Έθελ Κάδεργουντ: Χρυσή ολυμπιονίκης στο ύψος και... στις καρδιές των ανδρών
Χρυσή ολυμπιονίκης στο άλμα εις ύψος αναδείχθηκε η Έθελ Κάδεργουντ, στις 5 Αυγούστου 1928 στο Άμστερνταμ, όμως οι φωτορεπόρτερ την κυνηγούσαν από τις προηγούμενες μέρες μια και είχαν μείνει έκθαμβοι από την ομορφιά της.
Σε μια εποχή που ηχούσαν ακόμα οι σεξιστικές κορώνες του Πιερ ντε Κουμπερτέν, η συμμετοχή – πόσω μάλλον η διάκριση – μιας όμορφης γυναίκας σε αγώνισμα του στίβου στους Ολυμπιακούς Αγώνες ισοδυναμούσε με επανάσταση.
«Μια Ολυμπιάδα με τη συμμετοχή γυναικών θα ήταν άχρηστη, αδιάφορη, αντιαισθητική και ακατάλληλη», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο άνθρωπος που είχε πρωτοστατήσει στα τέλη του 19ου αιώνα για την αναβίωση του αρχαιοελληνικού θεσμού. Αν και από το 1900 είχε επιτραπεί η συμμετοχή τους σε αθλήματα όπως το τένις, το γκολφ και η ιστιοπλοΐα, ο Γάλλος βαρόνος εξακολουθούσε να αντιστέκεται σθεναρά στη συμμετοχή τους στον κλασικό αθλητισμό, ισχυριζόμενος ότι κάτι τέτοιο πήγαινε κόντρα στη φύση τους.
Οι μάχες που έδωσαν για την ανατροπή του σκηνικού εμπνευσμένες γυναίκες, όπως η Γαλλίδα Αλίς Μιλιά, καρποφόρησαν μόλις το 1928, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Άμστερνταμ. Τότε εισήχθησαν για πρώτη φορά αγωνίσματα στίβου γυναικών και τότε ήταν που μια 20χρονη κοπέλα από τον Καναδά, η Έθελ Κάδεργουντ, έσπασε το στερεότυπο ότι η θηλυκότητα δεν μπορεί να συμβαδίζει με τις υψηλές αθλητικές επιδόσεις.
Το χρυσό μετάλλιο που κατέκτησε στο άλμα εις ύψος στις 5 Αυγούστου 1928 με νέο παγκόσμιο ρεκόρ (1.59,5 μ.), έκανε τους φωτορεπόρτερ που είχαν μαγευτεί από τη φυσική ομορφιά της από την πρώτη στιγμή που την είχαν αντικρίσει, να μην την αφήνουν σε ησυχία. Την κυνηγούσαν παντού, μέσα και έξω από το Ολυμπιακό Στάδιο, ενώ οι δημοσιογράφοι της είχαν βγάλει κι ένα κολακευτικό παρατσούκλι («το κρίνο του Σασκατούν»).
Χαρακτηρίστηκε η ομορφότερη αθλήτρια που συμμετείχε στη διοργάνωση του 1928 από τους New York Times, ενώ ήταν με διαφορά και εκείνη που είχε φωτογραφηθεί περισσότερο από καμία άλλη. Δικαιολογημένα, όπως μπορείτε να διαπιστώσετε και μόνοι σας. Όσο κι αν έχουν πια αλλάξει τα πρότυπα ομορφιάς, η Κάδεργουντ μοιάζει με τις σταρ του βωβού κινηματογράφου της εποχής.
Στην αυλή του πατρικού της σπιτιού
Η Έθελ Κάδεργουντ γεννήθηκε στις 28 Απριλίου 1908 στο χωριό Χάνα, στη Βόρεια Ντακότα των ΗΠΑ. Έναν χρόνο αργότερα, όμως, οι γονείς της πήραν τα εννιά συνολικά παιδιά τους και μετακόμισαν λίγο πιο βόρεια, στην πόλη Σκοτ του Καναδά.
Ο πατέρας είχε ένα πάθος για τον αθλητισμό και έβαζε τα παιδιά του να διαγωνίζονται σε διάφορα σπορ στην αυλή του σπιτιού της. Σιγά-σιγά άρχισαν να μαζεύονται εκεί κι άλλα γειτονόπουλα, με αποτέλεσμα ο ανταγωνισμός να μεγαλώνει. Η Έθελ έδειξε από πολύ μικρή το ταλέντο της στο άλμα εις ύψος, στην εφηβεία της όμως διακρίθηκε και σε άλλα αγωνίσματα, όπως ο ακοντισμός, αλλά και σε εντελώς διαφορετικά αθλήματα, όπως το μπάσκετ και το μπέιζμπολ.
Η μοίρα της, όμως, ήταν συνυφασμένη με το ύψος. Εκεί ήταν καλύτερη και με διαφορά από τα υπόλοιπα κορίτσια. Το 1925 η οικογένειά της μετακόμισε στο Σασκατούν, όπου έναν χρόνο αργότερα η Κάδεργουντ πέρασε το 1.52 μ. στους εσωτερικούς αγώνες του λυκείου της και ισοφάρισε το ρεκόρ Καναδά. Στις 6 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους κατέρριψε και το παγκόσμιο ρεκόρ με 1.58 μ., στο πρωτάθλημα της επαρχίας του Σασκάτσουαν που διεξήχθη στη Ρετζίνα.
Τότε δεν ήταν ακόμα γνωστό αν θα επιτρεπόταν η συμμετοχή γυναικών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1928. Η Κάδεργουντ έκανε αθλητισμό από χόμπι, χωρίς να φαντάζεται ότι θα την έφερνε κάποτε στο επίκεντρο της προσοχής ανθρώπων απ’ όλο τον κόσμο.
Μία από τις «άφταστες έξι»
Όταν έγινε πλέον γνωστό ότι το ύψος ήταν ένα από τα τέσσερα αγωνίσματα στίβου που είχαν εισαχθεί στο ολυμπιακό πρόγραμμα (μαζί με τα 100 μ., τα 800 μ., τη δισκοβολία και τη σκυταλοδρομία 4×100), η Κάδεργουντ συμπεριλήφθηκε στην εθνική ομάδα του Καναδά για το Άμστερνταμ, μαζί με άλλες πέντε κοπέλες.
Οι έξι αθλήτριες που έγιναν οι πρώτες εκπρόσωποι της χώρας στον στίβο, μνημονεύονται ακόμα με τον χαρακτηρισμό «Οι άφταστες έξι» (The Matchless Six»), λόγω των επιτευγμάτων τους σ’ εκείνους τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Την ίδια μέρα με το χρυσό της Κάδεργουντ στο ύψος, ανέβηκαν στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου και οι τέσσερις σπρίντερ της ομάδας 4×100: η Μίρτολ Κουκ, η Έθελ Σμιθ, η Μπόμπι Ρόζενφελντ και η Τζέιν Μπελ. Η Ρόζενφελντ και η Σμιθ είχαν κατακτήσει μετάλλια και στα 100 μ. (το ασημένιο και το χάλκινο αντίστοιχα), ενώ η έκτη της παρέας, η Τζιν Τόμσον που διαγωνίστηκε μόνο στα 800 μ., τερμάτισε τέταρτη (και η Ρόζενφελντ πέμπτη).
Πέντε από τις «Άφταστες Έξι», που έγραψαν Ιστορία για τον Καναδά στο Άμστερνταμ. Πρώτη από αριστερά διακρίνεται η Έθελ Κάδεργουντ και ακολουθούν οι Φάνι Ρόζενφελντ, Έθελ Σμιθ, Τζέιν Μπελ και Μίρτολ Κουκ.
Τα περισσότερα βλέμματα, όμως, είχε κερδίσει από την πρώτη εμφάνισή της στο στάδιο η Κάδεργουντ. Η φυσική ομορφιά της και η απαράμιλλη χάρη που εξέπεμπε, άφησε έκθαμβους τους θεατές, που στην πλειονότητά τους ήταν άνδρες. Κι έκανε αρκετούς Ολλανδούς να την υποστηρίζουν κρυφά στον τελικό του ύψους, στις 5 Αυγούστου 1928, παρά το γεγονός ότι βασική της αντίπαλος για το χρυσό μετάλλιο ήταν η συμπατριώτισσά τους, Λιν Χίσολφ.
Ο περισσότερος κόσμος, βέβαια, είχε δημιουργήσει ατμόσφαιρα υπέρ της Ολλανδής άλτριας, η οποία λίγες εβδομάδες πριν τους αγώνες είχε ισοφαρίσει το παγκόσμιο ρεκόρ. Απέτυχε, ωστόσο, να περάσει το 1.58 μ., κάτι που είχε κατορθώσει με την πρώτη προσπάθεια η Κάδεργουντ. Με εξασφαλισμένη τη νίκη, η Καναδή αθλήτρια ανέβασε στη συνέχεια τον πήχυ στο 1.60 μ. και το πέρασε με την τρίτη προσπάθεια. Το νέο παγκόσμιο ρεκόρ αναγνωρίστηκε τελικά ως 1.59,5 μ., ύστερα από τη νέα μέτρηση που έκαναν οι κριτές για να το επαληθεύσουν.
Η δημοσιότητα δεν της άρεσε
Η δημοτικότητα της Κάδεργουντ στην πατρίδα της ύστερα από την επιτυχία της στο Άμστερνταμ, συναγωνιζόταν την αντίστοιχη του Πέρσι Γουίλιαμς, του χρυσού νικητή στα 100 μ. και στα 200 μ. στην ίδια διοργάνωση. Όπως αποδείχθηκε, αυτό δεν ήταν το μοναδικό κοινό τους στοιχείο. Η όμορφη αθλήτρια δεν ένιωθε ούτε εκείνη καλά με την ξαφνική δημοσιότητα που είχε αποκτήσει.
Η ανακήρυξη της 26ης Σεπτεμβρίου ως «ημέρα της Έθελ Κάδεργουντ» από τον δήμαρχο του Σασκατούν, την είχε κάνει να νιώθει άβολα. Το ίδιο αισθάνθηκε κι όταν είδε τη μορφή της να μπαίνει σε γραμματόσημα ή όταν παραγωγοί του Χόλιγουντ της πρότειναν δύο φορές να συμμετάσχει στον κινηματογράφο. «Θα προτιμούσα να καταπιώ δηλητήριο παρά να εμφανιστώ σε ταινία», τούς είχε απαντήσει χαρακτηριστικά.
Απ’ όλες τις προσφορές που της έκαναν μετά το Άμστερνταμ, η Κάδεργουντ αποδέχθηκε μόνο μια υποτροφία αξίας 3.000 δολαρίων για να συνεχίσει τις σπουδές της στο πιάνο, όπου επίσης διέθετε ταλέντο. Όμως ο «κίτρινος Τύπος» που υπήρχε και στην εποχή της, δεν την άφηνε να ηρεμήσει. Γράφτηκε μέχρι κι ότι είχε παντρευτεί κρυφά τον Χάρολντ Όσμπορν, χρυσό ολυμπιονίκη στο ύψος και το δέκαθλο το 1924, κάτι που δεν είχε καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Όπως έγινε γνωστό στα τέλη του 1931, είχε παντρευτεί πράγματι στα κρυφά, όχι όμως με κάποιον συναθλητή της αλλά με έναν τραπεζικό υπάλληλο, τον Τζέιμς ΜακΛάρεν, απ’ τον οποίο πήρε επεισοδιακό διαζύγιο λίγο καιρό αργότερα. Την ίδια περίοδο είχε αναγκαστεί να σταματήσει τον αθλητισμό, ύστερα από διαδοχικούς τραυματισμούς, αφού στο μεταξύ είχε προλάβει να κατακτήσει κι άλλους εθνικούς τίτλους στο ύψος και τον ακοντισμό.
Παντρεύτηκε για δεύτερη φορά, με τον Μπάιρον Μίτσελ που ειδικευόταν στην εξόρυξη διαμαντιών και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Καλιφόρνια έχοντας κοντά της και την αγαπημένη της αδελφή, Τζίντζερ. Όταν βρισκόταν σε ώριμη ηλικία δήλωσε ότι ένιωθε πάντοτε Αμερικανίδα (οι Καναδοί, πάντως, την είχαν εισαγάγει στο Hall of Fame τους από το 1955) και όσο κυλούσαν τα χρόνια αποστρεφόταν το αθλητικό παρελθόν της.
Μια ατυχής περίοδος της ζωής της
Το 1960 η Κάδεργουντ πήρε διαζύγιο και από τον Μίτσελ και από το 1965 απέφευγε τις συνεντεύξεις στον Τύπο. Πούλησε μάλιστα όλα τα μετάλλια και τα τρόπαια που είχε κερδίσει στην καριέρα της, ενώ το 1980 χαρακτήρισε την αθλητική καριέρα της ως μία ατυχή περίοδο της ζωής της.
Ακόμα κι ο θάνατός της, στις 26 Σεπτεμβρίου 1987, δημοσιοποιήθηκε στα ΜΜΕ με πολλούς μήνες καθυστέρηση. Η γυναίκα που ήταν κάποτε το αντικείμενο του πόθου εκατομμυρίων ανδρών ανά τον κόσμο, είχε επιλέξει να ζήσει τα τελευταία χρόνια της ζωής της μακριά από τα φώτα.
Όπως είχε αναφέρει σε συνέντευξή του ο μικρανιψιός της, Τζον Γκόντφρι, «ήταν σχεδόν αδύνατο να βρεις απόκομμα εφημερίδας της εποχής που να μην κάνει αναφορά στην ομορφιά και τα σωματικά της προσόντα, δηλαδή πόσο μακριά ήταν τα πόδια της και πόσο λυγερό ήταν το κορμί της. Κάθε φορά που αναφέρονταν στο πρόσωπό της, έγραφαν κι όλα αυτά, αντί να επικεντρώνονται στα αθλητικά της επιτεύγματα. Και ξέρω ότι αυτό την ενοχλούσε πολύ».
Άσχετα με την εξωτερική της εμφάνιση, η Κάδεργουντ θα μνημονεύεται για πάντα ως η πρώτη Καναδή αθλήτρια που κέρδισε χρυσό μετάλλιο σε ατομικό αγώνισμα στίβου στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ήταν μάλιστα και η μοναδική που το είχε καταφέρει μέχρι το 2024, όταν η σφυροβόλος Κάμριν Ρότζερς ανέβηκε στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου στη διοργάνωση του Παρισιού.
Πηγές: parks.canada.ca («Ethel Catherwood [1908–1987] National Historic Person»), olympic.ca («Ethel Catherwood – Team Canada»), olympics.com («Ethel Catherwood»), britannica.com («Ethel Catherwood: Saskatoon Lily»), thestarphoenix.com («Ethel Catherwood leapt to olympic glory, died reclusively»), Wikipedia («Ethel Catherwood», «1928 Summer Olympics»).
Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 5 Αυγούστου
2024: Το χάλκινο μετάλλιο κατακτά ο Εμμανουήλ Καραλής στο επί κοντώ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού με άλμα στα 5.90 μ. Νικητής θα αναδειχθεί ο Σουηδός, Μόντο Ντουπλάντις, με νέο παγκόσμιο ρεκόρ (6.25 μ.) και δεύτερος ο Αμερικανός, Σαμ Κέντρικς (5.95 μ.).
2021: Την τέταρτη θέση με 4.80 μ. καταλαμβάνει η Κατερίνα Στεφανίδη στον τελικό του επί κοντώ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο. Όγδοη κατατάσσεται η Νικόλ Κυριακοπούλου (4.50 μ.).
2016: Αρχίζουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Ρίο ντε Τζανέιρο, οι πρώτοι που διοργανώνονται σε χώρα της Νοτίου Αμερικής. Συμμετέχουν 11.180 αθλητές και αθλήτριες από 205 χώρες, ενώ στην παρέλαση εμφανίζονται οι ομάδες των Προσφύγων και των Ανεξάρτητων Αθλητών. Σημαιοφόρος για την Ελλάδα είναι η ιστιοπλόος, Σοφία Μπεκατώρου, ενώ τελευταίος λαμπαδηδρόμος είναι Βαντερλέι ντε Λίμα, ο δρομέας ο οποίος είχε δεχθεί επίθεση από εισβολέα κατά τη διάρκεια του Μαραθωνίου των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 με συνέπεια να χάσει το χρυσό μετάλλιο.
2012: Ο Γιουσέιν Μπολτ σημειώνει νέο ολυμπιακό ρεκόρ στα 100 μ. με 9.63 και κατακτά το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου. Ο Τζαμαϊκανός σπρίντερ γίνεται ο πρώτος αθλητής που διατηρεί τα πρωτεία στην «κούρσα της μιας ανάσας» σε Ολυμπιακούς Αγώνες, μετά τον Καρλ Λιούις (1984, 1988).
2001: Ο Μόρις Γκριν κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στα 100 μ. για τρίτο διαδοχικό Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Με χρόνο 9.82 νικά καθαρά τον συμπατριώτη του, Μπέρναρντ Γουίλιαμς (9.94) και τον Ατο Μπόλντον από το Τρίνινταντ και Τομπάγκο (9.98).
1997: Ο Κώστας Γκατσιούδης κατακτά το χάλκινο μετάλλιο στον ακοντισμό στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Αθήνας με βολή στα 86.64 μ. Ο Βρετανός, Στιβ Μπάκλεϊ, «κλέβει» στην τελευταία βολή το ασημένιο από τον Έλληνα αθλητή (86.80 μ.), ενώ το χρυσό κερδίζει ένας αθλητής-έκπληξη, ο Νοτιοαφρικανός Μάριους Κόρμπετ (88.40 μ.).
1991: Πεθαίνει σε ηλικία 85 ετών ο Σοϊτσίρο Χόντα, ο Ιάπωνας κατασκευαστής αυτοκινήτων και μοτοσικλετών και ιδρυτής της εταιρίας που φέρει το όνομά του.
1984: Συγκίνηση προκαλεί η υπερπροσπάθεια της Ελβετίδας, Γκαμπριέλα Άντερσεν-Σις, να τερματίσει στον Μαραθώνιο των Ολυμπιακών Αγώνων του Λος Άντζελες παρότι έχει χτυπηθεί από ηλίαση. Θα τα καταφέρει εν μέσω αποθέωσης, καταλαμβάνοντας την 37η θέση επί 44 αθλητριών που τερματίζουν.
1984: Ο Αμερικανός παγκόσμιος ρέκορντμαν των 400 μέτρων με εμπόδια, Έντουιν Μόουζες, κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες με χρόνο 47.75, διευρύνοντας το σερί νικών του στο αγώνισμα, που είχε αρχίσει το 1977.
1970: Για πρώτη φορά στα αγγλικά χρονικά ένας ποδοσφαιρικός αγώνας κρίνεται στη διαδικασία των πέναλτι. Πρόκειται για τον ημιτελικό του Watney Cup ανάμεσα στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και τη Χαλ, τον οποίο κερδίζει η πρώτη επικρατώντας με 4-3 στη διαδικασία.
1952: Επιστρέφουν από το Ελσίνκι οι δέκα παίκτες της Εθνικής μπάσκετ που είχαν λάβει μέρος στο προολυμπιακό τουρνουά, χωρίς να καταφέρουν να κερδίσουν την πρόκριση. Με παρότρυνση του Φαίδωνα Ματθαίου παρακούν την εντολή να επιστρέψουν στην Αθήνα για να παρακολουθήσουν από κοντά τις μεγαλύτερες ομάδες της εποχής. Περνούν τα βράδια τους, μάλιστα, μέσα στο Ολυμπιακό Χωριό όπου τους φιλοξενούν Ιταλοί αθλητές!
1948: Τρεις Σουηδοί δρομείς μοιράζονται τα μετάλλια στα 3.000 μ. στιπλ των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου. Το χρυσό κερδίζει ο Τόρε Σιέστραντ (9:04.6), το ασημένιο ο Ερικ Ελμσέτερ (9:08.2) και το χάλκινο ο Γκέτε Χάγκστρεμ (9:11.8).
1936: Οι Ιάπωνες Σουχέι Νισίντα και Σουέο Όε ισοβαθμούν στη δεύτερη θέση της κατάταξης του τελικού του επί κοντώ των Ολυμπιακών Αγώνων του Βερολίνου με 4.25 μ., πίσω από τον νικητή, τον Αμερικανό, Μπιλ Σέφτον (4.35 μ.). Αρνούνται να δώσουν αγώνα μπαράζ πώς θα μοιραστούν τα μετάλλια κι έτσι τη λύση δίνουν οι Ιάπωνες επιτελείς που αποφασίζουν να κερδίσει ο Νισίντα το ασημένιο και ο Όε το χάλκινο. Μόλις επιστρέφουν στην πατρίδα τους οι δύο αθλητές, που είναι και στενοί φίλοι, θα κόψουν στη μέση τα μετάλλιά τους και θα δημιουργήσουν νέα (μισό ασημένιο-μισό χάλκινο) σε ανάμνηση της μάχης τους σε εκείνον τον αγώνα.
1936: Ο Τζέσι Όουενς κερδίζει το τρίτο προσωπικό χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, αυτήν τη φορά στα 200 μ. Δυσαρεστημένος με τη νίκη του, ο καγκελάριος της Γερμανίας, Αδόλφος Χίτλερ, αποχωρεί από το στάδιο.
1932: Ο Φινλανδός, Λάουρι Λέχτινεν, κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στα 5.000 μ. των Ολυμπιακών Αγώνων του Λος Άντζελες, συνεχίζοντας την παράδοση των συμπατριωτών του, Πάαβο Νούρμι και Βίλε Ρίτολα.
1928: Ο Γάλλος με καταγωγή απ’ την Αλγερία, Μπουγκέρα Ελ Ουαφί, κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στον Μαραθώνιο των Ολυμπιακών Αγώνων του Άμστερνταμ με χρόνο 2 ώρες 32:57. Δεύτερος θα τερματίσει ο Μανουέλ Πλάζα, ο οποίος χαρίζει στη Χιλή το πρώτο ολυμπιακό μετάλλιο της ιστορίας της και τρίτος ο Φινλανδός, Μάρτι Μάρτελιν.
1921: Ο αγώνας Πίτσμπεργκ Πάιρατς-Φίλις (8-5) στην Φιλαδέλφεια είναι ο πρώτος της Major League του μπέιζμπολ που μεταδίδεται ραδιοφωνικά.