ΟΦΣΑΪΝΤ: Το επόμενο μεγάλο debate για την αλλαγή κανονισμών στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο

Ποδόσφαιρο χωρίς οφσάιντ. Θα μπορούσε να αποτελεί αντικείμενο διερεύνησης της εκπομπής «MythBusters» στο Discovery Channel, σπαζοκεφαλιά στο Brain Games του National Geographic ή ακόμη καλύτερα ολόκληρο κύκλο του ντοκιμαντέρ «Cosmos», με τον αστροφυσικό Νιλ ντεΓκρας Τάισον να φαντάζεται πώς θα ήταν η (ποδοσφαιρική) ζωή χωρίς τον θεμελιώδη κανονισμό του οφσάιντ!

«Να το δοκιμάσουμε»

Το ερώτημα «γίνεται ποδόσφαιρο χωρίς οφσάιντ;» δεν είναι τωρινό. Υπάρχει, κυκλοφορεί, αιωρείται αρκετά χρόνια τώρα. Η ανακοίνωση της UEFA για την κατάργηση του εκτός έδρας γκολ, αλλά και οι δοκιμές της FIFA σε φιλικό τουρνουά Κ19, καθιστά ξανά επίκαιρη μια τέτοια συζήτηση, πολλώ δε μάλλον από τη στιγμή, που ένας πρώην τεχνικός διευθυντής της FIFA (2016 – 2018), με ό,τι αυτό συνεπάγεται, και φυσικά ένας από τους σπουδαίους ποδοσφαιριστές που έχει γνωρίσει το ίδιο το άθλημα, ο θρυλικός Μάρκο Φαν Μπάστεν, δήλωνε πριν λίγους μήνες στο Sky Sports: «Είμαι προβληματισμένος με τον κανονισμό του οφσάιντ, γιατί είμαι πεπεισμένος ότι δεν είναι ένας καλός κανονισμός. Θα ήθελα, τουλάχιστον, να δοκιμάσουμε να δείξουμε στον κόσμο, ότι το ποδόσφαιρο μπορεί να παιχθεί και χωρίς το οφσάιντ. Είμαι σίγουρος ότι το ποδόσφαιρο θα ήταν καλύτερο χωρίς αυτό». Σίγουρα, θα ήταν διαφορετικό. Θα ήταν, όμως, καλύτερο; Μάλλον όχι και θα προσπαθήσουμε εξηγήσουμε το γιατί.

Ο χώρος…

Το πρώτο και κύριο ερώτημα αφορά τον χώρο. Το μεγάλο αγωνιστικό χώρο, που ο κανονισμός του οφσάιντ στην πραγματικότητα τον «μικραίνει». Φανταστείτε: αν δεν υπήρχε οφσάιντ, μια ομάδα θα μπορούσε να δώσει βάθος στην επιθετική της γραμμή, δηλαδή να έχει, σχεδόν μονίμως, στην αντίπαλη περιοχή έναν ή δύο επιθετικούς, προκειμένου να τους «ταΐσει» με μακρινές μεταβιβάσεις.

Αυτό ταυτόχρονα, θα έφερνε την αντίπαλη άμυνα σε χαμηλά μέτρα, ακόμη και σε φάση επίθεσης, προκειμένου να το αποφύγει. Την ίδια ώρα που θα συνέβαινε αυτό, ένα μεγάλο κενό θα προέκυπτε στην μεσαία γραμμή. Και το ματς θα παιζόταν στη μεγαλύτερη διάρκειά του κοντά στις δύο μεγάλες περιοχές.

«Και γιατί είναι κακό αυτό;», θα αναρωτηθεί, ίσως κι εύλογα, κάποιος. Θα ήταν κακό γιατί το να κτίσεις μεθοδικά την επίθεσή σου μέσα από συνεργασίες, κάτι που όλοι σήμερα θαυμάζουμε, σχεδόν θα πήγαινε περίπατο.

Υπόθεση γκολ

«Ναι, αλλά θα είχαμε πολλά γκολ». Όντως, θα είχαμε πολλά γκολ. Τα περισσότερα ματς θα έληγαν 5-4, 6-3, 4-4 κ.ο.κ. Αυτό, όμως, αναλόγως την οπτική του καθενός βέβαια, δεν θα ήταν απαραιτήτως καλό. Το γκολ είναι η πιο μαγική στιγμή στη διάρκεια ενός ποδοσφαιρικού αγώνα. Μαγικό, όμως, το καθιστά η δυσκολία επίτευξής του. Η συνεχής, πολλές φορές και υπερβατική, προσπάθεια για τον μεγάλο στόχο: να σκοράρεις. Αν όλα τα ματς έληγαν με τόσο μεγάλα σκορ, στην αρχή πιθανόν να φαινόταν εντυπωσιακό, αλλά σε βάθος χρόνου η αξία ενός γκολ δεν θα ήταν ίδια με αυτή που έχει σήμερα.

Ιστορικά… πειράματα

Αν όχι το πρώτο, ένα από τα πρώτα εγχειρήματα του ίδιου του ποδοσφαίρου να εξερευνήσει τις δυνατότητες του παιχνιδιού χωρίς οφσάιντ, έγινε το 1956: Παρτιζάν κι Ερυθρός Αστέρας διοργάνωσαν παιχνίδι όχι απλώς χωρίς οφσάιντ, αλλά με τα πλάγια να εκτελούνται με τα πόδια (όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα στα γήπεδα 5Χ5, 7Χ7 κ.ο.κ.) και τα κόρνερ να εκτελούνται από το σημείο που βγαίνει η μπάλα (πλην της μεγάλης περιοχής)! Για την ιστορία, το παιχνίδι ολοκληρώθηκε με σκορ 7-4…

Στις 25 Ιανουαρίου του 1968 Άγιαξ και Άλκμααρ έπαιξαν φιλικό χωρίς οφσάιντ και με τα πλάγια να εκτελούνται, επίσης, με τα πόδια, αλλά με έμμεσο. Τα δύο τριαντάλεπτα ημίχρονα διεξήχθησαν χωρίς παρουσία κόσμου στις εξέδρες, αλλά οι δημοσιογράφοι της «Het Vrije Volk» και της «De Telegraaf», που κάλυψαν το γεγονός, έγραψαν ότι Γιόχαν Κρόιφ και Πιετ Κάιζερ είχαν ελάχιστη χρησιμότητα και πως εκείνος που είχε φανεί περισσότερο ήταν ο αμυντικός του Άγιαξ, Βέλιμπορ Βάσοβιτς, ο οποίος προκάλεσε σύγχυση στους αμυντικούς της Άλκμααρ με τις μακρινές του μεταβιβάσεις! Το σκορ, παραδόξως, έμεινε στο 2-1. Στην πορεία του χρόνου μπορεί κανείς να βρει κι άλλα αντίστοιχα εγχειρήματα, κάποια σοβαρά, όπως εδώ ή κάποια άλλα μεταξύ σοβαρού και αστείου, όπως στο παρακάτω βίντεο:

Στατικές φάσεις

Επιστρέφοντας στη συζήτηση για το τι ακόμη θα άλλαζε στο ποδόσφαιρο χωρίς τον κανονισμό του οφσάιντ, δεν γίνεται να παραλείψει κάποιος τις στατικές φάσεις. Η φωτογραφία μιλά από μόνη της: θα ήταν πρακτικά άχρηστη μια άμυνα στην ευθεία, πολλώ δε μάλλον σε ψηλά μέτρα, αφού ο αντίπαλος θα πρόσθετε παίκτες στην περιοχή και θα «γέμιζε» τη μπάλα. Και έχει πραγματικό νόημα, έχει πραγματική δυσκολία αυτό που συμβαίνει στις μέρες μας, δηλαδή το να μπορέσουν να συντονιστούν πέντε, έξι, επτά ή και παραπάνω παίκτες, προκειμένου να «βγάλουν» οφσάιντ έναν αντίπαλο επιθετικό. Θέλει πολλή δουλειά στην προπόνηση, άριστη χημεία και συντονισμό. Στοιχεία που δεν θα βλέπαμε χωρίς το οφσάιντ. Το αυτό, φυσικά, ισχύει και για τους επιθετικούς, όταν περιμένουν στο όριο να τροφοδοτηθούν από τους μέσους.

Το οφσάιντ στην πορεία του χρόνου

Η αλήθεια είναι ότι αν κανείς δει το ιστορικό του πράγματος, ο κανονισμός του οφσάιντ έχει περάσει από διάφορες διακυμάνσεις. Μέχρι το 1925 ένας επιθετικός ήταν onside όταν τον κάλυπταν τρεις αμυνόμενοι. Οι τρεις έγιναν δύο, με το σκεπτικό ότι με αυτόν τον τρόπο θα έμπαιναν περισσότερα γκολ κι έτσι διατηρείται μέχρι τις μέρες μας. Ή μάλλον κάπως έτσι, γιατί το 2005 ο κανονισμός άλλαξε εν μέρει κι ένας παίκτης ήταν (και παραμένει) οφσάιντ μόνο αν εξέχει μέρος του σώματός του με το οποίο μπορεί να σκοράρει. Δηλαδή τα χέρια δεν λαμβάνονται υπόψιν, με τη διαφορά ότι πλέον, όπως και στον κανονισμό του φάουλ, θα το έχετε προσέξει άλλωστε με τη γραμμή του VAR, μέρος του σώματος θεωρείται και το χέρι ως το κάτω μέρος της μασχάλης! Ναι, τα πράγματα αντί να απλοποιούνται, περιπλέκονται. Αυτό είναι ένα σοβαρό ζήτημα. Όπως και η καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων μέσω VAR. Πάντως, η αξιοποίηση της τεχνολογίας στη διάρκεια του EURO, με κάποιες μικρές ενστάσεις, πήγε καλά. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, από αυτό το σημείο μέχρι την κατάργηση του κανονισμού υπάρχει διαφορά.

Οι δοκιμές της FIFA και η ανεδαφική εφαρμογή

Εν κατακλείδι, ο κανονισμός του οφσάιντ δεν είναι απλώς μέρος του ποδοσφαίρου. Δεν έχει να κάνει με ενενηντάλεπτο, που γίνεται εξηντάλεπτο, στο οποίο σταματά η χρονομέτρηση κάθε φορά που διακόπτεται το παιχνίδι. Δεν έχει να κάνει με πλάγιο που εκτελείται με τα πόδια αντί με τα χέρια. Δεν έχει να κάνει με πεντάλεπτη αποβολή σε περίπτωση κίτρινης. Δεν έχει να κάνει με απεριόριστες αλλαγές. Όλα αυτά, τα οποία δοκιμάζει η FIFA, δηλαδή, σε τουρνουά Future Cup, με τη συμμετοχή των ομάδων Κ19 των Λειψίας, Μπριζ, Αϊντχόφεν και Άλκμααρ. Ακόμη κι αυτά βέβαια δυσκολεύεσαι να τα δεις… Αλλά εδώ μιλάμε για το ίδιο το ποδόσφαιρο. Πάνω στον κανονισμό του οφσάιντ τώρα έχουν εφαρμοστεί, δεκαετίες τώρα, εκατοντάδες προσαρμογές, αμέτρητες τακτικές προσεγγίσεις. Το να συζητάς την κατάργησή του δεν μπορεί να συγκριθεί με την ιστορία του εκτός έδρας γκολ ή με οτιδήποτε άλλο, γιατί εδώ μιλάμε για την ίδια τη φύση του παιχνιδιού! Κι όπως θα έλεγαν ο Άνταμ Σάβατζ κι ο Τζέιμι Χάινεμαν, myth busted!