Super League: Η «γέννηση» της εθνικής κατηγορίας πέρασε από σαράντα κύματα

Βαφτίστηκε «Εθνική Κατηγορία», ο κόσμος την αγάπησε ως «Α’ Εθνική» και στα ώριμα χρόνια της έχουμε συνηθίσει να την αποκαλούμε με το ξενόφερτο όνομα «Super League».

Είναι το πρωτάθλημα που λατρεύουμε να χλευάζουμε, ιδίως όταν θαμπωνόμαστε από εκείνα του εξωτερικού, αλλά χωρίς αυτό δεν μπορούμε. Είναι το δικό μας πρωτάθλημα, το οποίο σήμερα κλείνει 65 χρόνια ύπαρξης και θα συνεχίσει να προσφέρει συγκινήσεις στους Έλληνες φιλάθλους για πολλά-πολλά ακόμη. Τότε, ωστόσο, δεν είχε προκαλέσει ιδιαίτερη αίσθηση. Ήταν μία ακόμα Κυριακή με ποδόσφαιρο, που στους φιλάθλους έμοιαζε ίδια με τις προηγούμενες.

Δεν ήταν, όμως. Χωρίς να μειώνει κανείς την αξία των πρωταθλημάτων που διεξήχθησαν μέχρι το 1959, ο νέος θεσμός υπερτερούσε σε κύρος. Αντί για την «προκριματική» διαδικασία των τοπικών πρωταθλημάτων, που δεν είχαν τον ίδιο βαθμό δυσκολίας, οι 16 ομάδες της Εθνικής Κατηγορίας μετείχαν πλέον σε έναν «μαραθώνιο», όπου όλοι αντιμετώπιζαν όλους από δύο φορές.

Πολλοί, μάλιστα, εξέλαβαν ως μήνυμα την ήττα που υπέστη στην πρεμιέρα ο μόνιμος πρωταθλητής από το 1954, Ολυμπιακός, από τον άσημο Παγκορινθιακό. Στην πραγματικότητα, είχε αρχίσει η φυσιολογική κάμψη στην καριέρα των βασικών στελεχών των «ερυθρόλευκων» (οι Μπέμπης, Ρωσσίδης, Κοτρίδης κ.ά. δεν θα αργούσαν να κρεμάσουν τα παπούτσια τους). Κανείς δεν αρνούνταν, ωστόσο, ότι ο βαθμός δυσκολίας της διοργάνωσης αυξανόταν.

Το χρονικό μέχρι την απόφαση

Η συζήτηση για την καθιέρωση εθνικής κατηγορίας στην οποία θα μετείχαν οι κορυφαίοι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι της χώρας, χωρίς να εμπλέκονται στην προκριματική διαδικασία των τοπικών πρωταθλημάτων, είχε αρχίσει πριν την περίοδο της Κατοχής. Η ΕΠΟ είχε καθιερώσει δοκιμαστικά την εθνική κατηγορία από το 1930-31 έως το 1935-36, άλλοτε χωρισμένη σε ομίλους Βορρά και Νότου και άλλοτε σε ενιαία διοργάνωση των οκτώ ομάδων.

Όμως, η μικροπολιτική, τα συμφέροντα και τα υψηλά κόστη μετακίνησης που βάρυναν τους συλλόγους, στάθηκαν αιτία για να εγκαταλειφθεί το εγχείρημα. Η επιστροφή στο πεπαλαιωμένο σύστημα της διεξαγωγής τελικής φάσης μεταξύ των πρωταθλητών Αθήνας, Πειραιά, Θεσσαλονίκης και Επαρχίας ήταν μονόδρομος μέχρι να ωριμάσουν οι συνθήκες.

Μεσολάβησε η Κατοχή κι ο Εμφύλιος, το ίδιο το κράτος άργησε αρκετά να ορθοποδήσει και το ποδόσφαιρο δεν μπορούσε παρά να περιμένει. Τα πρώτα βήμα προς την καθιέρωση επίσημης εθνικής κατηγορίας έγιναν τη σεζόν 1956-57, όταν η ΕΠΟ αύξησε σε 10 τις ομάδες που θα προκρίνονταν στην τελική φάση του Πανελληνίου Πρωταθλήματος. Η διοργάνωση διατήρησε αυτήν τη μορφή και τα επόμενα δύο χρόνια, αποσπώντας θετικά σχόλια.

Ίσως το πιο καθοριστικό γεγονός, πάντως, ήταν ήταν ότι από τον Μάρτιο του 1959 άρχισε η λειτουργία του ΠΡΟ-ΠΟ. Ο νεοσύστατος ΟΠΑΠ πίεζε αφόρητα την ομοσπονδία για την εγκαθίδρυση ενός σταθερού εθνικού πρωταθλήματος, ώστε να διεξάγονται κάθε εβδομάδα πολλοί ενδιαφέροντες αγώνες, που θα τόνωναν το ενδιαφέρον των φιλάθλων για το νέο παιχνίδι. Ακόμα κι ο πρωθυπουργός, Κωνσταντίνος Καραμανλής, πίεσε με τον τρόπο του προς αυτήν την κατεύθυνση, αν και υπήρχε έτσι κι αλλιώς ισχυρό κίνητρο. Τα αυξημένα έσοδα απ’ το ΠΡΟ-ΠΟ.

Αυτό ακριβώς, όμως, έβαζε εμπόδια απ’ την αντίπερα όχθη. Οι ποδοσφαιρικές Ενώσεις της Αθήνας και του Πειραιά, στις τάξεις των οποίων βρίσκονταν και οι ισχυρότεροι παράγοντες του αθλήματος, γνώριζαν ότι με την καθιέρωση της εθνικής κατηγορίας τα πρωταθλήματά τους θα υποβαθμίζονταν και οι ίδιοι θα έχαναν χρήματα. Έτσι, αντιδρούσαν σθεναρά στο εγχείρημα.

Πώς επιλέχθηκαν οι 16 ομάδες

Έντονες αντιδράσεις υπήρχαν και από άλλες σημαντικές ποδοσφαιρικές ενώσεις. Όχι για την οικονομική χασούρα, αλλά επειδή οι πρωταθλήτριες τους (Νίκη Βόλου, Παναχαϊκή) δεν είχαν συμπεριληφθεί στο πλάνο των 16 ομάδων που θα απάρτιζαν την Α’ Εθνική. Έτσι, ενώ το θέμα είχε τεθεί επί τάπητος από τον Αύγουστο, απόφαση δεν είχε παρθεί μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου!

Η ομοσπονδία είχε αποφασίσει τον καταρτισμό της κατηγορίας με βάση την κατάταξη στα τοπικά πρωταθλήματα της αμέσως προηγούμενης περιόδου. Ετσι, οι 14 από τις 16 θέσεις είχαν μοιραστεί ως εξής γεωγραφικά: τέσσερις από την Αθήνα (Παναθηναϊκός, ΑΕΚ, Απόλλων, Πανιώνιος), τρεις από τον Πειραιά (Ολυμπιακός, Εθνικός, ΑΕ Νικαίας), τρεις από τη Θεσσαλονίκη (ΠΑΟΚ, Αρης, Απόλλων Καλαμαριάς) και δύο από κάθε πρωτάθλημα της Περιφέρειας (Παναιγιάλειος και Παγκορινθιακός απ’ τον Νότο και Δόξα Δράμας και Μέγας Αλέξανδρος Κατερίνης από τον Βορρά).

Για τις δύο θέσεις που περίσσευαν, επιλέχθηκε η σολομώντεια λύση των μπαράζ μεταξύ των επιλαχόντων κάθε Ένωσης. Στους αγώνες που πραγματοποιήθηκαν τον Οκτώβριο, λίγες ημέρες πριν τη σέντρα του πρωταθλήματος, ο 4ος της Θεσσαλονίκης, Ηρακλής, επικράτησε της 3ης του επαρχιακού βορρά, Ασπίδας Ξάνθης. Την ίδια ώρα, η 4η του Πειραιά, Προοδευτική, άφησε εκτός νυμφώνος τον 3ο του επαρχιακού νότου, Ολυμπιακό Χαλκίδας.

Έτσι συμπληρώθηκε το παζλ των 16 ομάδων που θα ρίχνονταν στη μάχη του παρθενικού πρωταθλήματος της Α’ Εθνικής.

Ο Μητώσης άνοιξε τον λογαριασμό

Οι αγώνες προγραμματίστηκαν για την Κυριακή 25 Οκτωβρίου 1959, όμως δεν ήταν δυνατόν να διεξαχθούν όλοι την ίδια ώρα. Το στάδιο «Γεώργιος Καραϊσκάκης» αποτελούσε την έδρα και των τεσσάρων πειραϊκών ομάδων, δύο εκ των οποίων είχαν κληρωθεί ως γηπεδούχοι στην πρεμιέρα. Έτσι, ο αγώνας Προοδευτική-Απόλλων Καλαμαριάς ορίστηκε για τις 10 το πρωί (!) ώστε το απόγευμα να μπορέσει να διεξαχθεί η πιο «εμπορική» αναμέτρηση Εθνικός-ΑΕΚ.

Στο φαληρικό στάδιο (το οποίο θα ανακατασκευαζόταν το 1963 και θα αποκτούσε τη μορφή που θυμόμαστε μέχρι την ολική ανοικοδόμηση του, το 2004) επιτεύχθηκε και το παρθενικό γκολ στην ιστορία της Α’ Εθνικής. Το σημείωσε ο Νίκος Μητώσης της Προοδευτικής στο 67ο λεπτό του αγώνα με τον Απόλλωνα Καλαμαριάς, χαρίζοντας στην ομάδα του τη νίκη με 1-0.

Το απόγευμα, ο Γιάννης Κανάκης πέτυχε στο ίδιο γήπεδο και το ταχύτερο γκολ της πρεμιέρας, μόλις στο 3ο λεπτό, χάρη στο οποίο η ΑΕΚ επικράτησε δύσκολα με 1-0 του Εθνικού. Για χρόνια, μάλιστα, πολλοί θεωρούσαν εκείνο ως το παρθενικό γκολ, όταν με το πέρασμα του χρόνου ξεχάστηκε η λεπτομέρεια της διαφορετικής ώρας έναρξης των αγώνων της πρεμιέρας και δεν ήταν ακόμα εφικτή η διασταύρωση των στοιχείων στα αρχεία των εφημερίδων.

Έπαιξαν σε γήπεδο στρατοπέδου!

Η έκπληξη, πάντως, σημειώθηκε στην Κόρινθο και συγκεκριμένα στο γήπεδο του… στρατοπέδου της πόλης, όπου πολλοί από εσάς έχετε περάσει τις πρώτες μέρες της στρατιωτικής σας θητείας. Εκεί είχε έδρα ο Παγκορινθιακός, ο οποίος με γκολ του Γιώργου Κόη με δυνατό σουτ στο 41’, η υποχρέωσε σε ήττα με 1-0 τον Ολυμπιακό. Οι «ερυθρόλευκοι» πρόβαλαν ως δικαιολογία τον δυνατό αέρα, που άλλαξε τροχιά στην μπάλα στο σουτ του Κόη, με συνέπεια ο τερματοφύλακας Σάββας Θεοδωρίδης να μην μπορεί να αντιδράσει. Όμως, το χαστούκι παρέμενε ηχηρό.

Ο Παναθηναϊκός, ο οποίος έπαιζε με αρκετά ανανεωμένη σύνθεση και δεν θεωρούταν φαβορί για τον τίτλο (αν και τελικά τον κατέκτησε), ξεκίνησε με μια αγχώδη νίκη στη Λεωφόρο επί του Παναιγιαλείου, χάρη σε γκολ του νεαρού Ανδρέα Παπαεμμανουήλ και του Κύπριου, Πανίκου Σιάηλου – ο οποίος λίγα χρόνια αργότερα θα έχανε τη ζωή του σε τροχαίο δυστύχημα.

Ο Παναιγιάλειος, κουμάντο στον οποίο έκανε ο πανέξυπνος 29χρονος Βολιώτης παράγοντας (και ταυτόχρονα προπονητής και πρώην ποδοσφαιριστής), Αστέριος Μπέλας, είχε συγκεντρώσει αρκετούς έμπειρους παίκτες που έκαναν προπονήσεις στην Αθήνα και πήγαιναν στο Αίγιο μόνο για τους αγώνες! Οι λεγόμενοι «Πασάδες του Αιγίου», με πρώτο βιολί τον διεθνή κυνηγό Λάκη Σοφιανό, αποτέλεσαν μία από τις «ατραξιόν» εκείνης της διοργάνωσης.

Ο Πανιώνιος, ο οποίος προερχόταν από καλές πορείες στα τελευταία Πανελλήνια Πρωταθλήματα, είχε πιο εύκολο έργο στη Νέα Σμύρνη απέναντι στην ΑΕ Νικαίας, που θα αποδεικνυόταν η πιο αδύναμη ομάδα της διοργάνωσης. Τη νίκησε με 3-0, με δύο γκολ του μεγάλου αστεριού του, Θανάση Σαραβάκου (πατέρα του Δημήτρη) κι ένα του Γιώργου Γιαννακόπουλου.

Κακοκαιρία στη Βόρεια Ελλάδα

Στη Θεσσαλονίκη, που είχε πληγεί από κακοκαιρία εκείνο το απόγευμα, ο ΠΑΟΚ νίκησε δύσκολα με 3-2 τον Μέγα Αλέξανδρο Κατερίνης, σύλλογο ο οποίος δύο χρόνια αργότερα θα έπαυε να υφίσταται. Η συγχώνευση με άλλες ομάδες της πόλης δημιούργησε τον Πιερικό, ο οποίος πολύ σύντομα θα έγραφε τη δική του ιστορία στην Α’ Εθνική.

Στο λασπωμένο τερέν του γηπέδου Χαριλάου, ο Ηρακλής και ο Απόλλων Αθηνών έμειναν στο 0-0, με τον νεαρό τερματοφύλακα των φιλοξενουμένων, Στράτο Γιδόπουλο (ο γνωστός επιχειρηματίας που διατέλεσε και πρόεδρος της ΑΕΚ) να αναδεικνύεται σε πρωταγωνιστή του αγώνα.

Τέλος, στον μοναδικό αγώνα που διεξήχθη σε επαρχιακή πόλη, στη Δράμα, η Δόξα αναδείχθηκε ισόπαλη 2-2 με τον Άρη. Οι «Μαυραετοί» είχαν φτάσει σε τρεις τελικούς Κυπέλλου τα προηγούμενα χρόνια (1954, 1958, 1959), αλλά ο νέος θεσμός τους πέτυχε όταν είχε αρχίσει η καθοδική πορεία. Η μεταγραφή των αδελφών Τάκη και Θανάση Λουκανίδη στους δύο «μεγάλους» του Κέντρου, δύο χρόνια αργότερα, θα σήμαινε και την έναρξη μιας μακράς περιόδου παρακμής.

Τα αποτελέσματα της ιστορικής πρεμιέρας

Παγκορινθιακός – Oλυμπιακός 1-0: 41′ Kόης
ΠAOK – Mέγας Aλέξανδρος 3-2: 31′ Λέανδρος, 32′ Kιουρτζής, 47′ Kουϊρουκίδης – 26′ B. Kαραφουλίδης, 74′ Tουλουμτζίδης
Παναθηναϊκός – Παναιγιάλειος 2-1: 28′ Παπαεμμανουήλ, 47′ Σιάηλος/52′ Σοφιανός
Eθνικός – AEK 0-1: 3′ Kανάκης
Πανιώνιος – AE Nίκαιας 3-0: 24’ Γ. Γιαννακόπουλος, 65′, 76′ Θ. Σαραβάκος
Δόξα Δράμας – Άρης 2-2: 17′ Γρηγοριάδης, 70′ Nαλμπάντης/ 44′, 60′ Πασχαλίδης
Προοδευτική – Aπόλλων Καλαμαριάς 1-0: 67′ Mητώσης
Hρακλής – Aπόλλων Aθηνών 0-0

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 25 Οκτωβρίου

2019: Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο γίνεται ο πρώτος παίκτης στην ιστορία του ΝΒΑ μετά τον Όσκαρ Ρόμπερτσον (1966), ο οποίος σημειώνει 30 πόντους και triple-double στον πρώτο αγώνα της σεζόνμ στη νίκη των Μιλογουόκι Μπακς επί των Χιούστον Ρόκετς με 117-111.

2012: Ο 70χρονος Ντέιβιντ Στερν ανακοινώνει την αποχώρησή του από την θέση του κομισάριου του ΝΒΑ στις 1/2/2014, ύστερα από θητεία ακριβώς 30 χρόνων, παραδίδοντας τη σκυτάλη στον επί χρόνια βοηθό και αναπληρωτή του Άνταμ Σίλβερ.

2011: Πεθαίνει σε ηλικία 100 ετών ο Λεωνίδας Ανδριανόπουλος, ο μικρότερος αδερφός της θρυλικής πεντάδας των Ανδριανοπουλαίων του Ολυμπιακού και της Εθνικής Ελλάδας.

2000: Ο Ολυμπιακός νικά με 1-0 τη Βαλένθια στο ΟΑΚΑ (65′ πέν. Τζόρτζεβιτς) και κάνει το «3 στα 3» στους εντός έδρας αγώνες για τον όμιλό του στο Champions League και θα διεκδικήσει την πρόκριση στον τελευταίο αγώνα με τη Λιόν (εκτός).

2000: Χρυσά μετάλλια στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Σίδνεϊ κατακτούν ο κολυμβητής Κώστας Φίκας (100 μέτρα ελεύθερο S8) και οι αθλητές του στίβου, Θανάσης Μπαράκας (μήκος F11) και Στέφανος Αναργύρου (σφαιροβολία F5). Ασημένια μετάλλια κερδίζουν η Μαρία Καλπακίδου στα 50 μέτρα ύπτιο S2 και η Ελένη Σαμαριτάκη στα 200 μέτρα T36.

1999: Ο 42χρονος πρωταθλητής του γκολφ, Πέιν Στιούαρτ, χάνει τη ζωή του όταν το λίαρ τζετ στο οποίο επιβαίνει συντρίβεται στη Νότια Ντακότα.

1999: Ο αρχηγός της εθνικής ομάδας υδατοσφαίρισης, Γιώργος Μαυρωτάς, συμμετέχει με την ομάδα της Μικτής Κόσμου στο 9-3 επί της Φερεντσβάρος, σε έναν αγώνα που διεξάγεται στη Βουδαπέστη για τον εορτασμό των 100 χρόνων από την ίδρυση της ουγγρικής ομάδας .

1995: Πεθαίνει από λευχαιμία σε ηλικία 77 ετών ο Αμερικανός τενίστας, Μπόμπι Ριγκς, νικητής του Γουίμπλεντον το 1939.

1987: Ολοκληρώνεται στο Μιλγουόκι το πρώτο τουρνουά McDonalds, το τουρνουά στο οποίο μία εκπρόσωπος του ΝΒΑ κοντράρεται με ομάδες της Ευρώπης. Στον τελευταίο και καθοριστικό αγώνα οι Μιλγουόκι Μπακς νικούν την εθνική ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης με 127-100. Οι Μπακς έχουν νικήσει με 123-111 και την πρωταθλήτρια Ευρώπης, Τρέισερ Μιλάνου.

1983: Η Γουέστ Χαμ γίνεται η πρώτη ομάδα που σημειώνει 10 γκολ σε αγώνα για το Λιγκ Καπ Αγγλίας (10-0 την Μπέρι).

1973: Πεθαίνει σε ηλικία 41 ετών από εγκεφαλική αιμορραγία ο Αιθίοπας δρομέας Αμπέμπε Μπικίλα, δύο φορές χρυσός ολυμπιονίκης του Μαραθωνίου (1960, 1964).

1972: Ο Βέλγος ποδηλάτης Έντι Μερξ καλύπτει απόσταση 43.431 χιλιομέτρων σε διάστημα μίας ώρας στην Πόλη του Μεξικού και δημιουργεί ρεκόρ το οποίο θα αντέξει μέχρι το 1984, όταν θα το καταρρίψει ο Φραντσέσκο Μόζερ με ειδικά σχεδιασμένο ποδήλατο.

1968: Η Ολλανδία νικά την Ισπανία με 1-0 ύστερα από έξι παρατάσεις, στον αγώνα για τις θέσεις 5-6 του ολυμπιακού τουρνουά του χόκεϊ επί χόρτου στην Πόλη του Μεξικού. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο σε διάρκεια αγώνα στην ιστορία του αθλήματος (2 ώρες και 25 λεπτά).

1896: Ο Πανελλήνιος ΓΣ καλεί εγγράφως τα υπόλοιπα 52 ελληνικά σωματεία, σε συνέδριο που θα διεξαχθεί από τις 11 έως και τις 17 Ιανουαρίου 1897 στην Αθήνα, με σκοπό την ίδρυση συνδέσμου αθλητικών σωματείων.