LONGFORM: Το... Φόσμπερι Φλοπ του ονείρου και του Γιώργου Δεληκάρη
Ένα από τα πιο όμορφα τέρματα που έχει σημειώσει ποτέ ποδοσφαιριστής της εθνικής ομάδας αποζημίωνε για την αναμονή
Από το ολότελα καλή και η Παναγιώταινα, λένε, οπότε αφού η Διεθνής Ομοσπονδία Ιστορίας και Στατιστικής του Ποδοσφαίρου εδέησε να βγάλει την κορυφαία ενδεκάδα Ελλήνων ποδοσφαιριστών όλων των εποχών, πρέπει κάποιος να απορήσει, πριν διαφωνήσει, πώς αυτό.
Απάντηση σαφής δεν υπάρχει, όπως, βέβαια, δεν υπάρχει και περίπτωση να συμφωνήσει οποιοσδήποτε με αυτήν την ενδεκάδα (ή με οποιαδήποτε). Ο τρόπος με τον οποίο προέκυψε η ενδεκάδα παραμένει άγνωστος και αδικαιολόγητος και φυσικά έχουν παραληφθεί μερικοί σπουδαίοι ποδοσφαιριστές, αφού η ενδεκάδα έχει 11 παίκτες και τα ονόματα εκείνων που έχουν ακουστεί ότι «μποϊκοταρίστηκαν» είναι τουλάχιστον άλλα τόσα: από τον Δημήτρη Αναστόπουλο, τον Θωμά Μαύρο και τον Γιώργο Σιδέρη στον Κώστα Νεστορίδη, τον Κώστα Κατσουράνη, τον Γιώργο Καραγκούνη, και από τον Βασίλη Τοροσίδη, τον Ηλία Υφαντή και τον Νίκο Σαργκάνη, στον Αντώνη Νικοπολίδη, τον Ηλία Υφαντή και τον Τάκη Λουκανίδη, ακόμα και τον Ντέμη Νικολαΐδη και τον Γιώργο Κούδα, οι διαφωνίες είναι άπειρες και, επειδή η εποχή μας επιτρέπει το τζάμπα ξεσπάθωμα, άγριες.
Εκείνοι που βρίσκονται στην ενδεκάδα είναι οι εξής: Τάκης Οικονομόπουλος, Γιούρκας Σεϊταρίδης, Στέλιος Μανωλάς, Τραϊανός Δέλλας, Γρηγόρης Γεωργάτος, Θοδωρής Ζαγοράκης, Μίμης Δομάζος, Γιώργος Δεληκάρης, Βασίλης Χατζηπαναγής, Δημήτρης Σαραβάκος, Μίμης Παπαϊωάννου σε σύστημα 4-4-2.
Προφανώς, έχει επαναληφθεί πολλάκις, οι προτιμήσεις είναι υποκειμενικές. Μια γύρα να κάνει ο αναγνώστης για το συγκεκριμένο ζήτημα, θα διαπιστώσει ότι οι διαφωνίες δεν αφορούν απλώς τους φιλάθλους, αλλά και τα Μέσα, που κρίνονται να σχολιάσουν την απόφαση.
Για κάποιους, πάντως, όπως είναι ο Χατζηπαναγής και ενδεχομένως ο Δομάζος, οι περισσότεροι συμφωνούν. Για τον «Νουρέγιεφ» δεν τίθεται καν ζήτημα, παρ’ ότι οι διασυλλογικοί τίτλοι του στην Ελλάδα ήταν οι εξής… ένας, το Κύπελλο του 1976, ενώ με το «στρατηγό» θα πρέπει να το κοιταξει κάποιος από την αντίστροφη: αν ήταν στα ορια του σκανδάλου η απουσία του. Επιπροσθέτως, ελάχιστοι είναι εκείνοι που αμφισβητούν την παρουσία του Γρηγόρη Γεωργάτου, παρ’ ότι ήταν καρατομημένος, επεισοδιακώ τω τρόπω, από την Εθνική του 2004. Πράγματι, στη μνήμη πιο ποιοτικός αριστερός μπακ (χαφ) δεν έρχεται, ενώ ο Κώστας Τσιμίκας έχει χρόνια μπροστά του.
Στην ενδεκάδα είναι και ο μέγας Γιώργος Δεληκάρης, που μόνο οι λίγοι καλοί φίλοι του, κυρίως στον Πειραιά, ξέρουν τι κάνει.
Παραλίγο να μην παίξει
Η αψήφηση της βαρύτητας
Η ιστορία του Δεληκάρη είναι γνωστή επιγραμματικά. Ο Έλληνας Τζορτζ Μπεστ ήταν το καμάρι των φίλων του Ολυμπιακού, με τους οποίους είχε σχέσεις αγάπης και μίσους. Δεν ήταν… ήσυχο παιδί: η συνεργασία του με τους προπονητές δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αγαστή, ενώ και οι διοικήσεις των ομάδων υπέφεραν από καιρού εις καιρόν με τα τερτίπια του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ότι είχε διαφωνίες ακόμα και με τη διοίκηση Γουλανδρή και λίγες μέρες πριν το παιχνίδι με τη Δυτική Γερμανία στο Καραϊσκάκη, στις 20 Νοεμβρίου του 1974, για την 1η αγωνιστική των προκριματικών για το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1976, τρεις μετά τις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου που έβγαλαν πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και μια κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, ήταν εκτός αποστολής από τον Αλκέτα Παναγούλια. Ο τελευταίος τον ξαναπήρε όταν έφτιαξε τις σχέσεις του με τη διοίκηση, ενώ από εκείνη την ομάδα που κατέβασε στο ματς της Τετάρτης, που έγινε απόγευμα, στις 16:00, είναι τέσσερις παίκτες στην κορυφαία ενδεκάδα: ο Οικονομόπουλος, ο Δομάζος και ο Παπαϊωάννου είναι οι υπόλοιποι, ενώ χαρακτηριστικό είναι πως από την ομάδα του Euro 2004 υπάρχουν μόλις τρεις, ο Δέλλας, ο Σεϊταρίδης και ο Ζαγοράκης.
Ο Δεληκάρης δεν παίζει απλώς, αλλά στο 12’ βάζει ένα απίστευτο γκολ. Το παιχνίδι λήγει 2-2 και αν υπάρχει περίπτωση να ξεχαστεί κάτι, αυτό είναι το σκορ και όχι το τέρμα που σημείωσε ο τότε 23χρονος αρτίστας, απέναντι σε μία ομάδα που είχε 4,5 μήνες από τότε που βύθισε στην κατάθλιψη όλη την Ευρώπη, στο 2-1 επί της Ολλανδίας στο Μόναχο για τον τελικό του Παγκόσμιου Κυπέλλου, αλλά που εν πάση περιπτώσει έφτασε στην Αθήνα με τον Χέλμουτ Σεν μεν στο τιμόνι και τον Φραντς Μπεκενμπάουερ ως ηγετική φυσιογνωμία στο γήπεδο, αλλά χωρίς τους Γκερντ Μίλερ και Πάουλ Μπράιτνερ.
Όταν η πραγματικότητα «ματσάρει» το μυαλό
Οι στιγμές που η έκσταση συναντούσε την υπομονή
Το γκολ του Δεληκάρη, που οριζοντιώθηκε στο κάθετο δοκάρι, για να βρει την μπάλα, λες και έκανε το Φόσμπερι Φλοπ στο άλμα εις ύψος, δεν είναι μόνο ένα από τα ωραιότερα που έχουν επιτευχθεί ποτέ από Έλληνα ποδοσφαιριστή με την εθνική ομάδα, αλλά ανήκει σε μια σπάνια κατηγορία: είναι ένα γκολ που ταιριάζει στη φαντασία.
Για όσους δεν μπόρεσαν να δουν το γκολ στην τηλεόραση ή δεν ήταν γεννημένοι εκείνη την εποχή, η αναμονή προϋπέθετε σφιγμένα χείλη. Τις επόμενες δεκαετίες, πολλά χρόνια αφού ο Δεληκάρης προέβη στην… εσχάτη προδοσία, κυρίως για το μυαλό του, πηγαίνοντας το 1978 στον Παναθηναϊκό και δεν ξόρκισε τους δαίμονές του παρά την εμφάνιση που σάστισε τη Γιουβέντους την 1η Οκτωβρίου του 1980, αρκετό καιρό μετά την απόσυρσή του, το 1982, και την εξαφάνισή του, οι αφηγήσεις για το γκολ δεν ήταν ποικίλες, αλλά ήταν πολλές και το ηχόχρωμα του παρουσιαστή ή του σχολιαστή μπορούσε να σου… εξασφαλίσει αγωνία, αφού η πρόσβαση ήταν μηδενική. Ο υπογράφων θυμάται να περιμένει πώς και πώς να ανταμώσει με το γκολ αυτό του Δεληκάρη, όπως, άλλωστε, και πιο «διάσημα» γεγονότα, την προσποίηση του Πελέ στον Λαδισλάο Μαζούρκεβιτς στον ημιτελικό της Βραζιλίας με την Ουρουγουάη στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1970, στο 3-1, το γκολ του Γκερντ Μίλερ στον τελικό του 1974 με την Ολλανδία, το 2-1, ακόμα και κινηματογραφικές στιγμές, όπως εκείνη που ο Μάρλον Μπράντο κάνει το θεσπέσιο μονόλογο στο «Λιμάνι της Αγωνίας».
Θα μπορούσε μόνο να φανταστεί κάποιος πόσα απωθημένα έχουν οι αναγνώστες του Εδουάρδο Γκαλεάνο, που οι στιγμές που περιγράφει ο Ουρουγουανός στα μαγικά ποδοσφαιρικά βιβλία του δεν έχουν καν αποτυπωθεί από το φακό. Μπορεί ποτέ να μην δεις ένα γκολ του Αλμπέρτο Σκιαφίνο, αλλά είναι βέβαιο ότι η συγκεκριμένη νομοτέλεια οδηγεί στο φτιάξιμο της εικόνας, η οποία αυτομάτως αποκτά θρησκευτική υπόσταση.
Η μυθολογία και ο ρεαλισμός
Το «σύνδρομο της γκολάρας»
Σε αυτές τις περιπτώσεις, τέτοιες καταστάσεις ενεργούν στον ψυχισμό όπως τα παραμύθια της γιαγιάς. Ο άνθρωπος αποκτά την ικανότητα να φαντάζεται και ενώ δεν κινδυνεύει από τους ηρωισμούς της Κοκκινοσκουφίτσας, ζει επικινδύνως όταν περιμένει ένα μαγικό χτύπημα από τον Μισέλ Πλατινί στον τελικό του Euro 1984 με την Ισπανία στο Παρίσι, 2-0, ενώ τελικά έχει «πνίξει» το γκολ ο Αρκονάδα, ή φαντάζεται τον Μπάστερ Ντάγκλας να καρατομεί τον ακμαίο Μάικ Τάισον στο Τόκιο το 1990, ενώ ο τελευταίος δεν έχει κάνει, επί της ουσίας, προετοιμασίας, ενώ φαίνεται ότι τα ναρκωτικά τον έχουν βαρέσει στο κεφάλι.
Οι στιγμές πολλαπλασιάζονται, όπως και το εύρος τους. Το «σύνδρομο της γκολάρας» δεν είναι άγνωστο στους πωρωμένους: περιγράφεται ένα γκολ ως απίστευτο και μοναδικό στα χρονικά και στην πραγματικότητα είναι ένα ωραίο τέρμα, το οποίο, με κάποιον τρόπο, αδικεί τον παίκτη που το σημείωσε: αν και έχει ξαναγίνει, σε καλύτερες εκδόσεις, δεν σημαίνει ότι δεν αναδεικνύει την ικανότητά του. Απλώς η υπερτίμηση είναι που κάνει τη ζημιά.
Το γκολ είναι πρώτο πρώτο στο βίντεο
Στην περίπτωση του Δεληκάρη (παρ’ ότι η Εθνική αποκλείστηκε σχεδόν ανοήτως από την τελική φάση του Euro, μετά την ήττα από τη Μάλτα στη Βαλέτα, 2-0), όπως συνέβη και με την προσποίηση του Πελέ, το γκολ αντιστοίχισε απολύτως με τη φαντασία και την αγωνία. Τα αποκαλυπτήρια θα μπορούσαν να έχουν γίνει και 10 χρόνια αργότερα, που σημαίνει ότι η ικανότητα του παίκτη και η ίδια η συνθήκη, δηλαδή από τη σέντρα του Δομάζου που τον βρήκε στο δεύτερο δοκάρι, έχει αποκτήσει μυθολογικές ιδιότητες.
Ακόμα και να μην ταίριαζε, όμως, κάτι θα είχε μείνει: η λαχτάρα να βρεις τον ατέρμονο παιχνιδότοπο που έχεις φανταστεί. Αν μείνουν όλες οι υπόλοιπες παράμετροι έξω, το ποδόσφαιρο εγγυάται τουλάχιστον αυτό. Ότι από καιρού εις καιρόν θα σε διαβεβαιώνει ότι το μέρος που σχημάτισες με το μυαλό σου υπάρχει.