Γιώργος Δέδες: Χάλκινο ευρωπαϊκό παπούτσι και ο Πανιώνιος στη δεύτερη θέση

Οι αναφορές στους μεγάλους γκολτζήδες που ανέδειξε διαχρονικά ο Πανιώνιος περιορίζονται συχνά στους Θωμά Μαύρο, Νίκο Αναστόπουλο και Δημήτρη Σαραβάκο. Ο τίτλος του πρώτου σκόρερ στην ιστορία του συλλόγου, ωστόσο, ανήκει σε άλλον.

Ο Γιώργος Δέδες – περί ου ο λόγος – κατέχει το ρεκόρ επίτευξης τερμάτων με τους «κυανέρυθρους» στην Α’ Εθνική (151), όχι μόνο επειδή φόρεσε για περισσότερα χρόνια τη φανέλα τους. Δεν υπολειπόταν σε αξία, όπως μπορούν να πιστοποιήσουν όσοι τον πρόλαβαν αγωνιζόμενο κι αυτό τεκμηριώνεται από δύο, τουλάχιστον, γεγονότα. Ότι για μία πενταετία αποτέλεσε βασικό στέλεχος της Εθνικής Ελλάδας (με 20 συμμετοχές και 4 γκολ) και ότι την περίοδο 1970-71 αναδείχθηκε τρίτος σκόρερ σε όλη την Ευρώπη!

Ήταν σαν σήμερα, 27 Ιουνίου του 1971, όταν ο χαρισματικός επιθετικός διαμόρφωσε το 2-2 στον τελευταίο αγώνα του Πανιωνίου με την ΑΕΚ στη Νέα Σμύρνη κι έφτασε τα 28 γκολ που του χάρισαν τη θέση του πρώτου σκόρερ στο πρωτάθλημα και το χάλκινο παπούτσι. Μια σπάνια διάκριση για Έλληνα ποδοσφαιριστή, η οποία ήρθε δύο μόλις χρόνια αφότου ο Γιώργος Σιδέρης του Ολυμπιακού είχε φτάσει μια ανάσα από το χρυσό, το οποίο του άρπαξε την τελευταία στιγμή και με αμφιλεγόμενο τρόπο ο Βούλγαρος Πέταρ Ζέκοφ.

Για την Ιστορία, το χρυσό παπούτσι είχε κερδίσει o διεθνής Γιουγκοσλάβος κυνηγός της Μαρσέιγ, Γιόζιπ Σκόμπλαρ με 44 γκολ και το ασημένιο ο Μαλινέζος Σαλίφ Κεϊτά της Σεντ Ετιέν με 42. Ο Δέδες έδωσε ουσιαστικά τη μάχη για το χάλκινο με τον Μίμη Παπαϊωάννου της ΑΕΚ, ο οποίος μάλιστα τον είχε πιάσει προσωρινά στην κορυφή του πίνακα των σκόρερ όταν «έγραψε» το 1-2 για την ΑΕΚ στο 23ο λεπτό του αγώνα της 27ης Ιουνίου 1971.

Το 2-2 με την Ένωση ήταν πολύτιμο και για τον Πανιώνιο. Με τους δύο βαθμούς που κέρδισε (ίσχυε ακόμα το σύστημα 3-2-1) σ’ εκείνο το εξ αναβολής παιχνίδι, τερμάτισε στην υψηλότερη θέση στην ιστορία του στην Α’ Εθνική, τη δεύτερη. Και εξασφάλισε τη συμμετοχή του στο νεοσύστατο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ εις βάρος του Παναθηναϊκού, ο οποίος λίγες εβδομάδες νωρίτερα είχε συμματάσχει στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών κόντρα στον Άγιαξ!

Είχε προηγηθεί στις 20 Ιουνίου η εντός έδρας νίκη επί των «πράσινων» με 2-1, με σκόρερ και των δύο τερμάτων τον άλλο σπουδαίο διεθνή άσο του, τον Στάθη Χάιτα. Ο Πανιώνιος ήταν ο κυριότερος αντίπαλος της ΑΕΚ στη μάχη του τίτλου, με μια ομάδα που θεωρείται ακόμα η κορυφαία της ιστορίας του. Κι αν δεν είχε «λυγίσει» από το άγχος, στο πολυσυζητημένο ματς με τον Εθνικό στη Νέα Σμύρνη στις 23 Μαΐου (0-3), ίσως να είχε κάνει την υπέρβαση.

Προπονητής ήταν ο Άγγλος, Τζο Μάλετ, ο οποίος στις αρχές της σεζόν είχε αρχίσει να χρησιμοποιεί έναν πολυτάλαντο νεαρό επιθετικό, τον Θωμάς Μαύρο. Στο ρόστερ υπήρχαν κι άλλοι σπουδαίοι ποδοσφαιριστές ανάμεσα στους οποίους ξεχώριζαν οι Γιώργος Σκρέκης, Απόστολος Φίλης, Βασίλης Μωραϊτέλης και οι αδελφοί Θανάσης και Μπάμπης Ιντζόγλου.

Παιδί προσφύγων από τη Σμύρνη

Όλα τα παραπάνω πιστοποιούν πόσο δυνατό ήταν τότε το πρωτάθλημα της Α’ Εθνικής και πόσο δύσκολο ήταν αυτό που κατόρθωσε ο Δέδες, γι’ αυτό αξίζει να του αφιερώσουμε μερικές γραμμές παραπάνω. Τα αφιερώματα, άλλωστε, προς το πρόσωπό του είναι λίγα σε σχέση με άλλους ποδοσφαιριστές εφάμιλλης αξίας που διέπρεψαν την ίδια εποχή.

Η μοίρα του ήταν συνυφασμένη, θαρρείς, με τον Πανιώνιο μια και οι δυο γονείς του ήταν πρόσφυγες από την ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης, που έφτασαν μικρά παιδιά στην Αθήνα το 1922. Ο πατέρας του, Θανάσης, είχε γεννηθεί στο Κορδελιό κι η μητέρα του, Νικολέτα, στο Μπουνάρμπασι. Ο Γιώργος ήταν το πέμπτο από τα έξι παιδιά τους και γεννήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 1943 στο Ναύπλιο, όπου είχε μετακομίσει η οικογένεια λίγο πριν την Κατοχή.

Στην Αθήνα μετακόμισε το 1957, όταν η μεγάλη του αδελφή παντρεύτηκε στην Άνω Δάφνη και τον κάλεσε να μείνει μαζί της για να αναζητήσει μια καλύτερη εργασιακή τύχη. Εκείνος άρχισε να μαθαίνει την τέχνη του ηλεκτρολόγου και στον ελεύθερο χρόνο του έπαιζε ποδόσφαιρο στις πολλές αλάνες που είχε τότε η περιοχή. Εκεί τον ανακάλυψε ο γενικός αρχηγός του Φοίβου Νέου Κόσμου και του πρότεινε να δοκιμαστεί στην ομάδα του.

Η δοκιμή σ’ ένα φιλικό με το Λαύριο αποδείχθηκε επιτυχημένη (αν και έχασε ένα μπροστινό δόντι από χτύπημα αντιπάλου) κι ο 14χρονος επιθετικός υπέγραψε το πρώτο του ποδοσφαιρικό δελτίο. Ξεχώρισε πολύ γρήγορα στα κακοτράχαλα γήπεδα των τοπικών πρωταθλημάτων και το 1960 η φήμη του ήταν ήδη περιζήτητος από τους μεγάλους συλλόγους της Αθήνας, που είχαν αγωνιστεί στο παρθενικό πρωτάθλημα της Α’ Εθνικής.

Λόγω γειτνίασης με τον Φοίβο, ο Πανιώνιος είχε το προβάδισμα και τελικά τον απέκτησε «έναντι σοβαρών ανταλλαγμάτων», όπως διαβάζουμε στο φύλλο της «Αθλητικής Ηχούς» της 31ης Ιουλίου 1960. Τον Δέδε είχε τσεκάρει ο τότε γενικός αρχηγός των «κυανέρυθρων», Παναγιώτης Πάλλας. Όσο για τα σοβαρά ανταλλάγματα; Ο Πανιώνιος έδωσε στον Φοίβο πέντε νεαρούς παίκτες του και στον 17χρονο επιθετικό 1.000 δραχμές και ένα κοστούμι!

Τα δύο πανελλήνια ρεκόρ που κατέχει

Από την πρώτη κιόλας σεζόν στη Νέα Σμύρνη, άρχισε να διακρίνεται δίπλα σε μεγάλους άσους όπως ο Αδάμ Χρονόπουλος, ο Αχιλλέας Αθανασούλας και ο Στέλιος Μπραουδάκης. Ξεκίνησε ως μέσα αριστερά, στο 3-2-5 της εποχής, αργότερα όμως καθιερώθηκε στην κορυφή της επίθεσης και κατέχει άλλα δύο σπουδαία ρεκόρ πανελλήνιας εμβέλειας, πέρα απ’ το ότι παραμένει ο πρώτος σκόρερ του Πανιωνίου στην Α’ Εθνική.

Στις 28 Μαρτίου 1965, στον εντός έδρας αγώνα με τον Παναιγιάλειο (7-1), σημείωσε το πιο γρήγορο χατ τρικ (88′, 89′, 90′) στην ιστορία της εθνικής μας κατηγορίας. Επίσημη χρονομέτρηση δεν υπήρχε ούτε βίντεο για να το πιστοποιήσει. Πάντως, όλα τα ρεπορτάζ των εφημερίδων της εποχής που είναι προσβάσιμα στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Βουλής («Αθλητική Φωνή», «Απογευματινή», «Έθνος») συμφωνούν ότι πέτυχε τα τρία γκολ σε διάστημα οριακά μεγαλύτερο των δύο λεπτών!

Στις 22 Οκτωβρίου 1969, εξάλλου, ο Δέδες έγινε ο πρώτος (και τελευταίος μέχρι σήμερα) παίκτης του Πανιωνίου που σημείωσε πέντε γκολ σε έναν αγώνα Α’ Εθνικής. Το κατάφερε σε έναν αγώνα κόντρα στον Ολυμπιακό Λευκωσίας στη Νέα Σμύρνη (8-0) ισοφαρίζοντας την επίδοση των Κώστα Νεστορίδη (ΑΕΚ), Βασίλη Κυριακού (Απόλλων Σμύρνης), Σάββα Τσοκαταρίδη (Δόξα Δράμας) και Σακη Κουβά (Βύζας). Μόνο επτά ποδοσφαιριστές έχουν καταφέρει έκτοτε να επαναλάβουν το επίτευγμα!

Η πρωταγωνιστική παρουσία του στον καλύτερο Πανιώνιο όλων των εποχών, ο οποίος τον Οκτώβριο του 1971 απέκλεισε την πανίσχυρη Ατλέτικο Μαδρίτης στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ και κατόπιν κατέκτησε το Βαλκανικό Κύπελλο, είναι ένα ακόμα παράσημο της μεγάλης καριέρας του. Το μόνο του παράπονο ήταν ότι δεν κατέκτησε κάποιον εγχώριο τίτλο. Ούτε στα τρία χρόνια που αγωνίστηκε στην ΑΕΚ (1974-77), με την οποία αναδείχθηκε άλλη μία φορά πρώτος σκόρερ της Α’ Εθνικής (την περίοδο 1975-76 με 15 γκολ).

Υπήρξε, ωστόσο, βασικό στέλεχος της εξαιρετικής Εθνικής Ελλάδας που είχε φτάσει μια ανάσα από την πρόκριση στην τελική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1970. Βρήκε θέση ανάμεσα σε «μεγαθήρια» της μεσοεπιθετικής γραμμής όπως ο Μίμης Δομάζος, ο Μίμης Παπαϊωάννου, o Γιώργος Σιδέρης, ο Γιώργος Κούδας, ο Βασίλης Μποτίνος και ο Νίκος Γιούτσος και πέτυχε δύο γκολ, στους εντός έδρας αγώνες με την Πορτογαλία (4-2) και Ρουμανία (2-2).

Κρέμασε τα παπούτσια του το 1978, παίζοντας μία τελευταία σεζόν στον αγαπημένο του Πανιώνιο, τον οποίο υπηρέτησε και ως γενικός αρχηγός τη δεκαετία του 2000 (στις διοικήσεις των Αχιλλέα Μπέου και Κωνσταντίνου Τσακίρη). Έως και σήμερα παραμένει ενεργός στις δράσεις του Συνδέσμου Παλαιμάχων του συλλόγου, όπου πρωτοστατεί ως πρόεδρος ο παλιός συμπαίκτης του στη μεγάλη ομάδα των ’70s, Δημήτρης Χριστοδούλου.

Πηγές: Στράτος Σεφτελής, «Οι 50 Κορυφαίοι» (Πήγασος Εκδοτική 2004), Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων.

 

Άλλα γεγονότα στην Ελλάδα και τον κόσμο στις 27 Ιουνίου

2018: Η Νότιος Κορέα νικά με 2-0 την παγκόσμια πρωταθλήτρια Γερμανία και την αφήνει έξω από τη συνέχεια του Μουντιάλ της Ρωσίας. Τα «πάντσερ» χρειάζονται μόνο νίκη για να προκριθούν εις βάρος του Μεξικού, το οποίο ηττάται με 3-0 από τη Σουηδία. Όμως, δέχονται δύο γκολ στις καθυστερήσεις από τον Κιμ Γιανγκ-Γκουόν (90’+3) και τον Σον Χέουνγκ-Μιν (90’+6, στην αντεπίθεση ύστερα από προώθηση του Μάνουελ Νόιερ στην νοτιοκορεάτικη περιοχή).

2016: Η Ισλανδία πραγματοποιεί μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις όλων των εποχών σε διεθνή διοργάνωση, αφού νικά με 2-1 την Αγγλία και προκρίνεται στους «8» του Euro της Γαλλίας. Οι Άγγλοι ανοίγουν το σκορ μόλις στο 4′ με πέναλτι του Γουέιν Ρούνεϊ, όμως οι Ισλανδοί φτάνουν γρήγορα στην ανατροπή με τέρματα που πετυχαίνουν ο Ράγκναρ Σίγκουρντσον (6′) και ο Κόλμπεϊν Σίγκθορσον (18′) και δεν απειλούνται σοβαρά με ισοφάριση στο υπόλοιπο του αγώνα. Στο άλλο ματς της ημέρας, η Ιταλία νικά δίκαια με 2-0 την Ισπανία (33′ Κιελίνι, 90’+1 Πελέ) και παίρνει άτυπη ρεβάνς για τη συντριβή στον τελικό του Euro 2012 με 4-0.

2012: Η Ισπανία αποκλείει την Πορτογαλία με 4-2 στα πέναλτι (0-0 στα 120′) και προκρίνεται στα ημιτελικά του Euro της Ουκρανίας και της Πολωνίας.

2010: Η Γερμανία νικά με 4-1 την Αγγλία και προκρίνεται στους «8» του Μουντιάλ της Νοτίου Αφρικής. Ο αγώνας στιγματίζεται από την μη κατακύρωση ενός καθαρού γκολ του Φρανκ Λάμπαρντ στο 38′, με το οποίο οι Άγγλοι θα ισοφάριζαν 2-2. Η μπάλα αφού χτυπάει πρώτα στο δοκάρι, σκάει κατόπιν καθαρά μέσα απ’ τη γραμμή του τέρματος, όμως ο Ουρουγουανός διαιτητής Λαριόντα διατάσσει να συνεχιστεί το παιχνίδι. Ο Τόμας Μίλερ σκοράρει δύο φορές στο 67′ και το 70′ και διαμορφώνει το τελικό σκορ για τους Γερμανούς, οι οποίοι κάνουν λόγο για ρεβάνς για το «γκολ-φάντασμα» του Τζεφ Χαρστ, που είχε κρίνει εις βάρος τους τον τελικό με την Αγγλία στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1966.

2001: Ο Παναθηναϊκός επιτυγχάνει οριστική συμφωνία με τον Ηρακλή για την απόκτηση του Κύπριου επιθετικού, Μιχάλη Κωνσταντίνου, αντί του ποσού-ρεκόρ των 4 δισεκατομμυρίων δραχμών.

1998: Με μεγάλο πρωταγωνιστή τον Σέζαρ Σαμπάιο, ο οποίος σημειώνει δύο γκολ, η Βραζιλία συντρίβει με 4-1 τη Χιλή και προκρίνεται στους «8» του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Γαλλίας.

1985: Η Αμερικανίδα τενίστρια Άννα Γουάιτ κατεβαίνει στον αγώνα του 1ου γύρου του Γουίμπλεντον κόντρα στη συμπατριώτισσά της, Παμ Σράιβερ, φορώντας μια λευκή εφαρμοστή ολόσωμη στολή, γεγονός που σκανδαλίζει μερίδα του κοινού και προκαλεί συζητήσεις. Ο αγώνας διακόπτεται με σκορ 1-1 σετ λόγω σκότους και ο διευθυντής του τουρνουά, Άλαν Μιλς, της ζητά να εμφανιστεί την επόμενη μέρα με πιο ευπρεπή στολή (φούστα και κοντομάνικη μπλούζα).

1984: Η Γαλλία στέφεται πρωταθλήτρια Ευρώπης για πρώτη φορά στην ιστορία της μια και νικά στον τελικό του «Παρκ ντε Πρενς» την Ισπανία με 2-0. Ο αγώνας σημαδεύεται από το λάθος του τερματοφύλακα της «ρόχα», Λουίς Αρκονάδα, που αποφέρει το πρώτο γκολ της Γαλλίας από τον Μισέλ Πλατινί στο 57′. Ο Μπρούνο Μπελόν διαμορφώνει το τελικό σκορ στις καθυστερήσεις.

1968: Η ΑΕΚ προσλαμβάνει ως προπονητή τον παλαίμαχο Γιουγκοσλάβο αμυντικό, Μπράνκο Στάνκοβιτς. Θα παραμείνει πέντε χρόνια στον πάγκο της.

1965: Ο βέβαιος πρωταθλητής Παναθηναϊκός απειλείται με μηδενισμό στο εκτός έδρας ματς της τελευταίας αγωνιστικής με τη Νίκη Βόλου, το οποίο ο Ελβετός διαιτητής Χούμπερ διακόπτει εις βάρος του στο 57′ λόγω επίθεσης που δέχεται από παίκτες και παράγοντές του. Το σκορ είναι 1-0 υπέρ των Θεσσαλών, που μάχονται για τη σωτηρία και αν ο Παναθηναϊκός μηδενιστεί δεν θα πάρει τον βαθμό της ήττας (τότε ίσχυε το σύστημα 3-2-1)! Έτσι, για μερικά λεπτά κινδυνεύει να βρεθεί ισόβαθμος στην κορυφή με την ΑΕΚ, η οποία προηγείται με 3-1 του Ολυμπιακού στη Νέα Φιλαδέλφεια. Όμως, τα γκολ που πετυχαίνουν οι Μποτίνος (80′) και Σιδέρης (89′) διαμορφώνουν το 3-3, αποτρέπουν το σενάριο του μπαράζ και χαρίζουν τον τίτλο στους «πράσινους». Η ΕΠΟ αποφασίζει τελικά την επανάληψη του αγώνα Νίκη-Παναθηναϊκός στις 19 Σεπτεμβρίου. Θα λήξει ισόπαλος 0-0 και οι Βολιώτες θα οδηγηθούν σε αγώνες μπαράζ με τον Παναιγιάλειο και τον Απόλλωνα Καλαμαριάς, όπου θα κερδίσουν την παραμονή τους.

1962: Ο τελικός του Κυπέλλου Ελλάδας ανάμεσα στον Παναθηναϊκό και τον Ολυμπιακό διακόπτεται στο έβδομο λεπτό της παράτασης λόγω σκότους, ενώ το αποτέλεσμα είναι ισόπαλο 0-0. Οι φίλαθλοι θεωρούν ότι οι παίκτες των δύο ομάδων έχουν συμφωνήσει να λήξει ο αγώνας ισόπαλος ώστε να καρπωθούν τις εισπράξεις του επαναληπτικού και προκαλούν σοβαρά επεισόδια τα οποία καθυστερούν την εξέλιξη. Επεισόδια σημειώνονται και μεταξύ των παικτών, με συνέπεια τις αποβολές των Ανδρέα Παπαεμμανουήλ και Σάββα Παπάζογλου μόλις στο 5′ και στη συνέχεια και του Αριστείδη Παπάζογλου (43′). Το γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας δεν διαθέτει προβολείς κι όταν νυχτώνει, ο Ελβετός διαιτητής Μελέ αναγκάζεται να διακόψει το ματς. H ΕΠΟ δεν ορίζει επαναληπτικό και αποφασίζει να μην απονείμει το τρόπαιο σε καμία ομάδα εκείνη τη χρονιά.

1954: Η Ουγγαρία νικά με 4-2 τη Βραζιλία στον προημιτελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Ελβετίας που επονομάζεται «Η Μάχη της Βέρνης», λόγω της σκληρότητάς του. Το πέναλτι που καταλογίζει ο Άγγλος διαιτητής Έλις υπέρ των Μαγυάρων στο 60′, με το οποίο ο Λάντος διαμορφώνει το 3-1, προκαλεί διαμαρτυρίες και την εισβολή Βραζιλιάνων επισήμων και δημοσιογράφων στον αγωνιστικό χώρο. Στο 71′ αποβάλλονται οι Μπόζικ και Νίλτον Σάντος για διαπληκτισμό και στο 79′ ο Ουμπέρτο για εκτός φάσης κλοτσιά στον Λόραντ. «Δεν ξέρω αν έφταιξε κάτι σχετικό με τη θρησκεία ή την πολιτική, όμως (σ.σ. οι παίκτες των δύο ομάδων) συμπεριφέρθηκαν σαν ζώα. Ήταν ντροπιαστικό», δηλώνει ο Έλις πολλά χρόνια αργότερα.

Ακολουθείστε τo SPORTDAY.GR στο Google News