Νάντια Κομανέτσι: Το απόλυτο «δέκα» ήταν απλώς το πλήρωμα του χρόνου

Έχουν περάσει 46 χρόνια από τις 18 Ιουλίου του 1976, την ημέρα που η Νάντια Κομανέτσι βραβεύτηκε με το πρώτο δεκάρι στην Ιστορία της ενόργανης γυμναστικής για το πρόγραμμά της στους ασύμμετρους ζυγούς, στο πλαίσιο των Ολυμπιακών Αγώνων στο Μόντρεαλ.

Το ημερολόγιο θα μπορούσε να γράφει 1,8 Ιουλίου 1,976. Στο «Forum» του Μόντρεαλ, το επίπεδο στο οποίο έφτασε η έκσταση μέσω της ανημποριάς του ηλεκτρονικού πίνακα ήταν πρωτόγνωρο για την ενόργανη γυμναστική. Όταν ο πίνακας έδειξε 1,0, ο Μπέλα Καρόλι, Ρουμάνος ουγγρικής εθνότητας κατ’ ιδιότητα και επάγγελμα, ήτοι κομουνιστής τη δεκαετία του ’70 και καπιταλιστής τη δεκαετία του ’80, για κάποια δευτερόλεπτα δεν θεώρησε πως είχε γίνει λάθος. Το πρόγραμμα της Νάντια Κομανέτσι στους ασύμμετρους ζυγούς ήταν απίθανο: τα πόδια τεντωμένα, τα χέρια να γλιστρούν και να αλλάζουν αστραπιαία μονόζυγα, σε σημείο που ο θεατής νόμιζε ότι θα πέσει, η κίνηση άρτια, ο χρόνος παραμονής κατά τη διάρκεια των ασκήσεων επαρκής. Ο Καρόλι, που ήταν εκείνος που έβγαλε την Κομανέτσι και που, βέβαια, χρησιμοποιούσε εκείνες τις περιβόητες μεθόδους που συζητιούνται κατά κόρον την τελευταία πενταετία, ειδικά μετά τις καταγγελίες των γυμναστριών για τις σεξουαλικές διαστροφές του γιατρού της εθνικής ομάδας των ΗΠΑ, Λάρι Νασάρ, επί δεκαετίες, η πλειονότητα των οποίων λάμβανε χώρα στο ράντσο των Καρόλι, του Μπέλα και της συζύγου του Μάρτα, δηλαδή το γυμναστήριο στο Τέξας, δεν γινόταν να εξηγήσει τη χαμηλή βαθμολογία. Και η αδυναμία του ηλεκτρονικού μηχανήματος ήταν αρκετή για να γραφτεί ένα μέρος της ιστορίας. Εκείνης του πρώτου δεκαριού σε Ολυμπιακούς Αγώνες.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ: Η… κακοποιημένη Κομανέτσι δραπετεύει από τον Τσαουσέσκου

Η Κομανέτσι έγινε η ηρωίδα του Μόντρεαλ. Στη Ρουμανία λογιζόταν ως εθνικός θησαυρός τουλάχιστον ένα χρόνο νωρίτερα, αλλά κάποιος θα πρέπει να συνδεθεί με την εποχή για να καταλάβει ότι η φράση δεν συνοδευόταν από στοργή, φροντίδα και προδέρμ. Στην πραγματικότητα, η πούδρα ήταν σημαντικό συστατικό για τις προπονήσεις των Ρουμάνων γυμναστριών, αφού, όπως περιγράφεται, «ο Καρόλι ήταν απαθής απέναντι στον ανθρώπινο πόνο». Οι γυμνάστριές του δεν θα έχαναν προπονήσεις αν δεν υπήρχε πολύ σοβαρός τραυματισμός. Η πούδρα χρησιμοποιούνταν για να καλύπτονται πληγές και η ζωή να συνεχίζεται κανονικά. Έξω από το γυμναστήριο, ο Ρουμάνος προπονητής ήταν ακριβώς ό,τι έδειχνε το πρόσωπό του: ένας τρισχαριτωμένος θείος που έπαιζε με τις ανιψιές του -και αυτό με την κυριολεκτική έννοια. Μέσα σε αυτό, μετατρεπόταν. Η διαφορά του με τη Μάρτα ήταν πως η τελευταία δεν είχε καλή πλευρά έξω από το γυμναστήριο.

 

Το πρόγραμμα που οδήγησε στο δεκάρι

Η Κομανέτσι δεν έπεσε στο Μόντρεαλ ως μετεωρίτης. Στον κόσμο της διεθνούς ενόργανης γυμναστικής την γνώριζαν καλά από την προηγούμενη χρονιά, το 1975, όταν πήρε τα τέσσερα από τα πέντε διαθέσιμα χρυσά μετάλλια στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του Σκίεν, στη Νορβηγία. Έμεινε δεύτερη μόνο στις ασκήσεις εδάφους, αφού η Νέλι Κιμ πήρε ψηλότερη βαθμολογία. Αλλά οι δύο Σοβιετικές που πήραν μέρος στη διοργάνωση, δηλαδή και η Λιουντμίλα Τουρισέβα, που στα 24 της θα έκλεινε την καριέρα της στους Ολυμπιακούς του Μόντρεαλ, ήξεραν ότι είχαν βάλει κακό μπελά στο κεφάλι τους. Η Κομανέτσι ήταν άπιαστη, τα προγράμματά της δεν ήταν μόνο πολύ γρήγορα, αλλά και εξαιρετικά καθαρά. Το κορίτσι ήταν φαινόμενο: έγινε πρωταθλήτρια Ρουμανίας το 1970, πριν καν κλείσει τα 10 της! Ο Καρόλι την είχε ανακαλύψει στα 7, όταν την είδε να επιχειρεί μια άσκηση στο υπόστεγο του σχολείου της μαζί με μία φίλη της, τη Βιορίτσα Ντουμίτρου, η οποία έγινε μία από τις κορυφαίες μπαλαρίνες στη χώρα. Όταν τις έχασε από το βλέμμα του, μπήκε μέσα στο σχολείο και έψαχνε στις τάξεις για να τις βρει. Ανακάλυψε μόνο την Κομανέτσι -και αυτό, βέβαια, του ήταν υπεραρκετό. Επιπλέον, οι διαρροές ήταν άγνωστη λέξη στη Ρουμανία, οπότε η πληροφόρηση για ένα κοριτσάκι που επρόκειτο να καταδυναστεύσει την ενόργανη γυμναστική, ήταν μηδαμινή.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: Σεξουαλική κακοποίηση: Η Μπάιλς και 90 γυμνάστριες αξιώνουν 1 δισ δολάρια από το FBI που «γνώριζε»

Η Ρουμάνα πήγαινε στον Καναδά ως φαβορί, αλλά για το δεκάρι δεν γινόταν λόγος. Δεν είχε δοθεί ποτέ. Στο Μόναχο, όμως, τέσσερα χρόνια νωρίτερα, στις 31 Αυγούστου του 1972, μία Σοβιετική ήταν που φαινομενικά πλησίασε να το πετύχει. Η Όλγκα Κόρμπουτ, η περίφημη «αγαπημένη του Μονάχου», έκανε ένα μοναδικό πρόγραμμα στους ασύμμετρους ζυγούς για το ατομικό. Η Κόρμπουτ έμοιαζε να παίζει τον εαυτό της κορόνα γράμματα πάνω στα μονόζυγα, με αποτέλεσμα το κοινό να κρατάει την ανάσα του. Η βαθμολογία, το 9,8, ήταν αποκαρδιωτική, αφού δεν πήρε καν το χρυσό μετάλλιο, καθώς το κέρδισε η πιο σταθερή και λιγότερο συναρπαστική Ανατολικογερμανίδα Κάριν Γιαντς. Το κοινό αποδοκίμασε εντόνως και οι κριτές απολογήθηκαν, λέγοντας ότι το πρόγραμμα παραήταν επικίνδυνο. Κάποιες από τις ασκήσεις της Σοβιετικής απαγορεύτηκαν πάραυτα, αλλά η ίδια η παρουσία της λιλιπούτειας, 1,50 μέτρου και 38 κιλών, γυμνάστριας, η οποία είχε το παρατσούκλι «Το σπουργίτι του Μινσκ», είχε τρομακτική δύναμη. Τέσσερα χρόνια αργότερα, ουσιαστικά διαβλεπόταν στους κύκλους των αξιωματούχων η ευκαιρία να αποκατασταθεί η αδικία, η διαφορά ήταν, όμως, ότι δεν επρόκειτο για το ίδιο πρόσωπο.

 

Από τα αριστερά: Μπαρτ Κόνερ, Άλι Ράισμαν, Νάντια Κομανέτσι, Λόρα Ερνάντες, Μπέλα Καρόλι, Μάρτα Καρόλι

Δέκα επί εφτά… 107

Γεγονός ήταν ότι η Κομανέτσι ήταν τυχερή. Η ομορφιά της πάνω στο τάραφλεξ υπήρξε απαράμιλλη, η τεχνική της ήταν απερίγραπτη, έμοιαζε να ρέει, πάντως στο τραπέζι δεν έφερε κάτι καινούργιο εκτός από το ίδιο το προφίλ της. Μέχρι να τελειώσουν οι Αγώνες, η Ρουμάνα βαθμολογήθηκε εφτά φορές με 1,0, ένα κατόρθωμα το οποίο προφανώς ήταν ανείπωτο, ανίδωτο και φυσικά ανεπανάληπτο. Τουλάχιστον στην ποσότητα με την οποία βαθμολογήθηκε με άριστα, διότι κατά τα άλλα άνοιξε ο ασκός της επιείκειας, ο οποίος κράτησε μέχρι και το 1992, δηλαδή ώσπου να πειστούν στην Παγκόσμια Ομοσπονδία Γυμναστικής ότι η βαθμολόγηση με αριθμούς που παραπέμπουν στο δημοτικό σχολείο σκοτώνει τη δημιουργικότητα.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ: Το 10άρι αθλήτριας που… χάλασε κόσμο στο διαδίκτυο

Άπαξ και έγινε το πρώτο βήμα, οι κριτές έδιναν το 10 με τη σωστή… ανάσα. Μόνο στο Μόντρεαλ έδωσαν δύο και στη Νέλι Κιμ, η οποία μπόρεσε και πήρε τρία χρυσά, όσα η Κομανέτσι: ένα στο ομαδικό, με παρτενέρ της Τουρισέβα και Κόρμπουτ, εκτός των Μαρίγια Φιλάτοβα, Σβετλάνα Γκροζντόβα και Ελβίρα Σααντί, ένα στις ασκήσεις εδάφους και ένα στο άλμα. Η Κομανέτσι τελείωσε με πέντε τη διοργάνωση, τα χρυσά στους ασύμμετρους, τη δοκό ισορροπίας και το σύνθετο ατομικό, το ασημένιο στο σύνθετο ομαδικό και το χάλκινο στις ασκήσεις εδάφους, αλλά η δημοφιλία της είχε εκτοξευθεί, επειδή ο κόσμος της ενόργανης γυμναστικής είχε αλλάξει οριστικά.

Με τον Γκεόργκε Χάτζι

 

Από το Μόντρεαλ έως τη Βαρκελώνη, το 1992, τα δεκάρια έφτασαν τα… 107: Στους Άντρες πρώτος το πήρε ο σπουδαίος Αλεξάντερ Ντιτιάτιν, ο οποίος μάζεψε οκτώ μετάλλια, ρεκόρ για την ενόργανη γυμναστική, το 1980. Δόθήκαν 13 στη Μόσχα, 43, άνευ ανατολικών γυμναστών (Σοβιετικών και Ρουμάνων) στο Λος Άντζελες, 40 στη Σεούλ και μόλις δύο στη Βαρκελώνη. Η τελευταία που πήρε το δεκάρι ήταν η επίσης Ρουμάνα Λαβίνια Μιλοσόβιτσι, στις ασκήσεις εδάφους για τον τελικό του αγωνίσματος το 1992. Το «άριστα» καταργήθηκε, αλλά ουσιαστικά άριστη λογίζεται η άσκηση που πετυχαίνει να ταυτιστεί με το βαθμό δυσκολίας που της δίνεται. Εκείνη που πλησίασε περισσότερο από όλες να την πετύχει ήταν η ΜακΚάιλα Μαρόνι, που στο Λονδίνο, το 2012, έκανε το κορυφαίο άλμα όλων των εποχών. Αλλά αρκέστηκε στους 16.233 πόντους, αντί των 16.266, που θα μπορούσε -και κατά τη γνώμη αρκετών θα έπρεπε- να έχει συγκεντρώσει.  

 

Η φυγή, οι κακοποιήσεις και η ειρήνη

Φυσικά, η Σεκιουριτάτ, η υπηρεσία Πληροφοριών της Ρουμανίας, δεν μπορούσε να μην έχει τα μάτια της δεκατέσσερα σε ό,τι αφορούσε την Κομανέτσι. Όλες οι σχέσεις της περνούσαν από το μικροσκόπιο, είτε επρόκειτο για τους συγγενείς της είτε για τους Καρόλι, τους οποίους ουδόλως και ουδέποτε εμπιστεύονταν. Η Κομανέτσι υπέφερε προπονητική στα χέρια των Μπέλα και της Μάρτα, οι οποίοι γίνονταν έξαλλοι και δεν δίσταζαν να χειροδικήσουν αν διαπίστωναν ότι οι γυμνάστριές τους έπαιρναν κιλά. Ο Γκιόργκι Γκοργκόι, που προπόνησε την Κομανέτσι από το 1978 έως το 1980, όταν και πήγε στη Μόσχα και πήρε άλλα τέσσερα μετάλλια, δύο χρυσά και δύο ασημένια, αποκάλεσε τον Μπέλα «σαδιστή», που «δεν είχε καρδιά και ήταν άπληστος, αλλά ήταν ένας πάρα πολύ καλός κόουτς και πολύ σκληρός με τα κορίτσια πριν τις μεγάλες διοργανώσεις». Ούτως ή άλλως ο Καρόλι, που είναι γεννημένος στις 13 Σεπτεμβρίου του 1942, πάσχει από Αλτσχάιμερ, οπότε αν οι αναμνήσεις του δεν υπάρχουν, είναι συγκεχυμένες.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: ΣΟΥΝΙΣΑ ΛΙ: Το παιδί μεταναστών από το Λάος έγινε η «νέα βασίλισσα της ενόργανης»

Γεγονός είναι ότι τη δεκαετία του ’70 δεν υπήρχε μεγάλη σκέψη για τις παρενέργειες που θα μπορούσε να έχει η σκληρότητα και η βία εις βάρος των γυμναστριών. Πάρα πολλές έπαθαν νευρική ανορεξία. Η Κομανέτσι δεν ήταν διατεθειμένη να τους κάνει τη χάρη. Πάντως, υπάρχει μια ιστορία πριν από ένα τουρ στο Μεξικό το 1977, που ο Καρόλι την είχε προειδοποιήσει ότι «εκεί θα πρέπει να τρως αέρα, αλλά πρόσεξε, γιατί ο αέρας παχαίνει». Οι ανοιχτές μύτες από τα χτυπήματα και την αδυναμία ήταν στην ημερήσια διάταξη. Ακόμα και την ανάγκη τους δεν έκαναν με κλειστές τις πόρτες, επειδή οι προπονητές δεν ήθελαν να διακινδυνεύσουν ότι θα έπιναν νερό από την τουαλέτα!

ΣΧΕΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ: Γκεόργκι Χάτζι: Ένα γκολ του Ίλιε Ντουμιτρέσκου στο Παγκόσμιο Κύπελλο

Για τη φημολογούμενη σχέση της Κομανέτσι με τον Νίκου Τσαουσέσκου δεν έχουν καταγραφεί πολλά. Η οικογένεια απαγόρεψε στη Σεκιουριτάτ ακόμα και να κρατά αρχείο για τις πληροφορίες που αφορούσαν στο δεσμό του γιου του Νικουλάε με τη Νάντια. Η τελευταία ουδέποτε παραδέχθηκε ότι είχε σχέση με τον Νίκου, πολλώ δε μάλλον ότι κακοποιούνταν από εκείνον. Αυτός που ισχυρίζεται ότι την βίαζε ήταν ο Κονσταντίν Πανέτ, ένας Ρουμάνος εμιγκρές που συνάντησε σε μία εκδήλωση στο Βουκουρέστι το 1989. Είχαν περάσει πάνω από οκτώ χρόνια από τις 30 Μαρτίου του 1981, δηλαδή ανήμερα της απόπειρας δολοφονίας του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ρόναλντ Ρίγκαν, που οι Καρόλι αυτομόλησαν στις ΗΠΑ. Η Κομανέτσι τελείωσε την καριέρα της εκείνο το έτος, με πέντε χρυσά μετάλλια στην Πανεπιστημιάδα του Βουκουρεστίου, από την οποία δεν γινόταν να λείπει, αφού περιφερόταν ως αξιοθέατο. Για να πηγαίνει για τουρ στις δυτικές χώρες, η κυβέρνηση της Ρουμανίας λάμβανε εκατομμύρια δολάρια -εξ αυτών ουδέν χρησιμοποίησε η ίδια. Συνολικά πήρε 34 μετάλλια, πέντε χρυσά, τέσσερα ασημένια και ένα χάλκινο σε Ολυμπιακούς, δύο χρυσά και δύο ασημένια σε Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, εννιά χρυσά, δύο ασημένια και ένα χάλκινο σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, δύο χρυσά και ένα ασημένιο σε Παγκόσμιο Κύπελλο.

Ο Πανέτ την έπεισε να δραπετεύσει από το Βουκουρέστι και η Κομανέτσι το επιχείρησε στις 27 Νοεμβρίου του 1989, μέσω ενός βοσκού, του Γκίτα Τάλπος, που οδήγησε μια νύχτα με πανσέληνο έξι Ρουμάνους πέρα από τα σύνορα με την Ουγγαρία, Η διαδρομή κράτησε έξι ώρες και είχε περάσει αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε ο Τάλπος να συνειδητοποιήσει ότι η Κομανέτσι ήταν μία από τη μισή ντουζίνα ανθρώπους που επιχείρησαν ένα διάβημα στα όρια του απονενοημένου. Τότε ήπιε δύο γερές κούπες με κρασί, ώστε «αν με πιάσουν, τουλάχιστον να ισχυριστώ ότι ήμουν μεθυσμένος». Η Κομανέτσι παρακολουθούνταν με όλες τις πιθανές μεθόδους, αλλά η απόδρασή της δεν διατυπώθηκε από το τηλέφωνο. Η Σεκιουριτάτ είχε όλη την προσοχή της στραμμένη στο αν η 28χρονη θα επικοινωνούσε με τους γονείς της. Ο Τύπος της Ρουμανίας ουδέν έγραψε για τη φυγή, σε αντίθεση με τα διεθνή Μέσα. Η Κομανέτσι δεν βρήκε τη γη της επαγγελίας, αλλά τον Πανέτ, ο οποίος, όπως τόνισε, την κρατούσε αιχμάλωτη, την βίαζε και της έκλεβε χρήματα. Μόνο όταν συναντήθηκε ξανά με τον Αμερικανό γυμναστή Μπαρτ Κόνερ, με τον οποίο είχε γνωριστεί σε μία διοργάνωση το 1975, βρήκε την ησυχία της η Κομανέτσι. Έκανε ειρήνη με τους Καρόλι, χωρίς ποτέ να έρθουν ξανά κοντά και παραμένει θρύλος στη Ρουμανία, το σύμβολο εκατοντάδων κοριτσιών που ασχολούνται με την ενόργανη γυμναστική, αλλά και ένας… χαρακτηρισμός, που χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που η γυμνάστρια είναι πραγματικά ποιοτική.

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News