Συνέντευξη Χαράλαμπος Παπανικολάου: «Γονείς δίνουν αναβολικά στα ίδια τους τα παιδιά!»

Η ζωή έχει πάντα δύο όψεις. Την ευχάριστη, τη λαμπερή, όταν όλα τα σχέδιά σου αποδίδουν και νιώθεις ότι κρατάς τον κόσμο στα χέρια σου. Αλλά κρύβει και τη δυσάρεστη, τη σκοτεινή, όταν αισθάνεσαι ότι κόσμος χάνεται κάτω από τα πόδια σου.

Οι επιλογές μας, αλλά και οι αντοχές μας στη διαχείρισή αυτών των δύο όψεων, είναι που μας βοηθούν να μείνουμε όρθιοι στην πορεία μας στο μονοπάτι της ζωής.

Ο Χαράλαμπος Παπανικολάου έζησε πολύ έντονα αυτές τις δύο όψεις. Πριν από 25-30 χρόνια ανέβηκε στην κορυφή της Ευρώπης και στα 16 του αναδείχτηκε καλύτερος Έλληνας αθλητής. Ό,τι σου χαρίζει απλόχερα η μοίρα όμως, το ίδιο εύκολο μπορεί να στο αφαιρέσει. Τα λάθη και η αναλγησία κάποιων ή η ατυχία, αν θέλετε, τον ξύπνησαν πρόωρα από το αθλητικό όνειρο που απολάμβανε.

Κι όταν ξαναβρήκε τα πατήματά του, ως προπονητής πια, η ζωή του έδειξε ξανά τη σκοτεινή όψη της.

Photo Credits: Eurokinissi | Θανάσης Δημόπουλος

Πρόσφατα, ο πρώην πρωταθλητής, τηλεοπτική περσόνα και ομοσπονδιακός προπονητής, επανήλθε στα αθλητικά δρώμενα από ένα νέο πόστο. Ο λόγος στον ίδιο:

«Πέρυσι έγινε η πρώτη νύξη και τον περασμένο Φεβρουάριο συμφωνήσαμε με την Ελληνική Ομοσπονδία Αθλητισμού Κωφών (ΕΟΑΚ) να αναλάβω ομοσπονδιακός προπονητής στην κολύμβηση.

Βοήθησα εθελοντικά από τον Μάρτιο, αρχικά με τρίμηνη συνεργασία, που περιλάμβανε και τους Ολυμπιακούς Αγώνες Κωφών στη Βραζιλία. Ευελπιστώ να συνεχίσουμε την κοινή μας πορεία, γιατί διαπιστώνω ότι η ΕΟΑΚ έχει αποφασίσει να κάνει μια νέα αρχή σε όλα τα αθλήματα που έχει υπό τη σκέπη της.

Υπάρχουν πολλά παιδιά με προβλήματα ακοής, που δεν γνωρίζουν την ύπαρξη ξεχωριστής Ομοσπονδίας. Μετέχουν σε αγώνες ακουόντων και χάνουν την ευκαιρία να διακριθούν, αφού φυσιολογικά η απόδοσή τους δεν είναι τόσο υψηλή. Ενώ μπορούν να συμμετάσχουν σε ξεχωριστές διοργανώσεις και να κερδίσουν έτσι τα προνόμια που απολαμβάνουν και οι υπόλοιποι αθλητές».

Πώς μπορεί να βοηθήσει ο Χαράλαμπος Παπανικολάου αυτά τα παιδιά να εξελιχθούν;

«Αρχικά προσπαθούμε να εξασφαλίσουμε ώρες και διαδρομή στο ΟΑΚΑ ή στο Δήμο Χαλανδρίου, όπου εργάζομαι ως διοικητικός υπάλληλος.

Είμαστε στη φάση των συζητήσεων και των προτάσεων εκ μέρους μου, για να δούμε πώς μπορεί να δομηθεί η συνεργασία».

Η πορεία του μετά την κολύμβηση – Το MEGA, η προπονητική και ο Δήμος Χαλανδρίου

Ήσουν ένας από τους πιο γνωστούς και δημοφιλέστερους Έλληνες αθλητές. Τι έκανες αφότου σταμάτησες τον αθλητισμό;

«Σταμάτησα το 1995, βασικά για βιοποριστικούς λόγους. Τότε δεν υπήρχαν ούτε χορηγοί ούτε τίποτα. Ο αθλητισμός άλλαξε το 2000, μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην Ελλάδα όπου είχαμε μπροστά μας τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας.

Έκανα για τρία χρόνια τηλεόραση σε πρωινή εκπομπή του MEGA, έπειτα από μια συζήτηση που είχα με έναν άνθρωπο του υγρού στίβου (σ.σ.: πρώην πολίστας), τον Τζώνη Καλημέρη. Μου είπε “έλα να το δοκιμάσουμε” και πήγε μια χαρά.

Είχα όμως πάντα στο νου μου το κολύμπι, τη μεγάλη αγάπη μου. Ήθελα να ολοκληρώσω και τις σπουδές μου στο πανεπιστήμιο.

Αφού τελείωσε η εκπομπή, αν και μπορούσα να συνεχίσω στην τηλεόραση, αποφάσισα να ασχοληθώ με την προπονητική.

Ξεκίνησα με κάποιες ιδιωτικές προπονήσεις και από τα τέλη του 1999 έγινα ομοσπονδιακός, γιατί οι αθλητές μου με την εξέλιξή τους έγιναν μέλη της εθνικής ομάδας. Παρέμεινα μέχρι το 2004, ήμουν και στους Ολυμπιακούς της Αθήνας. Μετά συνέχισα να προπονώ κάποιους αθλητές της Εθνικής και το 2008 αποσύρθηκα.

Αργότερα ασχολήθηκα με τον επιχειρηματικό κλάδο. Από το 2005 εργάζομαι στο Δήμο Χαλανδρίου, χάρη στον αθλητικό νόμο που ευνοούσε τους εξαιρετικά διακριθέντες αθλητές».

Μετάλλια στην Ευρώπη, ρεκόρ και αθλητής της χρονιάς

Ας γυρίσουμε το ρολόι πίσω στα χρόνια που κυριαρχούσες στις πισίνες. Μετέφερε μας νοερά στις μεγάλες στιγμές τις καριέρας σου.

«Έχω περάσει πολλά στην αθλητική μου καριέρα. Όμορφα και άσχημα. Σίγουρα, όμως, η παρουσία μου στους Ευρωπαϊκούς νέων της Γενεύης το 1985 ήταν μια αξέχαστη εμπειρία. Κατέκτησα ένα χρυσό (στα 100 μ. ύπτιο) και τρία αργυρά (στα 200 μ. ύπτιο και στις μεικτές) μετάλλια.

Στην κατηγορία των ανδρών είχα μια τρίτη θέση σε 25άρα πισίνα και μια όγδοη σε 50άρα σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα.

Ήμουν ο πρώτος που έφερε τόσες πολλές επιτυχίες στην Ευρώπη. Μετάλλια είχε κερδίσει παλαιότερα και ο Δημήτρης “Μπέμπης” Καρύδης σε νεαρή ηλικία, αλλά ήταν διαφορετικές οι διοργανώσεις στην εποχή του.

Στους Μεσογειακούς κατέκτησα επίσης μετάλλια (τρία αργυρά και δύο χάλκινα), αλλά είχα την ατυχία να μετέχουν στις μεικτές οι Ιταλοί που ήταν από τους κορυφαίους στον κόσμο.

Η ψήφισή μου ως καλύτερος Έλληνας αθλητής το 1985 ήταν κι αυτή μια ιδιαίτερη στιγμή».

Στη Γενεύη όλη η πισίνα φώναζε «Παπανικολάου!»

Τι άλλο θυμάσαι από τη Γενεύη, ξέχωρα από τα μετάλλια;

«Είχε έρθει μόνο η μητέρα μου, ο προπονητής μου Γιώργος Μπίας, ο συναθλητής μου Πέτρος Τσιάλας και ο συνοδός της Κολυμβητικής Ομοσπονδίας. Είχα πετύχει ευρωπαϊκό ρεκόρ νέων πριν φτάσω στη Γενεύη, αλλά είχα να συναγωνιστώ τον Γιόζεφ Σάμπο, τον μετέπειτα παγκόσμιο πρωταθλητή και ολυμπιονίκη στο πρόσθιο και στις μεικτές.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι, αν και είμασταν μόνο πέντε Έλληνες, όλο το κολυμβητήριο ήταν υπέρ μου! Είχα μεγάλο fan club! Τότε δεν κατάλαβα πώς συνέβη, το διαπίστωσα μετά. Το είχε καταφέρει ο Μπίας! Αυτός ο άνθρωπος μπορούσε να πετύχει τόσα πολλά».

Μετά τη Γενεύη, ποιος αγώνας έμεινε ανεξίτηλός στη μνήμη σου;

«Σίγουρα δεν θα ξεχάσω τους Μεσογειακούς στην Αθήνα, το 1991. Οι κερκίδες ήταν κατάμεστες, θυμάμαι χιλιάδες θεατές να μας ενθαρρύνουν. Κόσμος είχε μείνει έξω, είχε δημιουργηθεί το αδιαχώρητο.

Μοναδική εμπειρία ήταν και η είσοδος με την ελληνική ομάδα στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων».

Τον έκοψαν από το Λος Άντζελες το 1984 λόγω… ηλικίας και αντιπολίτευσης

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες συμμετείχες μόνο μία φορά ως αθλητής, το 1988. Γιατί συνέβη αυτό;

«Το 1984, δεν επιλέχθηκα, ενώ είχα πιάσει τα όρια. Η επίσημη δικαιολογία ήταν ότι ήμουν πολύ μικρός, 15 χρονών. Μολονότι κέρδιζα στους Βαλκανικούς τους άνδρες και ο δεύτερος έμενε μισή πισίνα πίσω. Τα κριτήρια ήταν πολιτικά, γιατί ο πατέρας μου ήταν στην αντιπολίτευση της Ομοσπονδίας. Ξέσπασαν πάνω μου.

Το 1992 με εμπόδισε ένας βαρύς τραυματισμός εξαιτίας του οποίου ουσιαστικά τελείωσε η καριέρα μου».

Ο Παναθηναϊκός τού στέρησε τον προπονητή του, Γιώργο Μπία και τον «έστειλε» στην Ιταλία

Το 1988 στη Σεούλ είχες ταξιδέψει με μεγάλες προσδοκίες. Τι συνέβη;

«Είχα φύγει για ένα χρόνο στην Ιταλία να κάνω προπόνηση με τον αντίπαλό μου, τον Στέφανο Μπατιστέλι, έπειτα από πρόσκληση του προπονητή του.

Ο λόγος που πήγα στην Ιταλία ήταν ότι στενόμυαλοι άνθρωποι δεν με άφησαν να συνεχίσω την προπόνησή μου με τον Γιώργο Μπία. Ήταν η περίοδος που έφυγε από το σύλλογό μου, τον Εθνικό Γ.Σ. και πήγε στον Παναθηναϊκό. Ζητήσαμε να κάνω προπόνηση μαζί του. Συνηθιζόταν τότε αυτό, όπως και σήμερα, σε άλλο σύλλογο να ανήκεις και με άλλον να κολυμπάς. Για τους αθλητές θα ήταν ευχής έργον ο Παπανικολάου στα ντουζένια του να κολυμπάει μαζί τους. Κι όμως ο Παναθηναϊκός αρνήθηκε…

Έτσι έμεινα χωρίς προπονητή. Ο Ίβο Φερέτι με είχε ήδη προσκαλέσει να γυμναστώ μαζί τους. Ήταν φίλοι με τον Μπία, ο οποίος είχε επαφές και γνωριμίες σε όλον τον κόσμο. Ήταν ο μοναδικός που παρακολουθούσε όλα τα συνέδρια και έκανε συνέχεια ερωτήσεις. Ανήσυχο πνεύμα, γι’ αυτό και είχε κατά καιρούς παρεξηγηθεί.

Επιστημονικά ήταν τόσο μπροστά, που δεν ξέρω αν ακόμα και σήμερα υπάρχουν προπονητές τόσο καλά καταρτισμένοι. Και δεν είχε αναδείξει μόνο εμένα. Τη δεκαετία του ’70 τα 3/4 του Εθνικού ήταν στην εθνική ομάδα. Η μισή ανδρών στη δική μου εποχή».

Η υποτροφία, το 2CV , η ιταλική υπηκοότητα και η γρίπη στη Σεούλ

«Ευτυχώς είχα κάνει μια αίτηση την πρώτη χρονιά των υποτροφιών του Ιδρύματος Ωνάση. Επιλέχτηκαν πέντε αθλητές: εγώ, ο Λάμπρος Παπακώστας, η Άγη Κασούμη κι άλλοι δύο.

Χρησιμοποίησα αυτά τα χρήματα για την προετοιμασία μου στην Ιταλία. Νοίκιασα σπίτι στη Ρώμη. Ο Ίβο μου έδωσε ένα Citroen 2CV να κινούμε και έκανα την πιο δυνατή προπόνηση της ζωής μου και σε καλύτερες συνθήκες σε σχέση με την Ελλάδα.

Δεν σου κρύβω ότι ήθελαν να πάρω τη δική τους υπηκοότητα. Μου έλεγαν “κάτσε άλλον έναν χρόνο και θα σε κάνουμε Ιταλό!”.

Όταν έφτασα στη Σεούλ, ήμουν στην καλύτερη κατάσταση της καριέρας μου, το ένιωθα. Θυμάμαι είχε έρθει με την ελληνική ομάδα ο Μάρκος Μανταλούφας, κάναμε προπόνηση λίγο πριν από τους αγώνες και κολυμπούσα τα 400 μ. μικτή μέσα από το νερό (σ.σ.: χωρίς εκκίνηση) κοντά στο ρεκόρ μου. Έμπαινα τελικό πολύ εύκολα. Είχα 4:25 και η πρόκριση έκλεισε στο 4:23.37.

Μόλις δύο μέρες πριν από τους αγώνες αρρωσταίνω. Γρίπη, πυρετός, μπούκωμα, δεν μπορούσα να αναπνεύσω. Και είχα να πέσω 400 μ. μεικτή που είναι το απόλυτο αερόβιο αγώνισμα. Ενώ έβηχα σε όλη την κούρσα κι αυτό ήταν «κόψιμο» στους τετρακεφάλους, πήγα 4:26.72. Δεν μπήκα τελικό. Όλες οι θυσίες πήγαν στράφι».

“Κύριε Παπανικολάου, ο αθλητισμός τελείωσε για εσάς”

Μίλησε μας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992. Γιατί δεν συμμετείχες;

«Το 1991, από λάθος υπερπροπόνηση – γιατί εγώ ήμουν πάντα αθλητής του προπονητή, εκτελούσα χωρίς να κάνω ερωτήσεις -, “κάηκα”. Δεν μπορούσες ούτε να με ακουμπήσεις. Όλες οι αρθρώσεις μου είχαν φλεγμονές. Δυσκολευόμουν ακόμα και να περπατήσω.

Πήγα στην Ιταλία, μιας και είχα δημιουργήσει καλές σχέσεις. Με εξέτασε όλο το επιστημονικό προσωπικό της ομοσπονδίας και μου είπαν κοφτά: “Κύριε Παπανικολάου, ο αθλητισμός τελείωσε για εσάς”. Ήμουν 22 χρονών. Αυτό ήταν μαχαιριά! Η πιο άβολη στιγμή στην αθλητική καριέρα μου. Έκανα τη θεραπεία που μου υπέδειξαν για τρεις εβδομάδες, επί 6 ώρες καθημερινά, είχα βαρεθεί τη ζωή μου.

Μου έμεινε μόνο ένα κουσούρι στον αριστερό ώμο, παρά τις κορτιζόνες. Επανήλθα σιγά-σιγά, αλλά έχασα τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης. Συνέχισα με φουλ προπόνηση, πλησίασα, αλλά δεν ξεπέρασα τους χρόνους μου, και το 1993 για τα τρία τελευταία χρόνια της καριέρας με άφησε ελεύθερο ο Εθνικός τιμής ένεκεν και πήρα μεταγραφή για τον Ολυμπιακό. Το 1995 σταμάτησα».

«Στην εποχή μου ψάχναμε να βρούμε βιταμίνη C!»

Περίγραψέ μας τις διαφορές της προπόνησης τη δεκαετία του ‘80 με τη σημερινή

«Είχα έναν προπονητή που έκανε επιστημονική προπόνηση και ήταν και κόουτς. Όσο “τρελός” κι αν ήταν, ήξερε πώς να σου συμπεριφερθεί, πώς να σε εμψυχώσει.

Το 1986 στο Παγκόσμιο της Μαδρίτης καταφέραμε και πήγαμε μια εβδομάδα πριν από την αποστολή, για να εγκλιματιστώ καλύτερα. Προσπαθούσε με τις σχέσεις που είχε με άλλους προπονητές, να συμμετέχουμε σε καμπ στο εξωτερικό. Βασικά με δικά μας έξοδα, η Ομοσπονδία κάλυπτε μόνο ένα μέρος.

Παλεύαμε μόνοι μας γιατί όλος ο αθλητισμός ήταν πολύ ερασιτεχνικός. Εγώ και η Έλλη Ρουσάκη, είμασταν αναλαμπές, κι όχι προϊόντα κρατικού προγράμματος και οργάνωσης.

Βλέπαμε πάρα πολύ σοβαρά την κολύμβηση και η προπόνησή μας ήταν πέρα από τα όριά μας, δίχως να αποσκοπούμε σε όφελος οικονομικό ή στην επαγγελματική αποκατάστασή μας. Το κάναμε γιατί μας άρεσε.

Τότε δεν υπήρχαν νόμοι και ευνοϊκές ρυθμίσεις. Ο νόμος με τον οποίον διορίστηκα ψηφίστηκε το 1999, αφού σταμάτησα τον αθλητισμό.

Τώρα, όλα είναι τελείως διαφορετικά. Δεν εννοώ αυτήν ακριβώς την περίοδο, γιατί περάσαμε και από μια διετία με κορωνοϊό και πολλά παιδιά σταμάτησαν τον αθλητισμό. Γιατί το κολύμπι δεν είναι το πιο εύκολο άθλημα. Είναι ατομικό, μοναχικό, βαρετό στην προπόνηση.

Γενικότερα τα τελευταία χρόνια έχουμε βγάλει καλούς αθλητές, κάποιοι προπονούνται στο εξωτερικό, έχουν όμως οικονομική βοήθεια, μπορούν να ανταπεξέλθουν στις πολλές απαιτήσεις του πρωταθλητισμού.

Η επιστημονική και ιατροφαρμακευτική κάλυψη γίνεται οργανωμένα και επαγγελματικά. Τη δεκαετία του ’80 ψάχναμε να βρούμε τη βιταμίνη C και την Upsaton, που απλά είχαμε ακουστά. Δεν υπήρχε καμία στήριξη κι έτσι πολλές φορές παθαίναμε υπερκόπωση, τραυματισμούς.

Οι επιτυχίες της γενιάς μου, από τη Ρουσάκη, τον Μάλαμα, το Κανδρή ή λίγο πριν από την Πρωτόπαππα και την Δάρρα, ήρθαν επειδή είχαμε μεράκι.

Πρόσφατα άλλαξε η διοίκηση στην ομοσπονδία ύστερα από δεκαετίες, έχουν μπει άνθρωποι που προέρχονται από την κολύμβηση. Νέα φουρνιά παραγόντων με φρέσκες ιδέες. Όσα καλά (και κακά) κι αν έκανε η προηγούμενη ηγεσία, ήταν μια διοίκηση κουρασμένη. Πιστεύω ότι θα γίνει ένα restart στην ελληνική κολύμβηση».

Η μεγάλη ανατροπή σε μια αρχικά κερδισμένη δικαστική διαμάχη

Το κεφάλαιο προπονητική δεν έκλεισε ιδανικά για σένα. Κάθε άλλο! Έφτασες να μπλέξεις σε δικαστική περιπέτεια για μια περίπτωση ντόπινγκ αθλητή σου όπου, ενώ απαλλάχτηκες αρχικά από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο, η υπόθεση δεν έληξε με την αθωωτική απόφαση.

«Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλο θέμα με τους γονείς. Κατ’ αρχάς οι περισσότεροι θεωρούν ότι τα παιδιά τους είναι γεννημένα ολυμπιονίκες, και αν δεν γίνουν, φταίει ο προπονητής… Πάντα φταίει κάποιος (άλλος)! Είναι και ότι θέλουν μέσω των παιδιών τους, να αναδειχτούν και οι ίδιοι στη μικροκοινωνία της κερκίδας.

Υπάρχουν όμως δυστυχώς κάποιοι, ελάχιστοι πιστεύω, που ξεπερνούν κάθε ηθική, κάθε όριο, για να πετύχουν το σκοπό τους, χωρίς φραγμούς ούτε καν στην υγεία των παιδιών τους!

Ο αθλητής βρέθηκε θετικός σε έλεγχο ντόπινγκ με συνθετική ορμόνη (δεν εκκρίνεται από τον οργανισμό) και ο γονέας κατήγγειλε τον γιατρό του, που ήταν συγγενής μου (και έτσι έδεσε ωραία η ιστορία) ότι τα σκευάσματα βιταμινών και αμινοξέων που του έδινε μεταβολίζονται στον οργανισμό σε αυτή την ορμόνη. Κάτι που, βεβαίως, δεν έστεκε επιστημονικά. Εμένα με κατηγόρησαν πως “γνώριζα τι γινόταν”.

Γι’ αυτό η κολυμβητική ομοσπονδία δεν έλαβε υπόψιν αυτόν τον ισχυρισμό και έδωσε την ποινή που προέβλεπε ο νόμος.

Ο γονέας οδήγησε την υπόθεση, με έφεση, στη διεθνή ομοσπονδία, η οποία επίσης δεν δέχτηκε, όπως ήταν λογικό, τον επιστημονικό παραλογισμό. Εν συνεχεία απευθύνθηκε στο ανώτατο δικαστήριο της Λοζάνης, όμως ούτε εκεί έγιναν δεκτοί οι ισχυρισμοί του.

Εδώ όμως στο Ελλάδα ισχύουν άλλα πράγματα!».

Ο «Παναθηναϊκάκιας»

«Ενώ, λοιπόν, δεν τον δικαίωσε ούτε το CAS, μας έσυρε στα ελληνικά ποινικά δικαστήρια! Αθωώθηκα πρωτοδίκως και εύκολα μάλιστα, αφού δεν υπήρχε τίποτα εναντίον μου. Η υπόθεση όμως μετά γύρισε τούμπα “περιέργως”. Με έφεση υπέρ του νόμου σε αθώωση σε πλημμέλημα.

Να είναι καλά ο “Παναθηναϊκάκιας” που έλεγε για έναν υψηλά ιστάμενο ένας πρώην πρωθυπουργός!

Εμφανίστηκαν τέσσερις ψευδομάρτυρες, άνθρωποι που γνώριζα! Δεν υπάρχουν χειρότερες στιγμές από αυτές που πέρασα κατά την διάρκεια της δεύτερης δίκης-παρωδία, ακούγοντας ασύστολα ψεύδη με φανταστικές ιστορίες! Και τώρα που σου τα λέω τρέμω.

Έμαθα εκ των υστέρων πώς και από πού ο γονέας έπαιρνε τις απαγορευμένες ουσίες. Γνωστός ντοπαριστής διατροφολόγος που τότε έκανε χρυσές δουλειές. Μάλιστα, ο… αθεόφοβος τον βοήθησε και στο δικαστήριο συντάσσοντας “επιστημονικό” υπόμνημα!

Δε θα ήθελα να μιλήσω άλλο για αυτό το στενάχωρο θέμα το οποίο σημάδεψε τη ζωή μου για 11 χρόνια, με ανάγκασε να εγκαταλείψω τη μεγάλη μου αγάπη, την προπονητική στην κολύμβηση, δείχνοντας με τον χείριστο τρόπο την κατάμαυρη πλευρά των ανθρώπων, αλλά και την βρωμιά που υπάρχει στην εξουσία. “Ούτε στον εχθρό μου”, που λένε, αυτό που έζησα!

Όλα καλά όμως τώρα. Αυτό που ξεκίνησα με την ΕΟΑΚ είναι κάτι τόσο ωραίο και αγνό. Αυτή η εθελοντική υπηρεσία, είναι κάτι νέο, πολύ ωραίο και δημιουργικό».

Όπως διαπιστώσατε, ο Χαράλαμπος Παπανικολάου έζησε βαθιά στο πετσί του και τις δύο όψεις της ζωής. Μπορεί να κλονίστηκε, αλλά δε λύγισε. Και συνεχίζει να προσφέρει από ένα νέο πόστο, στο κολύμπι, στο άθλημα που έδωσε τόσα πολλά και πήρε ως ανταμοιβή τόσα λίγα…