Φράνιο Μίχαλιτς: Ο κορυφαίος δρομέας στην ιστορία της Γιουγκοσλαβίας

Η πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβία διέπρεπε ανέκαθεν στα ομαδικά σπορ και την παράδοση συνεχίζουν μετά τη διάλυσή της οι δημοκρατίες που την απάρτιζαν. Στον κλασικό αθλητισμό, ωστόσο, οι διακρίσεις της ήταν δυσανάλογα λίγες.

Υπό αυτήν τη σκοπιά ο τίτλος του κορυφαίου αθλητή στίβου της χώρας δεν έχει ιδιαίτερη αίγλη. Ο Φράνιο Μίχαλιτς όμως, ο οποίος κατέχει την τιμή, δεν ήταν πρώτος ανάμεσα σε μέτριους διεθνώς συναθλητές, αλλά ένας από τους κορυφαίους δρομείς σε όλο τον κόσμο την εποχή της ακμής του. Κάτι που επιβεβαίωσε στις 21 Απριλίου 1958, με τη νίκη του στον Μαραθώνιο της Βοστώνης.

Δύο χρόνια αφότου κέρδισε το ασημένιο ολυμπιακό μετάλλιο στη Μελβούρνη, ο Μίχαλιτς πρώτευσε στον διεθνούς φήμης αγώνα αφήνοντας σχεδόν πέντε λεπτά πίσω του τον Αμερικανό Τζον Κέλι. Ο κροατικής καταγωγής αθλητής τερμάτισε σε 2 ώρες 25:54, χρόνο που απείχε αρκετά από το ρεκόρ διαδρομής που είχε σημειώσει ο Κέλι έναν χρόνο νωρίτερα (2 ώρες 20:05). Ήταν, όμως, εντυπωσιακός δεδομένου ότι επικρατούσε ασυνήθιστα υψηλή θερμοκρασία για την εποχή, αλλά και το γεγονός ότι ο νικητής δεν ήταν κάποιο… νεούδι, αλλά 38 ετών!

Τα ΜΜΕ των ΗΠΑ περιέγραψαν τον Μίχαλιτς ως τον «άνθρωπο που λάτρευε τη ζέστη», αφού κι ο ίδιος δήλωσε ότι οι εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες του αγώνα είχαν ευνοήσει την προσπάθειά του. Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους μαραθωνοδρόμους που επέλεγαν να προπονούνται νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα, εκείνος επέλεγε να κάνει την εξάσκησή του… ντάλα μεσημέρι. Από τις 12 έως τις 2, ακόμα κι όταν ήταν καλοκαίρι!

Η περιπέτεια στη Μελβούρνη

Αφόρητη ζέστη επικρατούσε και την 1η Δεκεμβρίου 1956, όταν ο Μίχαλιτς κατέκτησε το ασημένιο μετάλλιο στον Μαραθώνιο των Ολυμπιακών Αγώνων της Μελβούρνης. Κατάφερε να τερματίσει μπροστά από τον Εμίλ Ζάτοπεκ, ο οποίος αρκέστηκε στην έκτη θέση, νικήθηκε όμως από τον μεγάλο αντίζηλο του Τσεχοσλοβάκου θρύλου, τον Γάλλο, Αλέν Μιμούν.

Ήταν ένας περιπετειώδης αγώνας για τον Γιουγκοσλάβο δρομέα, ο οποίος ξεκίνησε πολύ συντηρητικά την κούρσα του κι άρχισε να κερδίζει σταδιακά θέσεις. Στο 10ο χιλιόμετρο ήταν δέκατος, στο 15ο ανέβηκε στην έβδομη θέση και στο 20ό στην έκτη. Προς έκπληξη, όμως, των θεατών που περίμεναν τον τερματισμό στο στάδιο, δεν βρισκόταν ανάμεσα στους δεκαπέντε πρώτους στο πέρασμα του 25ου χιλιομέτρου.

Όλοι πίστεψαν ότι ο Μίχαλιτς είχε ξεμείνει από δυνάμεις ή ότι είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει. Γι’ αυτό προκλήθηκε ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη όταν ανακοινώθηκε ότι στο 30ό χιλιόμετρο ήταν δεύτερος πίσω από τον Μιμούν! Όπως διευκρινίστηκε αργότερα, οι κριτές είχαν αμελήσει να καταγράψουν τον χρόνο του στο προηγούμενο πέρασμα, διότι είχε πέσει άτσαλα πάνω στο τραπέζι των διοργανωτών με τα νερά και τα τρόφιμα για τον ανεφοδιασμό των συμμετεχόντων!

Ο Γιουγκοσλάβος αθλητής συνέχισε να τρέχει παρά τη μελανιά που αποκόμισε στο πόδι του από το ατύχημα και πλησίασε αρκετά τον Μιμούν, ο οποίος λίγο μετά το 25ο χιλιόμετρο ανέβασε τον ρυθμό του κι άρχισε να αυξάνει τη μεταξύ τους διαφορά. Μετά το 35ο, ο Μίχαλιτς διαπίστωσε ότι οι υπόλοιποι δρομείς είχαν μείνει αρκετά πίσω του και επέλεξε να μην κυνηγήσει άλλο τον Γάλλο, παρά να σιγουρέψει τη δεύτερη θέση και το ασημένιο μετάλλιο.

«Το στόμα μου είχε στεγνώσει, είχα κράμπες και στα δυο μου πόδια, αλλά η λαχτάρα μου για την επιτυχία με βοήθησε να ξεπεράσω όλες τις δυσκολίες», δήλωσε χρόνια αργότερα ο Γιουγκοσλάβος δρομέας, ο οποίος τερμάτισε με μόλις 400 μέτρα διαφορά από τον τρίτο, τον Φινλανδό Βέικο Κάρβονεν. Το μετάλλιο του Μίχαλιτς παρέμεινε και το τελευταίο ολυμπιακό που κατέκτησε η Γιουγκοσλαβία στον στίβο, μέχρι την τελευταία συμμετοχή της το 1988 στη Σεούλ.

Παιδικός φίλος με τον Μπόμπεκ

Ο Φράνιο Μίχαλιτς γεννήθηκε στις 9 Μαρτίου 1920 στην πόλη Βέλικα Λούντινα του τότε Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων και σε ηλικία δέκα ετών άρχισε να παίζει ποδόσφαιρο στα τσικό του τοπικού συλλόγου Γκράφιτσαρ.

Εκεί γνωρίστηκε με τον γνωστό μας Στέπαν Μπόμπεκ, ο οποίος ήταν νεότερος του κατά τρία χρόνια. Ο μετέπειτα θρυλικός προπονητής του αήττητου πρωταθλήματος του Παναθηναϊκού (1963-64) έγινε ο καλύτερος του φίλος, σχέση που οι δύο άνδρες διατήρησαν μέχρι τα βαθιά τους γεράματα, παρότι οι αθλητικοί τους δρόμοι χωρίστηκαν πολύ νωρίς. Ο Μίχαλιτς αναγκάστηκε στα 16 του να σταματήσει το ποδόσφαιρο για να πιάσει δουλειά ως μαθητευόμενος τυπογράφος και να συνεισφέρει οικονομικά στην οικογένειά του.

Με τα πρώτα χρήματα που έβαλε στην τσέπη του, ο μικρός Φράνιο αγόρασε ένα ποδήλατο. Αρχικά για να διευκολύνει τις μετακινήσεις του, επειδή όμως είχε μέσα του το «σαράκι» του αθλητή, άρχισε να εξασκείται πιο συστηματικά στην ποδηλασία, γράφτηκε σε σύλλογο και σημείωσε αρκετές διακρίσεις σε εθνικό επίπεδο.

Αν και είχε φτάσει στο σημείο να συγκαταλέγεται ανάμεσα στους δέκα κορυφαίους ποδηλάτες της Κροατίας, είχε και πολλούς τραυματισμούς στα χέρια και τα πόδια από πτώσεις, κάτι που περιόρισε τον ενθουσιασμό του για το άθλημα. Η μεγάλη στροφή στην καριέρα του ήρθε το 1940, όταν η Γκράφιτσαρ τον δήλωσε ως εκπρόσωπό της σε έναν αγώνα ανώμαλου δρόμου που διεξήχθη στο Ζάγκρεμπ, στο πλαίσιο των Εργατικών Αγώνων.

Ο Μίχαλιτς ήταν γρήγορος ως ποδοσφαιριστής, αλλά δεν είχε σκεφτεί ποτέ ότι θα μπορούσε να ασχοληθεί με το τρέξιμο. Το συνειδητοποίησε σε εκείνον τον αγώνα στον οποίο κατέλαβε τη δεύτερη θέση ανάμεσα σε περίπου 200 συμμετέχοντες, χωρίς να έχει κάνει προπόνηση. Εντάχθηκε στους κόλπους της Κονκόρντια Ζάγκρεμπ και μέσα σε λίγους μήνες βελτίωσε τα ρεκόρ Κροατίας στα 5.000μ. και τα 10.000μ.

Νικητής και στον Μαραθώνιο της Αθήνας

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος διέκοψε την αθλητική ανέλιξη του Μίχαλιτς. Στην επίσημη βιογραφία του δεν υπάρχουν αναφορές για συμμετοχή του στους «Ουστάσι», το κίνημα που ουσιαστικά έπραττε στην επικράτεια της μετέπειτα Γιουγκοσλαβίας ανάλογα εγκλήματα με εκείνα των Ναζί στην Κεντρική Ευρώπη. Κανείς, ωστόσο, δεν μπορεί να γνωρίζει με σιγουριά τι είχε συμβεί.

Το βέβαιο είναι ότι παρουσιάστηκε για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία ως Γιουγκοσλάβος πολίτης το 1947, αφού στο μεταξύ είχε συμμετάσχει επί δύο χρόνια σε αγώνες δρόμου με τη νεοσυσταθείσα Μλάντοστ Ζάγκρεμπ. Η αθλητική ηγεσία του καθεστώτος Τίτο τον μετέθεσε τότε στο Βελιγράδι, όπου συνέχισε να αγωνίζεται με τα χρώματα της Παρτίζαν και έσμιξε ξανά με τον παλιόφιλο Μπόμπεκ, ο οποίος από τα 1946 αγωνιζόταν στην ποδοσφαιρική της ομάδα.

Μέσα σε λίγα χρόνια, οι δύο παιδικοί φίλοι έφτασαν ο καθένας στην κορυφή του τομέα του. Ο Μπόμπεκ έγινε ο ηγέτης της Εθνικής Γιουγκοσλαβίας και κορυφαίος σκόρερ στην ιστορία της, ενώ ο Μίχαλιτς ο κορυφαίος αθλητής στίβου τουλάχιστον μέχρι τη διάλυσή της, το 1991.

Το 1951, σε ηλικία… βετεράνου, σημείωσε την πρώτη του σπουδαία διεθνή διάκριση με το ασημένιο μετάλλιο που κέρδισε στα 10.000μ. των πρώτων Μεσογειακών Αγώνων της Αλεξάνδρειας. Νικητής και τότε είχε αναδειχθεί ο Αλέν Μιμούν. Το 1952 πήρε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ελσίνκι, στο ίδιο αγώνισμα και κατέλαβε τη 18η θέση, ενώ την ίδια χρονιά κέρδισε τον φημισμένο ανώμαλο δρόμο του Σάο Σιλβέστρε στη Βραζιλία.

Το 1953 κέρδισε το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ανώμαλου Δρόμου, ενώ το 1954 σημείωσε και την πρώτη του νίκη σε Βαλκανικούς Αγώνες, στα 10.000μ. Ένας ακόμα αγώνας στον οποίο άφησε το αποτύπωμά του ήταν και ο ανώμαλος του Cinque Mulini στην Ιταλία, τον οποίο κέρδισε τρεις φορές (1957, 1958, 1961).

Από το 1954 άρχισε να ξεχωρίζει στον Μαραθώνιο, όπου πέρα από το ασημένιο μετάλλιο στη Μελβούρνη και την πρωτιά στη Βοστώνη σημείωσε νίκες και σε άλλους μεγάλους διεθνείς αγώνες. Ένας από αυτούς ήταν και ο δεύτερος Κλασικός Μαραθώνιος της Αθήνας το 1957.

Έτρεχε μέχρι να πεθάνει

Ο Μίχαλιτς συμμετείχε και στον Μαραθώνιο των Ολυμπιακών Αγώνων της Ρώμης, το 1960, που έμεινε ιστορικός λόγω της νίκης του Αμπέμπε Μπικίλα που έτρεχε ξυπόλητος. Ο 40χρονος Γιουγκοσλάβος αθλητής τερμάτισε στην πολύ τιμητική 12η θέση. Συνέχισε να ανταγωνίζεται κατά πολύ νεότερους δρομείς μέχρι το 1966, όταν κέρδισε μάλιστα έναν μίνι μαραθώνιο στο Ούζιτσε.

Έτρεξε σε 1.075 αγώνες στην καριέρα του, αλλά το παράδοξο είναι ότι αν και θεωρούνταν πάντοτε ο κορυφαίος μαραθωνοδρόμος της Γιουγκοσλαβίας, δεν κέρδισε ποτέ το εθνικό πρωτάθλημα στο αγώνισμα!

Το γεγονός ότι παρέμεινε κάτοικος Βελιγραδίου και μετά το τέλος της αθλητικής του πορείας, τον έφερε σε δύσκολη θέση όταν ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος που προκάλεσε τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Δεν ήταν αποδεκτός από τους Σέρβους λόγω της καταγωγής του, ενώ οι συμπατριώτες του Κροάτες τον θεωρούσαν σχεδόν προδότη.

Συνέχισε να μετέχει σε αγώνες βετεράνων μέχρι τα 80 του χρόνια, όταν ένας τραυματισμός στο γόνατο τον υποχρέωσε να υπακούσει τις παραινέσεις των γιατρών του και να σταματήσει. Αμέσως όμως το γύρισε στο βάδην, όπου κέρδισε χρυσό μετάλλιο στους Βαλκανικούς Αγώνες Βετεράνων το 2005! Την ίδια εποχή εργαζόταν εθελοντικά ως προπονητής και κάλυπτε με τα πόδια τη διαδρομή τριών χιλιομέτρων από το σπίτι του μέχρι το στάδιο της Παρτίζαν.

Πέθανε στις 14 Φεβρουαρίου 2015, λίγες ημέρες προτού κλείσει τα 95 του χρόνια. Θεωρείται σύμβολο της αγνής εποχής του αθλητισμού στα Βαλκάνια, αν και ο ίδιος είχε πει σε συνέντευξή του στην «Glas javnosti» το 2000 ότι θα προτιμούσε να είχε γεννηθεί εξήντα με εβδομήντα χρόνια αργότερα: «Όταν κέρδισα τον παλιότερο Μαραθώνιο του κόσμου, το 1958 στη Βοστώνη, μου έδωσαν μόνο ένα χρυσό μετάλλιο. Σήμερα ο νικητής κερδίζει 100.000 δολάρια κι ένα αυτοκίνητο! Δύο φορές να τον είχα κερδίσει αυτήν την εποχή θα είχα λύσει το πρόβλημα της ζωής μου».

Πηγές: jutarnij.hr, sportskasecanja.com, Wikipedia.

 

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 21 Απριλίου

2013: Ο Ολυμπιακός νικά με 2-1 τον Πανιώνιο στο «Γ. Καραϊσκάκης» στον αγώνα-φιέστα για την κατάκτηση του 40ού πρωταθλήματος της ιστορίας του στο ποδόσφαιρο.

2010: Πεθαίνει στα 90 του ο Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ, ο οποίος είχε διατελέσει πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής από το 1980 έως και το 2001.

2006: Πεθαίνει σε ηλικία 77 ετών ο Βραζιλιάνος προπονητής Τέλε Σαντάνα, γνωστός κυρίως για τη θητεία του στον πάγκο της εθνικής ομάδας της πατρίδας του στα Παγκόσμια Κύπελλα του 1982 και του 1986.

2004: Πεθαίνει αιφινίδιως ο μεγαλομέτοχος της ΠΑΕ Ιωνικός, Νίκος Κανελλάκης, σε ηλικία μόλις 52 ετών.

2001: Ο Ρόι Κιν της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ κάνει «δολοφονικό» τάκλιν στον Νορβηγό αμυντικό της Μάντσεστερ Σίτι, Άλφι Χάαλαντ (πατέρα του σημερινού επιθετικού των Citizens) και αποβάλλεται. Θα του επιβληθεί ποινή αποκλεισμού τριών αγωνιστικών και πρόστιμο 1.500 λιρών. Ωστόσο, στην αυτοβιογραφία του που θα κυκλοφορήσει ένα χρόνο αργότερα, ο Ιρλανδός μέσος θα παραδεχθεί ότι το χτύπημα ήταν προμελετημένο, για να εκδικηθεί τον Χάαλαντ για παλιότερο βίαιο μαρκάρισμά του. Για τον λόγο αυτό η FA θα τον τιμωρήσει για δυσφήμιση του αθλήματος με αποκλεισμό πέντε επιπλέον αγωνιστικών και πρόστιμο 150.000 λιρών.

1996: Με τον Μάικλ Τζόρνταν να σημειώνει 26 πόντους, οι Σικάγο Μπουλς νικούν τους Ουάσινγκτον Γουίζαρντς με 103-93 και ολοκληρώνουν την κανονική περίοδο του ΝΒΑ με 72 νίκες σε 82 αγώνες. Πρόκειται για ρεκόρ το οποίο θα αντέξει μέχρι το 2016, όταν θα το καταρρίψουν οι Γκόλντεν Στέιτ Γουόριορς (73).

1994: Ο Ολυμπιακός γνωρίζει την ήττα με 67-65 από την Μπανταλόνα στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών στο Τελ Αβίβ. Ένα τρίποντο του Κόρνεϊ Τόμσον διαμορφώνει το τελικό αποτέλεσμα, αφού οι «ερυθρόλευκοι» μένουν άποντοι στα επτά τελευταία λεπτά και πληρώνουν ακριβά την αστοχία του Ζάρκο Πάσπαλιε στις ελεύθερες βολές.

1987: Ο πρόεδρος της ΠΑΕ Πανιώνιος, Μιχάλης Σταματελάτος, κατηγορείται για υπεξαίρεση 230 εκατομμυρίων δραχμών απ’ το υποκατάστημα της Ιονικής-Λαϊκής Τράπεζας της Νέας Σμύρνης, στο οποίο είναι υποδιευθυντής. Θα εκπέσει απ’ το αξίωμά του και αφού οδηγηθεί σε δίκη, θα κριθεί ένοχος και θα καταδικαστεί σε οκταετή κάθειρξη.

1975: Ο Μπιλ Ρότζερς κερδίζει τον Μαραθώνιο της Βοστώνης με νέο ρεκόρ διαδρομής (2 ώρες 09:55).

1974: Ο ΠΑΟΚ νικά με 1-0 τον Ολυμπιακό στην Τούμπα και βάζει τέλος στο αήττητο σερί του που είχε κρατήσει επί 58 αγώνες.

1971: Η Ελλάδα γνωρίζει την ήττα με 3-0 απ’ την Αγγλία στο Γουέμπλεϊ, για τα προκριματικά του Κυπέλλου Εθνών. Από τις κλήσεις έχουν εξαιρεθεί οι ποδοσφαιριστές του Παναθηναϊκού, ώστε να προετοιμαστούν κατάλληλα για τον δεύτερο ημιτελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών κόντρα στον Ερυθρό Αστέρα.

1967: Μια ομάδα αξιωματικών του στρατού υπό την ηγεσία του συνταγματάρχη, Γιώργου Παπαδόπουλου, ανατρέπει με πραξικόπημα την κυβέρνηση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου και επιβάλλει δικτατορικό καθεστώς στην Ελλάδα. Η αγωνιστική της Α’ Εθνικής που είναι προγραμματισμένη για τις 23 Απριλίου θα αναβληθεί και το πρωτάθλημα θα συνεχιστεί από τις 21 Μαΐου και μετά.

1952: Ο Γουατεμαλτέκος Ματέο Φλόρες κερδίζει τον 56ο Μαραθώνιο της Βοστώνης με χρόνο 2 ώρες 31:53.

1935: Ο Απόλλων Σμύρνης συντρίβει με 5-0 τον Παναθηναϊκό (4′, 50′ Ρούσσος, 25′ Χατζησάββας, 45′, 68′ Δημητρίου) στο πλαίσιο του Πανελληνίου Πρωταθλήματος. Την ίδια ημέρα, ο Ολυμπιακός νικά την ΑΕΚ με 4-0 στη Νέα Φιλαδέλφεια (Δεπούντης 2, Ρεμούνδος, Λ. Ανδριανόπουλος).

1924: Ο Αμερικανός Κλάρενς ΝτεΜαρ κερδίζει τον Μαραθώνιο της Βοστώνης για τρίτη διαδοχική χρονιά και τέταρτη φορά συνολικά. Θα τερματίσει την καριέρα του με επτά νίκες στον αγώνα, τις περισσότερες από κάθε άλλον αθλητή έως και σήμερα, με αποτέλεσμα να του αποδοθεί το παρατσούκλι «Mr. DeMarathon».

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News