Ρόζα Μότα: Η κορυφαία μαραθωνοδρόμος άρχισε να «χτίζει» τον μύθο της στην Αθήνα

Η φιγούρα της ήταν τόσο χαρακτηριστική, που ήταν αδύνατο να μην εντυπωθεί στη μνήμη ακόμα κι αν την είχες δει να αγωνίζεται μόνο μία φορά. Κοντή, αδύνατη, με αγορίστικο κούρεμα και απίστευτη αντοχή, έβρισκε πάντα τον τρόπο να κερδίζει στον Μαραθώνιο.

Ο λόγος φυσικά για τη Ρόζα Μότα, τη μικροκαμωμένη δρομέα από την Πορτογαλίδα που άφησε εποχή στις πρώτες διεθνείς διοργανώσεις που η απαιτητική κούρσα των 42,195 χλμ. συμπεριλήφθηκε στο πρόγραμμα των μεγάλων διεθνών διοργανώσεων. Μια αθλήτρια που αποτέλεσε συνώνυμο του Μαραθωνίου κατά τη δεκαετία του ’80, αφού δεν έλειψε σχεδόν ποτέ από το βάθρο μεγάλης διοργάνωσης και παραμένει μία από τις πιο δημοφιλείς αθλητικές φυσιογνωμίες στην πατρίδα της, δίπλα σε μύθους όπως ο Εουσέμπιο κι ο Κριστιάνο Ρονάλντο.

Η Μότα άρχισε να «χτίζει» τον μύθο της από τον πρώτο κιόλας Μαραθώνιο που διεξήχθη ποτέ στο πλαίσιο μεγάλης διεθνούς διοργάνωσης. Στις 12 Σεπτεμβρίου 1982, στο κλείσιμο του 13ου Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος της Αθήνας, η βραχύσωμη (1.57 μ.) Πορτογαλίδα έκανε την έκπληξη και κέρδισε το χρυσό μετάλλιο με χρόνο 2 ώρες 36:03!

Ήταν απολύτως ταιριαστό η Ιστορία να αρχίζει να γράφεται στην κλασική διαδρομή, από τον Μαραθώνα μέχρι το Παναθηναϊκό Στάδιο – όπως είχε συμβεί και με τους άνδρες, στους 1ους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896. Η Μότα βάδισε στα χνάρια του Σπύρου Λούη και κέρδισε το χρυσό μετάλλιο, παρά το γεγονός ότι πριν από εκείνη την ημέρα δεν είχε τρέξει ποτέ σε Μαραθώνιο!

Η 24χρονη Πορτογαλίδα ήταν μία από τις δύο αθλήτριες (η άλλη ήταν η Ελληνίδα, Γεωργία Παπαναστασίου) που δεν είχε καταγράψει επίδοση ανάμεσα στις 27 συμμετέχουσες. Έτσι κι αλλιώς το αγώνισμα ήταν ακόμα νέο για τις γυναίκες: μόλις δεκαπέντε χρόνια νωρίτερα η Κάθριν Σουίτσερ είχε συμμετάσχει κρυφά (!) στον Μαραθώνιο της Βοστώνης, όπου η πρώτη φορά που επιτράπηκε επίσημα η συμμετοχή αθλητριών ήταν το 1972, με νικήτρια τη Νίνα Κούσακ.

Φαβορί για το χρυσό στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ήταν η Νορβηγίδα Ίνγκριντ Κρίστιανσεν, η οποία είχε κερδίσει επί τρεις διαδοχικές χρονιές τον Μαραθώνιο της Στοκχόλμης και η Δυτικογερμανίδα Σάρλοτ Τέσκε, η οποία είχε τον καλύτερο χρόνο και προερχόταν από τη νίκη στη Βοστώνη τον Απρίλιο. Η Μότα δεν συγκαταλεγόταν καν στις υποψήφιες για το βάθρο ούτε έδειχνε ικανή για κάτι τέτοιο στο ξεκίνημα του αγώνα της Αθήνας.

Μόλις στο 13ο χιλιόμετρο, κοντά στο Πικέρμι, έπιασε για πρώτη φορά το γκρουπ των πρωτοπόρων, το οποίο αποτελούσαν η Κρίστιανσεν, οι Σοβιετικές Ζόγια Ιβάνοβα και Νάντιεζντα Γκουμέροβα, η Ολλανδή Κάρλα Μπόιρσκενς και η Ιταλίδα Λάουρα Φόλι. Η τελευταία, μαζί με τη Μότα και την Κρίστιανσεν κατάφεραν να αποσπαστούν απ’ τις υπόλοιπες μετά το 27ο χιλιόμετρο και η Πορτογαλίδα βρέθηκε για πρώτη φορά στην κεφαλή της κούρσας στο 32ο.

Για μερικά λεπτά φαινόταν ότι η νίκη θα παιζόταν μεταξύ της Νορβηγίδας και της Πορτογαλίδας. Στο 37ο χιλιόμετρο, όμως, η Μότα έκανε την επίθεσή της, ξέφυγε σημαντικά από την Κρίστιανσεν (την οποία γρήγορα προσπέρασε και η Φόλι) κι έφτασε πρώτη στο Καλλιμάρμαρο, όπου τερμάτισε πρώτη εν μέσω επευφημιών από τους χιλιάδες φιλάθλους που βρίσκονταν στην κερκίδα.

Η Φόλι κέρδισε το ασημένιο μετάλλιο (2 ώρες 36:28) και η Κρίστιανσεν αρκέστηκε στο χάλκινο (2 ώρες 36:38). Τέταρτη τερμάτισε η Ιταλίδα Άλμπα Μιλάνα, πέμπτη η Μπόιρσκενς, ενώ η Ιβάνοβα έμεινε όγδοη και η Τέσκε δωδέκατη. Τελευταίες ανάμεσα στις αθλήτριες που κατάφεραν να τερματίσουν ήταν οι δύο Ελληνίδες: 22η η Παπαναστασίου (με 3 ώρες 18:40 που ήταν πανελλήνιο ρεκόρ) και 23η η Κυριακή Κουβαρά (3 ώρες 28:53).

Η έξυπνη τακτική της χάρισε κι άλλα χρυσά

«Η νικήτρια του αγωνίσματος, Πορτογαλέζα Ρόζα Μότα, έδειξε ότι διέθετε τετράγωνο μυαλό», έγραψε στην «Απογευματινή» της 13ης Σεπτεμβρίου 1982 ο Κώστας Μυλωνάς και συμπλήρωσε: «Η τακτική της ήταν μελετημένη έως την τελευταία λεπτομέρεια, αφού ο καταμερισμός των δυνάμεών της αποδείχθηκε χρυσός».

Οι λέξεις αυτές συνοψίζουν τη Μότα ως αθλήτρια, παρότι ο συντάκτης τους δεν ήταν δυνατόν να φανταστεί όταν τις έγραφε πόσο επιτυχημένη θα ήταν η συνέχεια της καριέρας της. Η σταθερότητά της ήταν αυτή που της χάρισε τον τίτλο της κορυφαίας μαραθωνοδρόμου όλων των εποχών, στο 30ό γκαλά της Ένωσης Διεθνών Μαραθωνίων και Αγώνων Μεγάλων Αποστάσεων (AIMS). Το πιο εντυπωσιακό, ωστόσο, ήταν ότι πέτυχε τόσες διακρίσεις παρότι έπασχε από άσθμα και χρόνια ισχιαλγία!

Μόνο στο 1ο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του Ελσίνκι το 1983 δεν κατάφερε να ανέβει στο βάθρο, αλλά ακόμα και τότε κατέλαβε την τέταρτη θέση. Το 1984, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες, κέρδισε το χάλκινο μετάλλιο στον αγώνα που σημαδεύτηκε από τον συγκλονιστικό τερματισμό της Γκαμπριέλα Άντερσεν-Σις. Ήταν ένα μετάλλιο ιστορικό, μια και καμία άλλη αθλήτρια από την Πορτογαλία δεν είχε ανέβει πρωτύτερα στο βάθρο της κορυφαίας διοργάνωσης.

Είχε ήδη αποδείξει ότι η νίκη της στην Αθήνα δεν ήταν τυχαία, όμως από το 1986 όμως κυριάρχησε πλήρως στο αγώνισμα. Το 1986 στη Στουτγάρδη διατήρησε τον τίτλο της πρωταθλήτριας Ευρώπης και το 1987 κέρδισε το χρυσό και στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Ρώμης. Το 1988 στη Σεούλ υλοποίησε το μεγάλο όνειρό της, μια και έγινε η πρώτη χρυσή ολυμπιονίκης της πατρίδας της, προσπερνώντας δύο χιλιόμετρα πριν τον τερματισμό την Αυστραλή, Λίζα Μάρτιν. Και το 1990 στο Σπλιτ, ανέβηκε για τρίτη φορά στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα!

Όλα αυτά τα χρόνια είχε σημειώσει νίκες και σε φημισμένους διεθνείς Μαραθωνίους, όπως της Βοστώνης, του Τόκιο, της Οσάκα και τους Λος Άντζελες και το 1991 κέρδισε για πρώτη φορά κι εκείνον του Λονδίνου. Αυτή αποδείχθηκε και η τελευταία της μεγάλη νίκη, αφού στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα που ακολούθησε στο Τόκιο δεν κατάφερε να τερματίσει.

Μια σειρά τραυματισμών, εξαιτίας των οποίων δεν βρισκόταν στην καλύτερη δυνατή κατάσταση το 1992, την ώθησαν στην απόφαση να μην πάρει μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης και να κρεμάσει τα παπούτσια της. Άλλωστε ήταν ήδη 34 ετών (γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1958 στο Πόρτο) και δεν είχε πλέον να αποδείξει τίποτα σε κανέναν.

Το 1998 απονεμήθηκε στη Μότα το βραβείο «Αμπέμπε Μπικίλα», για τη συνεισφορά της στην ανάπτυξη των αγώνων μεγάλων αποστάσεων. Από από το 2018 άρχισε να παίρνει μέρος σε αγώνες βετεράνων, σημειώνοντας κι εκεί αξιοσημείωτες επιτυχίες.

Πηγές: Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Βουλής των Ελλήνων (φύλλα της εφημερίδας «Απογευματινή»), Wikipedia («1982 European Athletics Championships – Women’s marathon», «Rosa Mota»).

 

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 12 Σεπτεμβρίου

2021: Πεθαίνει σε ηλικία 87 ετών ο Γιάννης Μαντζουράνης, γνωστός και ως «Εθνικάρας». Ήταν πολύ αγαπητός στον κόσμο ανεξαρτήτως συλλογικής προτίμησης για το πάθος του για το ποδόσφαιρο, τον Εθνικό αλλά και την Εθνική Ελλάδας.

2020: Στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας που διεξάγεται στο Πανθεσσαλικό Στάδιο, ύστερα από πολλές αναβολές λόγω κορωνοϊού και ακαταλληλότητας των διαθέσιμων γηπέδων, ο Ολυμπιακός νικά 1-0 την ΑΕΚ (σκόρερ ο Ραντζέλοβιτς στο 10′). Κάνει έτσι το νταμπλ, αφού λίγες εβδομάδες νωρίτερα είχε κατακτήσει και το πρωτάθλημα.

2016: Ο Παναγιώτης Τριανταφύλλου κατακτά το ασημένιο μετάλλιο στην σπάθη Β’ κατηγορίας στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο, όταν ηττάται στον τελικό από τον Ουκρανό, Άντον Ντάτσκο, με 15-7. Στο μπότσια, η ομάδα BC3 με τους Γρηγόρη Πολυχρονίδη, Νίκο Πανανό και Άννα Ντέντα, κατακτά το χάλκινο μετάλλιο νικώντας στον μικρό τελικό τη Σιγκαπούρη με 8-1, ενώ στο τρίτο σκαλί του βάθρου ανεβαίνει και η Δήμητρα Κοροκίδα στη σφαιροβολία της κατηγορίας F53 με βολή στα 4.28 μ.

2011: Ο 26χρονος Αλεξάντερ Γκαλίμοφ υποκύπτει στα εγκαύματα που είχε υποστεί πέντε ημέρες νωρίτερα, κατά τη συντριβή του επιβατικού αεροσκάφος Yakovlev Yak-42, που μετέφερε την ομάδα χόκεϊ επί πάγου της Λοκομοτίβ Γιάροσλαφ. Ήταν ο μοναδικός παίκτης της ομάδας που είχε επιζήσει από την αρχική πρόσκρουση.

2008: Τριπλή επιτυχία για την Ελλάδα στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου. Ο Χαράλαμπος Ταϊγανίδης κατακτά το αργυρό μετάλλιο στα 200 μέτρα μικτή S13 στην κολύμβηση με χρόνο 2:16.95. Η Αλεξάνδρα Δημόγλου το αργυρό στα 400μ Τ13 με 56:09 και η Ανθή Καραγιάννη επίσης το αργυρό στο άλμα σε μήκος F13 με 5.63 μ.

1999: O Αντρέ Άγκασι κατακτά το δεύτερο US Open της καριέρας του και πέμπτο τίτλο του σε τουρνουά γκραν σλαμ, όταν νικά στον τελικό τον Τοντ Μάρτιν με 3-2 σετ (6-4, 6-7, 6-7, 6-3, 6-2).

1995: Οι Χάρλεμ Γκλομπτρότερς γνωρίζουν την ήττα με 91-85 από μια ομάδα της οποίας ηγείται ο Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ (34 πόντοι) στην Βιέννη. Έτσι, μπαίνει τέλος σε ένα σερί 8.829 νικών των Αφροαμερικανών σόουμεν, που είχε αρχίσει στις 15 Ιανουαρίου 1971.

1979: Ο Ιταλός Πιέτρο Μενέα καταρρίπτει το παγκόσμιο ρεκόρ στα 200 μέτρα, όταν τρέχει την απόσταση σε 19.72, στον τελικό της Πανεπιστημιάδας στην Πόλη του Μεξικού. Η επίδοση θα καταρριφθεί στις 23 Ιουνίου 1996 από τον Αμερικανό, Μάικλ Τζόνσον (19.66), όμως παραμένει ακόμα το ευρωπαϊκό ρεκόρ στο αγώνισμα.

1979: Με γκολ του Τάκη Νικολούδη, η Εθνική Ελλάδας νικά με 1-0 τη Σοβιετική Ένωση στο γήπεδο του Παναθηναϊκού και ουσιαστικά εξασφαλίζει την πρόκριση στα τελικά του Κυπέλλου Εθνών του 1980, στην Ιταλία.

1976: Ο 17χρονος Παναγιώτης Γιαννάκης κάνει ντεμπούτο με την Εθνική Ανδρών στη νίκη επί της Τσεχοσλοβακίας με 82-71 στη Θεσσαλονίκη. Μέχρι το 1996 θα συμπληρώσει 351 συμμετοχές και παραμένει ο ρέκορντμαν του αντιπροσωπευτικού μας συγκροτήματος.

1976: Ο Τζίμι Κόνορς κερδίζει το πρώτο του από τα πέντε US Open της καριέρας του, νικώντας στον τελικό τον Μπιορν Μποργκ με 3-1 σετ (6-4, 3-6, 7-6, 6-4).

1962: Αρχίζει στο Βελιγράδι το 7ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου, το πρώτο που φιλοξενεί χώρα των Βαλκανίων.

1962: Η Βαλένθια κατακτά το πρώτο Κύπελλο Εκθέσεων αποσπώντας 1-1 από την Μπαρτσελόνα στον δεύτερο τελικό στη Βαρκελώνη. Είχε νικήσει 6-2 στον πρώτο με χατ τρικ του Βιθέντε Γκιλιότ, ο οποίος είναι ο σκόρερ της και στη Βαρκελώνη.

1957: Η ΕΠΟ χαρίζει το υπόλοιπο της ποινής του Εθνικού, τον οποίο είχε τιμωρήσει με ετήσιο αποκλεισμό τον Μάιο με την κατηγορία της «προώθησης επαγγελματικών προτύπων» με αποκλεισμό από κάθε διοργάνωση.

1949: Η Εθνική πόλο ηττάται με 3-2 από την Ιταλία στην οποία αγωνίζεται ο Κάρλο Πεντερσόλι, ο πρωταθλητής κολύμβησης ο οποίος αργότερα θα κάνει σπουδαία καριέρα ως ηθοποιός με το ψευδώνυμο Μπαντ Σπένσερ. Τα γκολ της ελληνικής ομάδας πετυχαίνει ο Παπαδόπουλος, ενώ αγωνίζονται και οι Μοναστηριώτης, Παπαστεφάνου, Αλεξίου και ο Ανδρέας Γαρύφαλλος.

1925: Η ομάδα τένις των ΗΠΑ κατακτά το Davis Cup για έκτη συνεχόμενη χρονιά, νικώντας την αντίστοιχη της Γαλλίας σε πέντε αγώνες.

1885: Η Άρμπροουθ συντρίβει με 36-0 την Ντον Άκορντ, στο πλαίσιο του Κυπέλλου Σκωτίας. Έως και σήμερα, πρόκειται για το ρεκόρ ευρύτερης νίκης σε επίσημο ποδοσφαιρικό αγώνα στον κόσμο που δεν έχει αποδειχθεί χειραγωγημένος. Πρώτος σκόρερ της αναμέτρησης είναι ο 18χρονος Τζον Πέτρι, με 13 τέρματα. Κατά σύμπτωση, την ίδια ημέρα σημειώνεται και η δεύτερη ευρύτερη νίκη: η Νταντί Χαρπ συντρίβει τους Αμπερντίν Ρόβερς με 35-0!

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News