Πρίμο Λέβι - Η δύναμη του ποδοσφαίρου μέσα στη φρίκη

Στους ποδοσφαιρόφιλους το όνομα Πρίμο Λέβι μάλλον λέει ελάχιστα πράγματα. Το γεγονός ότι ο διεθνώς γνωστός Ιταλός συγγραφέας με εβραϊκή καταγωγή και επιζών του Άουσβιτς, ήταν λάτρης του αθλήματος, δεν αρκεί για ποδοσφαιρικές αναφορές στο πρόσωπό του. Όμως μια προσεκτική ματιά στο έργο του δικαιολογεί τέτοιες προσεγγίσεις.

Το έργο του σε αρκετά σημεία του αποτελεί έναν ύμνο για τη δύναμη του ποδοσφαίρου. Με αφορμή την, κατά πάσα πιθανότητα, αυτοκτονία του σαν σήμερα -11 Απριλίου- το 1987 στο Τορίνο, την πόλη της Γιουβέντους και της Τορίνο, εκεί όπου έπεσε από τις σκάλες του σπιτιού του, βρίσκουμε τις σημαντικές ποδοσφαιρικές αναφορές στο έργο του.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ζολτάν Βάργκα, ο… φυγάς Κρόιφ – Τον «τελείωσε» ο Ρεχάγκελ, έστησε ματς, πέθανε στο γήπεδο

Το 1943 ο εικοσιτετράχρονος τότε Πρίμο Λέβι, που είχε μόλις αρχίσει την επαγγελματική ζωή του ως χημικός στο Τορίνο, συνελήφθη και εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Από τους 650 Ιταλούς Εβραίους εκείνης της μεταφοράς επέζησαν λιγότεροι από 25, μετά από έντεκα μήνες στο στρατόπεδο του θανάτου. Ο Λέβι ιστόρησε την εμπειρία αυτή στα διάσημα σήμερα βιβλία του.

Βιβλία για τα οποία δυσκολευόταν να βρει εκδότη. Προφανώς πήρε μαζί του και πολλές άγνωστες σε εμάς πτυχές αυτής της εμπειρίας.

Ο Πρίμο Λέβι χρησιμοποίησε το ποδόσφαιρο στο έργο του που είναι σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό. Το εντοπίζουμε κυρίως στα βιβλία του «Αυτοί που βούλιαξαν και αυτοί που σώθηκαν» (I sommersi e i salvati) και «Η ανακωχή» (La tregua).

Ένα ματς μετά το Άουσβιτς

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Φρέντι Χιρς – Εβραίος, ομοφυλόφιλος, ήρωας του Άουσβιτς – Μια καλά κρυμμένη ιστορία

Στην «Ανακωχή» ο Λέβι περιγράφει μια σχετικά άγνωστη ιστορία  που έγινε στην Πολωνία, στις 8 Μαΐου 1945. Ο Σοβιετικός Στρατός είχε απελευθερώσει το Άουσβιτς στα τέλη του Ιανουαρίου της ίδιας χρονιάς. Τους επόμενους μήνες πολλοί πρώην κρατούμενοι μεταφέρθηκαν στο Κατοβίτσε με τρένο. Εκεί, οι άνθρωποι προκειμένου να γιορτάσουν τη νίκη των Συμμάχων οργάνωσαν έναν έναν ποδοσφαιρικό αγώνα. Από τη μία ήταν η ομάδα ντόπιων και από την άλλη μια ομάδα Ιταλών πρώην κρατουμένων. Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για τον αγώνα ρεβάνς καθώς στο πρώτο ματς οι Ιταλοί είχαν νικήσει εύκολα.

Ο Λέβι περιγράφει τον αγώνα στο βιβλίο με ξεκάθαρη την υποστήριξή του στην ιταλική ομάδα. Λέει ότι επρόκειτο για «απάτη» των Πολωνών, οι οποίοι δεν χρησιμοποίησαν ντόπιους παίκτες. Έφεραν κάποιους ακόμα και από τη Βαρσοβία. Ο καλύτερος ήταν ο τερματοφύλακας. Μάλλον επρόκειτο για επαγγελματία. «Εφιάλτης» έγραφε ο Λέβι σύμφωνα με τον οποίο ο συγκεκριμένος τερματοφύλακας παίζοντας με το ένα χέρι στην τσέπη για όλο το ματς, έσωζε τυρανικά κάθε σουτ των Ιταλών. Στο «ρεπορτάζ» του διαμαρτύρεται  και για τον διαιτητή. Τον κατηγόρησε ότι σφύριζε συνέχεια και έκανε τον αγώνα να κρατήσει πάνω από δύο ώρες. Βέβαια παραδέχεται ότι ήταν αμερόληπτος.

Πρόκειται για μια μάλλον ανάλαφρη διήγηση, με ανεπτυγμένη αίσθηση χιούμορ. Για τον Λέβι πρόκειται για μια ιστορία αδελφοσύνης, ανθρώπων από διαφορετικές χώρες που μόλις έχουν επιζήσει από αφάνταστη φρίκη, και αρχίζουν σιγά σιγά να αναζητούν και πάλι τις μικρές χαρές της ζωής. Το ποδόσφαιρο –σύμφωνα με τον Λέβι- είναι ένας υπέροχος τρόπος για να οικοδομηθεί μια νέα κανονικότητα.

Ένα ματς στο Άουσβιτς

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μαξ Σμέλινγκ – Ναζιστική μαριονέτα ή ήρωας; – «Νεκρός» στη μάχη της Κρήτης, έζησε έως το 2005

Κάποιους μήνες νωρίτερα, το ποδόσφαιρο είχε χρησιμοποιηθεί από τους Ναζί για έναν διαφορετικό λόγο. Ο Πρίμο Λέβι, στο βιβλίο «Αυτοί που βούλιαξαν και αυτοί που σώθηκαν» (I sommersi e i salvati), αναφέρεται σε μια ιστορία που δεν βίωσε, αλλά άκουσε στο Άουσβιτς.

Στο συγκεκριμένο βιβλίο γράφει για τη σχέση μεταξύ θυμάτων και θυτών και τις ύπουλες πρακτικές που συνδέονται με αυτό που ονομαζόταν «γκρίζα ζώνη». Κατά τον Λέβι είναι η ζώνη στην οποία ο στόχος είναι να γίνει δυσδιάκριτη η διαφορά θύτη, θύματος. Αυτή η ζώνη ήταν ένα μέρος συνύπαρξης μεταξύ των κρατουμένων με προνόμια και των Ναζί. Υπήρχαν δηλαδή οι κρατούμενοι που ο προορισμός του ήταν ο θάνατος και αυτοί που είχαν συγκεκριμένα προνόμια και καθήκοντα, όπως να φέρουν τα πτώματα από τον θάλαμο αερίων στο κρεματόριο, το ξύρισμά τους, την εξαγωγή των χρυσών δοντιών και ούτω καθεξής. Το βασικό προνόμιο γι’ αυτούς ήταν… καλύτερο καθημερινό φαγητό. Ο Λέβι λέει ότι αυτός ήταν ένας ναζιστικός τρόπος απανθρωποποίησης ορισμένων από τα θύματά τους, μετατρέποντάς τα σε κάποιου είδους συνεργούς. Τα μέλη αυτής της ομάδας της γκρίζας ζώνης ονομάζονταν Sonder Kommando («Ειδικές ομάδες»). Τα SS χρησιμοποιούσαν το ποδόσφαιρο. Έπαιζαν αγώνες με αντίπαλο τους παίκτες των Sonder Komando. Κανείς δεν μπορούσε να αρνηθεί τη συμμετοχή του στον αγώνα. Στην περίπτωση αυτή εκτελείτο. Στο ματς, οι Ναζί αντιμετώπιζαν τα μέλη των Sonder Komando ως ανθρώπους με τα ίδια με αυτούς δικαιώματα. Μια ψευδαίσθηση για τα θύματα καθώς η θανάτωση των μελών των Sonder Komando ήταν –αργά η γρήγορα- δεδομένη. Σχεδόν κανένα μέλος δεν επέζησε.

Στα δύο αυτά έργα του Λέβι συναντάμε τη δύναμη του ποδοσφαίρου. Είτε ως εργαλείο στα χέρια αδίστακτων εγκληματιών είτε ως γαλήνη μετά τη φρίκη για ανθρώπους που επιστρέφουν στην ελευθερία.

Στον τάφο του Πρίμο Λέβι, δίπλα στο όνομα και τη χρονολογία γέννησης και θανάτου, η οικογένειά του χάραξε το νούμερο που του είχαν γράψει οι ναζί στο μπράτσο: 174 517.

Τόσο νωρίς πρωταθλητής

2021: Με τη νίκη του με 3-1 επί του Παναθηναϊκού στο Στάδιο Καραϊσκάκη για την 3η αγωνιστική των Playoffs της Superleague, ο Ολυμπιακός, δημιουργώντας μία διαφορά 22 βαθμών από τον δεύτερο Άρη, γίνεται η πρώτη ομάδα, που εξασφαλίζει το πρωτάθλημα μαθηματικά, έχοντας να παίξει ακόμα επτά παιχνίδια.

2018: Η γυναικεία ομάδα βόλεϊ του Ολυμπιακού με προπονητή τον Μπράνκο Κοβάτσεβιτς κατακτά τον πρώτο διεθνή τίτλο στην ιστορία του ελληνικού γυναικείου βόλεϊ, το Challenge Cup. Ο Ολυμπιακός, που είχε ηττηθεί με 2-3 στον πρώτο τελικό εντός έδρας, νίκησε στον δεύτερο αγώνα την Μπούρσα στην Τουρκία με 3-1.

2014: Με πρωτοβουλία της Εθνικής Ολυμπιακής Ακαδημίας δημιουργείται στο Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο, από 45000 μαθητές το μεγαλύτερο στον κόσμο “Περιστέρι Ειρήνης”. Το ρεκόρ πιστοποιήθηκε από την οργάνωση αναγνώρισης πρωτότυπων παγκόσμιων επιδόσεων “Γκίνες”.

2007: Έπειτα από 16 χρόνια λειτουργίας, κλείνει η εφημερίδα “Ώρα για Σπορ”, η οποία πρωτοκυκλοφόρησε στις 2/9/1991 και ήταν η τέταρτη μετά την “Αθλητική Ηχώ”, το “Φως” και τον “Φίλαθλο”.

Γκολ, Νο 4.000

2007: Στον αγώνα Λίβερπουλ – PSV (1-0), ο βρετανός Peter Crouch της Λίβερπουλ σημειώνει το 4.000o γκολ στην ιστορία του Champions League.

2003: Οι Miami Heat γίνονται η πρώτη ομάδα στο ΝΒΑ που αποσύρει φανέλα παίκτη που ποτέ δεν έπαιξε στην ομάδα, το Νο 23 του Michael Jordan.

2002: Κάνει πρεμιέρα η ταινία “Κάντο όπως ο Μπέκαμ” του Γκούριντερ Τσάντχα. Η πλοκή της ταινίας περιστρέφεται γύρω από την ζωή μία Ινδής που ζει στο Λονδίνο, έχει ως ινδαλμά της τον Ντέιβιντ Μπέκαμ και προπονείται κρυφά από τους γονείς της για να τον φτάσει.

2001: Τραγωδία στο Ellis Park του Γιοχάνεσμπουργκ κατά τη διάρκεια του ποδοσφαιρικού αγώνα Kaizer Chiefs-Orlando Pirates. Από τον συνωστισμό (60.000 φίλαθλοι σε στάδιο 30.000 θέσεων) βρίσκουν τον θάνατο 47 άτομα.

2001: Η Εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της Αυστραλίας κερδίζει τις Αμερικανικές Σαμόες με 31-0 σε ματς για την πρόκριση στα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου τς FIFA 2002, δημιουργώντας ρεκόρ για την μεγαλύτερη νίκη σε διεθνές παιγνίδι. Ο Archie Thompson σκοράρει 13 γκολ και δημιουργεί παγκόσμιο ρεκόρ για τα περισσότερα γκολ που σημειώνονται από έναν παίκτη σε έναν αγώνα. Το μικρό κρατίδιο του Νότιου Ειρηνικού με τους 55.000 κατοίκους, που έχει να κερδίσει από το 1983, θα κάνει άλλα 10 χρόνια να πετύχει νίκη.

Το Σαπόρτα στην ΑΕΚ

 

2000: Η ΑΕΚ κατακτά το Κύπελλο Σαπόρτα στη Λωζάνη όταν κερδίζει στον τελικό την Kinder Μπολόνια με 83-76. Την περιγραφή του τελικού για την ΕΡΑ Σπορ κάνει, όπως και το 1968, ο Βασίλης Γεωργίου.

1999: Ο διεθνής Βραζιλιάνος επιθετικός Muller στα 33 του χρόνια χειροτονείται ιερέας και ξεκινάει τη νέα του αποστολή στην ευαγγελική εκκλησία “Iglesia Puertas Abiertas” του Ρίο ντε Τζανέιρο.

1999: Οι Chicago Bulls πετυχαίνουν μόνο 49 πόντους (18/77 σουτ εντός παιδιάς) στην ήττα τους από τους Miami Heats, νούμερο το οποίο αποτελεί την χειρότερη συγκομιδή στην ιστορία του ΝΒΑ από τη σεζόν 1954-55, όταν πρωτοτέθηκε σε λειτουργία το χρονόμετρο των 24”.

Το τρόπαιο στον Παναθηναϊκό

1996: Ο Παναθηναϊκός ανακηρύσσεται πρωταθλητής της Eυρωλίγκα στο μπάσκετ νικώντας στον τελικό την Μπαρτσελόνα με 66-67 στο 9ο Final Four στο Παρίσι. Στα τελευταία δευτερόλεπτα ο Stojan Vrankovic με τάπα αποσοβεί την ήττα σε μια φάση διαρκείας γεμάτη από αλλεπάλληλα λάθη και από τις δυο ομάδες. Η νίκη αυτή είναι για την Ελλάδα η μεγαλύτερη σε συλλογικό επίπεδο.

1995: Ο Ολυμπιακός νικά για δεύτερη συνεχή χρονιά τον Παναθηναϊκό στα ημιτελικά του 8ου Final Four της Σαραγόσα με 58-52. Στον τελικό ηττάται από τη Ρεάλ Μαδρίτης με 73-61, ενώ στον μικρό τελικό ο ΠΑΟ νικά τη Λιμόζ με 97-91.

1966: Ο Emmett Ashford γίνεται ο πρώτος έγχρωμος διαιτητής στο μπέιζμπολ στον αγώνα Cleveland – Senators (5-2).

1966: Ο Jack Nicklaus κερδίζει το τρίτο του, αλλά δεύτερο συνεχόμενο Masters και γίνεται ο πρώτος γκόλφερ που κερδίζει συνεχόμενα Masters. Την ίδια ημέρα το 1965 είχε κερδίσει το δεύτερο.

1955: Ο 30χρονος Θεόδωρος Νικολαΐδης εκδίδει το πρώτο φύλλο της εφημερίδας «Αθλητικόν Φως», η οποία τελικά θα μετονομαστεί σε «Φως των Σπορ». Παρά το γεγονός ότι το «Φως» είναι αρχικά άρρηκτα συνδεδεμένο με τον Ολυμπιακό, η εφημερίδα σταδιακά θα κερδίσει την αποδοχή και τον σεβασμό ακόμα και των οπαδών αντιπάλων ομάδων φιλοξενώντας τους σημαντικότερους αθλητικογράφους της χώρας με επικεφαλής τον Φαίδωνα Κωνσταντουδάκη. Οι οπαδοί του Ολυμπιακού θα φτάσουν να αποκαλούν «Ευαγγέλιο» το «Φως των Σπορ», το οποίο θα διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην διαμόρφωση και παγίωση της μεταπολεμικής ολυμπιακής «ταυτότητας».

1921: Το πρώτο αθλητικό γεγονός που μεταδίδεται ραδιοφωνικά είναι αγώνας μποξ για την κατηγορία φτερού στον οποίο ο Johnny Ray κερδίζει τον Johnny Dundee στον 10ο γύρο στο Pittsburgh Motor Garden.

1907: Διεξάγεται στην Αθήνα από τον ΣΕΓΑΣ το Α’ Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Ανωμάλου Δρόμου με νικητή τον Κώστα Σωτηρόπουλο.

1907: Ο Roger Bresnahan των Giants γίνεται ο πρώτος παίκτης του μπέιζμπολ που φοράει προστατευτικές επικαλαμίδες.

 

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News