Ερυθρός Αστέρας: Πρωταθλητής Ευρώπης λίγο πριν την κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας

Οι εικόνες με τους ποδοσφαιριστές του Ερυθρού Αστέρα να πανηγυρίζουν όλοι μαζί την κατάκτηση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, στις 29 Μαΐου 1991 κόντρα στη Μαρσέιγ, θα προκαλούν πάντοτε ανάμικτα συναισθήματα.

Είναι δύσκολο να συλλάβει κανείς, ακόμα κι αν έχει ζήσει την εποχή, ότι λίγο καιρό αργότερα τα παιδιά που οδήγησαν τον σύλλογο του Βελιγραδίου σ’ εκείνη την επιτυχία, θα χωρίζονταν κυριολεκτικά σε διαφορετικά στρατόπεδα – έστω κι αν οι ίδιοι δεν πήγαν να πολεμήσουν. Το ομόσπονδο κράτος Γιουγκοσλαβίας, που άρχισε να τίθεται σε κίνδυνο από τον θάνατο του Στρατάρχη Τίτο, τον Μάιο του 1980, ήταν έτοιμο να καταρρεύσει. Και όλοι εύχονταν απλώς να αποφευχθεί η εμφύλια σύρραξη, μια και η κατάσταση ήταν ήδη έκρυθμη.

Η ομάδα που προπονούσε ο Λιούπκο Πέτροβιτς, έσφυζε από ταλέντο και, παρότι είχε την έδρα της στη Σερβία, η σύνθεσή της ήταν ένα μωσαϊκό που θύμιζε τη γιουγκοσλαβική ομοσπονδία. Είχε παίκτες απ’ την Κροατία (ο χαρισματικός μέσος Ρόμπερτ Προσινέτσκι και ο εφεδρικός αμυντικός Γκόραν Γιούριτς), από το Μαυροβούνιο (ο ηγέτης της μεσοεπιθετικής γραμμής Ντέγιαν Σαβίτσεβιτς κι οι πλάγιοι μπακ, Ρέφικ Σαμπανάτζοβιτς και Σλόμπονταν Μάροβιτς), τη σημερινή Βόρεια Μακεδονία (ο σέντερ φορ Ντάρκο Πάντσεφ και ο σέντερ μπακ Ίλια Ναϊντόσκι) και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (ο Ράντε Τόσιτς, που κάθισε στον πάγκο στον τελικό).

Κυριαρχούσαν φυσικοί οι Σέρβοι, απ’ τους οποίους βασικοί έπαιζαν οι μέσοι Σίνισα Μιχάιλοβιτς και Βλάντιμιρ Γιούγκοβιτς, ο εξτρέμ Ντράγκισα Μπίνιτς κι ο τερματοφύλακας Στέβαν Στογιάνοβιτς, που ήταν και ο αρχηγός της ομάδας. Σερβική καταγωγή είχε και ο Μίοντραγκ Μπελοντέντιτσι, ο σπουδαίος Ρουμάνος λίμπερο της πρωταθλήτριας Ευρώπης του 1986 Στεάουα, που είχε αυτομολήσει το 1988 από τη χώρα του λόγω της αντίθεσής του με το καθεστώς Τσαουσέσκου. Τότε, μάλιστα, είχε αλλάξει εθνικότητα αλλά και το επώνυμό του («Μπελοντέντιτς»).

Με αυτόν τον γαλαξία αστέρων, πολλοί εκ των οποίων διέπρεψαν αργότερα με τις φανέλες μεγάλων ευρωπαϊκών συλλόγων, έφτασε ο Ερυθρός Αστέρας στην κορυφή της Ευρώπης. Ήταν και το «κύκνειο άσμα» του ποδοσφαίρου της Γιουγκοσλαβίας, αν και η σπουδαία αυτή ομάδα δεν «σκόρπισε» μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου, το καλοκαίρι του 1991.

Από τα τοπ ονόματα αποχώρησε μόνο ο Προσινέτσκι, που πήρε μεταγραφή στη Ρεάλ Μαδρίτης, ενώ ο Σαμπανάτζοβιτς εντάχθηκε στην ΑΕΚ, ο Στογιάνοβιτς στην Αντβέρπ και ο Μπίνιτς στη Σλάβια Πράγας. Παρελθόν αποτέλεσε και ο Πέτροβιτς, ο οποίος ανέλαβε την τεχνική ηγεσία Εσπανιόλ (και λίγο καιρό αργότερα δούλεψε και στην Ελλάδα, στον ΠΑΟΚ και στον Ολυμπιακό).

Όλοι οι υπόλοιποι βασικοί άσοι παρέμειναν στον Ερυθρό Αστέρα και τη σεζόν 1991-92 και παρότι έπαιζαν με έδρα τη Σόφια (μια και η ΟΥΕΦΑ απαγόρευσε τη διεξαγωγή αγώνων στο Βελιγράδι για λόγους ασφαλείας), έχασαν στις λεπτομέρειες την πρόκριση στον τελικό του πειραματικού Champions League από τη Σαμπντόρια. Κατέκτησαν, πάντως, το Διηπειρωτικό Κύπελλο συντρίβοντας με 3-0 την Κόλο-Κόλο στο Τόκιο (19′, 58′ Γιούγκοβιτς, 72′ Πάντσεφ).

Ο τελικός έφερνε… υπνηλία

Αν χθες κάναμε δεύτερες σκέψεις για το κατά πόσο ο τελικός Μίλαν-Γιουβέντους του 2003 ήταν ο χειρότερος από το 1993 και μετά, για εκείνον της 29ης Μαΐου 1991 ανάμεσα στον Ερυθρό Αστέρα και τη Μαρσέιγ δεν χωράει καμία αμφισβήτηση. Ήταν ο χειρότερος και με διαφορά απ’ όσους έχουν διεξαχθεί τα τελευταία σαράντα χρόνια σε όλες τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις.

Ο αείμνηστος Γιάννης Διακογιάννης, που μετέδιδε τον αγώνα για την ΕΡΤ, δεν κρατήθηκε κάποια στιγμή και είπε το μνημειώδες «συγγνώμη για την έκφραση, αλλά μας πήρε ο ύπνος». Τόσο ο Πέτροβιτς όσο και ο ομόλογός του, Ρεμόν Γκούταλς, ακολούθησαν μια άκρως συντηρητική τακτική και οι καλές φάσεις μετρήθηκαν στα δάχτυλα του ενός χεριού.

Μοιραία ο 100ός τελικός στην ιστορία των Κυπέλλων Ευρώπης έληξε ισόπαλος 0-0 και στην παράταση δεν άλλαξε το παραμικρό. Ούτε ο Ντράγκαν Στόικοβιτς, ο άλλοτε ηγέτης του Ερυθρού Αστέρα που είχε μεταγραφεί το καλοκαίρι του 1990 στη Μαρσέιγ μπόρεσε να κάνει κάτι, με την είσοδό του στο 112′ (προερχόταν από χειρουργική επέμβαση στο γόνατο). Το σημαντικότερο ευρωπαϊκό τρόπαιο θα κρινόταν στη ρουλέτα των πέναλτι.

Οι Γιουγκοσλάβοι έχουν κακό ιστορικό στην ψυχοφθόρα διαδικασία, εκείνο το βράδυ στο Μπάρι όμως τα πήγαν περίφημα. Ο Προσινέτσκι έκανε το 1-0 και αμέσως μετά ο Στογιάνοβιτς απέκρουσε το πέναλτι του Μανουέλ Αμορός, διατηρώντας το προβάδισμα στο σκορ και δίνοντας ψυχολογική ώθηση στους συμπαίκτες του. Οι Μπίνιτς, Μπελοντέντιτσι και Μιχάιλοβιτς έστειλαν την μπάλα στα δίχτυα, όπως και οι Καζονί, Παπέν και Μόζερ από πλευράς Μαρσέιγ.

Σειρά πήρε αμέσως μετά ο Πάντσεφ, ο οποίος νίκησε τον Πασκάλ Ολμετά, έγραψε το 5-3 και έστεψε τον Ερυθρό Αστέρα πρωταθλητή Ευρώπης. Ήταν η πρώτη (και η τελευταία) φορά που κάποια ομάδα από τη Γιουγκοσλαβία κατάφερε να κατακτήσει το Κύπελλο Πρωταθλητριών, αλλά και το πρώτο ευρωπαϊκό τρόπαιο της χώρας ύστερα από το Κύπελλο Εκθέσεων που είχε κατακτήσει το 1967 η Ντινάμο Ζάγκρεμπ.

Στους προηγούμενους γύρους «πετούσε»

Η απογοητευτική εικόνα του Ερυθρού Αστέρα στον τελικό ήρθε σε πλήρη αντίθεση με το υπέροχο ποδόσφαιρο που είχε παίξει στους προηγούμενους γύρους. Το ίδιο ίσχυε και για τη Μαρσέιγ, η οποία είχε αποκλείσει στη φάση των «8» την κάτοχο του τίτλου Μίλαν (με ένα εμφατικό 3-0 στη ρεβάνς του «Βελοντρόμ») και είχε πάει στο Μπάρι ως φαβορί.

Στον πρώτο γύρο οι Γιουγκοσλάβοι είχαν αποκλείσει τη Γκρασχόπερς (1-1 εντός, 4-1 εκτός) και στον δεύτερο με χαρακτηριστική άνεση την ισχυρή Ρέιντζερς (3-0 εντός, 1-1 εκτός). Εύκολο έργο είχε η ομάδα του Πέτροβιτς και στα προημιτελικά, όπου απέκλεισε με δύο νίκες με 3-0 την Ντιναμό Δρέσδης και κατόπιν έκανε την υπέρβαση στα ημιτελικά, με αντίπαλο την Μπάγερν.

Η νίκη με 2-1 στο Ολυμπιακό Στάδιο του Μονάχου, στις 10 Απριλίου 1991, ήταν και η πρώτη που πέτυχε οποιαδήποτε ομάδα στην έδρα της Μπάγερν στα Κύπελλα Ευρώπης. Αν και οι Βαυαροί προηγήθηκαν στο 23′ με τον Ρόναλντ Βόλφαρτ, ο Ερυθρός Αστέρας «γύρισε» το ματς με γκολ των Πάντσεφ (45′) και Σαβίτσεβιτς (70′) δείχνοντας ότι ήταν ικανός για την κούπα.

Στη ρεβάνς του «Μαρακανά», βέβαια, λίγο έλειψε να γίνει… κηδεία. Το άγχος και ενδεχομένως η αφέλεια των Γιουγκοσλάβων ύστερα από το γκολ του Μιχάιλοβιτς με απ’ ευθείας φάουλ στο 25′, επέτρεψε στην έμπειρη Μπάγερν να ανατρέψει το σκορ με τέρματα του Κλάους Αουγκεντάλερ (62′) και του Μάνφρεντ Μπέντερ (67′)!

Όλα έδειχναν ότι ο αγώνας θα οδηγούνταν στην παράταση, όμως στο 90′, ένα λάθος διώξιμο του Αουγκεντάλερ σε γέμισμα του Μιχάιλοβιτς (μερίδιο ευθύνης έφερε κι ο τερματοφύλακας Ράιμοντ Άουμαν, που δεν κατάλαβε την πορεία της μπάλας) διαμόρφωσε το 2-2 που προκάλεσε το ξέσπασμα των 80.000 οπαδών του Ερυθρού Αστέρα.

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 29 Μαΐου

2024: Ο Ολυμπιακός κατακτά το Conference League νικώντας στον τελικό τη Φιορεντίνα με 1-0, με γκολ του Αγιούμπ Ελ Καμπί.

2021: Με γκολ του Κάι Χάβερτζ στο 42′, η Τσέλσι νικά με 1-0 τη Μάντσεστερ Σίτι στον τελικό του Champions League και στέφεται πρωταθλήτρια Ευρώπης για δεύτερη φορά στην ιστορία της.

2019: Η Ολυμπιονίκης Άννα Κορακάκη κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στα 10μ. αεροβόλο πιστόλι στο Παγκόσμιο Κύπελλο σκοποβολής που διεξάγεται στο Μόναχο της Γερμανίας. Η Κορακάκη συγκεντρώνει 241.4 βαθμούς στον τελικό του αγωνίσματος και αφήνει στην δεύτερη θέση την Κινέζα Γουέι Κιάν με 239.6.

2016: Ο Λευτέρης Πετρούνιας κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στους κρίκους στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα της Βέρνης με 15.866 βαθμούς και γίνεται ο πρώτος αθλητής που διατηρεί τον τίτλο του στο συγκεκριμένο όργανο μετά το 1996, όταν ο Ιταλός Γιούρι Κέκι στέφθηκε πρωταθλητής Ευρώπης για τέταρτη συνεχόμενη φορά.

2015: Πεθαίνει σε ηλικία 73 ετών ο Χένρι Καρ, ο «χρυσός» Ολυμπιονίκης των 200 μ. το 1964 στο Τόκιο, «χτυπημένος» από τον καρκίνο.

2010: Σοβαρά επεισόδια σημειώνονται στη Λαμία μεταξύ οπαδών της ΑΕΚ και του ΠΑΟΚ, που έχουν φτάσει στην πόλη για το Final-4 του χάντμπολ. Οπαδοί τραυματίζονται ενώ προκαλούνται σοβαρές ζημιές στο Χαλκιοπούλειο κλειστό γυμναστήριο, με συνέπεια η διοργάνωση να αναβληθεί επ’ αόριστον.

2000: Ο Γιώργος Βαρδινογιάννης ανακοινώνει την αποχώρησή του από την θέση του προέδρου της ΠΑΕ Παναθηναϊκός ύστερα από 21 διαδοχικά χρόνια. Στη διάρκεια της θητείας του, ο Παναθηναϊκός κατέκτησε έξι πρωταθλήματα και εννέα κύπελλα Ελλάδος, ενώ έφτασε δύο φορές μέχρι τα ημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών (1985, 1996).

1999: Ο Εθνικός ηττάται με 2-0 από τη Βέροια στο «Γ. Καραϊσκάκης» και γίνεται η πρώτη ομάδα στην ιστορία της Α’ Εθνικής που ολοκληρώνει τη σεζόν χωρίς να σημειώσει νίκη (8 ισοπαλίες, 26 ήττες). Οι «κυανόλευκοι» δεν έχουν επιστρέψει έκτοτε στην κορυφαία κατηγορία.

1985: Τριάντα εννιά νεκροί και 600 τραυματίες είναι ο θλιβερός απολογισμός των επεισοδίων που προκαλούν χούλιγκαν της Λίβερπουλ στο στάδιο «Χέιζελ» των Βρυξελλών, πριν την έναρξη του τελικού του Κυπέλλου Πρωταθλητριών με τη Γιουβέντους. Ο αγώνας διεξάγεται κανονικά (!) και η Γιουβέντους επικρατεί 1-0, με γκολ πετυχαίνει με ανύπαρκτο πέναλτι ο Μισέλ Πλατινί.

1983: Με γκολ του Κώστα Μαλουμίδη στο 5′, η ΑΕΛ νικά με 1-0 τον πρωτοπόρο Ολυμπιακό στο «Γ. Καραϊσκάκης», εδραιώνεται στη δεύτερη θέση της βαθμολογίας και μειώνει τη διαφορά από την κορυφή στο -4, τέσσερις αγωνιστικές πριν το τέλος.

1980: Ο Ολυμπιακός κατακτά το πρώτο ελληνικό Σούπερ Καπ, μια και νικά την Κυπελλούχο Καστοριά με 4-3 στο «Γ. Καραϊσκάκης». Την ίδια ημέρα ολοκληρώνεται η συμφωνία των «ερυθρόλευκων» με τη διοίκηση της μακεδονικής ομάδας για τη μεταγραφή του τερματοφύλακα, Νίκου Σαργκάνη.

1974: H Φέγενορντ νικά με 2-0 την Τότεναμ στο «Ντε Κάιπ» και κατακτά το Κύπελλο ΟΥΕΦΑ, αφού στον πρώτο τελικό στο «Γουάιτ Χαρτ Λέιν» είχε αποσπάσει ισοπαλία με 2-2. Ο Ραϊσμπέργκεν (43′) και ο Ρέσελ (84′) πετυχαίνουν τα γκολ στη ρεβάνς.

1968: Η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ κατακτά το Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης νικώντας την Μπενφίκα με 4-1 στην παράταση στον τελικό του «Γουέμπλεϊ». Εκπληρώνεται έτσι η προφητεία του σερ Ματ Μπάσμπι, ο οποίος μετά την τραγωδία του Μονάχου που στοίχισε τη ζωή σε επτά από τους «μπέμπηδές» του, είχε πει ότι σε δέκα χρόνια θα οδηγούσε την ομάδα του στην κορυφή της Ευρώπης. Δύο γκολ για τη Γιουνάιτεντ στον τελικό πετυχαίνει ο επιζών του Μονάχου, Μπόμπι Τσάρλτον (53′, 99′) κι από ένα οι νεαροί άσοι Τζορτζ Μπεστ (92′) και Μπράιαν Κιντ (94′).

1953: Αρχίζει το 1ο διεθνές ράλι «Ακρόπολις» με 26 πληρώματα στην εκκίνηση, εκ των οποίων τα επτά από το εξωτερικό. Νικητής θα αναδειχθεί δύο ημέρες αργότερα ο Νίκος Παπαμιχαήλ με συνοδηγό τον Σπύρο Δημητράκο, με μία Jaguar XK 120. Μόνο έξι αυτοκίνητα φτάνουν στον τερματισμό. Ανάμεσα σε αυτούς που δεν καταφέρνουν να τερματίσουν είναι και ο γνωστός δημοσιογράφος, Ζάχος Χατζηφωτίου.

1938: Ο Ολυμπιακός εξασφαλίζει τον τίτλο του πρωταθλητή Ελλάδας για έκτη φορά στην ιστορία του, χάρη στη νίκη επί του Απόλλωνα Σμύρνης με 3-2, στο Ποδηλατοδρόμιο του Φαλήρου. Οι «κυανόλευκοι» προηγούνται με 2-0, όμως οι «ερυθρόλευκοι» ανατρέπουν το εις βάρος τους σκορ με τέρματα του Γιάννη Βάζου (40′) και του Θεολόγου Συμεωνίδη (48′, 58′).

1919: Η Βραζιλία κατακτά το Κόπα Αμέρικα για πρώτη φορά στην ιστορία της, νικώντας στο μπαράζ του Ρίο ντε Τζανέιρο την Ουρουγουάη με 1-0 στην παράταση, η οποία διαρκούσε δύο (κι όχι ένα) ημίωρα. Το μοναδικό γκολ της «Σελεσάο» πετυχαίνει στο 122′ ο Αρτούρ Φρίντενραϊχ, ο πρώτος μεγάλος σταρ του βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου.

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News