα χωρίς να υπάρχει μεταολυμπιακή αξιοποίηση.

Για να επανέλθουμε δεν αρκούν τα πολλά παιδιά, αλλά οι προπονητές να έχουν κατάρτιση και να ενημερώνονται συνεχώς. Τα κοινά καμπ είναι πολύ χρήσιμα, όπως και τα αθλητικά σχολεία. Σήμερα έχουν κοπεί όλα, όπως και τα προνόμια.

Οι Ολυμπιονίκες πάντα πιέζουμε προς αυτή την κατεύθυνση αλλά κάθε φορά που έρχεται ένας καινούργιος Υφυπουργός ή Γενικός Γραμματέας αλλάζει το θεσμικό πλαίσιο.

Μέχρι το 1985 ποδοσφαιριστές διοριζόντουσαν στο Δημόσιο, μετά έκοψαν τα προνόμια, τα επανέφεραν, τα έκοψαν ξανά. Όποιος νέος έρχεται, αλλάζει τα δεδομένα, δεν υπάρχει σταθερή στρατηγική. Δεν δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά που γυμνάζονται να ακολουθήσουν το αντικείμενο που ασχολούνται καθημερινά. Πώς θα βγάλεις πρόγραμμα προπονητικό, αν δεν έχεις την εμπειρία;

Στην Ελλάδα τον αθλητισμό δεν τον αντιμετωπίζουν οι Αρχές με την πρέπουσα σοβαρότητα. Ο αθλητισμός συμβάλει στην υγεία του πληθυσμού και επωφελούνται όλοι, καθορίζει τη διατροφή, επηρεάζει την άποψη, τη σκέψη. Οφείλουμε να επενδύσουμε στον αθλητισμό».

Η μεγαλύτερη ανταμοιβή μετά το Ολυμπιακό μετάλλιο και ο Αλχημιστής

Ποια ήταν η άραγε, η μεγαλύτερη ανταμοιβή που έλαβε η Νίκη Μπακογιάννη μετά το θρίαμβο της Ατλάντα, και ποια ήταν η έμπνευσή της για να φτάσει σε αυτή τη μεγάλη επιτυχία;

«Η μεγαλύτερη τιμή που μου έγινε μετά το ολυμπιακό μετάλλιο ήταν η υποδοχή του κόσμου όταν επιστρέψαμε και η τιμητική θέση στις Ένοπλες Δυνάμεις που μας έδωσε το ελληνικό κράτος. Ξέρεις, ακόμα και σήμερα έρχονται απλοί άνθρωποι και μου λένε ότι βλέποντάς με τότε τους ώθησα σε κάτι στη ζωή τους, να κάνουν μια αλλαγή. Αθλητές μου είπαν ότι επέστρεψαν στον αθλητισμό!

Για μένα η έμπνευση ήταν ο Πάουλο Κοέλιο και ο «Αλχημιστής». Έτυχε να τον γνωρίσω όταν είχε έρθει στην Ελλάδα. Συμβαίνουν μερικές φορές κάποια πράγματα που δεν τα περιμένεις στη ζωή σου, αλλά όταν έχεις ανοιχτά τα αυτιά σου και τα μάτια σου παίρνεις το μήνυμα».

Η ενασχόληση με τη βιωσιμότητα και το περιβάλλον

Αναζητώντας αντικείμενο για μεταπτυχιακές σπουδές, την προσοχή της Νίκης Μπακογιάννη τράβηξε το θέμα της βιωσιμότητας στον αθλητισμό.

«Όταν έψαξα να βρω ένα μεταπτυχιακό ήθελα να βρω κάτι να έχει αξία, να μεταδώσω αυτό που θα μάθω ή να εμπνεύσω. Σκέφτηκα το πώς μπορώ να συνδυάσω το περιβάλλον με τον αθλητισμό.

Είδα ότι με τα χρόνια στο εξωτερικό γίνονται πολλά που δεν υπάρχουν στην Ελλάδα, όπως το κομμάτι της εταιρικής ευθύνης στον αθλητισμό. Εδώ δεν υπάρχει ακόμα κανένα ενδιαφέρον ούτε στο ποδόσφαιρο που έχει μεγαλύτερη απήχηση ούτε στις ομοσπονδίες και στους συλλόγους.

Η FIFA, η UΕFA και η Premier League έχουν ένα θεσμικό πλαίσιο σύμφωνα με το οποίο ζητούν από τις ομάδες κάποιες πιστοποιήσεις για τα στάδια, θέλουν να είναι βιώσιμα, ορίζουν ακόμα και το πώς θα γίνονται οι μετακινήσεις. Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για τη βιωσιμότητα και το περιβάλλον. Η Άρσεναλ για παράδειγμα και η Γιουβέντους έχουν κάνει πάρα πολλά. Στην Ελλάδα υπάρχουν παμπάλαια γήπεδα, που είναι σε άθλια κατάσταση και πρέπει να αναβαθμιστούν.

Πρέπει οι ομάδες να επενδύσουν στις εγκαταστάσεις, όπως και στις ακαδημίες. Να προσελκύουν τις οικογένειες και για να το καταφέρουν πρέπει να αγκαλιάσουν την τοπική κοινότητα, όπως ορίζει η κατεύθυνση της FIFA. Αλλιώς προσελκύεις χούλιγκαν. Είδαμε τι έγινε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη».

Ο ΣΕΓΑΣ και η πολιτική

Η ομοσπονδία του κλασικού αθλητισμού, η αρχαιότερη στην Ελλάδα πλέον διοικείται από την πρώην κάτοχο του παγκοσμίου ρεκόρ και βουλευτή, Σοφία Σακοράφα. Αλήθεια προτάθηκε στη Νίκη Μπακογιάννη να βοηθήσει σε αυτή τη νέα προσπάθεια στο ΣΕΓΑΣ; Έχει σκεφτεί η ίδια την προοπτική να ακολουθήσει πολιτική καριέρα;

«Δεν μου προτάθηκε να μπω στο ΣΕΓΑΣ, αλλά χαίρομαι που οι γυναίκες είναι στη διοίκηση. Η Σοφία Σακοράφα έχει γνώσεις, κορυφαία αθλήτρια και αυτή. Είναι θετικό ότι μπήκαν κι άλλοι αθλητές, η Τασούλα Κελεσίδου, ο Κώστας Κεντέρης, ο Στέλιος Δημότσιος, ο Αλέξης Αλεξόπουλος. Όλοι τους παιδιά έχουν κάνει σπουδές στον αθλητισμό και στη διοίκηση. Δεν είναι απλά αθλητές που τους τοποθέτησαν εκεί.

Θεωρώ ότι θα μπορούσα να προσφέρω στο κομμάτι του περιβάλλοντος, καθώς αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει αρμόδια επιτροπή. Γίνονται μόνο μεμονωμένες κινήσεις που πρέπει να τεθούν σε σε ένα πλαίσιο.

Μου είχαν γίνει παλαιότερα προτάσεις να εμπλακώ με την πολιτική, αλλά της απέρριψα. Δεν ήθελα να ασχοληθώ γιατί δεν είχα τις κατάλληλες γνώσεις. Δεν αρκεί να είσαι Ολυμπιονίκης. Τώρα είμαι σαφώς πιο καταρτισμένη, πλέον θα με ενδιέφερε να ασχοληθώ».